การสอบไล่ภาค  1  ปีการศึกษา  2548

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  (1)  ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง  มาตรา  84  วรรคสอง  (1)  บัญญัติว่า  คู่ความไม่ต้องพิสูจน์ข้อเท็จจริงซึ่งศาลเห็นว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งได้รับแล้ว

ให้นักศึกษาอธิบายว่า  ข้อเท็จจริงใดเป็นข้อเท็จจริงซึ่งศาลเห็นว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งได้รับแล้ว

ธงคำตอบ

อธิบาย

ในคดีแพ่ง  ข้อเท็จจริงดังต่อไปนี้เป็นข้อเท็จจริงที่ถือว่าคู่ความรับกันแล้วในศาล

1       เมื่อจำเลยได้รับหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องแล้ว  จำเลยต้องทำคำให้การเป็นหนังสือยื่นต่อศาลภายใน  15  วัน  ซึ่งจำเลยจะต้องให้การโดยชัดแจ้งว่าจะยอมรับหรือปฏิเสธข้ออ้างของโจทก์ทั้งสิ้นหรือแต่บางส่วนรวมทั้งเหตุแห่งการนั้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  177  วรรคสอง  แต่อย่างไรก็ดี  ในกรณีดังต่อไปนี้  แม้จำเลยจะให้การโดยไม่ชัดแจ้ง  แต่ก็ถือได้ว่าจำเลยยอมรับแล้ว  หรือที่เรียกว่าเป็นการยอมรับโดยปริยาย  ดังนี้ 

จำเลยไม่ได้ให้การปฏิเสธฟ้องข้อใด  กล่าวคือ  เมื่อจำเลยไม่ได้ให้การปฏิเสธฟ้องข้อใด  ก็ถือโดยปริยายว่าจำเลยยอมรับโดยปริยายในฟ้องข้อนั้นแล้ว  เว้นแต่ในเรื่องค่าเสียหายและในกรณีที่จำเลยขาดนัดยื่นคำให้การ  ซึ่งแม้จำเลยจะไม่ได้โต้แย้งในเรื่องค่าเสียหาย  หรือไม่ได้ยื่นคำให้การก็จะถือว่าจำเลยยอมรับในข้อนั้นไม่ได้

จำเลยให้การปฏิเสธฟ้องโจทก์โดยไม่ชัดแจ้ง  เช่น  ให้การว่า  “นอกจากที่จำเลยให้การต่อไปนี้ขอให้ถือว่าปฏิเสธฟ้องโจทก์”  หรือ   “นอกจากให้การไปแล้วให้ถือว่าปฏิเสธ”  เป็นต้น  ซึ่งคำให้การในลักษณะนี้  ถือเป็นคำให้การที่ไม่ชัดแจ้ง  ต้องถือว่าจำเลยยอมรับตามฟ้อง 

2        คำรับตามที่ศาลสอบถามในการชี้สองสถาน  กล่าวคือ  ในการชี้สองสถานแต่ละฝ่ายจะต้องตอบคำถามที่ศาลถามเอง  หรือถามตามคำขอของคู่ความฝ่ายอื่น  อันเกี่ยวกับข้อเท็จจริงที่คู่ความฝ่ายอื่นยกขึ้นอ้าง  ถ้าคู่ความฝ่ายใดไม่ตอบคำถามเกี่ยวกับข้อเท็จจริงใด  หรือปฏิเสธข้อเท็จจริงใดโดยไม่มีเหตุผลอันสมควร  ให้ถือว่ายอมรับข้อเท็จจริงนั้นแล้ว  เว้นแต่คู่ความฝ่ายนั้นไม่อยู่ในวิสัยที่จะตอบหรือแสดงเหตุผลแห่งการปฏิเสธได้ขณะนั้น  (ป.วิ.พ. มาตรา  183  วรรคสอง)

3       คำรับตามที่คู่ความสอบถาม  กล่าวคือ  คู่ความฝ่ายใดประสงค์จะอ้างข้อเท็จจริงใดและขอให้คู่ความฝ่ายอื่นตอบรับว่าจะรับรองข้อเท็จจริงนั้นว่าถูกต้องหรือไม่  เมื่อได้ร้องขอต่อศาลในวันสืบพยานให้ศาลสอบถามคู่ความฝ่ายอื่น  ว่าจะยอมรับข้อเท็จจริงตามที่ได้รับคำบอกกล่าวนั้นว่าถูกต้องหรือไม่  ถ้าคู่ความฝ่ายนั้นไม่ยอมตอบคำถามเกี่ยวกับข้อเท็จจริงใด  หรือปฏิเสธข้อเท็จจริงใดโดยไม่มีเหตุผลแห่งการปฏิเสธโดยชัดแจ้ง  ในขณะนั้น  ให้ถือว่าได้ยอมรับข้อเท็จจริงนั้นแล้ว  เว้นแต่ศาลจะเห็นว่าคู่ความฝ่ายนั้นไม่อยู่ในวิสัยที่จะตอบหรือแสดงเหตุแห่งการปฏิเสธโดยชัดแจ้งในขณะนั้น  กรณีเช่นนี้  ศาลจะมีคำสั่งให้คู่ความฝ่ายนั้นทำคำแถลงเกี่ยวกับข้อเท็จจริงมายื่นต่อศาลในเวลาที่ศาลเห็นสมควรก็ได้  (ป.วิ.พ.  มาตรา  100)

4       คำรับเกี่ยวกับเอกสาร  กล่าวคือ  การไม่ส่งต้นฉบับเอกสารในความครอบครองตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  123, 124  ให้ถือว่าข้อเท็จจริงแห่งข้ออ้างที่ผู้ขอจะต้องนำสืบโดยเอกสารนั้น  คู่ความฝ่ายที่ไม่ยื่นเอกสารดังกล่าวได้ยอมรับแล้ว  หรือการไม่คัดค้านเอกสารโดยเหตุที่ว่าไม่มีต้นฉบับหรือต้นฉบับนั้นปลอมทั้งฉบับหรือบางส่วน  หรือสำเนาไม่ถูกต้องกับต้นฉบับ  ก็ถือว่าคู่ความฝ่ายที่ไม่ได้คัดค้านได้ยอมรับความถูกต้องในเอกสารนั้นแล้วตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  125

5       คำรับตามข้อตกลง  (คำท้า)  กล่าวคือ  เป็นการกระทำในศาลโดยยอมรับข้อเท็จจริงตามที่อีกฝ่ายหนึ่งอ้างโดยมีเงื่อนไขบังคับก่อน แต่เงื่อนไขนั้นจะต้องเป็นเงื่อนไขที่เกี่ยวกับการดำเนินกระบวนการพิจารณาอย่างใดอย่างหนึ่ง  ถ้าผลแห่งการดำเนินกระบวนการพิจารณานั้นสมความประสงค์ของคู่ความฝ่ายใดตามที่ท้ากันอีกฝ่ายหนึ่งก็ต้องยอมรับตามข้ออ้างของฝ่ายที่สมประสงค์นั้นทั้งหมด

ในคดีอาญา  ข้อเท็จจริงดังต่อไปนี้เป็นข้อเท็จจริงที่ถือว่าคู่ความรับกันแล้วในศาล

1       คำให้การรับสารภาพของจำเลย  กล่าวคือ  ปกติฝ่ายที่มีหน้าที่นำสืบข้อเท็จจริงในคดีอาญาจะต้องนำพยานหลักฐานมาสืบให้เห็นว่าข้อเท็จจริงเป็นอย่างไร  แต่อย่างไรก็ตาม  ก็มีบางกรณีที่ไม่ต้องนำสืบถึงข้อเท็จจริงนั้น  คำรับของจำเลยในชั้นพิจารณาของศาลก็เป็นกรณีหนึ่งที่ทำให้ศาลลงโทษจำเลยได้โดยไม่ต้องมีการนำสืบข้อเท็จจริง  คำรับของจำเลยดังกล่าวย่อมเป็นไปตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  176  วรรคแรกที่ว่า  “ในชั้นพิจารณาถ้าจำเลยให้การรับสารภาพตามฟ้อง  ศาลจะพิพากษาโดยไม่สืบพยานต่อไปก็ได้”

2       การแถลงยอมรับข้อเท็จจริงใดในระหว่างพิจารณาคดี  กล่าวคือ  ในระหว่างพิจารณาคดีโจทก์จำเลยในคดีอาญาอาจแถลงรับข้อเท็จจริงบางข้อบางประเด็นต่อศาล  ซึ่งเมื่อแถลงแล้วก็ย่อมฟังข้อเท็จจริงเป็นยุติตามคำรับนั้น

(2) โจทก์ยื่นฟ้องเมื่อวันที่  30  กันยายน  2548  กล่าวหาว่า  จำเลยตั้งโรงงานใช้เครื่องจักรที่เดินด้วยกำลังกระแสไฟฟ้า  เมื่อวันที่  13  กันยายน  2547  จำเลยกระทำประมาทเลินเล่อโดยใช้เครื่องจักรเกินกำลัง  เป็นเหตุให้มอเตอร์ระเบิด  บ้านเรือนของโจทก์เสียหายครึ่งหลัง  ค่าเสียหายคิดเป็นเงิน  100,000  บาท  ขอให้บังคับจำเลยชดใช้ค่าเสียหาย  จำเลยให้การว่า  จำเลยไม่ได้ประมาทตามฟ้อง  อย่างไรก็ตาม  คดีของโจทก์ขาดอายุความเพราะมิได้ฟ้องภายในกำหนดหนึ่งปีนับแต่วันเกิดเหตุ  ขอให้ยกฟ้อง

ให้นักศึกษาวินิจฉัยว่า  คดีนี้มีประเด็นใดบ้างที่คู่ความไม่ต้องสืบเพราะเป็นข้อเท็จจริง  ซึ่งศาลเห็นว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งได้ยอมรับแล้ว  และหากคู่ความไม่ติดใจสืบพยาน  ฝ่ายใดจะเป็นฝ่ายชนะคดี

ธงคำตอบ

มาตรา  84  วรรคแรก  ถ้าคู่ความฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งกล่าวอ้างข้อเท็จจริงอย่างใดๆ  เพื่อสนับสนุนคำฟ้องหรือคำให้การของตนให้หน้าที่นำสืบข้อเท็จจริงนั้นตกอยู่แก่คู่ความฝ่ายที่กล่าวอ้าง

วินิจฉัย

ข้อเท็จจริงต่อไปนี้เป็นข้อเท็จจริงซึ่งคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งได้รับแล้ว

1       จำเลยตั้งโรงงานใช้เครื่องจักรที่เดินด้วยกำลังกระแสไฟฟ้า

ประเด็นนี้  จำเลยไม่ได้ให้การรับหรือปฏิเสธ  จึงถือว่าจำเลยให้การรับแล้วว่าจำเลยใช้เครื่องจักรที่เดินด้วยกำลังกระแสไฟฟ้า  โจทก์จึงไม่ต้องนำสืบถึงข้อเท็จจริงในส่วนนี้

2       โจทก์เสียหายหรือไม่

ประเด็นนี้  จำเลยไม่ได้ให้การรับหรือปฏิเสธ  จึงถือว่าจำเลยให้การรับแล้วว่าโจทก์ได้รับความเสียหาย  โจทก์จึงไม่ต้องนำสืบถึงความเสียหายที่เกิดแก่บ้านของโจทก์ครึ่งหลัง

สำหรับประเด็นข้อพิพาท  มีดังนี้

1       จำเลยกระทำโดยประมาทหรือไม่

2       คดีของโจทก์ขาดอายุความหรือไม่  และ

3       โจทก์เสียหายเพียงใด

สำหรับหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์นั้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84  วรรคแรก  (ปัจจุบันคือมาตรา  84/1)  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ผู้ใดกล่าวอ้างข้อเท็จจริงใด  ผู้นั้นมีหน้าที่นำสืบ  ซึ่งแยกพิจารณาตามประเด็นได้ดังนี้

ประเด็นข้อ  1  แม้จำเลยจะให้การปฏิเสธแต่เพียงว่าไม่ได้ประมาทตามฟ้องโดยไม่มีเหตุแห่งการปฏิเสธ  (ปฏิเสธลอย)  ซึ่งไม่ชอบด้วย  ป.วิ.พ.  มาตรา  177  วรรคสอง  แต่ก็ยังถือว่าจำเลยให้การปฏิเสธข้อเท็จจริงตามฟ้อง  จึงีประเด็นข้อพิพาทที่โจทก์ยังต้องมีหน้าที่นำสืบ  แต่จำเลยไม่มีประเด็นสืบแก้

ประเด็นข้อ  2 แม้จำเลยจะเป็นฝ่ายกล่าวอ้างประเด็นข้อนี้ขึ้นมา  แต่การที่โจทก์ยื่นฟ้อง  ถือเป็นปริยายว่าโจทก์ได้ฟ้องคดีนั้นภายในกำหนดอายุความ  เมื่อจำเลยให้การต่อสู้เรื่องฟ้องโจทก์ขาดอายุความ  จึงเป็นการปฏิเสธฟ้องของโจทก์  โจทก์จึงมีหน้าที่นำสืบปรากฏว่าคดีของโจทก์ไม่ขาดอายุความ  (ฎ. 3042/2548  ฎ. 4610/2547)

ประเด็นข้อ  3  แม้จำเลยไม่ให้การปฏิเสธ  ศาลก็มีอำนาจวินิจฉัยตามควรแก่พฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิดตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  438  วรรคแรก  แต่หากโจทก์ประสงค์จะได้ค่าเสียหายตามฟ้อง  โจทก์ก็มีหน้าที่ต้องนำสืบ

จะเห็นว่าข้อพิพาททั้ง  3  ประเด็น  หน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์ตกแก่โจทก์  โดยเฉพาะประเด็นข้อพิพาทข้อ  1  และข้อ  2  ถือว่าเป็นประเด็นข้อสำคัญแห่งคดี  เมื่อโจทก์ไม่สืบพยาน  โจทก์จึงเป็นฝ่ายแพ้คดี  และจำเลยจะเป็นฝ่ายชนะคดี

สรุป  มีประเด็นที่คู่ความไม่ต้องนำสืบเพราะเป็นข้อเท็จจริงซึ่งคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งได้รับแล้ว

1       จำเลยตั้งโรงงานใช้เครื่องจักรที่เดินด้วยกำลังกระแสไฟฟ้า

2       โจทก์เสียหายหรือไม่

และถ้าคู่ความไม่ติดใจสืบพยาน  จำเลยจะเป็นฝ่ายชนะคดี

ข้อ  2  จงอธิบายหลักเกณฑ์การยื่นบัญชีระบุพยานในคดีอาญาว่ามีอย่างไรบ้าง

ธงคำตอบ

หลักเกณฑ์การยื่นบัญชีระบุพยานในคดีอาญา  อาจแยกออกได้เป็น  2  กรณีคือ

ก  คดีอาญาที่ศาลมิได้กำหนดให้มีวันตรวจพยานหลักฐาน

กรณีนี้  ป.วิ.อ.  มิได้บัญญัติไว้โดยเฉพาะ  จึงต้องนำบทบัญญัติแห่ง  ป.วิ.พ.  มาใช้บังคับตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  15  โดยต้องปฏิบัติตามบทบัญญัติ  ป.วิ.พ.  มาตรา  88  กล่าวคือ  ในคดีอาญาเรื่องใด  ถ้าศาลมิได้มีคำสั่งให้มีวันตรวจพยานหลักฐาน  แต่ได้กำหนดให้นัดสืบพยานโจทก์ไปเลย  คู่ความทุกฝ่ายก็มีหน้าที่ต้องยื่นบัญชีระบุพยานครั้งแรกต่อศาลก่อนวันสืบพยานโจทก์ไม่น้อยกว่า  7  วัน  และถ้าคู่ความฝ่ายใดยื่นบัญชีระบุพยานครั้งแรกแล้วแต่ยังไม่ครบถ้วนมีความประสงค์จะยื่นบัญชีระบุพยานเพิ่มเติมอีก  ก็ต้องยื่นแถลงขอระบุพยานเพิ่มเติมต่อศาลภายใน  15  วัน  นับแต่วันสืบพยาน

แต่ก็มีข้อสังเกตว่า  หลักเกณฑ์ดังกล่าวนั้นใช้บังคับสำหรับคดีแพ่งซึ่งคู่ความทุกฝ่ายอยู่ในฐานะเท่าเทียมกันเป็นสำคัญ  แต่ในคดีอาญาต้องใช้หลักให้โอกาสจำเลยต่อสู้คดีได้อย่างเต็มที่  ดังนั้นการอนุโลมนำหลักเกณฑ์ดังกล่าวมาใช้ในคดีอาญาจึงค่อนข้างผ่อนปรนกับจำเลยค่อนข้างมาก  ดังนั้นถ้าหากพยานหลักฐานของจำเลยเป็นพยานสำคัญซึ่งเกี่ยวกับประเด็นข้อสำคัญในคดี  แม้จำเลยจะไม่ยื่นบัญชีระบุพยาน  ศาลก็มักจะใช้ดุลพินิจตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  87(2)  ตอนท้าย  ประกอบ  ป.วิ.อ.  มาตรา  15  รับฟังพยานหลักฐานของจำเลยเสมอ

ข  คดีอาญาที่ศาลกำหนดให้มีวันตรวจพยานหลักฐาน

การยื่นบัญชีระบุพยานในคดีอาญาที่ศาลมีคำสั่งกำหนดให้มีวันตรวจพยานหลักฐาน  ป.วิ.อ.  ได้บัญญัติไว้โดยเฉพาะแล้วตามมาตรา 173/1  วรรคสองและวรรคสาม  จึงไม่อาจนำหลักเกณฑ์ในเรื่องการยื่นบัญชีระบุพยานตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  88  มาอนุโลมใช้บังคับได้  กล่าวคือ  ถ้าศาลมีคำสั่งกำหนดให้มีวันตรวจพยานหลักฐานแล้วคู่ความมีหน้าที่ต้องยื่นบัญชีระบุพยานครั้งแรกต่อศาลก่อนวันตรวจพยานหลักฐานแล้ว  คู่ความมีหน้าที่ต้องยื่นบัญชีระบุพยานครั้งแรกต่อศาลก่อนวันตรวจพยานหลักฐานไม่น้อยกว่า  7  วัน  พร้อมสำเนาในจำนวนที่เพียงพอเพื่อให้คู่ความฝ่ายอื่นรับไปจากเจ้าพนักงานศาลเอง  โยคู่ความฝ่ายที่ยื่นบัญชีระบุพยานไม่มีหน้าที่ต้องเอาสำเนาบัญชีระบุพยานไปส่งให้แก่คู่ความฝ่ายอื่น

ถ้าคู่ความฝ่ายใดที่ยื่นบัญชีระบุพยานครั้งแรกแล้วแต่ยังไม่ครบถ้วนคู่ความฝ่ายนั้นก็มีสิทธิยื่นระบุพยานเพิ่มต่อศาลได้โดยไม่ต้องขออนุญาตจากศาล  แต่ต้องยื่นก่อนการตรวจพยานหลักฐานเสร็จสิ้น

