ดังนี้ คำพิพากษายกฟ้องและคำสั่งไม่รับฟ้องของศาลชอบหรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 166 ถ้าโจทก์ไม่มาตามกำหนดนัด ให้ศาลยกฟ้องเสีย แต่ถ้าศาลเห็นว่ามีเหตุสมควรจึ่งมาไม่ได้ จะสั่งเลื่อนคดีไปก็ได้ในคดีที่ศาลยกฟ้องดั่งกล่าวแล้ว จะฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันนั้นอีกไม่ได้ แต่ถ้าศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีซึ่งราษฎรเท่านั้นเป็นโจทก์ ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีนั้นอีกเว้นแต่จะเป็นคดีความผิดต่อส่วนตัว

วินิจฉัย

 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 166 วรรคแรก บัญญัติไว้ว่าถ้าโจทก์ไม่มาตามกำหนดนัดให้ศาลยกฟ้องเสีย เมื่อศาลนัดไต่สวนมูลฟ้องในวันที่9 กรกฎาคม 2551 เวลา 9.00 น.และโจทก์ทราบนัดโดยชอบแล้ว โจทก์มีหน้าที่ต้องไปศาลตามกำหนดนัด แม้การส่งหมายนัดและสำเนาคำฟ้องให้จำเลย โดยวิธีปิดหมายยังไม่มีผลใช้ได้ตามกฎหมาย ก็หาทำให้โจทก์หมดหน้าที่ที่จะต้องไปศาลตามกำหนดนัดไม่ เมื่อโจทก์และทนายโจทก์ไม่ไปศาล การที่ศาลพิพากษายกฟ้องจึงชอบแล้ว (เทียบคำพิพากาษาฎีกาที่  2085/2547)

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 166 วรรคสาม บัญญัติไว้ว่าในคดีที่ศาลยกฟ้องดังกล่าวแล้วจะฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันนั้นอีกไม่ได้ แต่ถ้าศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีที่ราษฎรเท่านั้นเป็นโจทก์ ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีนั้นอีก เว้นแต่จะเป็นความผิดต่อส่วนตัว การที่ธนาคารสยาม จำกัด ซึ่งเป็นราษฎรเป็นโจทก์ฟ้องนายทรงสิทธิ์เป็นจำเลยในฐานความผิดตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 265,268 และ 341 และศาลพิพากษายกฟ้องเพราะโจทก์ไม่ไปศาลตามกำหนดนัดนั้น

สำหรับความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 265 และ 268 ไม่ใช่เป็นความผิดต่อส่วนตัวพนักงานอัยการมีอำนาจฟ้องนายทรงสิทธิ์ได้อีก ที่ศาลมีคำสั่งไม่รับฟ้องสองฐานนี้ จึงไม่ชอบ

ส่วนความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 341 เป็นความผิดต่อส่วนตัว พนักงานอัยการไม่มีอำนาจฟ้องนายทรงสิทธิ์อีก ที่ศาลมีคำสั่งไม่รับฟ้องในความผิดฐานนี้จึงชอบแล้ว

ดังนั้นคำพิพากษายกฟ้องชอบด้วยกฎหมายและคำสั่งไม่รับฟ้องความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 265 และ 268 ไม่ชอบและคำสั่งไม่รับฟ้องในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 341 ชอบด้วยกฎหมายแล้ว

ข้อ. 2       นายสมัยฟ้องขอให้ลงโทษนายทนงจำเลย ฐานลักทรัพย์ในเคหสถานหรือรับของโจรตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334,335 (8),357 โดยฟ้องถูกต้องตามกฎหมายทุกประการ

                ในวันนัดสืบพยานโจทก์ นายทนงจำเลยแถลงต่อศาลขอให้การรับสารภาพ ศาลบันทึกคำให้การจำเลยว่าจำเลยให้การรับสารภาพตามฟ้องโจทก์ทุกประการ ในวันเดียวกันนั้นนายทนงจำเลยยื่นคำให้การมีข้อความว่า จำเลยขอถอนคำให้การเดิมและขอให้การรับสารภาพในความผิดฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 โจทก์จำเลยแถลงไม่สืบพยาน

                ดังนี้ ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

                หมายเหตุ ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 “ผู้ใด… ผู้นั้นกระทำความผิดฐานลักทรัพย์ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปีและปรับไม่เกินหกพันบาท”

                ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 335 “ผู้ใดลักทรัพย์

                (8) ในเคหสถาน… ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่หนึ่งปีถึงห้าปีและปรับตั้งแต่สองพันบาทถึงหนึ่งหมื่นบาท”

                ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 357 “ผู้ใด…ผู้นั้นกระทำความผิดฐานรับของโจร ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินห้าปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ”

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 176 ในชั้นพิจารณา ถ้าจำเลยให้การรับสารภาพตามฟ้อง ศาลจะพิพากษาโดยไม่สืบพยานหลักฐานต่อไปก็ได้ เว้นคดีที่มีข้อหาในความผิดซึ่งจำเลยรับสารภาพนั้น กฎหมายกำหนดอัตราโทษอย่างต่ำไว้ให้จำคุกตั้งแต่ห้าปีขึ้นไปหรือโทษสถานที่หนักกว่านั้น ศาลต้องฟังพยานโจทก์จนกว่าจะพอใจว่าจำเลยได้กระทำผิดจริง

วินิจฉัย

คำให้การของนายทนง (จำเลย) ครั้งแรกที่ศาลบันทึกไว้ว่า จำเลยให้การรับสารภาพตามฟ้องโจทก์ทุกประการ แม้จะไม่ได้ความชัดแจ้งว่า จำเลยรับสารภาพในความผิดข้อหาใดก็ตามแต่เมื่อต่อมาจำเลยยื่นคำให้การอีกฉบับหนึ่งมีความว่า จำเลยขอถอนคำให้การเดิมและให้การใหม่เป็นรับสารภาพตามฟ้องโจทก์ในความผิดฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 ศาลจึงฟังข้อเท็จจริงได้ว่าจำเลยกระทำความผิดฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 และคำให้การดังกล่าวของจำเลยมีผลเท่ากับจำเลยปฏิเสธคำฟ้องโจทก์ในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 335 (8) และ 357 เมื่อโจทก์ไม่สืบพยานเท่ากับโจทก์ไม่ติดใจที่จะให้ศาลลงโทษจำเลยในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 335 (8) และ 357 อีกต่อไป และเนื่องจากความผิดประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 มิใช่คดีที่มีอัตราโทษอย่างต่ำไว้ให้จำคุกตั้งแต่ 5 ปี ขึ้นไปหรือโทษสถานที่หนักกว่านั้น ศาลจึงพิพากษาลงโทษจำเลยตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 334 ได้ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 176 วรรคแรก (เทียบคำพิพากษาฎีกาที่ 4129/2543)