หมายเหตุ  ปัจจุบัน  ป.วิ.อ. ได้มีการแก้ไขเพิ่มเติม  ทำให้มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการยื่นบัญชีระบุพยานในคดีอาญาที่ศาลมิได้มีคำสั่งกำหนดให้มีวันตรวจพยานหลักฐานไว้โดยเฉพาะแล้ว  คือมาตรา  229/1  ซึ่งมีหลักต่างจากที่ได้อธิบายข้างต้นคือ  การยื่นบัญชีระบุพยานในการไต่สวนมูลฟ้องหรือการพิจารณาคดี  โจทก์ต้องยื่นบัญชีระบุพยานต่อศาลไม่น้อยกว่า  15  วันก่อนวันไต่สวนมูลฟ้งหรือวันสืบพยาน  พร้อมทั้งสำเนาบัญชีระบุพยานดังกล่าวในจำนวนที่เพียงพอเพื่อให้จำเลยรับไป  ส่วนจำเลยให้ยื่นบัญชีระบุพยานพร้อมสำเนาก่อนวันสืบพยานจำเลย

ข้อ  3  โจทก์ฟ้องขอให้ขับไล่จำเลยออกจากที่ดินของโจทก์พร้อมเรียกค่าเสียหาย  ซึ่งเป็นเรื่องละเมิด  จำเลยให้การต่อสู้เรื่องสัญญาจะซื้อจะขายที่ดิน  โดยอ้างว่าโจทก์จำเลยตกลงทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินต่อกัน  และโจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญา  โจทก์จึงไม่มีสิทธิฟ้องขับไล่และเรียกค่าเสียหายจากจำเลย  ในชั้นพิจารณาคดีจำเลยมีภาระการพิสูจน์และศาลกำหนดให้จำเลยมีหน้าที่นำสืบก่อน  จำเลยอ้างสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินเป็นพยาน  ซึ่งจำเลยเบิกความตอบทนายโจทก์ถามค้านว่า  จำเลยไม่ได้ซื้อที่ดินจำนวน  15  ไร่  ที่ทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินไว้เดิม  แต่ซื้อที่ดินอีกแปลงหนึ่งของโจทก์ที่อยู่ติดกันเนื้อที่ประมาณ  15  ไร่  เช่นเดียวกัน  และได้มีการโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงที่ซื้อใหม่นี้เรียบร้อยแล้ว  โจทก์จึงขอสืบพยานบุคคลว่ามรการทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินดังกล่าวต่อกันจริง  แต่โจทก์ไม่ได้โอนที่ดินของโจทก์ให้แก่จำเลย  เพราะที่ดินดังกล่าวติดที่ราชพัสดุบางส่วน  จำเลยจึงขอย้ายแปลงไปเอาแปลงถัดไป  ดังนี้  การที่ศาลรับฟังพยานบุคคลของโจทก์ดังกล่าวชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

มาตรา  94  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ห้ามมิให้ศาลยอมรับฟังพยานบุคคลในกรณีอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้  แม้ถึงว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งจะได้ยินยอมก็ดี

(ข)  ขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่งว่า  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่า  ยังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก

แต่ว่าบทบัญญัติแห่งมาตรานี้  มิให้ใช้บังคับในกรณีที่บัญญัติไว้ในอนุมาตรา  (2)  แห่งมาตรา  93  และมิให้ถือว่าเป็นการตัดสิทธิคู่ความในอันที่จะกล่าวอ้างและนำพยานบุคคลมาสืบประกอบข้ออ้างว่า  พยานเอกสารที่แสดงนั้นเป็นเอกสารปลอมหรือไม่ถูกต้องทั้งหมด  หรือแต่บางส่วน  หรือสัญญาหรือหนี้อย่างอื่นที่ระบุไว้ในเอกสารนั้นไม่สมบูรณ์  หรือคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งตีความหมายผิด

วินิจฉัย

โดยหลักแล้ว  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ย่อมต้องห้ามมิให้นำพยานบุคคลมาสืบแทนพยานเอกสาร  ในเมื่อไม่สามารถนำเอกสารมาแสดง  หรือขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่ง  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่ายังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก  เว้นแต่กรณีอย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้ที่สามารถนำสืบพยานบุคคลหักล้างพยานเอกสารได้  คือ

1       กรณีต้นฉบับเอกสารสูญหาย  หรือถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือไม่สามารถนำต้นฉบับมาได้โดยประการอื่น

2       พยานเอกสารที่แสดงนั้นเป็นเอกสารปลอม

3       พยานเอกสารที่แสดงนั้นไม่ถูกต้องทั้งหมดหรือบางส่วน

4       สัญญาหรือหนี้ที่ระบุไว้ในเอกสารไม่สมบูรณ์

5       คู่ความอีกฝ่ายหนึ่งตีความหมายผิด

การที่โจทก์นำสืบพยานบุคคลว่ามีการทำสัญญาจะซื้อจะขายต่อกันจริง  แต่โจทก์ไม่ได้โอนที่ดินของโจทก์ให้แก่จำเลย  เพราะที่ดินดังกล่าวติดที่ราชพัสดุบางส่วน  จำเลยจึงขอย้ายแปลงไปเอแปลงถัดไปนั้น  กรณีถือเป็นการสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างว่าหนี้ตามสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินระงับไปแล้ว  เพราะโจทก์จำเลยได้ตกลงยกเลิกสัญญาดังกล่าว  และตกลงซื้อขายที่ดินแปลงอื่นต่อกันแทน  เอกสารดังกล่าวไม่อาจใช้บังคับได้อีกต่อไป  การที่ศาลรับฟังพยานบุคคลของโจทก์ดังกล่าวจึงชอบด้วยกฎหมายแล้ว  กรณีไม่ใช่เป็นการสืบพยานบุคคลเปลี่ยนแปลงแกไขเอกสารตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  94(ข)  แต่ประการใด  (ฎ. 8571/2547)

สรุป  การที่ศาลรับฟังพยานบุคคลของโจทก์ดังกล่าวชอบด้วยกฎหมายแล้ว

การสอบไล่ภาค  2  ปีการศึกษา  2548

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  โจทก์ฟ้องขอแบ่งที่ดินพิพาทซึ่งเป็นที่ดินมือเปล่าโดยอ้างว่าที่ดินพิพาทเป็นมรดกของบิดาของโจทก์จำเลย  แต่จำเลยครอบครองไว้เพียงผู้เดียวโดยไม่แบ่งให้แก่โจทก์  ขอให้บังคับจำเลย  จำเลยให้การว่าบิดายกที่ดินพิพาทให้แก่จำเลยตั้งแต่บิดายังมีชีวิตอยู่  หลังจากนั้นจำเลยได้ครอบครองที่ดินพิพาทเพื่อตนมาเกินกว่า  10  ปีแล้ว  ที่ดินพิพาทจึงมิได้เป็นมรดกของบิดาที่จะต้องแบ่งให้แก่โจทก์  อย่างไรก็ตาม  บิดาตายมานานหลายปีแล้ว  ฟ้องของโจทก์ขาดอายุความ  ขอให้ยกฟ้อง

คดีมีประเด็นข้อพิพาทและหน้าที่นำสืบประการใด

อนึ่ง  ถ้าในการชี้สองสถาน  ศาลกำหนดให้จำเลยมีหน้าที่นำสืบและนำพยานเข้าสืบก่อน  แต่ในวันสืบพยาน  จำเลยและโจทก์ต่างแถลงว่าไม่ติดใจสืบพยาน  ขอให้ศาลพิพากษาไปตามรูปคดี  เช่นนี้  ศาลจะพิพากษาให้ฝ่ายใดชนะคดี

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน  ปีการศึกษา  2548

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  นางโสภีมีบุตร  3  คน  นายหนึ่ง  นายสองและนายสาม  นางโสภี  นายหนึ่งและนายสองร่วมกันเป็นโจทก์ฟ้องนายสามว่าโจทก์ทั้งสามได้รับมรดกในฐานะทายาทโดยธรรม  แต่เข้าครอบครองที่ดินมี  น.ส.3  ซึ่งเป็นทรัพย์มรดกไม่ได้  เพราะจำเลยขัดขวาง  จึงขอเรียกทรัพย์มรดก  โดยกล่าวอ้างว่าที่ดินพิพาทเป็นของโจทก์ที่  1  กึ่งหนึ่ง  อีกกึ่งหนึ่งเป็นมรดกของสามีโจทก์ที่  1  ซึ่งตกได้แก่โจทก์ทั้งสามและจำเลยในฐานะทายาทส่วนละเท่าๆกัน  นายสามซึ่งตกเป็นจำเลยต่อสู่ว่าที่ดินพิพาทจำเลยเป็นเจ้าของแต่ผู้เดียวตามข้อตกลงของทายาทและจำเลยมีชื่อใน  น.ส.3  จำเลยครอบครองโดยสงบ  เปิดเผย  ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของมากกว่า  10  ปีแล้ว  จึงได้สิทธิครอบครอง  หากในวันสืบพยาน  คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบอยากทราบว่าคดีนี้ฝ่ายใดเป็นฝ่ายแพ้คดี

ธงคำตอบ

มาตรา  1373  ถ้าทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์ที่ได้จดไว้ในทะเบียนที่ดิน  ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าบุคคลผู้มีชื่อในทะเบียนเป็นผู้มีสิทธิครอบครอง

วินิจฉัย

ในเรื่องหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์ในคดีที่คู่ความพาทกันว่าทรัพย์สินเป็นของคู่ความฝ่ายใด  ถ้าทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์จำพวกที่ดินที่มีกรรมสิทธิ์เป็นโฉนดที่ดิน  หรือทะเบียนสิทธิครอบครองเป็นหนังสือรับรองการทำประโยชน์  (น.ส.3  หรือ  น.ส.3  ก.)  บุคคลผู้มีชื่อในทะเบียนย่อมได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานว่าเป็นสิทธิครอบครองตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  1373  และโฉนดที่ดิน  น.ส.3  หรือ  น.ส.3 ก.  ก็เป็นเอกสารมหาชนที่พนักงานเจ้าหน้าที่ได้ทำขึ้น  ซึ่งตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  127  ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นของแท้และถูกต้อง  กรณีเช่นนี้  จึงต้องเป็นหน้าที่ของคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งที่ต้องมีภาระการพิสูจน์หักล้างข้อสันนิษฐานของกฎหมายนั้น

แต่อย่างไรก็ตาม  ในคดีมรดกซึ่งโจทก์ฟ้องเรียกทรัพย์มรดกซึ่งอยู่ที่จำเลยนั้น  แม้ว่าจำเลยจะเป็นผู้ครอบครองทรัพย์นั้นอยู่ก็มิใช่ว่าจะได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานเสมอไป  หากจำเลยรับว่าเป็นทรัพย์ของผู้ตายจริง  แต่ผู้ตายได้ทำพินัยกรรมยกให้ผู้อื่นไปแล้ว  หรือว่าได้มีการแบ่งมรดกกันแล้ว  กรณีเช่นนี้  ถือว่าเป็นกรณีที่จำเลยกล่าวอ้างข้อเท็จจริงขึ้นใหม่  ดังนี้  ภาระการพิสูจน์ย่อมตกแก่จำเลย  (ฎ.122/2490,  ฎ. 596/2534)

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  หากในวันสืบพยาน  คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  คู่ความฝ่ายใดจะเป็นฝ่ายแพ้คดี  เห็นว่าคดีนี้  แม้ข้อเท็จจริงจะปรากฏว่าจำเลยเป็นผู้มีชื่อในหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3)  ซึ่งเป็นที่ดินพิพาท  และได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานของกฎหมายตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  1373  ว่าเป็นผู้มีสิทธิครอบครองก็ตาม  แต่การที่จำเลยให้การรับว่าที่พิพาทเป็นมรดก  และกล่าวอ้างข้อเท็จจริงขึ้นใหม่ว่า  จำเลยมีชื่อใน  น.ส.3  แต่ผู้เดียวตามข้อตกลงของทายาท  จำเลยครอบครองโดยสงบ  เปิดเผย  ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของมากกว่า  10  ปีแล้ว  จึงได้สิทธิครอบครอง  จำเลยจึงยังต้องมีภาระการพิสูจน์ให้เห็นว่า  จำเลยได้รับส่วนแบ่งในที่ดินพิพาทอันเกิดเป็นมรดกตามข้อตกลงของทายาทโดยชอบ  และได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขแห่งการได้มาซึ่งสิทธิครอบครองดังกล่าวได้ครอบครองเพื่อตนและสุจริตอันเป็นข้อเท็จจริงที่จำเลยยกขึ้นมาใหม่อีกด้วย  ดังนั้นจำเลยจึงมีหน้าที่นำสืบตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84  วรรคแรก (ปัจจุบันคือ  มาตรา  84/1)  เช่นนี้  หากในวันสืบพยาน  คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  จำเลยจะเป็นฝ่ายแพ้คดีเพราะไม่นำพยานเข้าสืบตามหน้าที่(ฎ. 5132/2539)

สรุป  หากในวันสืบพยานคู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  จำเลยจะเป็นฝ่ายแพ้คดี

ข้อ  2  พยานไม่ไปศาลในวันสืบพยาน  ศาลจะปฏิบัติอย่างไร

ธงคำตอบ

อธิบาย

โดยหลักแล้ว  ในกรณีที่พยานคนใดคู่ความได้บอกกล่าวความจำนงจะอ้างอิงคำเบิกความของพยานโดยชอบ  ไม่ไปศาลในวันกำหนดสืบพยาน  ถ้าศาลเห็นว่าคำเบิกความของพยานที่ไม่มานั้น  ไม่เป็นข้อสำคัญในการวินิจฉัยคดี  ศาลก็ชอบที่จะดำเนินการพิจารณาคดีต่อไปและชี้ขาดตัดสินคดีได้โดยไม่ต้องสืบพยาน (ป.วิ.พ. มาตรา 110)

แต่อย่างไรก็ตาม  สำหรับพยานที่ไม่มาศาลมีความสำคัญในการวินิจฉัยชี้ขาดคดี  ศาลก็สามารถที่จะใช้ดุลพินิจในการสืบพยานนั้นได้  กล่าวคือ

1       ถ้าศาลเห็นว่า  ข้ออ้างของพยานที่ไม่มาศาลมีข้อแก้ตัวอันควร  เช่น  เจ็บป่วย  หรือมีเหตุจำเป็นอย่างอื่นที่รับฟังได้  ศาลก็อาจจะเลื่อนการนั่งพิจารณาคดีไปเพื่อให้พยานมาศาล  หรือเพื่อสืบพยานนั้น  ณ  สถานที่และเวลาอันควรแก่พฤติการณ์ก็ได้

2       ถ้าศาลเห็นว่า  พยานได้รับหมายเรียกโดยชอบแล้ว  จงใจไม่ไปยังศาลนั้น  หรือได้รับคำสั่งศาลให้รอคอยอยู่แล้วจงใจหลบเสีย  กรณีเช่นนี้  ศาลก็อาจจะเลื่อนการนั่งพิจารณาคดีไปและออกหมายจับและเอาตัวพยานกักขังไว้จนกว่าพยานจะได้เบิกความตามวันที่ศาลเห็นสมควรก็ได้  ทั้งนี้  การไม่ไปศาลของพยานก็ยังคงเป็นความผิดฐานขัดขืนหมายเรียกของศาลให้มาเบิกความอยู่เช่นเดิม  (ป.วิ.พ. มาตรา 111)

ข้อ  3  คดีแพ่งเรื่องหนึ่ง  โจทก์นำสืบแสดงสำเนาใบส่งของต่อศาล  จำเลยไม่ได้โต้แย้งว่าโจทก์มิได้ส่งต้นฉบับเอกสารแต่อย่างใด  ศาลได้วินิจฉัยรับฟังตามสำเนาเอกสารดังกล่าว  จำเลยฎีกาว่าการที่ศาลล่างรับฟังสำเนาเอกสารของโจทก์นั้น  เป็นการรับฟังพยานเอกสารที่มิชอบด้วยกฎหมาย  เพราะโจทก์มิได้ขออนุญาตศาลก่อนเพื่อนำสำเนาเอกสารดังกล่าวมาสืบ  ฎีกาของจำเลยฟังขึ้นหรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  93  การอ้างเอกสารเป็นพยานหลักฐานให้ยอมรับฟังได้เฉพาะต้นฉบับเอกสารเท่านั้น  เว้นแต่

(2) ถ้าต้นฉบับเอกสารนำมาไม่ได้  เพราะถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือสูญหาย  หรือไม่สามารถนำมาได้โดยประการอื่น  อันมิใช่เกิดจากพฤติการณ์ที่ผู้อ้างต้องรับผิดชอบ  หรือเมื่อศาลเห็นว่าเป็นกรณีจำเป็นและเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรมที่จะต้องสืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนต้นฉบับเอกสารที่นำมาไม่ได้นั้น  ศาลจะอนุญาตให้นำสำเนาหรือพยานบุคคลมาสืบก็ได้

วินิจฉัย

ตามมาตรา  93(2)  กำหนดว่า  ถ้าต้นฉบับเอกสารนำมาไม่ได้  เพราะถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือสูญหาย  หรือไม่สามารถนำมาได้โดยประการอื่น  อันมิใช่เกิดจากพฤติการณ์ที่ผู้อ้างต้องรับผิดชอบ  หรือเมื่อศาลเห็นว่าเป็นกรณีจำเป็นและเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรมที่จะต้องสืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนต้นฉบับเอกสารที่นำมาไม่ได้นั้น  ศาลจะอนุญาตให้นำสำเนาหรือพยานบุคคลมาสืบก็ได้  ถ้อยคำในตัวบทที่ว่า  “ศาลจะอนุญาตให้นำสำเนาหรือพยานบุคคลมาสืบก็ได้”  มีลักษณะทำนองว่าจะต้องขออนุญาตต่อศาล  กล่าวคือ หากมีเหตุตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  93(2)  แล้ว  ศาลย่อมอนุญาตให้นำสืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนได้เสมอ  หรือหากศาลยอมให้สืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนไปเลย  ก็ถือได้ว่าอนุญาตโดยปริยาย  ไม่จำต้องขออนุญาตต่อศาลก่อน

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยตามฎีกาของจำเลยมีว่า  การที่ศาลล่างทั้งสองศาลรับฟังสำเนาเอกสารของโจทก์นั้น  เป็นการรับฟังที่ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  การที่โจทก์นำสืบแสดงสำเนาใบส่งของต่อศาล  และจำเลยมิได้โต้แย้งว่าโจทก์มิได้ส่งต้นฉบับเอกสาร  เมื่อศาลล่างได้วินิจฉัยรับฟังตามสำเนาเอกสารดังกล่าว  ก็ถือได้ว่าศาลได้อนุญาตให้นำสำเนาเอกสารมาสืบได้ในกรณีไม่สามารถนำต้นฉบับเอกสารมาได้โดยประการอื่นตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  93(2)  แล้ว  โดยโจทก์ไม่จำต้องขออนุญาตศาลก่อน  ฎีกาของจำเลยจึงฟังไม่ขึ้น  (ฎ. 5841/2545)

สรุป  การที่ศาลล่างทั้งสองศาลรับฟังสำเนาเอกสารของโจทก์นั้น  เป็นการรับฟังที่ชอบด้วยกฎหมาย  ฎีกาของจำเลยฟังไม่ขึ้น 

การสอบซ่อมภาค  1  ปีการศึกษา  2549

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  โจทก์ฟ้องอ้างว่าที่ดินพิพาทเป็นส่วนหนึ่งของโฉนดเลขที่  1234  เป็นของโจทก์  ถูกฝ่ายจำเลยบุกรุกเข้าครอบครอง  จำเลยปฏิเสธไม่ยอมรับว่าที่ดินพิพาทเป็นของโจทก์  ทั้งยังต่อสู้ว่าเป็นที่ดินตามโฉนดเลขที่  1342  อันเป็นที่ดินของฝ่ายจำเลย  คดีนี้มีประเด็นข้อพิพาทอย่างไร  และฝ่ายใดมีหน้าที่นำสืบ  จงอธิบายพร้อมยกหลักกฎหมายประกอบ

ธงคำตอบ

มาตรา  84  วรรคแรก  ถ้าคู่ความฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งกล่าวอ้างข้อเท็จจริงอย่างใดๆ  เพื่อสนับสนุนคำฟ้องหรือคำให้การของตนให้หน้าที่นำสืบข้อเท็จจริงนั้นตกอยู่แก่คู่ความฝ่ายที่กล่าวอ้าง

มาตรา  1373  ถ้าทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์ที่ได้จดไว้ในทะเบียนที่ดิน  ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าบุคคลผู้มีชื่อในทะเบียนเป็นผู้มีสิทธิครอบครอง

วินิจฉัย

ประเด็นข้อพิพาท  หมายถึง  ข้ออ้างข้อเถียงในปัญหาข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายที่ฝ่ายหนึ่งยกขึ้นอ้างในคำคู่ความ  และคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งไม่รับ  ดังนั้นปัญหาข้อใดที่ฝ่ายหนึ่งยกขึ้นอ้างและคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งรับแล้ว  ย่อมไม่เกิดเป็นประเด็นข้อพิพาท

คดีมีประเด็นข้อพิพาทอย่างไรนั้น  เห็นว่า  เมื่อพิจารณาจากคำฟ้องของโจทก์ที่ว่า  ที่ดินพิพาทเป็นส่วนหนึ่งของโฉนดเลขที่ 1234  เป็นของโจทก์  ถูกฝ่ายจำเลยบุกรุกเข้าครอบครอง  และจากคำการของจำเลยที่ปฏิเสธไม่ยอมรับว่าที่ดินพิพาทเป็นของโจทก์  ทั้งยังต่อสู้ว่าเป็นที่ดินตามโฉนดเลขที่  1342  อันเป็นที่ดินของฝ่ายจำเลย  ดังนี้  ประเด็นข้อพิพาทจึงมีเพียงว่า  ที่ดินพิพาทเป็นที่ดินที่อยู่ในเขตโฉนดของฝ่ายใด  (ฎ . 1992/2511)

สำหรับหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์นั้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84  (ปัจจุบันคือมาตรา  84/1)  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ผู้ใดกล่าวอ้างข้อเท็จจริงใด  ผู้นั้นมีหน้าที่นำสืบ  เมื่อโจทก์เป็นผู้กล่าวอ้าง  จำเลยให้การปฏิเสธ  โจทก์จึงมีหน้าที่นำสืบตามหลัก  ป.วิ.พ.  มาตรา  84 (ปัจจุบันคือมาตรา  84/1)  และในกรณีดังกล่าวนี้  ย่อมไม่อาจปรับเข้าข้อสันนิษฐานตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  1373  ว่าผู้มีชื่อในทะเบียนเป็นผู้มีสิทธิครอบครองได้  เพราะไม่ใช่เป็นการพิพาทกันว่า  ใครมีสิทธิดีกว่ากันในที่ดินที่มีโฉนด  แต่เป็นการพิพาทกันว่าที่พิพาทอยู่ในโฉนดของฝ่ายใด  (ฎ. 2227/2533)

สรุป  คดีมีประเด็นข้อพิพาท  คือ  ที่ดินพิพาทเป็นที่ดินที่อยู่ในเขตโฉนดของฝ่ายใด  และหน้าที่นำสืบตามประเด็นข้อพิพาทตกแก่โจทก์

ข้อ  2  ในคดีอาญาเรื่องหนึ่ง  ระหว่างสืบพยานโจทก์  ทนายจำเลยถามค้านว่าพยานร่วมกับจำเลยค้าของผิดกฎหมายด้วยกันแล้วผิดใจกันจริงไหม  ทนายโจทก์คัดค้านไม่ให้ทนายจำเลยถามค้านเช่นนี้  ถ้าท่านเป็นศาล  ท่านจะอนุญาตให้ทนายจำเลยถามค้านเช่นนั้นหรือไม่

ธงคำตอบ

ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา  มาตรา  15  วิธีพิจารณาข้อใดซึ่งประมวลกฎหมายนี้มิได้บัญญัติไว้โดยเฉพาะ  ให้นำบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาใช้บังคับเท่าที่พอจะใช้บังคับได้

มาตรา  234  พยานไม่ต้องตอบคำถามซึ่งโดยตรงหรืออ้อม  อาจจะทำให้เขาถูกฟ้องคดีอาญาเมื่อมีคำถามเช่นนั้น  ให้ศาลเตือนพยาน

ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง  มาตรา  118  วรรคสาม  ไม่ว่าในกรณีใดๆ  ห้ามไม่ให้คู่ความฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งถามพยานด้วย

(2) คำถามที่อาจทำให้พยาน  หรือคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งหรือบุคคลภายนอกต้องรับโทษทางอาญา  หรือคำถามที่เป็นหมิ่นประมาทพยาน  เว้นแต่คำถามเช่นว่านั้นเป็นข้อสาระสำคัญในอันที่จะชี้ขาดข้อพิพาท

วินิจฉัย

ตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  234  ได้ให้สิทธิแก่พยานที่ไม่ต้องตอบคำถามไม่ว่าจะโดยตรงหรือโดยอ้อม  ซึ่งอาจทำให้พยานนั้นถูกฟ้องเป็นคดีอาญาได้  หากมีคำถามเช่นว่านั้นศาลต้องเตือนพยานให้รู้ตัว  และ  ป.วิ.อ.  มาตรา  15  ประกอบ  ป.วิ.พ.  มาตรา  118  วรรคสาม  (2) ก็ได้วางหลักห้ามมิให้คู่ความฝ่ายหนึ่งถามพยานด้วยคำถามอันอาจทำให้พยานต้องรับโทษทางอาญาหรือคำถามที่เป็นการหมิ่นประมาทพยาน  ไม่ว่ากรณีใดๆเว้นแต่  คำถามนั้นเป็นข้อสาระสำคัญในอันที่จะชี้ขาดข้อพิพาทหรือตัดสินคดี

การที่ทนายจำเลยถามค้านพยานโจทก์ว่า  พยานร่วมกับจำเลยค้าของผิดกฎหมายด้วยกันแล้วผิดใจกันจริงไหม  เห็นได้ชัดว่าเป็นคำถามที่อาจทำให้พยานถูกฟ้องเป็นคดีอาญาและอาจต้องโทษทางอาญาได้หากพยานถูกฟ้อง  เพราะการค้าของผิดกฎหมายเป็นความผิดตามกฎหมายและมีโทษทางอาญา  และเป็นคำถามที่เป็นการหมิ่นประมาทพยานอีกด้วย  ทั้งคำถามเช่นว่านั้นก็มิได้เป็นข้อสาระสำคัญในอันที่จะชี้ขาดข้อพิพาทหรือตัดสินคดีทนายจำเลยจึงไม่อาจค้านพยานโจทก์ได้ตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  118  วรรคสาม  (2)  ประกอบ  ป.วิ.อ. มาตรา  15  และศาลต้องไม่อนุญาต

สรุป  หากข้าพเจ้าเป็นศาลจะไม่อนุญาตให้ทนายจำเลยถามค้านพยานโจทก์เช่นนั้น

ข้อ  3  แดงฟ้องดำให้รับผิดตามสัญญากู้เงินจำนวน  500,000  บาท  พร้อมดอกเบี้ยร้อยละ  20  ต่อปี  ซึ่งเป็นอัตราพิเศษตามประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย  ในวันยื่นบัญชีระบุพยานปรากฏว่า  แดงได้ระบุสัญญาเงินกู้เป็นพยานหลักฐานอย่างเดียวโดยมิได้ระบุประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย   ในวันสืบพยานแดงติดธุระจึงทำหนังสือแต่งตั้งนายเขียวทนายความเป็นผู้กระทำการแทน  นายเขียวได้ส่งสำเนาหนังสือสัญญากู้ให้กับนายดำ  แต่มิได้ส่งประกาศธนาคารแห่งประเทศไทยและหนังสือมอบอำนาจของนายแดงแก่นายดำ  เมื่อถึงวันสืบพยาน  นายเขียวขอนำสืบถึงประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย  นายดำคัดค้านและคำคัดค้านในข้อที่ว่า  มิได้ส่งสำเนาหนังสือมอบอำนาจแก่นายดำด้วย  อยากทราบว่า  ข้อคัดค้านของนายดำรับฟังได้หรือไม่  เพราะเหตุใด  ยกหลักกฎหมายประกอบให้ชัดเจน

ธงคำตอบ

มาตรา  88  วรรคแรกและวรรคท้าย  เมื่อคู่ความฝ่ายใดมีความจำนงที่จะอ้างอิงเอกสารฉบับใดหรือคำเบิกความของพยานคนใด  หรือมีความจำนงที่จะให้ศาลตรวจบุคคล  วัตถุ  สถานที่  หรืออ้างความเห็นของผู้เชี่ยวชาญที่ศาลตั้ง  เพื่อเป็นพยานหลักฐานสนับสนุนข้ออ้าง  หรือข้อเถียงของตน  ให้คู่ความฝ่ายนั้นยื่นต่อศาลก่อนวันสืบพยานไม่น้อยกว่าเจ็ดวันซึ่งบัญชีระบุพยานโดยแสดงหรือสภาพของเอกสารที่จะอ้าง  และรายชื่อที่อยู่ของบุคคล  วัตถุ  หรือสถานที่ซึ่งคู่ความฝ่ายนั้นระบุอ้างเป็นพยาน  หรือขอให้ศาลไปตรวจ  หรือขอให้ตั้งผู้เชี่ยวชาญแล้วแต่กรณี  พร้อมทั้งสำเนาบัญชีระบุพยานดังกล่าวในจำนวนที่เพียงพอ  เพื่อให้คู่ความฝ่ายอื่นมารับไปจากเจ้าพนักงานศาล

เมื่อระยะเวลาที่กำหนดให้ยื่นบัญชีระบุพยานตามวรรคหนึ่งหรือวรรคสองแล้วแต่กรณี  ได้สิ้นสุดลงแล้ว  ถ้าคู่ความฝ่ายใดซึ่งได้ยื่นบัญชีระบุพยานไว้แล้ว  มีเหตุอันสมควรแสดงได้ว่าตนไม่สามารถทราบได้ว่าต้องนำพยานหลักฐานบางอย่างมาสืบเพื่อประโยชน์ของตนหรือไม่ทราบว่าพยานหลักฐานบางอย่างได้มีอยู่หรือมีเหตุอันสมควรอื่นใด  หรือถ้าคู่ความฝ่ายใดซึ่งมิได้ยื่นบัญชีระบุพยานแสดงให้เป็นที่พอใจแก่ศาลได้ว่า  มีเหตุอันสมควรที่ไม่สามารถยื่นบัญชีระบุพยานตามกำหนดเวลาดังกล่าวได้  คู่ความฝ่ายนั้นอาจยื่นคำร้องขออนุญาตอ้างพยานหลักฐานเช่นว่านั้นต่อศาลพร้อมกับบัญชีระบุพยานและสำเนาบัญชีระบุพยานดังกล่าวไม่ว่าเวลาใดๆ  ก่อนพิพากษาคดีและถ้าศาลเห็นว่า  เพื่อให้การวินิจฉัยชี้ขาดข้อสำคัญแห่งประเดนเป็นไปโดยเที่ยงธรรมจำเป็นจะต้องสืบพยานหลักฐานเช่นว่านั้น  ก็ให้ศาลอนุญาตตามคำร้อง

มาตรา  90  วรรคแรก  ให้คู่ความฝ่ายที่อ้างอิงเอกสารเป็นพยานหลักฐานเพื่อสนับสนุนข้ออ้างหรือข้อถกเถียงของตนตามมาตรา  88  วรรคหนึ่ง  ยื่นต่อศาลและส่งให้คู่ความฝ่ายอื่นซึ่งสำเนาเอกสารนั้นก่อนวันสืบพยานไม่น้อยกว่าเจ็ดวัน

วินิจฉัย

การที่จะนำพยานหลักฐานเข้าสืบนั้น  ต้องเป็นไปตามที่  ป.วิ.พ.  มาตรา  88  กำหนดไว้  กล่าวคือ  จะต้องยื่นบัญชีระบุพยานครั้งแรกต่อศาลก่อนวันสืบพยานไม่น้อยกว่า  7  วัน  โดยยื่นพร้อมสำเนาบัญชีระบุพยานเพื่อให้คู่ความฝ่ายอื่นมารับไปจากเจ้าพนักงานศาล  (ป.วิ.พ. มาตรา  88  วรรคแรก)  แต่ถ้ามิได้ยื่นภายในกำหนดอันสมควรที่ไม่สามารถยื่นบัญชีระบุพยานตามกำหนดได้  และถ้าศาลเห็นว่าเพื่อให้การวินิจฉัยชี้ขาดข้อสำคัญแห่งประเด็นเป็นไปโดยเที่ยงธรรมจำเป็นต้องสืบพยานเช่นว่านั้น  ก็ให้ศาลอนุญาตตามคำร้อง  (ป.วิ.พ. มาตรา  88 วรรคสาม)

อนึ่ง  ในการยื่นบัญชีระบุพยาน  ถ้าเป็นพยานเอกสารจะต้องมีการส่งสำเนาพยานเอกสารแก่ศาลและคู่ความฝ่ายอื่น  จึงจะมีสิทธิขอสืบตามพยานเอกสารดังกล่าวได้ (ป.วิ.พ. มาตรา  90)

เมื่อได้ความว่า  แดงโจทก์ให้ดำจำเลยกู้เงินโดยคิดอัตราดอกเบี้ยร้อยละ  20  ต่อปี  ตามประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย  ประกาศดังกล่าวจึงถือเป็นข้อเท็จจริงที่โจทก์จะต้องนำสืบและเป็นพยานเอกสารที่โจทก์จะต้องระบุในบัญชีระบุพยาน  พร้อมทั้งสำเนาให้แก่ศาลและคู่ความตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  90  การที่โจทก์ไม่ระบุอ้างประกาศธนาคารฯ  ดังกล่าวเป็นพยานในบัญชีระบุพยาน  จึงเป็นการไม่ปฏิบัติตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  88  ประกาศดังกล่าวจึงรับฟังเป็นพยานหลักฐานไม่ได้  ต้องห้ามตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  88  วรรคแรก  (ฎ. 2043/2540)  ทั้งกรณีไม่เข้าตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  88  วรรคสามแต่อย่างใด  คำคัดค้านของโจทก์ในกรณีนี้จึงรับฟังได้

ส่วนกรณีหนังสือมอบอำนาจนั้น  ถือเป็นกิจการส่วนตัวซึ่งไม่มีผลเกี่ยวกับประเด็นแห่งคดีที่ฟ้องร้องกันอยู่  เพราะพยานเอกสารดังกล่าวมิใช่พยานหลักฐานสนับสนุนข้ออ้างหรือข้อเถียงของโจทก์  แม้จะมิได้ระบุไว้ในบัญชีระบุพยานและส่งสำเนาให้จำเลยก็ไม่ต้องห้ามมิให้รับฟัง  กรณีไม่อยู่ในบังคับแห่งบทบัญญัติ  ป.วิ.พ. มาตรา  88  และมาตรา  90  ศาลรับฟังเอกสารดังกล่าวเป็นพยานได้  (ฎ. 3470/2538, ฎ.1129/2499)  คำคัดค้านของนายดำในกรณีนี้จึงรับฟังไม่ได้

สรุป  คำคัดค้านของนายดำจึงรับฟังได้เฉพาะกรณีประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย  เนื่องจากมิได้มีการระบุในบัญชีระบุพยาน  ส่วนหนังสือมอบอำนาจนั้น  รับฟังไม่ได้

หมายเหตุ  ข้อเท็จจริงตามคำถามนี้มีข้อสังเกตที่น่าสนใจอยู่  2  ประการ  จึงเห็นควรนำมาลงไว้เพื่อการศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมของน้องๆนักศึกษา  กล่าวคือ  ในกรณีที่เป็นพยานหลักฐานที่สำคัญซึ่งเกี่ยวกับประเด็นข้อสำคัญในคดี  แม้ไม่ได้ระบุบัญชีระบุพยานตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  88  หรือมิได้นำส่งสำเนาตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  90  ถ้าศาลเห็นว่าเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรมจำเป็นต้องสืบพยานหลักฐานดังกล่าว  ก็ให้ศาลมีอำนาจรับฟังพยานหลักฐานเช่นว่านั้นได้ตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  84(2)  วรรคท้าย   

สำหรับประเด็นที่ว่าโจทก์จะเรียกดอกเบี้ยในอัตราเกินกว่าร้อยละ  15  ต่อปีได้หรือไม่  โจทก์ได้นำสืบประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย โดยมิได้ระบุอ้างไว้ในบัญชีระบุพยาน  ทั้งมิได้ยื่นคำร้องขออนุญาตตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  88  วรรคสาม  กรณีนี้ศาลจะรับฟังประกาศดังกล่าวเป็นพยานหลักฐานตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  87(2)  วรรคท้ายไม่ได้  เพราะมิใช่พยานหลักฐานอันสำคัญซึ่งเกี่ยวกับประเด็นข้อสำคัญในคดีเพราะมิใช่ข้อที่ทำให้โจทก์แพ้หรือชนะคดี  (ฎ. 2043/2540)

ส่วนประเด็นเรื่องเรื่องหนังสือมอบอำนาจของโจทก์นั้นถือเป็นพยานหลักฐานอันสำคัญซึ่งเกี่ยวกับประเด็นข้อสำคัญในคดีเพราะมีผลทำให้โจทก์แพ้หรือชนะคดี  ดังนั้น  เพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรม  ศาลจึงรับฟังเป็นพยานได้เพราะเข้าข้อยกเว้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  87(2)  วรรคท้าย  แม้ไม่ได้ระบุอ้างไว้ในบัญชีระบุพยานและส่งสำเนาให้แก่คู่ความอีกฝ่ายหนึ่งก็ตาม  (ทำนองเดียวกับ  ฎ. 789 – 799/2499  ฎ. 580/2534  ฎ. 2251/2536)

การสอบไล่ภาค  1  ปีการศึกษา  2549

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  โจทก์ฟ้องว่า  จำเลยยืมรถยนต์พิพาทของโจทก์แล้วไม่ส่งคืน  ขอให้บังคับจำเลยคืนรถยนต์พิพาทหรือมิฉะนั้นให้ชดใช้ราคา  จำเลยให้การว่า  จำเลยไม่ได้ยืมรถยนต์พิพาท   หากแต่โจทก์ขายรถยนต์คันดังกล่าวให้จำเลยและได้รับเงินค่ารถยนต์ไปเรียบร้อยแล้ว ฟ้องของโจทก์เคลือบคลุมเพราะไม่ได้แสดงโดยแจ้งชัดซึ่งสภาพแห่งข้อหา  คำขอบังคับ  และข้ออ้างที่อาศัยเป็นหลักแห่งข้อหา  ขอให้ยกฟ้อง  ดังนี้