ดังนั้น ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยได้

            ข้อ 3.       โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่หนึ่ง จำเลยที่สองและจำเลยที่สามร่วมกันปล้นทรัพย์ผู้เสียหาย ขอให้ลงโทษจำเลยทั้งสามตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 340, 83 (ฟ้องถูกต้องตามกฎหมายทุกประการ) แต่ทางพิจารณาฟังได้ว่าจำเลยที่หนึ่งและจำเลยที่สองร่วมกันชิงทรัพย์ผู้เสียหายแล้วนำมาขายให้จำเลยที่สามโดยที่จำเลยที่สามรับซื้อทั้งที่รู้ว่าเป็นทรัพย์ที่ได้จากการกระทำความผิด อันเป็นความผิดฐานรับของโจร โดยจำเลยทั้งสามมิได้หลงต่อสู้

                ดังนี้ ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยทั้งสามได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 192 ห้ามมิให้พิพากษาหรือสั่งเกินคำขอหรือที่มิได้กล่าวในฟ้อง

ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับข้อเท็จจริงดั่งที่กล่าวในฟ้อง ให้ศาลยกฟ้องคดีนั้น เว้นแต่ข้อแตกต่างนั้นมิใช่ในข้อสาระสำคัญและทั้งจำเลยมิได้หลงต่อสู้ ศาลจะลงโทษจำเลยตามข้อเท็จจริงที่ได้ความนั้นได้

ในกรณีที่ข้อแตกต่างนั้นเป็นเพียงรายละเอียด เช่นเกี่ยวกับเวลาหรือสถานที่กระทำความผิดหรือต่างกันระหว่างการกระทำผิดฐานลักทรัพย์ กรรโชก รีดเอาทรัพย์

ฉ้อโกง โกงเจ้าหนี้ ยักยอก รับของโจร และทำให้เสียทรัพย์ หรือต่างกันระหว่างการกระทำผิดโดยเจตนากับประมาท มิให้ถือว่าต่างกันในข้อสาระสำคัญ ทั้งมิให้ถือว่าข้อที่

พิจารณาได้ความนั้นเป็นเรื่องเกินคำขอหรือเป็นเรื่องที่โจทก์ไม่ประสงค์ให้ลงโทษ เว้นแต่จะปรากฏแก่ศาลว่าการที่ฟ้องผิดไปเป็นเหตุให้จำเลยหลงต่อสู้ แต่ทั้งนี้ศาลจะลงโทษจำเลยเกินอัตราโทษที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับความผิดที่โจทก์ฟ้องไม่ได้

                ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงบางข้อดั่งกล่าวในฟ้อง และตามที่ปรากฏในทางพิจารณาไม่ใช่เป็นเรื่องที่โจทก์ประสงค์ให้ลงโทษ ห้ามมิให้ศาลลงโทษจำเลยในข้อเท็จจริงนั้นๆ

                ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงตามฟ้องนั้นโจทก์สืบสม แต่โจทก์อ้างฐานความผิดหรือบทมาตราผิด ศาลมีอำนาจลงโทษจำเลยตามฐานความผิดที่ถูกต้องได้

                ถ้าความผิดตามที่ฟ้องนั้นรวมการกระทำหลายอย่าง แต่ละอย่างอาจเป็นความผิดได้อยู่ในตัวเอง ศาลจะลงโทษจำเลยในการกระทำผิดอย่างหนึ่งอย่างใดตามที่พิจารณาได้ความก็ได้

                วินิจฉัย  กรณีจำเลยที่หนึ่งและจำเลยที่สอง ความผิดฐานปล้นทรัพย์รวมการกระทำความผิดฐานลักทรัพย์และใช้กำลังประทุษร้ายหรือขู่เข็ญว่าในทันใดนั้นจะใช้กำลังประทุษร้ายโดยร่วมกันกระทำผิดตั้งแต่สามคนขึ้นไป เอาไว้ด้วยกัน ซึ่งแต่ละอย่างอาจเป็นความผิดได้อยู่ในตัวเอง เมื่อการพิจารณาได้ความว่าจำเลยที่หนึ่งและจำเลยที่สองร่วมกันชิงทรัพย์ศาลก็สามารถพิพากษาลงโทษจำเลยทั้งสองฐานชิงทรัพย์ตามที่พิจารณาได้ความได้ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 192 วรรคหก

กรณีจำเลยที่สามแม้ว่าความผิดฐานปล้นทรัพย์จะมิได้บัญญัติอยู่ในมาตรา 192 วรรคสาม เช่นเดียวกับความผิดฐานลักทรัพย์หรือรับของโจรก็ตาม แต่ความผิดฐานปล้นทรัพย์ก็คือ ความผิดฐานลักทรัพย์โดยใช้กำลังประทุษร้ายหรือขู่เข็ญว่า ในทันใดนั้นจะใช้กำลังประทุษร้ายโดยร่วมกันกระทำผิดตั้งแต่สามคนขึ้นไปนั่นเอง เมื่อการกระทำความผิดฐานลักทรัพย์และรับของโจร กฎหมายมิให้ถือว่าแตกต่างกันในสาระสำคัญ การต่างกันระหว่างการกระทำผิดฐานปล้นทรัพย์กับรับของโจร ย่อมเข้าเกณฑ์มิให้ถือว่าแตกต่างกันในข้อสาระสำคัญเช่นกัน ทั้งมิให้ถือว่าเป็นเรื่องเกินคำขอ หรือโจทก์ไม่ประสงค์ให้ลงโทษด้วย เว้นแต่จะปรากฏแก่ศาลว่าการที่โจทก์ฟ้องผิดไป เป็นเหตุให้จำเลยหลงต่อสู้ เมื่อปรากฏว่าคดีนี้จำเลยที่สามมิได้หลงต่อสู้ ศาลย่อมมีอำนาจลงโทษจำเลยที่สามฐานรับของโจรตามข้อเท็จจริงที่พิจารณาได้ความนั้นก็ได้ ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 192 วรรคสองประกอบวรรคสาม

ดังนั้น ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยที่หนึ่งและจำเลยที่สองในความผิดฐานชิงทรัพย์ ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 192 วรรคหกและสามารถลงโทษจำเลยที่สามในความผิดฐานรับของโจร ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 192 วรรคสองประกอบวรรคสาม

                ข้อ 4.       พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาว่าจำเลยมีความผิดฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ลงโทษจำคุก 6 เดือน  โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้ให้มีกำหนด 1 ปี โจทก์อุทธรณ์ขอให้ศาลพิพากษาลงโทษจำเลยให้หนักขึ้น ส่วนจำเลยอุทธรณ์ขอให้ศาลพิพากษายกฟ้อง

ศาลอุทธรณ์พิจารณาแล้วพิพากษาว่า จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ลงโทษจำคุก 3 เดือน โดยไม่รอการลงโทษ

ดังนี้ จำเลยจะฎีกาขอให้ศาลยกฟ้องได้หรือไม่ เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 218 ในคดีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนตามศาลล่างหรือเพียงแต่แก้ไขเล็กน้อย และให้ลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินห้าปีหรือปรับหรือทั้งจำทั้งปรับ แต่โทษจำคุกไม่เกินห้าปี ห้ามมิให้คู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

                ในคดีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนตามศาลล่างหรือเพียงแต่แก้ไขเล็กน้อย และให้ลงโทษจำคุกจำเลยเกินห้าปีไม่ว่าจะมีโทษอย่างอื่นด้วยหรือไม่ ห้ามมิให้โจทก์ฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

                ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 219 ในคดีที่ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินสองปีหรือปรับไม่เกินสี่หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ถ้าศาลอุทธรณ์ยังคงลงโทษจำเลยไม่เกินกำหนดที่ว่ามานี้ห้ามมิให้คู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง แต่ข้อห้ามนี้มิให้ใช้แก่จำเลยในกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมากและเพิ่มเติมโทษจำเลย

วินิจฉัย 

การที่จำเลยฎีกาขอให้ศาลยกฟ้องเป็นการฎีกาในปัญหาที่สืบเนื่องจากการที่ศาลอุทธรณ์ใช้ดุลยพินิจลงโทษจำคุกจำเลย 3 เดือน  ฎีกาของจำเลยจึงเป็นการฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

                การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาว่าจำเลยมีความผิดฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ลงโทษจำคุก 6 เดือน โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้ให้มีกำหนด 1 ปี

และศาลอุทธรณ์พิพากษาว่า จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ลงโทษจำคุก 3 เดือน โดยไม่รอการลงโทษ เป็นกรณีที่ศาลอุทธรณ์เปลี่ยนโทษจำคุกที่ศาลชั้นต้นรอการลงโทษมาเป็นโทษจำคุก  จึงถือว่าเป็นกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  ไม่ต้องห้ามฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 218  แต่ก็ต้องพิจารณาตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 219 ต่อไป

การที่ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ต่างพิพากษาลงโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี  หรือปรับไม่เกินสี่หมื่นบาท ป.วิ.อาญา มาตรา 219  ห้ามคู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง  แต่มีข้อยกเว้นให้จำเลยฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้ในกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก และเพิ่มเติมโทษจำเลยด้วย

ตามปัญหา  แม้ศาลชั้นต้นพิพากษาลงโทษจำคุกจำเลย  แต่ก็มีเงื่อนไขให้รอการลงโทษจำคุก  ซึ่งเป็นคุณแก่จำเลยมากกว่า คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ที่ลงโทษจำคุกจำเลย 3 เดือน กรณีนี้ถือว่าคำพิพากษาศาลอุทธรณ์เป็นการพิพากษาเพิ่มเติมโทษจำเลย 

เมื่อศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  และเพิ่มเติมโทษจำเลยด้วย  จำเลยจึงฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้ ตาม ป.วิ.อาญา      มาตรา 219

ดังนั้น  จำเลยจึงฎีกาขอให้ศาลยกฟ้องได้

ให้วินิจฉัยตามประเด็น ดังนี้

(ก)   คำฟ้องของโจทก์ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

(ข)   ศาลจะสั่งให้โจทก์แก้ฟ้องให้ถูกต้องได้หรือไม่

(ค)   โจทก์จะขอแก้ฟ้องให้ถูกต้องตามกฎหมายได้หรือไม่

(ง)   หากโจทก์มิได้ขอแก้ฟ้องให้ถูกต้องและศาลมีคำพิพากษาให้ยกฟ้องโจทก์แล้ว  โจทก์

จะนำคดีเรื่องเดียวกันนี้มาฟ้องจำเลยเป็นคดีใหม่  โดยบรรยายฟ้องให้ถูกต้องได้หรือไม่

ธงคำตอบ

(ก)  การกระทำที่จะเป็นความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค พ.ศ.2534 จะต้องเป็นการออกเช็คเพื่อชำระหนี้ที่มีอยู่จริงและบังคับได้ตามกฎหมายซึ่งเป็นองค์ประกอบของการกระทำความผิด มิใช่เป็นเพียงรายละเอียดที่สามารถนำสืบในชั้นพิจารณา การที่โจทก์บรรยายฟ้องแต่เพียงว่า จำเลยออกเช็คเพื่อชำระหนี้ตามสัญญา     รับสภาพหนี้และแนบสำเนาสัญญารับสภาพหนี้มาท้ายฟ้อง จึงเป็นการบรรยายฟ้องที่ขาดองค์ประกอบความผิดเพราะการรับสภาพหนี้มิได้ก่อให้เกิดมูลหนี้ขึ้นใหม่ เพียงแต่เป็นเหตุให้อายุความสะดุดหยุดลงตาม ป.พ.พ.มาตรา 193/14(1) เท่านั้น คำฟ้องของโจทก์จึงไม่ชอบด้วย ป.วิ.อาญา มาตรา 158(5) ฎ.307/2539