1       คดีนี้มีประเด็นข้อพิพาทและหน้าที่นำสืบประการใด

2       ถ้าระหว่างการสืบพยาน  โจทก์จำเลยตกลงกันให้สืบนายกนกเป็นพยานร่วมเพียงปากเดียว  ถ้านายกนกเบิกความว่า  ตามวันเวลาที่โจทก์ฟ้อง  นายกนกเห็นจำเลยไปบ้านโจทก์และยืมรถยนต์พิพาทไปจากโจทก์  จำเลยยอมแพ้  แต่ถ้านายกนกเบิกความว่าในวันเวลาดังกล่าว  ไม่เห็นจำเลย

ไปที่บ้านโจทก์  โจทก์ยอมแพ้  โดยโจทก์จำเลยไม่ติดใจสืบพยานกันต่อไป  ปรากฏว่าในวันสืบพยาน  นายกนกเบิกความว่าในวันที่โจทก์ฟ้อง  เห็นจำเลยไปยืมรถยนต์พิพาทที่บ้านโจทก์  แต่จำเลยคัดค้านว่า  นายกนกเบิกความโดยไม่สุจริต  ไม่ควรเชื่อฟัง  จึงขออนุญาตพิสูจน์พยานตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง  มาตรา  120  และให้ศาลสั่งเพิกถอนข้อตกลงดังกล่าว

ดังนี้  ศาลจะมีคำสั่งอนุญาตตามที่จำเลยร้องขอได้หรือไม่

การสอบไล่ภาค  2  ปีการศึกษา  2549

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  โจทก์ฟ้องว่า  โจทก์เป็นเจ้าของที่ดินมีหนังสือรับรองการทำประโยชน์  (น.ส.3)  เลขที่  1111  โดยซื้อมาจากเจ้าของเดิมและจดทะเบียนรับโอนมาโดยชอบแล้ว  จำเลยปลูกสร้างบ้านอาศัยอยู่ในที่ดินพิพาทซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินแปลงดังกล่าวก่อนที่โจทก์จะรับโอนที่ดินแปลงดังกล่าวโดยไม่มีสิทธิตามกฎหมาย  โจทก์มีหนังสือบอกกล่าวให้จำเลยออกจากที่ดินพิพาท  แต่จำเลยเพิกเฉย  โจทก์ได้รับความเสียหาย  ไม่อาจนำออกให้ผู้อื่นเช่าหาผลประโยชน์ได้  คิดค่าเสียหายเดือนละ  1,000  บาท  ขอให้ขับไล่จำเลยออกไปจากที่ดินพิพาท  และชดใช้ค่าเสียหายนับแต่วันที่ได้รับหนังสือบอกกล่าวจนกว่าจำเลยและบริวารจะออกไปจากที่ดินพิพาทแก่โจทก์

จำเยให้การว่า  โจทก์รับจดทะเบียนโอนที่ดิน  น.ส.3  ก.  ตามฟ้องมาโดยไม่สุจริต  ที่ดินพิพาทเดิมเป็นของบิดาจำเลยซึ่งเป็นผู้ครอบครองทำประโยชน์มาแต่แรก  จำเลยครอบครองต่อเนื่องมาจากบิดา  น.ส. 3 ก.  เลขที่  1111  ออกทับที่ดินที่บิดาของจำเลยครอบครอง  จึงออกมาไม่ชอบ  โจทก์เสียหายตามฟ้องหรือไม่  จำเลยไม่ทราบ  ขอให้ยกฟ้อง

เช่นนี้  คดีมีประเด็นตามคำฟ้อง  ประเด็นตามคำให้การ  และประเด็นข้อพิพาทอย่างไร  และฝ่ายใดมีหน้าที่นำสืบ

ธงคำตอบ

มาตรา  84  วรรคแรก  ถ้าคู่ความฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งกล่าวอ้างข้อเท็จจริงอย่างใดๆ  เพื่อสนับสนุนคำฟ้องหรือคำให้การของตนให้หน้าที่นำสืบข้อเท็จจริงนั้นตกอยู่แก่คู่ความฝ่ายที่กล่าวอ้าง

(2) ถ้ามีข้อสันนิษฐานไว้ในกฎหมายเป็นคุณแก่คู่ความฝ่ายใด  คู่ความฝ่ายนั้นต้องพิสูจน์แต่เพียงว่าตนได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขแห่งการที่ตนจะได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานนั้นครบถ้วนแล้ว

มาตรา  177  วรรคสอง  ให้จำเลยแสดงโดยชัดแจ้งในคำให้การว่า  จำเลยยอมรับหรือปฏิเสธข้ออ้างของโจทก์ทั้งสิ้นหรือแต่บางส่วน  รวมทั้งเหตุแห่งการนั้น

มาตรา  438  ค่าสินไหมทดแทนจะพึงใช้โดยสถานใดเพียงใดนั้น  ให้ศาลวินิจฉัยตามควรแก่พฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิด

มาตรา  1373  ถ้าทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์ที่ได้จดไว้ในทะเบียนที่ดิน  ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าบุคคลผู้มีชื่อในทะเบียนเป็นผู้มีสิทธิครอบครอง

วินิจฉัย

ประเด็นตามฟ้อง  คือ  ข้ออ้างทั้งหลายที่โจทก์กล่าวในคำฟ้อง  ซึ่งมีดังนี้

1       โจทก์เป็นผู้ครอบครองที่ดิน  น.ส. 3 ก.  ตามฟ้อง

2       จำเลยปลูกสร้างบ้านอาศัยอยู่ในที่ดินพิพาทโดยไม่มีสิทธิตามกฎหมาย

3       โจทก์มีหนังสือบอกกล่าวให้จำเลยออกจากที่ดินพิพาท  แต่จำเลยเพิกเฉย

4       โจทก์ได้รับความเสียหายเดือนละ  1,000  บาท

ประเด็นตามคำให้การ  คือ  ข้อเถียงทั้งหลายที่จำเลยยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้ข้ออ้างของโจทก์  หรือกล่าวอ้างขึ้นใหม่ในคำให้การ  ซึ่งมีดังนี้

1       โจทก์จดทะเบียนรับโอนที่ดิน  น.ส.3  ก.  ตามฟ้องมาโดยไม่สุจริต

2       ที่ดินพิพาทเป็นสิทธิของจำเลยซึ่งครอบครองต่อเนื่องมาจากบิดา

3       น.ส.3  ก.  เลขที่  1111  ออกมาโดยไม่ชอบเพราะออกทับที่ดินบิดาของจำเลยครอบครอง

4       โจทก์ได้รับความเสียหายตามฟ้องหรือไม่เพียงใด  จำเลยไม่ทราบ

ประเด็นข้อพิพาท  หมายถึง  ข้ออ้างข้อเถียงในปัญหาข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายที่ฝ่ายหนึ่งยกขึ้นอ้างในคำคู่ความ  และคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งไม่รับ  ดังนั้นปัญหาข้อใดที่ฝ่ายหนึ่งยกขึ้นอ้างและคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งรับแล้ว  ย่อมไม่เกิดเป็นประเด็นข้อพิพาท

ดังนั้น  คดีตามอุทาหรณ์จึงมีประเด็นข้อพิพาทดังนี้

1       โจทก์มีสิทธิครอบครองที่ดินพิพาทหรือไม่

2       โจทก์เสียหายเพียงใด

เนื่องจากประเด็นตามคำฟ้อง  จ้อ  1  จำเลยให้การปฏิเสธไว้ตามประเด็นให้คำให้การข้อ  2  และ  ข้อ  3  จึงมีประเด็นข้อพิพาทว่าโจทก์มีสิทธิครอบครองที่ดินพิพาทหรือไม่

ประเด็นตามคำฟ้อง  ข้อ  2  ในส่วนที่ว่าจำเลยปลูกสร้างบ้านอาศัยอยู่ในที่ดินพิพาท  ประเด็นนี้จำเลยไม่ได้ให้การปฏิเสธ  ถือว่าจำเลยยอมรับว่าจำเลยปลูกสร้างบ้านอาศัยอยู่ในที่ดินพิพาท  จึงไม่มีประเด็นข้อพิพาทในส่วนนี้  สำหรับข้อที่ว่าจำเลยไม่มีสิทธิตามกฎหมายนั้น จำเลยให้การปฏิเสธไว้แล้วตามประเด็นคำให้การข้อ  2  และข้อ  3  ไม่ต้องกำหนดเป็นประเด็นข้อพิพาทขึ้นอีก

ประเด็นตามคำฟ้อง  ข้อ  3  จำเลยไม่ได้ให้การปฏิเสธ  จึงถือว่าจำเลยยอมรับ  ไม่เป็นประเด็นข้อพิพาทในข้อนี้  ประเด็นตามคำฟ้อง  ข้อ 4  ที่ว่าโจทก์ได้รับความเสียหายนั้น  จำเลยให้การเพียงว่าโจทก์ได้รับความเสียหายตามฟ้องหรือไม่เพียงใด  จำเลยไม่ทราบ  กรณีถือว่าเป็นคำให้การไม่ชัดแจ้งว่ารับหรือถูกปฏิเสธ  จึงไม่ชอบด้วย 

ป.วิ.พ.  มาตรา  177  วรรคสอง  ไม่มีประเด็นข้อพิพาทว่าโจทก์ได้รับความเสียหายตามฟ้องหรือไม่  แต่ปัญหาว่าค่าเสียหายมีมากน้อยเพียงใดซึ่งแม้จำเลยให้การว่าไม่ทราบอันเป็นคำให้การไม่ชัดแจ้งก็ตาม  แต่ศาลยังต้องพิจารณากำหนดค่าเสียหายให้แก่โจทก์ตามที่โจทก์นำสืบหรือตามพฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิด  จึงยังคงมีปัญหาข้อพิพาทที่ต้องกำหนดว่าโจทก์เสียหายเพียงใด

ส่วนประเด็นตามคำให้การข้อ  1  ที่จำเลยให้การว่าโจทก์รับจดทะเบียนโอนที่ดิน  น.ส.3  ก.  ตามฟ้องมาโดยไม่สุจริตนั้น  จำเลยให้การปฏิเสธโดยไม่ปรากฏเหตุแห่งการปฏิเสธว่าไม่สุจริตอย่างไร  จึงเป็นคำให้การที่ไม่ชอบด้วย  ป.วิ.พ. มาตรา  177  วรรคสอง  ไม่ก่อให้เกิดประเด็นข้อพิพาท

สำหรับหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์นั้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84  วรรคแรก  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ผู้ใดกล่าวอ้างข้อเท็จจริงใด  ผู้นั้นมีหน้าที่นำสืบ  แต่อย่างไรก็ตาม  ถ้ามีข้อสันนิษฐานไว้ในกฎหมายเป็นคุณแก่คู่ความฝ่ายใด  คู่ความฝ่ายนั้นต้องพิสูจน์แต่เพียงว่าตนได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขแห่งการที่ตนจะได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานนั้นครบถ้วนแล้วตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84  วรรคสอง  (2)  ซึ่งแยกพิจารณาตามประเด็นได้ดังนี้

ประเด็นข้อพิพาทที่  1  เนื่องจากที่ดินพิพาทเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินตาม  น.ส.  3  ก.  ที่ได้จดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่  โดยมีโจทก์เป็นผู้มีชื่อในทะเบียน  จึงเป็นกรณีที่มีข้อสันนิษฐานไว้ใน  ป.พ.พ.  มาตรา  1373 เป็นคุณแก่โจทก์  เมื่อข้อเท็จจริงเบื้องต้นปรากฏแล้วว่า  โจทก์มีชื่ออยู่ใน  น.ส.3  ก.  โจทก์ย่อมได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานของกฎหมายดังกล่าว  ว่าโจทก์เป็นผู้มีสิทธิครอบครอง  ดังนี้ จำเลยจึงมีหน้าที่นำสืบหักล้างข้อสันนิษฐานนี้  (ฎ. 2516/2549,  ฎ. 4343/2539)

ประเด็นข้อพิพาทข้อ  2  โจทก์กล่าวอ้าง  โจทก์จึงมีหน้าที่นำสืบในข้อนี้  แต่แม้โจทก์จะไม่นำสืบหรือนำสืบไม่ได้ตามฟ้อง  กรณีเช่นนี้ ศาลก็อาจกำหนดค่าเสียหายให้โจทก์ได้เองตามควรแก่พฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิดตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  438  วรรคแรก

สรุป  ประเด็นตามคำฟ้อง  มีดังนี้

1       โจทก์เป็นผู้ครอบครองที่ดิน  น.ส.3  ก.  ตามฟ้อง

2       จำเลยปลูกสร้างบ้านอาศัยอยู่ในที่ดินพิพาทโดยไม่มีสิทธิตามกฎหมาย

3       โจทก์มีหนังสือบอกกล่าวให้จำเลยออกจากที่ดินพิพาท  แต่จำเลยเพิกเฉย

4       โจทก์ได้รับความเสียหายเดือนละ  1,000  บาท

ประเด็นตามคำให้การ  มีดังนี้

1       โจทก์จดทะเบียนรับโอนที่ดิน  น.ส.3  ก.  ตามฟ้องมาโดยไม่สุจริต

2       ที่ดินพิพาทเป็นสิทธิของจำเลยซึ่งครอบครองต่อเนื่องมาจากบิดา

3       น.ส.3  ก  เลขที่  1111  ออกมาโดยไม่ชอบเพราะออกทับที่ดินบิดาของจำเลยครอบครอง

4       โจทก์ได้รับความเสียหายตามฟ้องหรือไม่เพียงใด  จำเลยไม่ทราบ

ประเด็นข้อพิพาท  มีดังนี้

1       โจทก์มีสิทธิครอบครองที่ดินพิพาทหรือไม่  ภาระการพิสูจน์ข้อนี้ตกแก่จำเลย

2       โจทก์เสียหายเพียงใด  ภาระการพิสูจน์ข้อนี้ตกแก่โจทก์

ข้อ  2  พนักงานอัยการโจทก์ฟ้องนายหนึ่งและนายสองเป็นจำเลยในข้อหาร่วมกันลักทรัพย์  หลังจากศาลอ่านและอธิบายฟ้องให้ฟังแล้ว  นายหนึ่งให้การรับสารภาพ  นายสองให้การปฏิเสธ  ศาลสั่งจำหน่ายคดีสำหรับนายสองโดยให้โจทก์แยกฟ้องนายสองเป็นคดีใหม่  และพิพากษาลงโทษจำคุกนายหนึ่งซึ่งคดีถึงที่สุดแล้ว  ในคดีที่โจทก์ฟ้องนายสองเป็นคดีใหม่  นายสองให้การปฏิเสธ  โจทก์นำนายหนึ่งมาเบิกความว่า  นายสองได้ร่วมลักทรัพย์กับนายหนึ่งตามฟ้อง  นายสามผู้ร่วมลักทรัพย์อีกคนหนึ่งแต่ถูกกันไว้เป็นพยานมาเบิกความว่า  นายสองร่วมกับนายหนึ่งและนายสามลักทรัพย์ตามฟ้อง  และนายสี่ซึ่งโจทก์ระบุไว้ในบัญชีระบุพยานเพิ่มเติมศาลอนุญาตแล้วแต่พนักงานสอบสวนไม่ได้สอบคำให้การนายสี่ไว้ในชั้นสอบสวน  ทั้งโจทก์ก็มิได้สอบคำให้การไว้เช่นกันมาเบิกความว่า  ตามวันเวลาเกิดเหตุ  นายสี่เห็นนายหนึ่ง  นายสอง  และนายสามร่วมกันลักทรัพย์ตามฟ้อง  ดังนี้  ท่านเห็นว่า  คำเบิกความของนายหนึ่ง  นายสาม  และนายสี่พยานโจทก์รับฟังได้หรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  226  พยานวัตถุ  พยานเอกสาร  หรือพยานบุคคลซึ่งน่าจะพิสูจน์ได้ว่าจำเลยมิผิดหรือบริสุทธิ์  ให้อ้างเป็นพยานหลักฐานได้  แต่ต้องเป็นพยานชนิดที่มิได้เกิดขึ้นจากการจูงใจ  มีคำมั่นสัญญา  ขู่เข็ญ  หลอกลวงหรือโดยมิชอบประการอื่น  และให้สืบตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่นอันว่าด้วยการสืบพยาน

มาตรา  232  ห้ามมิให้โจทก์อ้างจำเลยเป็นพยาน

วินิจฉัย

การห้ามโจทก์อ้างจำเลยเป็นพยานตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  232  หมายถึง  จำเลยในคดีเดียวกันเท่านั้น  ผู้ที่ร่วมกระทำความผิดด้วยกันแต่ถูกฟ้องเป็นอีกคดีหนึ่ง  หรือผู้ที่ร่วมกระทำผิดกับจำเลยแต่มิได้ถูกฟ้องเป็นจำเลยเพราะถูกกันไว้เป็นพยาน  กรณีเช่นนี้ก็ย่อมไม่ต้องห้ามตามมาตรานี้แต่อย่างใด

คำเบิกความของนายหนึ่ง  นายสาม  และนายสี่รับฟังได้หรือไม่  เห็นว่า  แม้นายหนึ่งและนายสองจะเป็นผู้ร่วมกระทำความผิดด้วยกันก็ตาม  แต่เมื่อศาลสั่งจำหน่ายคดี  โดยให้โจทก์แยกฟ้องนายสองเป็นคดีใหม่  กรณีเช่นนี้  นายหนึ่งจึงไม่ได้เป็นจำเลยในคดีที่โจทก์แยกฟ้องนายสองเป็นคดีใหม่  โจทก์จึงอ้างนายหนึ่งเป็นพยานได้  ไม่ต้องห้ามตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  232  แต่อย่างใด  (ฎ. 1202/2520)

กรณีนายสาม  ซึ่งเป็นผู้ร่วมลักทรัพย์ไม่ได้ถูกฟ้องเป็นจำเลยด้วย  โดยถูกกันไว้เป็นพยาน  ดังนั้น  เมื่อนายสามมิได้อยู่ในฐานะเป็นจำเลย โจทก์จึงอ้างนายสามเป็นพยานได้ไม่ต้องห้ามตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  232 (ฎ. 534/2512)

และนายสี่ซึ่งเป็นประจักษ์พยาน  เมื่อพิจารณาแล้วน่าจะพิสูจน์ได้ว่านายองกระทำความผิดจริงตามฟ้อง  ทั้งไม่ปรากฏว่านายสี่เป็นพยานชนิดที่เกิดจากการจูงใจ  มีคำมั่นสัญญา  ขู่เข็ญ  หลอกลวง  หรือโดยมิชอบประการอื่น  ดังนั้น  โจทก์จึงอ้างนายสี่เป็นพยานได้ตาม ป.วิ.อ.  มาตรา  226  และไม่มีกฎหมายบัญญัติไว้ว่าพยานบุคคลของโจทก์ตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  226  นั้น  พนักงานสอบสวนต้องสอบคำให้การในชั้นสอบสวนหรือพนักงานอัยการได้เรียกมาสอบคำให้การเป็นพยานไว้แล้ว  จึงจะอ้างเป็นพยานในชั้นศาลได้  (ฎ.  2107/2514,

ฎ. 4012/2534)

ดังนั้น  คำเบิกความของนายหนึ่ง  นายสามและนายสี่พยานโจทก์จึงรับฟังได้  ส่วนจะเพียงพอให้แน่ใจว่ามีการกระทำผิดจริงและนายสามเป็นผู้กระทำความผิดนั้นหรือไม่  เป็นดุลพินิจของศาลในการชั่งน้ำหนักพยานบุคคลว่าพอฟังลงโทษนายสามจำเลยได้หรือไม่  ทั้งนี้ตาม ป.วิ.อ.  มาตรา  227

สรุป  คำเบิกความของนายหนึ่ง  นายสามและนายสี่  พยานโจทก์รับฟังได้

ข้อ  3  จงตอบคำถามต่อไปนี้

ก  พยานเอกสารคืออะไร  แผ่นป้ายทะเบียนรถยนต์  สส  999  กรุงเทพมหานคร  บัตรโดยสารเครื่องบินสายการบินนกแก้วแอร์  ซึ่งมีชื่อนายแดง  เป็นผู้โดยสาร  และกำหนดเที่ยวบินไว้เรียบร้อยแล้ว  เป็นพยานเอกสารหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

ก  อธิบาย

พยานเอกสาร  หมายถึง  ข้อความ  ตัวอักษร  ตัวเลข  รูป  รอย  หรือเครื่องหมายอย่างใดๆ  จะบันทึกไว้โดยการเขียน  พิมพ์  พิมพ์ดีด  แกะสลัก  ถักร้อยหรือวิธีอื่นใดก็ได้  ไว้ในเอกสารหรือวัตถุใด  ซึ่งคู่ความใช้อ้างอิงโดยอาศัยสื่อความหมายของข้อความตัวอักษร  รูป  รอย  หรือเครื่องหมายใดๆเป็นการนำสืบถึงความหมายของสิ่งที่ปรากฏในเอกสาร  หรือวัตถุใดๆเพื่อพิสูจน์ข้ออ้างหรือข้อเถียงของคู่ความ

พยานวัตถุ  หมายถึง  วัตถุหรือสิ่งอื่นใดที่อาจพิสูจน์ความจริงต่อศาลได้โดยการตรวจดูมิใช่โดยการอ่านหรือพิจารณาข้อความที่บันทึกไว้

1       แผ่นป้ายทะเบียนรถยนต์  สส  999  กรุงเทพมหานคร  ไม่ใช่พยานเอกสาร  เพราะแผ่นป้ายทะเบียนดังกล่าวไม่ได้สื่อความหมายของข้อความหรือความหมายอย่างหนึ่งอย่างใด  แต่เป็นพยานวัตถุเพราะเป็นการแสดงถึงรูปร่าง  ลักษณะ  หรือความมีอยู่จริงของแผ่นป้ายทะเบียน

2       บัตรโดยสารเครื่องบิน  สายการบินนกแก้วแอร์  ระบุชื่อนายแดงเป็นผู้โดยสาร  และกำหนดเที่ยวบินไว้แล้ว  จะเห็นได้ว่า  บัตรโดยสารดังกล่าว  สื่อความหมายให้เห็นว่า  นายแดงเป็นผู้มีสิทธิตามกฎหมายดังกล่าว  กรณีจึงถือว่าเป็นพยานเอกสาร

ข  คดีร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกคดีหนึ่ง  โจทก์อ้างว่าความจริงโจทก์ชื่อ  “นายหวย”  เป็นบุตรของนางหอมเจ้ามรดกแต่เหตุที่โจทก์มีชื่อในบัตรประจำตัวประชาชนว่า  “นายเขียว”  เนื่องจากโจทก์หลบหนีคดีอาญา  โจทก์จึงแจ้งชื่อโจทก์และชื่อบิดามารดาใหม่เพื่อมิให้คนอื่นรู้ว่าโจทก์คือนายหวย  ในชั้นพิจารณาคดี  โจทก์จะอ้างนายแห้วมาเป็นพยานเบิกความสนับสนุนข้ออ้างของโจทก์ได้หรือไม่

ธงคำตอบ

 มาตรา  94  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ห้ามมิให้ศาลยอมรับฟังพยานบุคคลในกรณีอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้  แม้ถึงว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งจะได้ยินยอมก็ดี

(ข)  ขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่งว่า  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่า  ยังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก

วินิจฉัย

ในชั้นพิจารณาคดี  โจทก์จะอ้างนายแห้วมาเป็นพยานเบิกความสนับสนุนข้ออ้างของโจทก์ได้หรือไม่  เห็นว่า  การที่บุคคลใดจะเป็นทายาทของเจ้ามรดกหรือไม่มิใช่กรณีที่กฎหมายบังคับว่าต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ฉะนั้นโจทก์จึงอ้างนายแห้วมาสืบหักล้างบัตรประชาชนได้ไม่ต้องห้ามตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  94(ข)  แต่ประการใด

และแม้บัตรประจำตัวประชาชนจะเป็นเอกสารราชการอันเป็นเอกสารมหาชนตามมาตรา  127  ซึ่งให้สันนิษฐานว่าเป็นเอกสารที่ถูกต้องก็ตาม  แต่ก็มิได้มีบทบัญญัติของกฎหมายใดที่จะห้ามมิให้คู่ความนำสืบหรือห้ามมิให้ศาลรับฟังเป็นอย่างอื่น  ดังนั้น  ในชั้นพิจารณาคดี โจทก์จึงอ้างนายแห้วมาเป็นพยานเบิกความสนับสนุนข้ออ้างของโจทก์ได้  (ฎ. 526/2540)

สรุป  ในชั้นพิจารณาคดี  โจทก์อ้างนายแห้วมาเป็นพยานเบิกความสนับสนุนข้ออ้างของโจทก์ได้

การสอบไล่ภาค  1  ปีการศึกษา  2550

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  โจทก์ฟ้องว่าจำเลยเป็นเจ้าของผู้ครอบครองรถยนต์คันก่อเหตุ  ในวันเวลาเกิดเหตุ  จำเลยขับรถยนต์คันดังกล่าวด้วยความประมาทในขณะที่ร่างกายอ่อนเพลีย  มีอาการหลับใน  ไม่สามารถบังคับรถยนต์ได้  เป็นเหตุให้รถยนต์ที่จำเลยขับพุ่งเข้าชนโจทก์ซึ่งเดินอยู่บนบาทวิถี  ได้รับอันตรายสาหัส  ขดให้ชดใช้ค่าเสียหายเป็นเงินรวม  500,000  บาท  พร้อมดอกเบี้ยในอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี

จำเลยให้การว่า  จำเลยไม่ได้เป็นเจ้าของรถยนต์ตามฟ้อง  ในวันเวลาเกิดเหตุ  จำเลยไม่ได้ขับรถด้วยความประมาท  ถนนบริเวณที่เกิดเหตุมีหลุมมีบ่อหลายแห่ง  จำเลยขับรถยนต์ตามฟ้องมาพบหลุมขนาดใหญ่กลางถนนซึ่งสำนักงานเขตไม่ได้ติดตั้งสัญญาณเตือนภัยไว้  จำเลยต้องหักหลบหลุมดังกล่าวโดยกะทันหันเป็นเหตุให้รถยนต์ที่จำเลยขับเสียหลักขึ้นไปบนบาทวิถีและเฉี่ยวชนโจทก์  จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดต่อโจทก์  โจทก์เสียหายเป็นเงิน  500,000  บาท  จริงหรือไม่  จำเลยไม่ทราบ  ไม่รับรอง  โจทก์ไม่มีสิทธิคิดดอกเบี้ยในอัตราร้อยละสิบห้าต่อปี  ฟ้องของโจทก์เคลือบคลุมเพราะไม่ได้แสดงโดยชัดแจ้งซึ่งสภาพแห่งข้อหา  คำขอบังคับ  และข้ออ้างที่อาศัยเป็นหลักแห่งข้อหาขอให้ยกฟ้อง

ในวันชี้สองสถาน  ทนายโจทก์และทนายจำเลย  จำเลย  แถลงร่วมกันว่า  จำเลยเป็นเจ้าของรถยนต์คันก่อเหตุตามฟ้อง  แต่ขณะเกิดเหตุ จำเลยไม่ได้เป็นผู้ขับรถยนต์คันดังกล่าว

ให้วินิจฉัยว่า  คดีนี้มีประเด็นแห่งคดีที่ฟังเป็นยุติและประเด็นข้อพิพาทประการใด  และฝ่ายใดมีหน้าที่นำสืบ

ธงคำตอบ

มาตรา  84  วรรคแรก  ถ้าคู่ความฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งกล่าวอ้างข้อเท็จจริงอย่างใดๆ  เพื่อสนับสนุนคำฟ้องหรือคำให้การของตนให้หน้าที่นำสืบข้อเท็จจริงนั้นตกอยู่แก่คู่ความฝ่ายที่กล่าวอ้าง

มาตรา  177  วรรคสอง  ให้จำเลยแสดงโดยชัดแจ้งในคำให้การว่า  จำเลยยอมรับหรือปฏิเสธข้ออ้างของโจทก์ทั้งสิ้นหรือแต่บางส่วน  รวมทั้งเหตุแห่งการนั้น

มาตรา  437  วรรคแรก  บุคคลใดครอบครองหรือควบคุมดูแลยานพาหนะอย่างใดๆอันเดินด้วยกำลังเครื่องจักรกลบุคคลนั้นจะต้องรับผิดชอบเพื่อการเสียหายอันเกิดแต่ยานพาหนะนั้น  เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าการเสียหายนั้นเกิดแต่เหตุสุดวิสัย  หรือเกิดเพราะความผิดของผู้ต้องเสียหายนั้นเอง

มาตรา  438  ค่าสินไหมทดแทนจะพึงใช้โดยสถานใดเพียงใดนั้น  ให้ศาลวินิจฉัยตามควรแก่พฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิด

วินิจฉัย

ประเด็นแห่งคดี  หมายถึง  ข้ออ้างหรือข้อต่อสู้ระหว่างโจทก์หรือจำเลยหรือคู่ความฝ่ายอื่นๆ  ซึ่งปรากฏในคำฟ้องหรือในคำให้การหรือคำคู่ความอื่นๆ  (ถ้ามี)

กรณีตามอุทาหรณ์  โจทก์ฟ้องให้จำเลยรับผิดในฐานะเป็นผู้ครอบครองหรือควบคุมดูแลยานพาหนะอันเดินด้วยกำลังเครื่องจักรกลตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  437  แม้จำเลยให้การต่อสู้คดี  แต่ก็มีประเด็นแห่งคดีที่คู่ความฟังได้เป็นยุติ  ดังนี้

1       ประเด็นตามฟ้องที่ว่า  จำเลยเป็นเจ้าของผู้ครอบครองรถยนต์คันก่อเหตุหรือไม่  แม้จำเลยให้การปฏิเสธว่าจำเลยไม่ได้เป็นเจ้าของรถยนต์คันก่อเหตุตามฟ้อง  แต่จำเลยก็ไม่ได้ให้เหตุแห่งการปฏิเสธ  กรณีต้องถือว่าจำเลยยอมรับในประเด็นที่ว่า  จำเลยครอบครองควบคุมดูแลรถยนต์ตามฟ้องในขณะเกิดเหตุ  แม้ในวันชี้สองสถานทนายโจทก์และทนายจำเลยได้แถลงร่วมกันว่าขณะเกิดเหตุจำเลยไม่ได้เป็นผู้ขับรถยนต์คันดังกล่าวก็ตาม  แต่คำแถลงของคู่ความนี้ไม่ก่อให้เกิดเป็นประเด็นข้อพิพาท  (ฎ. 862/2510)  คดีจึงฟังเป็นยุติตามคำให้การที่ถือว่ารับของจำเลย  ส่วนปัญหาที่ว่าจำเลยเป็นเจ้าของรถยนต์ตามฟ้องหรือไม่  แม้จำเลยให้การปฏิเสธก็ไม่มีผลกระทบต่อผลแพ้ชนะของคดี  จึงไม่เป็นประเด็นที่ศาลต้องวินิจฉัย

2       ประเด็นตามฟ้องที่ว่า  จำเลยต้องรับผิดในการเสียหายที่เกิดขึ้นหรือไม่  ในกรณีดังกล่าวจำเลยไม่ได้ให้การปฏิเสธว่า  โจทก์ไม่ได้เสียหายจากรถยนต์ที่จำเลยขับ  กรณีต้องถือว่าจำเลยยอมรับว่าโจทก์ได้รับการเสียหายจากรถยนต์ซึ่งเป็นยานพาหนะอันเดินด้วยกำลังเครื่องจักรกลที่จำเลยเป็นผู้ครอบครองควบคุมดูแล  โจทก์จึงได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานของกฎหมายตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  437  วรรคแรก  จำเลยจึงต้องรับผิดต่อโจทก์เพื่อการเสียหายนี้  เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าการเสียหายนั้นเกิดแต่เหตุสุดวิสัยหรือเพราะความผิดของโจทก์ผู้เสียหายนั้นเอง  แต่เมื่อจำเลยไม่ได้ให้การยกเหตุสุดวิสัยหรือเหตุเกิดเพราะความผิดของโจทก์ตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายดังกล่าวเป็นข้อต่อสู้  ดังนั้น  จึงไม่มีประเด็นที่จำเลยจะนำสืบได้  คดีจึงฟังได้เป็นยุติว่า  จำเลยต้องรับผิดในการเสียหายที่เกิดขึ้นแก่โจทก์  (เทียบ  ฎ. 762/2517)

3       ประเด็นที่จำเลยต่อสู้ว่า  ฟ้องโจทก์เคลือบคลุม  ในกรณีดังกล่าวจำเลยให้การเพียงยกถ้อยคำตามกฎหมายมาอ้างโดยไม่ได้บรรยายว่าฟ้องโจทก์ไม่ชัดแจ้งอย่างไร  กรณีจึงถือว่าคำให้การของจำเลยแสดงเหตุการณ์ปฏิเสธไม่ชัดแจ้ง  ไม่ชอบด้วย  ป.วิ.พ.  มาตรา  177  วรรคสอง  ดังนั้น  จึงไม่มีประเด็นให้ศาลวินิจฉัย  คดีจึงฟังได้เป็นยุติว่า  คดีของโจทก์ไม่เคลือบคลุม  (ฎ .913/2509,  ฎ. 48/2536)

ดังนั้น  คดีจึงมีประเด็นแห่งคดีที่ฟังเป็นยุติ  ดังนี้

1       จำเลยเป็นเจ้าของผู้ครอบครองรถยนต์คันเกิดเหตุ

2       จำเลยต้องรับผิดในทางเสียหายที่เกิดขึ้น

3       ฟ้องของโจทก์ไม่เคลือบคลุม

สำหรับประเด็นข้อพิพาท  มีดังนี้

1       โจทก์เสียหายเพียงใด

2       โจทก์มีสิทธิคิดดอกเบี้ยสำหรับค่าเสียหายในอัตราร้อยละสิบห้ามต่อปีหรือไม่

ส่วนหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์นั้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84  วรรคแรก  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ผู้ใดกล่าวอ้างข้อเท็จจริงใด  ผู้นั้นมีหน้าที่นำสืบ  ซึ่งแยกพิจารณาตามประเด็นได้ดังนี้

1       ประเด็นข้อพิพาทที่ว่า  โจทก์เสียหายเพียงใดนั้น  ในกรณีดังกล่าวแม้จำเลยต่อสู้ว่า  โจทก์เสียหายเป็นเงิน  500,000  บาท  จริงหรือไม่  จำเลยไม่ทราบไม่รับรอง  กรณีก็ยังถือไม่ได้ว่าจำเลยยอมรับว่าโจทก์เสียหายเป็นเงิน  500,000  บาท  กรณีเช่นนี้  โจทก์ยังคงมีหน้าที่ต้องนำสืบให้ได้ความตามจำนวนค่าเสียหายที่ฟ้องมา  แต่หากโจทก์ไม่นำสืบหรือนำสืบไม่ได้ตามฟ้อง  ศาลก็มีอำนาจกำหนดค่าเสียหายให้โจทก์ได้เองตามสมควร  โดยพิจารณาจากพฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิดได้ตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  438  วรรคแรก

2       ประเด็นข้อพิพาทที่ว่า  โจทก์มีสิทธิคิดดอกเบี้ยในอัตราร้อยละสิบห้าต่อปีหรือไม่นั้น  ประเด็นข้อพิพาทดังกล่าวถือว่าเป็นปัญหาข้อกฎหมายที่ศาลวินิจฉัยได้เอง  คู่ความไม่ต้องนำสืบ

สรุป  

คดีจึงมีประเด็นแห่งคดีที่ฟังเป็นยุติ  ดังนี้

1       จำเลยเป็นเจ้าของผู้ครอบครองรถยนต์คันเกิดเหตุ

2       จำเลยต้องรับผิดในทางเสียหายที่เกิดขึ้น

3       ฟ้องของโจทก์เคลือบคลุม

คดีจึงมีประเด็นข้อพิพาทและหน้าที่นำสืบ  ดังนี้

1       โจทก์เสียหายเพียงใด  โจทก์มีหน้าที่นำสืบ

2       โจทก์มีสิทธิคิดดอกเบี้ยในอัตราร้อยละสิบห้าต่อปีหรือไม่  เป็นปัญหาข้อกฎหมายคู่ความไม่ต้องนำสืบ  ศาลวินิจฉัยได้เอง

ข้อ  2  เมื่อวันที่  1  ตุลาคม  2550  นายจูมงชาวเกาหลีใต้ได้ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนว่าถูกคนทำร้ายชิงเอาทรัพย์ไป  นายแดงเห็นเหตุการณ์คนร้ายคือนายดำ  แต่นายจูมงจะต้องเดินทางกลับประเทศของตนโดยด่วน  พนักงานสอบสวนจึงเสนอเรื่องต่อพนักงานอัยการให้ร้องขอต่อศาลขอสืบนายจูมงเป็นพยานไว้ก่อน  โดยยังจับนายดำไม่ได้  ดังนี้  พนักงานอัยการจะยื่นคำร้องขอสืบนายจูมงไว้ก่อนฟ้องได้หรือไม่  และถ้าจับนายดำมาฟ้องเป็นจำเลยต่อศาลแล้ว  นายแดงถูกทำร้ายอาจถึงแก่ความตายได้ก่อนวันนัดสืบพยานโจทก์  พนักงานอัยการโจทก์จะขอสืบนายแดงไว้ล่วงหน้าก่อนถึงวันนัดสืบพยานโจทก์ได้หรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  173/2  วรรคสอง

ในกรณีจำเป็นเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรม  เมื่อศาลเห็นสมควรหรือคู่ความฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดร้องขอ  ศาลจะมีคำสั่งให้สืบพยานหลักฐานที่เกี่ยวกับประเด็นสำคัญในคดีไว้ล่วงหน้าก่อนถึงวันกำหนดนัดสืบพยานก็ได้

มาตรา  237  ทวิ  วรรคแรก  ก่อนฟ้องคดีต่อศาลเมื่อมีเหตุอันควรเชื่อได้ว่าพยานบุคคลจะเดินทางออกไปนอกราชอาณาจักร  ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง  หรือเป็นบุคคลมีถิ่นที่อยู่ห่างไกลจากศาลที่พิจารณาคดี  หรือมีเหตุอันควรเชื่อว่าจะมีการยุ่งเหยิงกับพยานนั้นไม่ว่าโดยทางตรงหรือทางอ้อม  หรือมีเหตุจำเป็นอื่นอันเป็นการยากแก่การนำพยานนั้นมาสืบในภายหน้า  พนักงานอัยการโดยตนเองได้รับคำร้องขอจากผู้เสียหายหรือเจ้าพนักงานสอบสวน  จะยื่นคำร้องโดยระบุการกระทำทั้งหลายที่อ้างว่าผู้ต้องหาได้กระทำผิดต่อศาลเพื่อให้ศาลมีคำสั่งให้สืบพยานนั้นไว้ทันทีก็ได้  ถ้ารู้ตัวผู้กระทำความผิด  และผู้นั้นถูกควบคุมอยู่ในอำนาจพนักงานสอบสวนหรือพนักงานอัยการ  ให้พนักงานอัยการนำตัวผู้นั้นมาศาล  หากถูกควบคุมอยู่ในอำนาจของศาล  ให้ศาลเบิกตัวผู้นั้นมาพิจารณาต่อไป