(ข)  แม้ ป.วิ.อาญา มาตรา 161 จะบัญญัติว่า “ถ้าฟ้องไม่ถูกต้องตามกฎหมาย ให้ศาลสั่งโจทก์แก้ฟ้องให้ถูกต้อง หรือยกฟ้อง หรือไม่ประทับฟ้อง” ก็ตาม แต่คำฟ้องที่โจทก์บรรยายมาไม่ครบองค์ประกอบความผิดนั้น เป็นฟ้องที่ศาลชอบที่จะพิพากษายกฟ้องโจทก์เสียได้ โดยศาลไม่อาจสั่งให้โจทก์แก้ไขคำฟ้องให้ถูกต้องได้ (คำพิพากษาฎีกาที่ 1486/2530, 1459/2527) ( 5 คะแนน)(ค)  เมื่อฟ้องของโจทก์เป็นฟ้องที่บรรยายมาไม่ครบองค์ประกอบความผิด จึงเป็นฟ้องที่ไม่ถูกต้องมาแต่ต้นแล้ว โจทก์จะมาขอแก้ไขเพิ่มเติมฟ้องให้ถูกต้องขึ้นหาได้ไม่ การร้องขอแก้หรือเพิ่มเติมฟ้องเกี่ยวกับฐานความผิดหรือรายละเอียดซึ่งต้องแถลงในฟ้องตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 164 นั้น ฟ้องของโจทก์จะต้องเป็นฟ้องที่บรรยายมาครบองค์ประกอบของความผิดมาแต่ต้นแล้ว (คำพิพากษาฎีกาที่ 1062/2504) การที่โจทก์จะมาขอแก้ไขเพิ่มเติมฟ้องในภายหลังเพื่อให้ฟ้องโจทก์สมบูรณ์ขึ้น อันเป็นการกระทำให้จำเลยเสียเปรียบ ย่อมไม่อาจกระทำได้ (คำพิพากษาฎีกาที่ 2006/2541) (5 คะแนน)

(ง)  การที่ศาลพิพากษายกฟ้องโจทก์เพราะฟ้องโจทก์บรรยายไม่ครบองค์ประกอบความผิดนั้น ถือได้ว่าศาลได้มีคำพิพากษาเสร็จเด็ดขาดในความผิดซึ่งได้ฟ้องแล้ว สิทธินำคดีอาญามาฟ้องย่อมระงับไปตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 39(4) หากโจทก์นำคดีเรื่องเดียวกันนี้มาฟ้องจำเลยเป็นคดีใหม่ ย่อมเป็นฟ้องซ้ำต้องห้ามตามกฎหมายดังกล่าวข้างต้น ดังนั้น โจทก์ย่อมไม่อาจฟ้องจำเลยเป็นคดีใหม่โดยบรรยายฟ้องให้ถูกต้องได้อีก (คำพิพากษาฎีกาที่ 6770/2546) (5 คะแนน)

ข้อ 2.       พนักงานอัยการโจทก์ฟ้องว่า เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2550 เวลากลางคืนหลังเที่ยง ถึงวันที่ 1 มกราคม 2551  เวลากลางวัน จำเลยได้ลักเอารถจักรยานยนต์ของนายศักดิ์  แสนดี ผู้เสียหายไปโดยทุจริต  และก่อนคดีนี้จำเลยต้องคำพิพากษาให้จำคุกในคดีหมายเลขแดงที่ 123/2551  ของศาลนี้  และศาลให้รอการลงโทษจำเลยไว้มีกำหนด 2 ปี  จำเลยกลับมากระทำความผิดในคดีนี้อีกภายในกำหนดเวลาที่ศาลรอการลงโทษ  ขอให้ลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334, 335 (1) และบวกโทษจำคุกของจำเลยในคดีหมายเลขแดงที่ 123/2551 ที่ศาลรอการลงโทษไว้เข้ากับโทษในคดีนี้  ในวันนัดพิจารณา  จำเลยให้การรับสารภาพตามฟ้องโจทก์จำเลยแถลงไม่ติดใจสืบพยาน

ให้วินิจฉัยว่า ศาลจะพิพากษาไปโดยไม่สืบพยานได้หรือไม่  และจะพิพากษาลงโทษจำเลยกับบวกโทษจำเลยตามฟ้องได้หรือไม่  อย่างไร

หมายเหตุ   ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334   มีระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปี และปรับไม่เกินหกพันบาท และมาตรา 335 (1) มีระวางโทษจำคุกตั้งแต่หนึ่งถึงห้าปี และปรับตั้งแต่สองพันบาทถึงหนึ่งหมื่นบาท

ธงคำตอบ

โจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลย ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ซึ่งมีระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปี และปรับไม่เกินหกพันบาทหรือทั้งจำทั้งปรับ และมาตรา 335(1) ซึ่งมีระวางโทษจำคุกตั้งแต่หนึ่งปีถึงห้าปี และปรับตั้งแต่สองพันบาทถึงหนึ่งหมื่นบาท จึงมิใช่คดีที่กฎหมายกำหนดอัตราโทษอย่างต่ำไว้ให้จำคุกตั้งแต่ห้าปีขึ้นไป หรือสถานที่หนักกว่านั้นซึ่งศาลจะต้องฟังพยานโจทก์จนกว่าจะพอใจว่าจำเลยได้กระทำผิดจริง เมื่อจำเลยให้การรับสารภาพ ศาลย่อมมีอำนาจพิพากษาโดยไม่สืบพยานหลักฐานต่อไปตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 176 วรรคหนึ่ง ก็ได้ 

แต่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 176 วรรคหนึ่ง มิได้บัญญัติว่าเมื่อจำเลยให้การรับสารภาพ ศาลต้องพิพากษาลงโทษจำเลยตามฟ้องเสมอไป ศาลจะต้องพิจารณาข้อเท็จจริงตามฟ้องประกอบคำรับสารภาพของจำเลยว่า การกระทำของจำเลยเป็นความผิดตามฟ้องหรือไม่ คำรับสารภาพของจำเลยที่ว่า จำเลยรับสารภาพตามฟ้อง เป็นคำให้การที่ไม่ชัดเจนว่าจำเลยได้ลักทรัพย์ตามฟ้องในเวลากลางวันหรือกลางคืน เพราะเหตุอาจเกิดในเวลากลางวันก็ได้ เมื่อโจทก์ไม่ติดใจสืบพยาน จึงต้องยกประโยชน์ให้แก่จำเลย โดยฟังว่าจำเลยลักทรัพย์ในเวลากลางวัน อันเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 (คำพิพากษาฎีกาที่ 4537/2548 และ 4790/2550) และคำให้การของจำเลยที่รับสารภาพตามฟ้อง ย่อมถือว่าจำเลยยอมรับข้อเท็จจริงในเรื่องที่จำเลยเคยต้องโทษจำคุกในอีกคดีหนึ่งที่ศาลรอการลงโทษไว้ตามฟ้องโจทก์ด้วย ศาลชอบที่จะให้บวกโทษจำคุกของจำเลยที่รอการลงโทษไว้คดีก่อนตามฟ้องได้ (คำพิพากษาฎีกาที่ 5248/2546 (ประชุมใหญ่)) (13 คะแนน)

ดังนั้น ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 และหากคดีนี้ศาลลงโทษจำเลยถึงจำคุก ก็ชอบที่จะมีคำสั่งให้บวกโทษจำคุกของจำเลยในคดีหมายเลขแดงที่ 123/2551 ที่รอการลงโทษไว้เข้ากับโทษจำคุกในคดีนี้ได้ด้วย (2 คะแนน)

ข้อ 3.       พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ 1  และที่ 2 ร่วมกันลักทรัพย์โทรศัพท์มือถือของผู้เสียหายไปโดยทุจริต  โดยจำเลยทั้งสองร่วมกันใช้อาวุธปืนขู่เข็ญผู้เสียหายให้ยอมส่งมอบโทรศัพท์มือถือให้  มิฉะนั้นจะยิงเสียให้ตาย  ขอให้ลงโทษจำเลยทั้งสองฐานร่วมกันชิงทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 339, 83 จำเลยทั้งสองให้การปฏิเสธ  ข้อเท็จจริงที่ปรากฏในทางพิจารณาได้ความว่า เฉพาะจำเลยที่ 1  เพียงลำพังเท่านั้นที่ขู่เข็ญผู้เสียหายแต่มิได้ใช้อาวุธปืน     ขู่เข็ญ  จำเลยที่ 1 เพียงแต่อ้างว่าตนเองเป็นเจ้าพนักงานตำรวจ หากผู้เสียหายไม่ยอมส่งมอบโทรศัพท์มือถือให้ จะแกล้งยัดยาบ้าและจับกุมผู้เสียหายฐานมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครอง อันเป็นความผิดฐานกรรโชก และเมื่อได้รับโทรศัพท์มือถือจากผู้เสียหายแล้ว จำเลยที่ 1 ได้นำโทรศัพท์มือถือนั้นไปขายให้แก่จำเลยที่ 2  ซึ่งรับซื้อไว้โดยรู้อยู่ว่าเป็นทรัพย์ที่จำเลยที่ 1 ได้มาจากการกระทำความผิดอันเป็นความผิดฐานรับของโจร  หากข้อเท็จจริงไม่ปรากฏว่าการที่โจทก์ฟ้องผิดไปนั้นเป็นเหตุให้จำเลยที่ 1 และที่ 2 หลงต่อสู้

                ให้วินิจฉัยว่า  ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยที่ 1  และที่ 2  ได้หรือไม่  อย่างไร

ธงคำตอบ

                โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ 1 ร่วมกระทำความผิดกับจำเลยที่ 2 ฐานชิงทรัพย์ แม้ทางพิจารณาจะได้ความว่า จำเลยที่ 1 กระทำความผิดฐานกรรโชกก็ตาม แต่การชิงทรัพย์และกรรโชกก็เป็นการขู่เข็ญเอาทรัพย์ของผู้เสียหายไปเช่นเดียวกัน    จึงถือไม่ได้ว่าข้อเท็จจริงที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับฟ้องในข้อสาระสำคัญ อันเป็นเหตุให้ศาลต้องยกฟ้อง         เมื่อจำเลยที่ 1 ไม่หลงต่อสู้ ศาลย่อมมีอำนาจลงโทษจำเลยที่ 1 ฐานกรรโชกตามที่พิจารณาได้ความนั้นก็ได้ตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 192 วรรคสาม ประกอบวรรคสอง (คำพิพากษาฎีกาที่ 2912/2550)

                โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่ 2 ร่วมกระทำความผิดกับจำเลยที่ 1 ฐานชิงทรัพย์ แม้ทางพิจารณาได้ความว่าจำเลยที่ 2 กระทำความผิดฐานรับของโจรก็ตาม แต่การกระทำความผิดฐานชิงทรัพย์ตามฟ้องก็เป็นการลักทรัพย์โดยใช้กำลังประทุษร้ายหรือขู่เข็ญว่าในทันใดนั้นจะใช้กำลังประทุษร้ายอันเป็นการได้ทรัพย์ของผู้เสียหายไปเช่นเดียวกัน จึงถือไม่ได้ว่าข้อเท็จจริงที่ปรากฏในทางพิจารณาแตกต่างกับฟ้องในสาระสำคัญ อันจะเป็นเหตุให้ศาลต้องยกฟ้อง เมื่อจำเลยที่ 2 ไม่หลงต่อสู้ ศาลย่อมมีอำนาจลงโทษจำเลยที่ 2 ในความผิดฐานรับของโจทก์ตามที่ปรากฏในทางพิจารณาได้ตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 192 วรรคสาม ประกอบวรรคสอง (เทียบคำพิพากษาฎีกาที่ 599/2532)