วินิจฉัย

นายจูมงเป็นผู้เสียหายจากการกระทำของนายดำผู้ต้องหาในความผิดฐานชิงทรัพย์  กรณีนี้จึงถือว่านายจูมงเป็นพยานสำคัญในคดี  เมื่อได้ความว่าก่อนฟ้องคดีต่อศาลมีเหตุที่นายจูมงพยานบุคคลจะเดินทางออกไปนอกราชอาณาจักร  โดยนายจูมงเป็นบุคคลมีถิ่นที่อยู่ห่างไกลจากศาลที่พิจารณาคดีทั้งมีเหตุจำเป็นอื่นอันเป็นการยากแก่การนำพยานนั้นมาสืบในภายหน้า  ดังนั้น  เมื่อพนักงานสอบสวนเสนอคำร้องต่อพนักงานอัยการ  พนักงานอัยการจึงสามารถยื่นคำร้องขอต่อศาลขอสืบนายจูมงไว้ก่อนฟ้องได้  โดยระบุการกระทำทั้งหลายที่อ้างว่านายดำผู้ต้องหาได้กระทำผิดตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  237  ทวิ  วรรคแรก  ทั้งนี้  แม้จะยังจับตัวนายดำผู้ต้องหาว่ากระทำความผิดไม่ได้ก็ตาม  (ฎ. 2980/2547)

ส่วนกรณีนายแดงซึ่งเป็นพยานที่เห็นเหตุการณ์  (ประจักษ์พยาน)  พนักงานอัยการโจทก์จะขอสืบนายแดงไว้ล่วงหน้าก่อนถึงวันนัดสืบพยานโจทก์ได้หรือไม่นั้น  เห็นว่า  หากนายแดงถึงแก่ความตายโดยไม่มีการสืบพยานไว้ก่อนถึงวันนัดสืบพยานโจทก์  ก็อาจจะส่งผลกระทบต่อผลของคดีได้  เพราะนายแดงประจักษ์พยานซึ่งถือว่าเป็นพยานที่สำคัญกรณีจึงถือว่ามีความจำเป็นเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรม ที่ต้องมีการสืบนายแดงซึ่งเป็นพยานอันเกี่ยวกับประเด็นสำคัญในคดีไว้ล่วงหน้าก่อนถึงกำหนดวันนัดสืบพยาน  ดังนั้น  พนักงานอัยการโจทก์จึงสามารถขอสืบนายแดงพยานไว้ล่วงหน้าก่อนถึงวันนัดสืบพยานโจทก์ได้ตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  173/2  วรรคสอง

สรุป  พนักงานอัยการจึงสามารถยื่นคำร้องขอต่อศาลขอสืบนายจูมงไว้ก่อนฟ้องได้  และสามารถขอสืบนายแดงพยานไว้ล่วงหน้าก่อนถึงวันนัดสืบพยานโจทก์ได้เช่นกัน

ข้อ  3  โจทก์ฟ้องเรียกเงินกู้จากจำเลยตามหนังสือสัญญากู้เงินจำนวน  80,000  บาท  จำเลยให้การว่าไม่ได้กู้เป็นเรื่องการเล่นแชร์กัน แล้วนำสืบนายแดงเป็นพยานว่าจำเลยเล่นแชร์กับโจทก์และจำเลยประมูลแชร์ได้  โจทก์ซึ่งเป็นนายวงแชร์ให้จำเลยทำสัญญากู้เงินเพื่อเป็นประกันว่าจำเลยจะส่งชำระค่าแชร์ในงวดที่เหลือต่อไปและต่อมาการเล่นแชร์สิ้นสุดลงโดยจำเลยส่งชำระค่าแชร์ให้โจทก์ครบถ้วนแล้ว  ซึ่งเป็นการนำสืบตามที่จำเลยให้การต่อสู่  ดังนี้  การนำสืบพยานของจำเลยดังกล่าวชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

มาตรา  94  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ห้ามมิให้ศาลยอมรับฟังพยานบุคคลในกรณีอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้  แม้ถึงว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งจะได้ยินยอมก็ดี

(ก)  ขอสืบพยานบุคคลแทนพยานเอกสาร  เมื่อไม่สามารถนำเอกสารมาแสดง

(ข)  ขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่งว่า  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่า  ยังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก

แต่ว่าบทบัญญัติแห่งมาตรานี้  มิให้ใช้บังคับในกรณีที่บัญญัติไว้ในอนุมาตรา  (2)  แห่งมาตรา  93  และมิให้ถือว่าเป็นการตัดสิทธิคู่ความในอันที่จะกล่าวอ้างและนำพยานบุคคลมาสืบประกอบข้ออ้างว่า  พยานเอกสารที่แสดงนั้นเป็นเอกสารปลอมหรือไม่ถูกต้องทั้งหมด  หรือแต่บางส่วน  หรือสัญญาหรือหนี้อย่างอื่นที่ระบุไว้ในเอกสารนั้นไม่สมบูรณ์  หรือคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งตีความหมายผิด

วินิจฉัย

โดยหลักแล้ว  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ย่อมต้องห้ามมิให้นำพยานบุคคลมาสืบแทนพยานเอกสาร  ในเมื่อไม่สามารถนำเอกสารมาแสดง  หรือขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่ง  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่ายังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก  เว้นแต่กรณีอย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้ที่สามารถนำสืบพยานบุคคลหักล้างพยานเอกสารได้  คือ

1       กรณีต้นฉบับเอกสารสูญหาย  หรือถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือไม่สามารถนำต้นฉบับมาได้โดยประการอื่น

2       พยานเอกสารที่แสดงนั้นเป็นเอกสารปลอม

3       พยานเอกสารที่แสดงนั้นไม่ถูกต้องทั้งหมดหรือบางส่วน

4       สัญญาหรือหนี้ที่ระบุไว้ในเอกสารไม่สมบูรณ์

5       คู่ความอีกฝ่ายหนึ่งตีความหมายผิด

การนำสืบพยานของจำเลยดังกล่าวชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  การที่จำเลยนำสืบนายแดงเป็นพยานตามคำให้การต่อสู้ว่า  ไม่ได้กู้เป็นเรื่องการเล่นแชร์กันซึ่งจำเลยเล่นแชร์กับโจทก์และจำเลยประมูลแชร์ได้  โจทก์ซึ่งเป็นนายวงแชร์ให้จำเลยทำสัญญากู้เงินเพื่อเป็นประกันว่าจำเลยจะส่งชำระค่าแชร์ในงวดที่เหลือต่อไป  และต่อมาการเล่นแชร์สิ้นสุดลงโดยจำเลยส่งชำระค่าแชร์ให้โจทก์ครบถ้วนแล้ว  การนำสืบพยานจำเลยดังกล่าวเป็นการสืบถึงมูลเหตุที่มาของการทำสัญญากู้  เพื่อเป็นการแสดงให้เห็นว่าสัญญากู้เงินตามฟ้องไม่มีมูลหนี้ที่จำเลยจะต้องรับผิดใช้เงินแก่โจทก์  เพราะจำเลยส่งชำระค่าแชร์ให้โจทก์ครบถ้วนแล้ว  เท่ากับเป็นการนำสืบว่าสัญญาหรือหนี้ที่ระบุไว้ในเอกสารนั้นไม่สมบูรณ์ตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  94  วรรคท้าย  จำเลยจึงมีสิทธินำพยานบุคคลเข้าสืบได้  หาใช่เป็นการนำสืบถึงการชำระหนี้ตามสัญญากู้เงินที่ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  653  วรรคสอง  อันจะต้องห้ามมิให้นำสืบพยานบุคคลไม่  (ฎ. 5292/2548)

สรุป  การนำสืบพยานของจำเลยดังกล่าวชอบด้วยกฎหมาย

การสอบไล่ภาค  2  ปีการศึกษา  2550

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  โจทก์ฟ้องว่า  วันเกิดเหตุ  จำเลยที่  1  เป็นลูกจ้างของจำเลยที่  2  และขับรถยนต์บรรทุกคันก่อเหตุไปในทางการที่จ้างของจำเลยที่  2  จำเลยที่  2  เป็นเจ้าของผู้ครอบครองรถยนต์บรรทุกคันดังกล่าวในเวลาและสถานที่เกิดเหตุตามฟ้อง  จำเลยที่  1  ขับรถยนต์บรรทุกคันดังกล่าวด้วยความประมาทในขณะเมาสุราจนไม่สามารถบังคับรถยนต์ได้  เป็นเหตุให้รถยนต์บรรทุกคันดังกล่าวพุ่งชนโจทก์ซึ่งเดินอยู่บนบาทวิถี  ได้รับอันตรายสาหัส  ขอให้ชดใช้ค่าเสียหายเป็นเงินรวม  500,000  บาท  พร้อมดอกเบี้ย

จำเลยทั้งสองให้การว่า  จำเลยที่  2  ไม่ได้เป็นเจ้าของรถยนต์บรรทุกตามฟ้อง  จำเลยที่  1  ไม่ได้ขับรถยนต์บรรทุกตามฟ้องด้วยความประมาท  ไม่ได้เมาสุราในขณะขับรถ  แต่จำเลยที่  1  หักพวงมาลัยรถยนต์โดยกะทันหันเพื่อหลบหลุมขนาดใหญ่กลางถนนเป็นเหตุให้รถยนต์บรรทุกเสียหลักแล่นขึ้นไปบนบาทวิถีและเฉี่ยวชนโจทก์  จำเลยทั้งสองจึงไม่ต้องรับผิด  คดีของโจทก์ขาดอายุความแล้วเพราะมิได้ฟ้องมาภายในกำหนดอายุความตามกฎหมาย  โจทก์ไม่ได้รับอันตรายสาหัสตามฟ้อง  ค่าเสีย

หายตามฟ้องสูงเกินความจริง  ขอให้ยกฟ้อง

ในวันชี้สองสถาน  ทนายความของจำเลยแถลงว่า  จากการตรวจสอบ  ปรากฏว่าในวันเกิดเหตุจำเลยที่  1  เป็นเพียงผู้มาสมัครงานเป็นผู้ขับรถยนต์ของจำเลยที่  2  และเหตุเกิดในขณะที่จำเลยที่  1  กำลังทดสอบการขับรถยนต์บรรทุก  จำเลยที่  2  จึงไม่ได้เป็นนายจ้างของจำเลยที่  1  ขอให้ศาลกำหนดประเดนข้อพิพาทตามคำแถลงนี้ด้วย

ให้วินิจฉัยว่า  คดีนี้มีประเด็นข้อพิพาทและภาระการพิสูจน์ประการใด  และถ้าไม่มีการสืบพยาน  คู่ความฝ่ายใดจะเป็นฝ่ายแพ้คดี

ธงคำตอบ

มาตรา  84/1  คู่ความฝ่ายใดกล่าวอ้างข้อเท็จจริงเพื่อสนับสนุนคำคู่ความของตนให้คู่ความฝ่ายนั้นมีภาระการพิสูจน์ข้อเท็จจริงนั้น  แต่ถ้ามีข้อสันนิษฐานไว้ในกฎหมายหรือมีข้อสันนิษฐานที่ควรจะเป็นซึ่งปรากฏจากสภาพปกติธรรมดาของเหตุการณ์เป็นคุณแก่คู่ความฝ่ายใด  คู่ความฝ่ายนั้นต้องพิสูจน์เพียงว่าตนได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขแห่งการที่ตนจะได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานนั้นครบถ้วนแล้ว

มาตรา  177  วรรคสอง  ให้จำเลยแสดงโดยชัดแจ้งในคำให้การว่า  จำเลยยอมรับหรือปฏิเสธข้ออ้างของโจทก์ทั้งสิ้นหรือแต่บางส่วน  รวมทั้งเหตุแห่งการนั้น

มาตรา  437  วรรคแรก  บุคคลใดครอบครองหรือควบคุมดูแลยานพาหนะอย่างใดๆอันเดินด้วยกำลังเครื่องจักรกลบุคคลนั้นจะต้องรับผิดชอบเพื่อการเสียหายอันเกิดแต่ยานพาหนะนั้น  เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าการเสียหายนั้นเกิดแต่เหตุสุดวิสัย  หรือเกิดเพราะความผิดของผู้ต้องเสียหายนั้นเอง

มาตรา  448  สิทธิเรียกร้องค่าเสียหายอันเกิดแต่มูลละเมิดนั้น  ท่านว่าขาดอายุความเมื่อพ้นปีหนึ่งนับแต่วันที่ผู้เสียหายรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้จะพึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน  หรือเมื่อพ้นสิบปีนับแต่วันทำละเมิด

แต่ถ้าเรียกร้องค่าเสียหายในมูลอันเป็นความผิดมีโทษตามกฎหมายลักษณะอาญา  และมีกำหนดอายุความทางอาญายาวกว่าที่กล่าวมานั้นไซร้  ท่านให้เอาอายุความที่ยาวกว่านั้นมาบังคับ

วินิจฉัย

ประเด็นข้อพิพาท  หมายถึง  ข้ออ้างข้อเถียงในปัญหาข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายที่ฝ่ายหนึ่งยกขึ้นอ้างในคำคู่ความ  และคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งไม่รับ  ดังนั้นปัญหาข้อใดที่ฝ่ายหนึ่งยกขึ้นอ้างและคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งรับแล้ว  ย่อมไม่เกิดเป็นประเด็นข้อพิพาท

โจทก์ฟ้องเรียกให้จำเลยที่  1  รับผิดในฐานะที่เป็นผู้ควบคุมดูแลยานพาหนะอันเดินด้วยกำลังจักรกลตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  437  วรรคแรก ซึ่งบัญญัติให้จำเลยที่  1  ต้องรับผิดเพื่อการเสียหายอันเกิดแต่ยานพาหนะนั้น  เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าการเสียหายนั้นเกิดแต่เหตุสุดวิสัยหรือเกิดเพราะความผิดของโจทก์ผู้ต้องเสียหายนั้นเอง  แต่จำเลยที่  1  ไม่ได้ให้การต่อสู้ว่าการเสียหายนั้นเกิดแต่เหตุสุดวิสัยหรือเกิดเพราะความผิดของโจทก์ผู้ต้องเสียหายนั้นเอง  ดังนั้น  จำเลยไม่มีประเด็นนำสืบเพื่อให้พ้นความรับผิด  จึงต้องรับผิดต่อโจทก์ตามบทกฎหมายดังกล่าว  (เทียบ  ฎ. 762/2517)

ส่วนที่โจทก์ฟ้องให้จำเลยที่  2  ร่วมรับผิดในฐานะที่เป็นนายจ้างของจำเลยที่  1  ซึ่งกระทำละเมิดต่อโจทก์ในทางการที่จ้างนั้น  จำเลยที่ 2  ไม่ได้ให้การปฏิเสธข้อเท็จจริงส่วนนี้ไว้ในคำให้การ  กรณีจึงถือว่าจำเลยที่  2  ให้การรับข้อเท็จจริงในส่วนนี้แล้ว  จึงฟังข้อเท็จจริงเป็นยุติตามฟ้องได้  ในวันเกิดเหตุจำเลยที่  2  เป็นนายจ้างของจำเลยที่  1  ซึ่งขับรถยนต์บรรทุกตามฟ้องไปในทางการที่จ้างของจำเลยที่  2 ดังนั้น  การที่ทนายความของจำเลยทั้งสองแถลงในวันชี้สองสถานปฏิเสธข้อเท็จจริงในส่วนนี้ไม่ทำให้ข้อเท็จจริงยุติแล้วกลับมาเป็นประเด็นข้อพิพาทได้อีก  เพราะประเด็นข้อพิพาทนั้นจะเกิดขึ้นได้ก็แต่โดยคำฟ้องและคำให้การเท่านั้น  คำแถลงของคู่ความไม่อาจก่อให้เกิดประเด็นข้อพิพาทขึ้นได้  ( ฎ. 862/2510)

คำให้การของจำเลยทั้งสองที่ปฏิเสธว่า  จำเลยที่  2  ไม่ได้เป็นเจ้าของรถยนต์บรรทุกตามฟ้องนั้นไม่มีผลกระทบต่อผลคดี  จึงไม่เป็นประเด็นที่ต้องศาลวินิจฉัย  และไม่ต้องกำหนดเป็นประเด็นพิพาท

สำหรับคำให้การของจำเลยทั้งสองที่ว่า  คดีของโจทก์ขาดอายุความนั้น  เนื่องจากโจทก์ฟ้องจำเลยทั้งสองโดยอาศัยมูลละเมิด  ที่จำเลยทั้งสองให้การว่าคดีของโจทก์ขาดอายุความตามกฎหมายย่อมเป็นที่เข้าใจได้ว่าคดีของโจทก์ขาดอายุความตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  448  จึงเป็นคำให้การที่แสดงเหตุแห่งการปฏิเสธไว้โดยชัดแจ้งแล้วตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  177  วรรคสอง  ก่อให้เกิดประเด็นข้อพิพาท

ดังนั้น  คดีตามอุทาหรณ์จึงมีประเด็นข้อพิพาทดังนี้

1       คดีของโจทก์ขาดอายุความหรือไม่

2       โจทก์เสียหายตามฟ้องหรือไม่เพียงใด

สำหรับหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์นั้นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  84/1  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ผู้ใดกล่าวอ้างข้อเท็จจริงใด  ผู้นั้นมีหน้าที่นำสืบ  ซึ่งแยกพิจารณาตามประเด็นได้ดังนี้

ประเด็นแรก  แม้จำเลยจะเป็นฝ่ายที่กล่าวอ้างประเด็นข้อนี้ขึ้นมา  แต่ศาลฎีกาวางบรรทัดฐานไว้ว่า  การที่โจทก์ฟ้องคดีนั้นสันนิษฐานว่าเป็นการฟ้องภายในกำหนดอายุความ  เมื่อจำเลยให้การปฏิเสธ  โจทก์จึงมีหน้าที่นำสืบให้ปรากฏว่าคดีของโจทก์ไม่ขาดอายุความ  (ฎ. 3042/2548, ฎ. 4610/2547)

ประเด็นที่สอง  โจทก์เป็นฝ่ายกล่าวอ้างข้อเท็จจริง  จำเลยให้การปฏิเสธข้อเท็จจริงตามฟ้องของโจทก์โดยไม่ได้กล่าวอ้างข้อเท็จจริงขึ้นใหม่  ดังนั้น  ภาระการพิสูจน์จึงตกแก่โจทก์

และหากคดีนี้ไม่มีการสืบพยาน  ฝ่ายโจทก์จะเป็นฝ่ายแพ้คดี  เพราะคดีนี้ภาระการพิสูจน์ตกอยู่แก่โจทก์  ซึ่งเป็นฝ่ายกล่าวอ้างว่ามีการกระทำผิดตามฟ้องเกิดขึ้น