ข้อ 4   คดีอาญาเรื่องหนึ่ง ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341  ลงโทษปรับ 5,000 บาท  ทั้งโจทก์และจำเลยต่างยื่นอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิจารณาแล้วพิพากษาว่า  จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 342  ลงโทษจำคุก 1 ปี โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้มีกำหนด 1 ปี

ดังนี้ โจทก์ จำเลยจะฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

หมายเหตุ      ประมวลกฎหมายอาญา

                      มาตรา 341  ระวางโทษ จำคุกไม่เกินสามปี หรือปรับไม่เกินหกพันบาทหรือทั้งจำทั้งปรับ

                      มาตรา 342  ระวางโทษ  จำคุกไม่เกินห้าปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาทหรือทั้งจำทั้งปรับ

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย   ป.วิ.อาญา มาตรา 218, 219 (5 คะแนน)

วินิจฉัย

 การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341 ลงโทษปรับ 5,000 บาท และศาลอุทธรณ์พิพากษาว่าจำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 342 ลงโทษจำคุก 1 ปี โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้ 1 ปี ถือว่าศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก เพราะแก้ไขทั้งบทและโทษ ทั้งยังใช้ดุลพินิจต่างกันในเรื่องรอการลงโทษด้วย กรณีนี้จึงไม่ห้ามคู่ความฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 218 จึงต้องพิจารณาตาม ป.วิ.อาญา มาตรา 219 ต่อไป (5 คะแนน)

การที่ศาลชั้นต้น และศาลอุทธรณ์ต่างพิพากษาลงโทษ จำคุกจำเลยไม่เกินสองปี หรือปรับไม่เกินสี่หมื่นบาท กรณีนี้ ป.วิ.อาญา มาตรา 219 ห้ามโจทก์ฎีกาปัญหาข้อเท็จจริง ส่วนจำเลยจะฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้เฉพาะกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก และเพิ่มเติมโทษจำเลยด้วยเท่านั้น

จากการวินิจฉัยข้างต้นสรุปได้ว่า ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก แต่การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาปรับ และศาลอุทธรณ์พิพากษาลงโทษจำคุก แต่รอการลงโทษไว้ ถือว่าศาลอุทธรณ์มิได้พิพากษาเพิ่มเติมโทษจำเลย เพราะเป็นการกำหนดโทษจำคุกโดยมีเงื่อนไขให้เป็นคุณแก่จำเลย อีกทั้งการที่ศาลอุทธรณ์เปลี่ยนบทลงโทษจากประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 341 มาเป็นมาตรา 342 ก็ถือว่าเป็นกรณีที่ศาลอุทธรณ์ปรับบทกฎหมายให้ถูกต้องเท่านั้น (ฎีกา 4525/2533)

ดังนั้น ทั้งโจทก์และจำเลย จึงฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงไม่ได้ 

ให้วินิจฉัยว่า  คำสั่งของศาลที่ให้ยกฟ้องทั้งสามสำนวนชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  166  วรรคแรก  ถ้าโจทก์ไม่มาตามกำหนดนัด  ให้ศาลยกฟ้องเสีย  แต่ถ้าศาลเห็นว่ามีเหตุสมควรจึงมาไม่ได้  จะสั่งเลื่อนคดีไปก็ได้

วินิจฉัย

คำสั่งของศาลที่ให้ยกฟ้องโจทก์ทั้งสามชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  แม้ศาลจะมีคำสั่งให้รวมพิจารณาคดีของนายเอก  นายโทและนายตรี  โจทก์ทั้ง

สามสำนวนเข้าด้วยกันก็ตาม  แต่ก็เป็นเพียงการรวมพิจารณาคดีเข้าด้วยกันเพื่อความสะดวกในการพิจารณาพิพากษาคดีเท่านั้น  ดังนั้น การที่ศาลจะใช้อำนาจตามมาตรา  166  วรรคแรก  ยกฟ้องโจทก์ที่ไม่มาศาลตามกำหนดนัดได้นั้น  ศาลจึงอยู่ในบังคับที่จะต้องแยกพิจารณาเป็นรายสำนวนไป  (ฎ. 5461/2534)โดยหลักแล้ว  การยกฟ้องเพราะเหตุที่โจทก์ไม่มาตามกำหนดนัดนั้น  ต้องเป็นกรณีที่โจทก์ได้ทราบนัดโดยชอบแล้วและโจทก์ไม่มาศาลตามกำหนดนัดโดยไม่มีเหตุสมควร

คดีสำนวนแรกของนายเอก  เมื่อปรากฏว่านายเอกลงชื่อรับหมายนัดด้วยตนเอง  หมายนัดที่ส่งให้แก่นายเอกย่อมมีผลใช้ได้ทันทีในวันที่ส่งหมายนัด  คือ  ในวันที่  27  มกราคม  2552  ดังนั้น  การที่นายเอกไม่มาศาลในวันนัดไต่สวนมูลฟ้องวันที่  5  กุมภาพันธ์  2552  กรณีจึงต้องถือว่านายเอกได้ทราบนัดของศาลโดยชอบแล้ว  เมื่อไม่มาศาลตามกำหนดนัด  คำสั่งศาลที่ให้ยกฟ้องของนายเอกโจทก์สำนวนแรกจึงชอบด้วยมาตรา  166  วรรคแรกแล้ว

คดีสำนวนที่สองของนายโท  แม้จะถือว่าการที่นายโทลงชื่อรับหมายนัดด้วยตนเองเป็นการทราบนัดของศาลโดยชอบด้วยกฎหมายแล้วเช่นเดียวกันกับนายเอกก็ตาม  แต่คำว่า  “โจทก์”  ตามมาตรา  166   หมายความรวมถึงทั้งทนายโจทก์  ผู้รับมอบอำนาจโจทก์และผู้รับมอบฉันทะจากโจทก์ให้มาเลื่อนคดีด้วย  ดังนั้น  แม้ในวันนัดไต่สวนมูลฟ้องนายโทซึ่งทราบนัดของศาลโดยชอบแล้ว  จะไม่มาศาลตามกำหนดนัดก็ตาม  แต่เมื่อทนายความของนายโท  โจทก์สำนวนที่  2  ได้มองฉันทะให้เสมือนทนายความมายื่นคำร้องขอเลื่อนคดี  กรณีจึงต้องถือว่าสำนวนคดีที่  2  ของนายโทนั้นมีโจทก์มาศาลตามกำหนดนัดแล้ว  การที่ศาลมีคำสั่งยกฟ้องของนายโท  โจทก์สำนวนที่  2  จึงเป็นการไม่ชอบด้วยมาตรา  166  วรรคแรก  (ฎ.  1739/2528)