สรุป  คดีมีประเด็นข้อพิพาท  คือ

1       คดีของโจทก์ขาดอายุความหรือไม่

2       โจทก์เสียหายตามฟ้องหรือไม่เพียงใด

และถ้าไม่มีการสืบพยาน  โจทก์จะเป็นฝ่ายแพ้คดี

ข้อ  2  นายตี๋ใหญ่ถูกจับในข้อหาฆ่าผู้อื่นโดยไตร่ตรองไว้ก่อนซึ่งมีโทษถึงประหารชีวิต  พนักงานสอบสวนแจ้งนายตี๋ใหญ่ให้ทราบถึงข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการกระทำผิดและแจ้งข้อหาให้ทราบ  แต่ก่อนเริ่มถามคำให้การ  พนักงานสอบสวนไม่ได้ถามนายตี๋ใหญ่ว่ามีทนายความหรือไม่  และไม่ได้แจ้งสิทธิตามกฎหมายให้นายตี๋ใหญ่ทราบ  นายตี๋ใหญ่ให้การรับสารภาพในชั้นสอบสวนโดยสมัครใจว่า  นายตี๋ใหญ่ได้ใช้อาวุธปืนยิงผู้ตายจริง  ส่วนอาวุธปืนที่ใช้ยิงนำไปซ่อนไว้ที่ห้องเช่า พนักงานสอบสวนนำหมายค้นไปค้นห้องเช่าพบอาวุธปืนยึดเป็นของกลาง  ชั้นศาลนายตี๋ใหญ่ให้การรับสารภาพตามที่พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องในข้อหาดังกล่าว  ดังนี้  ศาลจะรับฟังบันทึกคำให้การรับสารภาพของนายตี๋ใหญ่ในชั้นสอบสวน  อาวุธปืนของกลาง  และนายตี๋เล็กที่พนักงานสอบสวนกันไว้เป็นพยานซึ่งโจทก์นำมาเบิกความยืนยันกระทำผิดของนายตี๋ใหญ่ในชั้นศาลเป็นพยานหลักฐานของโจทก์เพื่อพิสูจน์ว่านายตี๋ใหญ่กระทำผิดประกอบคำให้การรับสารภาพของนายตี๋ใหญ่ในชั้นศาลได้หรือไม่ 

ธงคำตอบ

มาตรา  137/1  วรรคแรก  ในคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิต  หรือในคดีที่ผู้ต้องหามีอายุไม่เกินสิบแปดปีในวันที่พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหา  ก่อนเริ่มถามคำให้การให้พนักงานสอบสวนถามผู้ต้องหาว่ามีทนายความหรือไม่  ถ้าไม่มีให้รัฐจัดหาทนายความให้

มาตรา  134/4  วรรคแรกและวรรคท้าย  ในการถามคำให้การผู้ต้องหา  ให้พนักงานสอบสวนแจ้งให้ผู้ต้องหาทราบก่อนว่า

(1) ผู้ต้องหามีสิทธิที่จะให้การหรือไม่ก็ได้  ถ้าผู้ต้องหาให้การ  ถ้อยคำที่ผู้ต้องหาให้การนั้นอาจใช้เป็นพยานหลักฐานในการพิจารณาคดีได้

(2) ผู้ต้องหามีสิทธิให้ทนายความหรือผู้ซึ่งตนไว้วางใจเข้าฟังการสอบปากคำตนได้  ถ้อยคำใดๆที่ผู้ต้องหาให้ไว้ต่อพนักงานสอบสวนก่อนมีการแจ้งสิทธิตามวรรคหนึ่ง  หรือก่อนที่จะดำเนินการตามมาตรา  134/1  มาตรา  134/2  และมาตรา  134/3  จะรับฟังเป็นพยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของผู้นั้นไม่ได้

มาตรา  226  พยานวัตถุ  พยานเอกสาร  หรือพยานบุคคลซึ่งน่าจะพิสูจน์ได้ว่าจำเลยมิผิดหรือบริสุทธิ์  ให้อ้างเป็นพยานหลักฐานได้  แต่ต้องเป็นพยานชนิดที่มิได้เกิดขึ้นจากการจูงใจ  มีคำมั่นสัญญา  ขู่เข็ญ  หลอกลวงหรือโดยมิชอบประการอื่น  และให้สืบตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่นอันว่าด้วยการสืบพยาน

มาตรา  226/1  ในกรณีที่ความปรากฏแก่ศาลว่า  พยานหลักฐานใดเป็นพยานหลักฐานที่เกิดขึ้นโดยชอบแต่ได้มาเนื่องจากกระทำโดยมิชอบ  หรือเป็นพยานหลักฐานที่ได้มาโดยอาศัยข้อมูลที่เกิดขึ้นหรือได้มาโดยมิชอบ  ห้ามมิให้ศาลรับฟังพยานหลักฐานนั้น  เว้นแต่การรับฟังพยานหลักฐานนั้นจะเป็นประโยชน์ต่อการอำนวยความยุติธรรมมากกว่าผลเสียอันเกิดจากผลกระทบต่อมาตรฐานของระบบงานยุติธรรมทางอาญาหรือสิทธิเสรีภาพของประชาชน

ในการใช้ดุลพินิจรับฟังพยานหลักฐานตามวรรคหนึ่ง  ให้ศาลพิจารณาถึงพฤติการณ์ทั้งปวงแห่งคดี  โดยต้องคำนึงถึงปัจจัยต่างๆดังต่อไปนี้ด้วย

(1) คุณค่าในเชิงพิสูจน์  ความสำคัญ  และความน่าเชื่อถือของพยานหลักฐานนั้น

(2) พฤติการณ์และความร้ายแรงของความผิดในคดี

(3) ลักษณะและความเสียหายที่เกิดจากการกระทำโดยมิชอบ

(4) ผู้ที่กระทำการโดยมิชอบอันเป็นเหตุให้ได้พยานหลักฐานมานั้นได้รับการลงโทษหรือไม่เพียงใด

มาตรา  232  ห้ามมิให้โจทก์อ้างจำเลยเป็นพยาน

วินิจฉัย

โดยหลักแล้ว  ในคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิตหรือในคดีที่ผู้ต้องหามีอายุไม่เกิน  18  ปี  ในวันที่พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหาก่อนเริ่มถามคำให้การให้พนักงานสอบสวนถามผู้ต้องหาว่ามีทนายความหรือไม่  ถ้าไม่มีให้รัฐจัดหาทนายความให้  (ป.วิ.อ.  มาตรา  134/1  วรรคแรก) และหากพนักงานสอบสวนไม่แจ้งสิทธิดังกล่าวข้างต้นถ้อยคำใดๆที่ผู้ต้องหาให้ไว้ต่อพนักงานสอบสวนจะรับฟังเป็นพยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของผู้นั้นไม่ได้  (ป.วิ.อ.  มาตรา  134/4  วรรคท้าย)

กรณีตามอุทาหรณ์  บันทึกคำให้การรับสารภาพของนายตี๋ใหญ่ในชั้นสอบสวนแม้นายตี๋ใหญ่จะให้การรับโดยสมัครใจ  แต่เมื่อนายตี๋ใหญ่ถูกจับในข้อหาฆ่าผู้อื่นโดยไตร่ตรองไว้ก่อน  ซึ่งมีโทษถึงประหารชีวิตและพนักงานสอบสวนไม่ได้สอบถามนายตี๋ใหญ่ก่อนว่ามีทนายความหรือไม่  กรณีจึงไม่ชอบด้วย  ป.วิ.อ.  มาตรา  134/1  วรรคแรก  และก็ไม่ชอบด้วย  ป.วิ.อ.  มาตรา  134/4  วรรคแรกด้วย  เพราะไม่มีการแจ้งสิทธิตามกฎหมายให้นายตี๋ใหญ่ผู้ต้องหาทราบก่อนถามคำให้การ  จึงรับฟังเป็นพยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของนายตี๋ใหญ่ไม่ได้ตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  134/4  วรรคท้าย

สำหรับอาวุธปืนของกลางเป็นพยานหลักฐานที่ได้มาโดยอาศัยข้อมูลที่เกิดขึ้นโดยมิชอบ  คือคำให้การรับสารภาพของนายตี๋ใหญ่ที่รับฟังไม่ได้ตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  134/4  วรรคท้าย  กรณีเช่นนี้  โดยหลักแล้ว  ย่อมต้องห้ามมิให้รับฟัง  แต่เมื่อคำนึงถึงคุณค่าในเชิงพิสูจน์  ความสำคัญ  ความน่าเชื่อถืออาวุธปืนของกลางซึ่งเป็นวัตถุพยาน  ประกอบพฤติการณ์และความร้ายแรงของความผิดในคดีแล้ว  น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการอำนวยความยุติธรรมมากกว่าผลเสีย  จึงรับฟังเป็นพยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของนายตี๋ใหญ่ได้ตาม  ป.วิ.อ. มาตรา  226/1

ส่วนนายตี๋เล็กที่พนักงานสอบสวนกันไว้เป็นพยานไม่ได้ถูกฟ้องเป็นจำเลยร่วมกับนายตี๋ใหญ่ด้วย  จึงไม่ต้องห้ามตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  232  โจทก์จึงอ้างเป็นพยานโจทก์ได้  และคำเบิกความของนายตี๋เล็กที่ยืนยันว่านายตี๋ใหญ่กระทำความผิดตามฟ้องก็น่าจะพิสูจน์ได้ว่านายตี๋ใหญ่มีความผิด  โดยไม่ปรากฏว่านายตี๋เล็กเป็นพยานที่เกิดขึ้นจากการจูงใจ  มีคำมั่นสัญญา  ขู่เข็ญ  หลอกลวงหรือโดยมิชอบประการอื่น  ศาลจึงรับฟังคำเบิกความของนายตี๋เล็กเป็นพยานหลักฐานของโจทก์เพื่อพิสูจน์ความผิดของนายตี๋ใหญ่ได้ตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  226  (ฎ. 534/2512)

สรุป  ศาลรับฟังบันทึกให้การรับสารภาพของนายตี๋ใหญ่ในชั้นสอบสวนไม่ได้  ศาลรับฟังอาวุธปืนของกลางได้  และศาลรับฟังนายตี๋เล็กได้  เพราะไม่ได้ถูกฟ้องเป็นจำเลย

ข้อ  3  โจทก์จำเลยทำสัญญาจะซื้อขายที่ดิน  และได้ยื่นคำขอจดทะเบียนไว้ต่อเจ้าพนักงานที่ดิน  เจ้าพนักงานที่ดินประกาศการซื้อขายตามระเบียบเป็นเวลา  30  วัน  ครบกำหนดตามประกาศไม่มีผู้ใดคัดค้าน  จำเลยไม่ไปจดทะเบียนโอนขายให้โจทก์  โจทก์จึงฟ้องให้บังคับจำเลยโอนทางทะเบียนและส่งมอบการครอบครองที่ดินแก่โจทก์  ในวันสืบพยานจำเลย  จำเลยนำพยานบุคคลมาสืบว่าความจริงเป็นการทำสัญญากู้เงินกัน  ไม่ใช่สัญญาซื้อขายที่ดิน  ต้องบังคับตามสัญญากู้เงิน  ดังนี้  จำเลยสามารถนำพยานบุคคลมาสืบตามข้อเท็จจริงที่กล่าวอ้างได้หรือไม่  เพราะเหตุใด 

ธงคำตอบ

มาตรา  94  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ห้ามมิให้ศาลยอมรับฟังพยานบุคคลในกรณีอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้  แม้ถึงว่าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งจะได้ยินยอมก็ดี

(ก)  ขอสืบพยานบุคคลแทนพยานเอกสาร  เมื่อไม่สามารถนำเอกสารมาแสดง

(ข)  ขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่งว่า  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่า  ยังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก

แต่ว่าบทบัญญัติแห่งมาตรานี้  มิให้ใช้บังคับในกรณีที่บัญญัติไว้ในอนุมาตรา  (2)  แห่งมาตรา  93  และมิให้ถือว่าเป็นการตัดสิทธิคู่ความในอันที่จะกล่าวอ้างและนำพยานบุคคลมาสืบประกอบข้ออ้างว่า  พยานเอกสารที่แสดงนั้นเป็นเอกสารปลอมหรือไม่ถูกต้องทั้งหมด  หรือแต่บางส่วน  หรือสัญญาหรือหนี้อย่างอื่นที่ระบุไว้ในเอกสารนั้นไม่สมบูรณ์  หรือคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งตีความหมายผิด

วินิจฉัย

โดยหลักแล้ว  เมื่อใดมีกฎหมายบังคับให้ต้องมีพยานเอกสารมาแสดง  ย่อมต้องห้ามมิให้นำพยานบุคคลมาสืบแทนพยานเอกสาร  ในเมื่อไม่สามารถนำเอกสารมาแสดง  หรือขอสืบพยานบุคคลประกอบข้ออ้างอย่างใดอย่างหนึ่ง  เมื่อได้นำเอกสารมาแสดงแล้วว่ายังมีข้อความเพิ่มเติม  ตัดทอน  หรือเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารนั้นอยู่อีก  เว้นแต่กรณีอย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้ที่สามารถนำสืบพยานบุคคลหักล้างพยานเอกสารได้  คือ

1       กรณีต้นฉบับเอกสารสูญหาย  หรือถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือไม่สามารถนำต้นฉบับมาได้โดยประการอื่น

2       พยานเอกสารที่แสดงนั้นเป็นเอกสารปลอม

3       พยานเอกสารที่แสดงนั้นไม่ถูกต้องทั้งหมดหรือบางส่วน

4       สัญญาหรือหนี้ที่ระบุไว้ในเอกสารไม่สมบูรณ์

5       คู่ความอีกฝ่ายหนึ่งตีความหมายผิด

จำเลยสามารถนำพยานบุคคลมาสืบตามข้อเท็จจริงที่กล่าวอ้างได้หรือไม่  เห็นว่า  การที่จำเลยประสงค์จะนำสืบว่าความจริงเป็นการทำสัญญากู้เงินกัน  ไม่ใช่สัญญาซื้อขายที่ดิน  กรณีถือเป็นการกล่าวอ้างว่าสัญญาจะซื้อจะขายเป็นนิติกรรมอำพรางนิติกรรมการกู้ยืมเงินหากเป็นความจริงตามที่จำเลยอ้างสัญญาจะซื้อจะขายซึ่งเกิดจากการแสดงเจตนาลวงย่อมตกเป็นโมฆะ  ต้องบังคับตามนิติกรรมการกู้ยืมเงินที่ถูกอำพรางไว้  ฉะนั้น  การที่จำเลยขอนำสืบว่าความจริงเป็นการทำสัญญากู้ยืมเงินกันจึงมิใช่เป็นการนำสืบเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารตาม 

ป.วิ.พ.  มาตรา  94(ข)  หากแต่เป็นการนำสืบหักล้างว่าสัญญาซื้อขายที่ดินไม่ถูกต้องสมบูรณ์ทั้งหมด  จำเลยจึงนำสืบได้  ไม่ต้องห้ามตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  94  วรรคท้าย  (ฎ. 2976/2548)

สรุป  จำเลยสามารถนำพยานบุคคลมาสืบตามข้อเท็จจริงที่กล่าวอ้างได้ 

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน  ปีการศึกษา  2550

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 3011 กฎหมายลักษณะพยาน 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  จำนวน  3  ข้อ

ข้อ  1  นางโสภามีบุตร  4  คน  คือ  นายหนึ่ง  นายสอง  นายสาม  และนายสี่  นางโสภา  นายหนึ่ง  นายสอง  และนายสามร่วมกันเป็นโจทก์ฟ้องนายสี่ว่า  โจทก์ทั้งสี่ได้รับมรดกในฐานะทายาทโดยธรรม  แต่เข้าครอบครองที่ดินมี  น.ส.3  ซึ่งเป็นมรดกไม่ได้  เพราะจำเลยขัดขวาง  จึงขอเรียกทรัพย์มรดกโดยกล่าวอ้างว่าที่ดินพิพาทเป็นของโจทก์ที่  1 กึ่งหนึ่ง  อีกกึ่งหนึ่งเป็นมรดกของสามีโจทก์ที่  1  ซึ่งตกได้แก่โจทก์ทั้งสี่และจำเลยในฐานะทายาทส่วนละเท่าๆกัน  นายสี่ซึ่งตกเป็นจำเลยต่อสู้ว่า  ที่ดินพิพาทจำเลยเป็นเจ้าของแต่ผู้เดียวตามข้อตกลงของทายาทและจำเลยมีชื่อใน  น.ส. 3  จำเลยครอบครองโดยสงบ  เปิดเผย  ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของมากว่า  10  ปีแล้ว  จึงได้สิทธิครอบครอง  หากในวันสืบพยาน  คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  อยากทราบว่าคดีนี้คู่ความฝ่ายใดเป็นฝ่ายแพ้คดี

ธงคำตอบ

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์  มาตรา  1373  ถ้าทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์ที่ได้จดไว้ในทะเบียนที่ดิน  ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าบุคคลผู้มีชื่อในทะเบียนเป็นผู้มีสิทธิครอบครอง

วินิจฉัย

ในเรื่องหน้าที่นำสืบหรือภาระการพิสูจน์ในคดีที่คู่ความพาทกันว่าทรัพย์สินเป็นของคู่ความฝ่ายใด  ถ้าทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์จำพวกที่ดินที่มีกรรมสิทธิ์เป็นโฉนดที่ดิน  หรือทะเบียนสิทธิครอบครองเป็นหนังสือรับรองการทำประโยชน์  (น.ส.3  หรือ  น.ส.3  ก.)  บุคคลผู้มีชื่อในทะเบียนย่อมได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานว่าเป็นสิทธิครอบครองตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  1373  และโฉนดที่ดิน  น.ส.3  หรือ  น.ส.3 ก.  ก็เป็นเอกสารมหาชนที่พนักงานเจ้าหน้าที่ได้ทำขึ้น  ซึ่งตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  127  ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นของแท้และถูกต้อง  กรณีเช่นนี้  จึงต้องเป็นหน้าที่ของคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งที่ต้องมีภาระการพิสูจน์หักล้างข้อสันนิษฐานของกฎหมายนั้น

แต่อย่างไรก็ตาม  ในคดีมรดกซึ่งโจทก์ฟ้องเรียกทรัพย์มรดกซึ่งอยู่ที่จำเลยนั้น  แม้ว่าจำเลยจะเป็นผู้ครอบครองทรัพย์นั้นอยู่ก็มิใช่ว่าจะได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานเสมอไป  หากจำเลยรับว่าเป็นทรัพย์ของผู้ตายจริง  แต่ผู้ตายได้ทำพินัยกรรมยกให้ผู้อื่นไปแล้ว  หรือว่าได้มีการแบ่งมรดกกันแล้ว  กรณีเช่นนี้  ถือว่าเป็นกรณีที่จำเลยกล่าวอ้างข้อเท็จจริงขึ้นใหม่  ดังนี้  ภาระการพิสูจน์ย่อมตกแก่จำเลย  (ฎ.122/2490,  ฎ. 596/2534)

หากในวันสืบพยาน  คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  คู่ความฝ่ายใดจะเป็นฝายแพ้คดี  เห็นว่า  คดีนี้  แม้ข้อเท็จจริงจะปรากฏว่าจำเลยเป็นผู้มีชื่อในหนังสือรับรองการทำประโยชน์  (น.ส.3)  ซึ่งเป็นที่ดินพิพาท  และได้รับประโยชน์จากข้อสันนิษฐานของกฎหมายตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  1373  ว่าเป็นผู้มีสิทธิครอบครองก็ตาม  แต่การที่จำเลยให้การรับว่าที่พิพาทเป็นมรดก  และกล่าวอ้างข้อ