คดีสำนวนที่สามของนายตรี  กรณีที่ศาลจะยกฟ้องเพราะโจทก์ไม่มาศาลตามกำหนดนัด  ตามมาตรา  166  วรรคแรกได้นั้น  จะต้องเป็นกรณีที่ศาลได้กำหนดนัดไต่สวนมูลฟ้องไว้และโจทก์ทราบกำหนดของศาลโดยชอบแล้วไม่มาศาล  ศาลจึงจะพิพากษายกฟ้องเสียได้  เมื่อปรากฏว่าหมายนัดที่เจ้าหน้าที่ส่งให้แก่นายตรีโดยวิธีปิดหมาย  เมื่อวันที่  27  มกราคม  2552  จะมีผลใช้ได้ในวันที่  11  กุมภาพันธ์  (15  วัน)  กรณีจึงถือว่าโจทก์สำนวนที่  3  ยังไม่ทราบกำหนดนัดของศาลโดยชอบ  จึงไม่ต้องด้วยหลักเกณฑ์ตามมาตรา  166  วรรคแรก  ที่ศาลจะยกฟ้องนายตรี  โจทก์สำนวนที่  3  เสียได้  คำสั่งยกฟ้องโจทก์สำนวนที่  3  จึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย  (ฎ. 947/2533  และ   ฎ. 2178/2536)

สรุป  คำสั่งของศาลที่ให้ยกฟ้องโจทก์ชอบด้วยกฎหมายเฉพาะคดีสำนวนที่หนึ่งของนายเอกเท่านั้น  ส่วนคำสั่งยกฟ้องคดีที่สองของนายโทและคดีที่สามของนายตรีไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ข้อ  2  นายโชติเป็นโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษนายเหี้ยมในข้อหาพยายามฆ่านายโชติตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา  288 , 80  ในวันนัดไต่สวนมูลฟ้องนายโชติไม่มาศาลโดยไม่แจ้งเหตุขัดข้อง  ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง  อีก  2  เดือน  ต่อมา  พนักงานอัยการฟ้องนายเหี้ยมในข้อหาพยายามฆ่านายโชติ  ผู้เสียหายดังกล่าวต่อศาลชั้นต้นอีก  นายเหี้ยมให้การปฏิเสธและต่อสู้ว่า พนักงานอัยการโจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเพราะศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องนายเหี้ยมในเรื่องเดียวกันนี้ที่นายโชติเป็นโจทก์ฟ้องศาลชั้นต้นสืบพยานของพนักงานอัยการโจทก์จนเสร็จแล้วนัดสืบพยานของนายเหี้ยมจำเลยครั้นถึงวันนัดสืบพยานจำเลย  นายเหี้ยมและทนายความมาศาล  ส่วนพนักงานอัยการโจทก์ไม่มาโดยไม่แจ้งเหตุขัดข้องศาลชั้นต้นเห็นว่าโจทก์ไม่มาตามกำหนดนัด  จึงพิพากษายกฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา  มาตรา  181  ประกอบมาตรา  166

ให้วินิจฉัยว่า  ข้อต่อสู้คดีของนายเหี้ยมที่ว่าพนักงานอัยการโจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเพราะศาลชั้นต้นเคยพิพากษายกฟ้องนายเหี้ยมในเรื่องเดียวกันนี้ที่นายโชติเป็นโจทก์ฟ้องนั้นฟังขึ้นหรือไม่  และคำพิพากษาศาลชั้นต้นที่ยกฟ้องเพราะพนักงานอัยการโจทก์ไม่มาศาลชอบหรือไม่ 

ธงคำตอบ

มาตรา  166  วรรคแรกและวรรคสาม  ถ้าโจทก์ไม่มาตามกำหนดนัด  ให้ศาลยกฟ้องเสีย  แต่ถ้าศาลเห็นว่ามีเหตุสมควรจึงมาไม่ได้  จะสั่งเลื่อนคดีไปก็ได้

ในคดีที่ศาลยกฟ้องดังกล่าวแล้ว  จะฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันนั้นอีกไม่ได้  แต่ถ้าศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีซึ่งราษฎรเท่านั้นเป็นโจทก์  ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีนั้นอีก  เว้นแต่จะเป็นคดีความผิดต่อส่วนตัว

มาตรา  181  ให้นำบทบัญญัติในมาตรา  139  และ  166  มาบังคับแก่การพิจารณาโดยอนุโลม

วินิจฉัย

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการแรกมีว่า  ข้อต่อสู้คดีของนายเหี้ยมฟังขึ้นหรือไม่  เห็นว่า  คดีที่นายโชติเป็นโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษนายเหี้ยมในข้อหาพยายามฆ่า  ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องเพราะโจทก์ไม่มาศาลในวันนัดไต่สวนมูลฟ้องนั้น  แม้ตามมาตรา  166  วรรคแรก  บัญญัติว่า  จะฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันอีกไม่ได้ก็ตาม  แต่บทบัญญัติดังกล่าวก็ได้บัญญัติต่อไปว่า  ถ้าศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีซึ่งราษฎรเท่านั้นเป็นโจทก์  ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีอีก  เว้นแต่จะเป็นความผิดต่อส่วนตัว  เมื่อข้อเท็จจริงรับฟังได้ว่า  ความผิดฐานพยายามฆ่านายโชติมิใช่เป้นคดีความผิดต่อส่วนตัว  กรณีเช่นนี้พนักงานอัยการโจทก์จึงมีอำนาจฟ้องนายเหี้ยมในเรื่องเดียวกันนี้อีกได้  ข้อต่อสู้ของนายเหี้ยมที่ว่าพนักงานอัยการไม่มีอำนาจฟ้องนั้นฟังไม่ขึ้น