เท็จจริงขึ้นใหม่ว่า  จำเลยมีชื่อใน  น.ส.3  แต่ผู้เดียวตามข้อตกลงของทายาท  จำเลยครอบครองโดยสงบเปิดเผย  ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของมากว่า  10  ปีแล้ว  จึงได้สิทธิครอบครอง  จำเลยจึงยังต้องมีภาระการพิสูจน์ให้เห็นว่า  จำเลยได้รับส่วนแบ่งในที่ดินพิพาทอันเป็นมรดกตามข้อตกลงของทายาทโดยชอบ  และได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขแห่งการได้มาซึ่งสิทธิครอบครองดังกล่าวว่าได้ครอบครองเพื่อตนและสุจริตอันเป็นข้อเท็จจริงที่จำเลยยกขึ้นมาใหม่อีกด้วย  ดังนั้นจำเลยจึงมีภาระการพิสูจน์ตามมาตรา  84/1  เช่นนี้  หากในวันสืบพยาน  คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  จำเลยจะเป็นฝ่ายแพ้คดีเพราะไม่นำพยานเข้าสืบตามหน้าที่  (ฎ. 5132/2539)

สรุป  หากในวันสืบพยานคู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ยอมนำพยานของตนเข้าสืบ  จำเลยจะเป็นฝ่ายแพ้คดี

ธงคำตอบ

อธิบาย

โดยหลักแล้ว  ในคดีแพ่งเมื่อคู่ความฝ่ายใดไม่สามารถนำพยานของตนมาศาลได้เอง  คู่ความฝ่ายนั้นอาจขอต่อศาลก่อนวันสืบพยานให้ออกหมายเรียกพยานนั้นมาศาลได้  โดยศาลอาจให้คู่ความฝ่ายนั้นแถลงถึงความเกี่ยวพันของพยานกับข้อเท็จจริงในคดีอันจำเป็นที่จะต้องออกหมายเรียกพยานดังกล่าวด้วย  และต้องส่งหมายเรียกพร้อมสำเนาคำแถลงของผู้ขอให้พยานรู้ล่วงหน้าอย่างน้อย  3  วัน  (ป.วิ.พ.  มาตรา  106)

แต่อย่างไรก็ตาม  ห้ามมิให้ออกหมายเรียกพยานดังต่อไปนี้

1)    พระมหากษัตริย์  พระราชินี  พระรัชทายาท  หรือผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์  ไม่ว่าในกรณีใดๆ

2)    พระภิกษุและสามเณรในพุทธศาสนา  ไม่ว่าในกรณีใดๆ

3)    ผู้ที่ได้รับเอกสิทธิ์หรือความคุ้มกันตามกฎหมาย

ในกรณีตาม  2)  และ  3)  ให้ศาลหรือผู้พิพากษาที่รับมอบหรือศาลที่ได้รับแต่งตั้งออกคำบอกกล่าวว่าจะสืบพยานนั้น  ณ  สถานที่และวันเวลาใดแทนการออกหมายเรียก  โดยในกรณีตาม  2)  ให้ส่งไปยังพยานส่วนตาม  3)  ให้ส่งคำบอกกล่าวไปยังสำนักงานศาลยุติธรรมเพื่อดำเนินการตามบทบัญญัติว่าด้วยการนั้น  หรือตามหลักกฎหมายระหว่างประเทศ  (ป.วิ.พ.  มาตรา  106/1)

สำหรับการห้ามออกหมายเรียกมาเป็นพยานในคดีอาญา  เนื่องจากกรณีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามิได้บัญญัติไว้โดยเฉพาะ  กรณีจึงต้องนำบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง  (ป. วิ.พ.  มาตรา  106/1)  มาใช้บังคับกับคดีอาญาด้วยตาม  ป.วิ.อ.  มาตรา  15

ข้อ  3  คดีแพ่งเรื่องหนึ่ง  โจทก์นำสืบแสดงสำเนาใบส่งของต่อศาล  จำเลยไม่ได้โต้แย้งว่าโจทก์มิได้ส่งต้นฉบับเอกสารแต่อย่างใด  ศาลได้วินิจฉัยรับฟังตามสำเนาเอกสารดังกล่าว  จำเลยฎีกาว่าการที่ศาลล่างรับฟังสำเนาเอกสารของโจทก์นั้น  เป็นการรับฟังพยานเอกสารที่มิชอบด้วยกฎหมาย  เพราะโจทก์มิได้ขออนุญาตศาลก่อนเพื่อนำสำเนาเอกสารดังกล่าวมาสืบ  ฎีกาของจำเลยฟังขึ้นหรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  93  การอ้างเอกสารเป็นพยานหลักฐานให้ยอมรับฟังได้เฉพาะต้นฉบับเอกสารเท่านั้น  เว้นแต่

(2) ถ้าต้นฉบับเอกสารนำมาไม่ได้  เพราะถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือสูญหาย  หรือไม่สามารถนำมาได้โดยประการอื่น  อันมิใช่เกิดจากพฤติการณ์ที่ผู้อ้างต้องรับผิดชอบ  หรือเมื่อศาลเห็นว่าเป็นกรณีจำเป็นและเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรมที่จะต้องสืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนต้นฉบับเอกสารที่นำมาไม่ได้นั้น  ศาลจะอนุญาตให้นำสำเนาหรือพยานบุคคลมาสืบก็ได้

วินิจฉัย

ตามมาตรา  93(2)  กำหนดว่า  ถ้าต้นฉบับเอกสารนำมาไม่ได้  เพราะถูกทำลายโดยเหตุสุดวิสัย  หรือสูญหาย  หรือไม่สามารถนำมาได้โดยประการอื่น  อันมิใช่เกิดจากพฤติการณ์ที่ผู้อ้างต้องรับผิดชอบ  หรือเมื่อศาลเห็นว่าเป็นกรณีจำเป็นและเพื่อประโยชน์แห่งความยุติธรรมที่จะต้องสืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนต้นฉบับเอกสารที่นำมาไม่ได้นั้น  ศาลจะอนุญาตให้นำสำเนาหรือพยานบุคคลมาสืบก็ได้  ถ้อยคำในตัวบทที่ว่า  “ศาลจะอนุญาตให้นำสำเนาหรือพยานบุคคลมาสืบก็ได้”  มีลักษณะทำนองว่าจะต้องขออนุญาตต่อศาล  กล่าวคือ หากมีเหตุตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  93(2)  แล้ว  ศาลย่อมอนุญาตให้นำสืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนได้เสมอ  หรือหากศาลยอมให้สืบสำเนาเอกสารหรือพยานบุคคลแทนไปเลย  ก็ถือได้ว่าอนุญาตโดยปริยาย  ไม่จำต้องขออนุญาตต่อศาลก่อน

การที่ศาลล่างทั้งสองศาลรับฟังสำเนาเอกสารของโจทก์นั้นเป็นการรับฟังที่ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  การที่โจทก์นำสืบแสดงสำเนาใบส่งของต่อศาล  และจำเลยมิได้โต้แย้งว่าโจทก์มิได้ส่งต้นฉบับเอกสาร  เมื่อศาลล่างได้วินิจฉัยรับฟังตามสำเนาเอกสารดังกล่าว  ก็ถือได้ว่าศาลได้อนุญาตให้นำสำเนาเอกสารมาสืบได้ในกรณีไม่สามารถนำต้นฉบับเอกสารมาได้โดยประการอื่นตาม  ป.วิ.พ.  มาตรา  93(2)  แล้ว  โยโจทก์ไม่จำต้องขออนุญาตศาลก่อน  ฎีกาของจำเลยจึงฟังไม่ขึ้น  (ฎ. 5841/2545)

สรุป  การที่ศาลล่างทั้งสองศาลรับฟังสำเนาเอกสารของโจทก์นั้น  เป็นการรับฟังที่ชอบด้วยกฎหมาย  ฎีกาของจำเลยฟังไม่ขึ้น

การสอบไล่ภาค  1 ปีการศึกษา 2551

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 3011 กฎหมายลักษณะพยาน

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี  3  ข้อ

ข้อ 1        โจทก์ฟ้องว่า  ในการฟ้องคดีนี้  โจทก์มอบอำนาจให้นายมิตรเป็นผู้ฟ้องคดีแทนตามหนังสือมอบอำนาจท้ายฟ้อง  เมื่อระหว่างวันที่ 19 กันยายน 2549 ถึงวันที่ 6 ตุลาคม 2549 จำเลยได้ซื้อสินค้าไปจากโจทก์หลายครั้งหลายรายการ  เป็นเงินรวม 200,000 บาท  แต่จำเลยผิดสัญญาไม่ชำระราคา  ขอให้บังคับจำเลย  จำเลยให้การว่า  โจทก์ไม่ได้รับมอบอำนาจให้ฟ้องคดีโดยถูกต้องตามกฎหมาย  โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้อง  จำเลยไม่ผิดสัญญาแต่โจทก์เองเป็นฝ่ายผิดสัญญาที่ได้แต่งตั้งให้จำเลยเป็นตัวแทนจำหน่ายสินค้าของโจทก์แต่เพียงผู้เดียวในเขตจังหวัด  แต่โจทก์กลับจำหน่ายสินค้าให้แก่นิติบุคคลหลายรายในเขตจังหวัดในราคาที่ต่ำกว่าจำหน่ายให้แก่จำเลย  และคดีของโจทก์ขาดอายุความแล้วเพราะมิได้ฟ้องคดีภายในกำหนด 2 ปี นับแต่วันส่งมอบ  ขอให้ยกฟ้อง

เช่นนี้  คดีมีประเด็นข้อพิพาทและหน้าที่นำสืบประการใด  และถ้าคู่ความต่างแถลงไม่ติดใจสืบพยาน  ศาลจะตัดสินให้ฝ่ายใดเป็นฝ่ายชนะคดี

แนวคำตอบ           

ในส่วนประเด็นข้อพิพาท   อธิบายข้อกฎหมายเรื่องที่มาของประเด็นข้อพิพาท (2  คะแนน)

ประเด็นข้อพิพาทในคดีตามอุทาหรณ์  มีดังนี้ (6  คะแนน)

1.   จำเลยต้องชำระราคาสินค้าตามฟ้องหรือไม่ 

2.   คดีของโจทก์ขาดอายุความหรือไม่

ส่วนที่จำเลยให้การว่า    โจทก์ไม่ได้รับมอบอำนาจให้ฟ้องคดีโดยถูกต้องตามกฎหมาย     โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้อง นั้น    จำเลยไม่ได้ให้เหตุผลว่าไม่ถูกต้องตามกฎหมายใดหรือเพราะเหตุใด   จึงเป็นคำให้การที่ไม่ได้อ้างเหตุแห่งการปฏิเสธตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 177 วรรคสอง   ข้ออ้างดังกล่าวจึงไม่มีประเด็น*2  คะแนน)

ส่วนหน้าที่นำสืบ    อธิบายข้อกฎหมายตาม ป.วิ.แพ่ง มาตรา 84/1 

ประเด็นข้อที่ 1.   โจทก์กล่าวอ้างว่าจำเลยซื้อสินค้าไปจากโจทก์แล้วไม่ชำระ   จำเลยไม่ได้ให้การปฏิเสธว่าจำเลยไม่ได้ซื้อสินค้าไปจากโจทก์ตามฟ้อง    ถือว่าจำเลยให้การรับว่าจำเลยได้ซื้อสินค้าไปจากโจทก์ตามฟ้อง   แต่กล่าวอ้างข้อเท็จจริงเรื่องโจทก์ผิดสัญญาที่แต่งตั้งให้จำเลยเป็นตัวแทนจำหน่ายสินค้าของโจทก์แต่ผู้เดียวในจังหวัดแล้ว  โจทก์กลับจำหน่ายสินค้าให้แก่นิติบุคคลหลายรายในจังหวัดในราคาที่ต่ำกว่าจำหน่ายให้แก่จำเลยขึ้นปฏิเสธความรับผิดชำระราคาสินค้า   จำเลยจึงมีหน้าที่นำสืบในประเด็นข้อนี้**                                                                           

               ประเด็นข้อที่  2.    แม้จำเลยจะเป็นฝ่ายกล่าวอ้างข้อนี้ขึ้นมา    แต่ศาลฎีกาวางบรรทัดฐานไว้ว่า   การที่โจทก์ฟ้องนั้น    สันนิษฐานว่าเป็นฟ้องมาภายในกำหนดอายุความ    เมื่อจำเลยให้การปฏิเสธ   โจทก์จึงมีหน้าที่นำสืบให้ปรากฏว่าคดีของโจทก์ไม่ขาดอายุความ (3 คะแนน)

               คดีนี้   ถ้าคู่ความต่างแถลงไม่ติดใจสืบพยาน    โจทก์ซึ่งมีหน้าที่นำสืบในประเด็นข้อที่ 2   ต้องเป็นฝ่ายแพ้ในประเด็นข้อนี้และเมื่อโจทก์เป็นฝ่ายฟ้องคดี   โจทก์ย่อมแพ้คดีทั้งสำนวน    จำเลยแม้ไม่ได้สืบพยานตามหน้าที่นำสืบในประเด็นข้อที่ 2   ย่อมเป็นฝ่ายชนะคดีนี้ (5  คะแนน)

(หมายเหตุ   *ฎีกาที่ 68/2531  และ  **ฎีกาที่  6443/2544)

ข้อ 2        นายดำถูกฟ้องเป็นจำเลยในความผิดฐานฆ่าผู้อื่นโดยเจตนา  นายเหลืองประจักษ์พยานโจทก์เบิกความว่า  นายดำมิใช่คนร้ายกระทำความผิดตามฟ้องเพื่อช่วยเหลือนายดำซึ่งขัดกับคำให้การของนายเหลืองที่ให้ไว้ต่อพนักงานสอบสวนหลังเกิดเหตุทันทีว่านายดำเป็นผู้ฆ่าผู้ตาย พนักงานอัยการโจทก์จึงขออนุญาตต่อศาลเพื่อซักถามนายหลืองโดยใช้คำถามนำ  และขอสืบบันทึกคำให้การของนายเหลืองในชั้นสอบสวนประกอบการถามแล้วอ้างส่งเป็นพยานต่อศาล  ทนายของนายดำคัดค้านว่า  โจทก์จะใช้คำถามและสืบบันทึกคำให้การของนายเหลืองดังกล่าวไม่ได้และบันทึกคำให้การของนายเหลืองในชั้นสอบสวนเป็นพยานบอกเล่ารับฟังไม่ได้

                ให้วินิจฉัยว่า   ข้อคัดค้านของทนายดังกล่าวฟังขึ้นหรือไม่

แนวคำตอบ            คำเบิกความของนายเหลืองประจักษ์พยานโจทก์ที่ว่านายดำมิใช่คนร้ายกระทำความผิดตามฟ้องเป็นคำเบิกความที่เป็นปรปักษ์แก่โจทก์    โจทก์มีสิทธิขออนุญาตต่อศาลเพื่อซักถามนายเหลืองเสมือนหนึ่งเป็นพยานที่ฝ่ายจำเลยอ้างมาและใช้คำถามนำได้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา  117  วรรคหกและมาตรา 118  วรรคหนึ่ง    ประกอบประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 15   และมีสิทธินำบันทึกคำให้การของนายเหลืองในชั้นสอบสวนเข้าพิสูจน์ต่อพยานได้เพื่อแสดงว่าคำเบิกความของนายเหลืองในชั้นศาลไม่ควรเชื่อฟังเพราะต้องการช่วยเหลือจำเลยให้พ้นความผิดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา 120   ประกอบวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 15   ข้อคัดค้านของทนายนายดำประเด็นนี้ฟังไม่ขึ้น

บันทึกคำให้การของนายเหลืองในชั้นสอบสวนเป็นพยานบอกเล่า   ห้ามมิให้ศาลรับฟังก็จริง    แต่เมื่อคำนึงถึงตามสภาพ   ลักษณะ   แหล่งที่มา   และข้อเท็จจริงแวดล้อมของบันทึกคำให้การของนายเหลืองในชั้นสอบสวนที่ให้การต่อพนักงานสอบสวนทันทีหลังเกิดเหตุว่านายดำเป็นผู้ฆ่าผู้ตาย    โดยยังไม่มีโอกาสปรุงแต่งข้อเท็จจริงให้เป็นอย่างอื่นเพื่อช่วยเหลือนายดำในตอนนั้น    น่าเชื่อว่าจะพิสูจน์ความจริงได้   ศาลจึงรับฟังบันทึกคำให้การของนายเหลืองในชั้นสอบสวนได้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 226/3(1)    ข้อคัดค้านของทนายนายดำประเด็นนี้ก็ฟังไม่ขึ้น

ข้อ 3         โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยรับผิดตามสัญญากู้ยืมเงิน  จำเลยให้การต่อสู้คดีว่า  จำเลยไม่เคยกู้ยืมเงินหรือรับเงินจากโจทก์  แต่จำเลยได้ลงลายมือชื่อในสัญญากู้ยืมเงินดังกล่าวมอบให้โจทก์โดยยังไม่ได้กรอกข้อความ  เพื่อขอให้ผ่อนผันการจับกุมนางหยดย้อย ตามหมายจับของศาล  และเพื่อเป็นการค้ำประกันการชำระหนี้ของนางหยดย้อยซึ่งถูกนายพานิชญาติโจทก์แจ้งความดำเนินคดีและพนักงานอัยการฟ้องในข้อหาความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค  ต่อมาศาลพิพากษาจำคุกนางหยดย้อย  นายพานิชไม่อาจเรียกเงินตามเช็คจากนางหยดย้อยได้     จึงให้โจทก์ฟ้องจำเลยเป็นคดีนี้  ดังนี้ จำเลยสามารถนำพยานบุคคลมาสืบตามข้อเท็จจริงที่ต่อสู้ไว้ได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

แนวคำตอบ            วางหลักกฎหมาย    ป.วิ.พ.  มาตรา 94

ตามปัญหา    จำเลยให้การต่อสู้คดีว่า    จำเลยไม่เคยกู้ยืมเงินหรือรับเงินจากโจทก์    แต่จำเลยได้ลงลายมือชื่อในสัญญากู้ยืมเงินดังกล่าวมอบให้โจทก์โดยยังไม่ได้กรอกข้อความ    เพื่อขอให้ผ่อนผันการจับกุมนางหยดย้อยตามหมายจับของศาล    และเพื่อเป็นการค้ำประกันการชำระหนี้ของนางหยดย้อยซึ่งถูกนายพานิชญาติโจทก์แจ้งความดำเนินคดีและพนักงานอัยการฟ้องในข้อหาความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค    ต่อมาศาลพิพากษาจำคุกนางหยดย้อย     นายพานิชไม่อาจเรียกเงินตามเช็คจากนางหยดย้อยได้    จึงให้โจทก์ฟ้องจำเลยเป็นคดีนี้    เช่นนี้    จำเลยสามารถนำพยานบุคคลมาสืบตามข้อเท็จจริงที่ต่อสู้ไว้ได้    เพราะเป็นการนำสืบถึงที่มาของการลงลายมื่อชื่อในสัญญากู้ยืมเงินเพื่อแสดงให้เห็นถึงความไม่มีมูลหนี้ที่จำเลยจะต้องรับผิดต่อโจทก์     หรืออีกนัยหนึ่งหนี้ที่ระบุไว้ในเอกสารไม่สมบูรณ์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 94 วรรคท้าย     หาใช่เป็นการนำสืบเพื่อเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อความในเอกสารอันเป็นการต้องห้ามมิให้นำสืบไม่