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการต่อมามีว่า  คำพิพากษาศาลชั้นต้นที่ยกฟ้องเพราะพนักงานอัยการโจทก์ไม่มาศาลชอบหรือไม่  เห็นว่า  แม้คดีที่พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องนายเหี้ยม  พนักงานอัยการโจทก์ไม่มาศาลในวันสืบพยานจำเลยก็ตาม  แต่พนักงานอัยการโจทก์ก็ไม่มีหน้าที่ที่จะต้องปฏิบัติอย่างใดต่อศาลเนื่องจากวันดังกล่าวเป็นวันสืบพยานจำเลย  ซึ่งการที่พนักงานอัยการโจทก์ไม่มาศาลในวันนัดสืบพยานจำเลย  ก็คงเสียสิทธิในการซักค้านพยานจำเลยเท่านั้น  กรณีไม่ต้องด้วยมาตรา  181  ประกอบมาตรา  166  ที่จะยกฟ่องเพราะเหตุดังกล่าวไม่ได้  คำพิพากษาศาลชั้นต้นที่ยกฟ้องเพราะพนักงานอัยการโจทก์ไม่มาศาล  จึงไม่ชอบ  (ฎ. 1382/2492 ,

ฎ. 2891/2516)

สรุป  ข้อต่อสู้ของนายเหี้ยมฟังไม่ขึ้น  และคำพิพากษาศาลชั้นต้นที่ยกฟ้องไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ข้อ  3  โจทก์ฟ้องว่าจำเลยมีเจตนาประสงค์ต่อผลที่จะฆ่านายมด  จึงใช้อาวุธปืนเล็งยิงตรงไปที่นายมด  กระสุนปืนถูกนายมดได้รับอันตรายสาหัส  ขอให้ลงโทษฐานพยายามฆ่านายมดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา  288,  80  หากทางพิจารณาได้ความแตกต่างจากฟ้องว่า แท้จริงแล้วจำเลยมีเจตนาประสงค์ต่อผลที่จะฆ่านายปลวก  แต่กระสุนปืนที่จำเลยยิงไปที่นายปลวกนั้นไม่ถูกนายปลวกแต่พลาดไปถูกนายมดได้รับอันตรายสาหัส  และจำเลยนำสืบปฏิเสธอ้างฐานที่อยู่  ศาลจึงพิพากษาลงโทษจำเลยฐานพยายามฆ่านายปลวกตาม  ป.อ. มาตรา  288,  80  บทหนึ่ง  และฐานพยายามฆ่านายมดโดยพลาดตาม  ป.อ.  มาตรา  288, 80  ประกอบมาตรา  60  อีกบทหนึ่ง  เป็นการกระทำกรรมเดียวผิดกฎหมายหลายบท  ให้ลงโทษจำเลยฐานพยายามฆ่านายมดตามฟ้องเพียงบทเดียว

ให้วินิจฉัยว่า  คำพิพากษาของศาลชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  192  วรรคแรก  วรรคสองและวรรคสี่  ห้ามมิให้พิพากษา  หรือสั่ง  เกินคำขอ  หรือที่มิได้กล่าวในฟ้อง

ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับข้อเท็จจริงดั่งที่กล่าวในฟ้องให้ศาลยกฟ้องคดีนั้น  เว้นแต่ข้อแตกต่างนั้นมิใช่ในข้อสาระสำคัญและทั้งจำเลยมิได้หลงต่อสู้  ศาลจะลงโทษจำเลยตามข้อเท็จจริงที่ได้ความนั้นก็ได้

ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงบางข้อดังกล่าวในฟ้อง  และตามที่ปรากฏในทางพิจารณาไม่ใช่เป็นเรื่องที่โจทก์ประสงค์ให้ลงโทษ  ห้ามมิให้ศาลลงโทษจำเลยในข้อเท็จจริงนั้นๆ

วินิจฉัย

คำพิพากษาของศาลชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  โจทก์ฟ้องว่าจำเลยมีเจตนาประสงค์ต่อผลที่จะฆ่านายมด  แม้ทางพิจารณาจะได้ความว่าแท้จริงแล้วจำเลยมีเจตนาประสงค์ต่อผลที่จะฆ่านายปลวก  หากแต่ลูกกระสุนปืนที่จำเลยยิงไปที่นายปลวกนั้นไม่ถูกนายปลวก  แต่พลาดไปถูกนายมดได้รับอันตรายสาหัส  ซึ่งตาม  ป.อ. มาตรา  60  บัญญัติให้ถือว่าจำเลยกระทำโดยเจตนาฆ่าแก่นายมดผู้ได้รับผลร้ายจากการกระทำนั้นก็ตาม  กรณีเช่นนี้  ก็ถือไม่ได้ว่าข้อเท็จจริงที่ปรากฏในทางพิจารณา  (เจตนาโดยพลาด)  แตกต่างกับฟ้อง (เจตนาประสงค์ต่อผล) ในข้อสาระสำคัญ  และการที่จำเลยนำสืบปฏิเสธอ้างฐานที่อยู่  ย่อมถือได้ว่าคดีนี้จำเลยมิได้หลงต่อสู้  ดังนั้น  ศาลย่อมมีอำนาจที่พิพากษาลงโทษจำเลยในความผิดฐานพยายามฆ่านายมดโดยพลาด  ตาม  ป.อ.มาตรา  288, 80  ประกอบมาตรา  60  ตามที่พิจารณาได้ความนั้นก็ได้  ตามมาตรา  192  วรรคสอง  (ฎ. 4166/2550)

ส่วนการที่ศาลปรับบทลงโทษจำเลยในความผิดฐานพยายามฆ่านายปลวกอีกบทหนึ่ง  ตามที่พิจารณาได้ความด้วยนั้น  เป็นเรื่องนอกฟ้องและนอกเหนือ คำขอบังคับของโจทก์  เพราะคดีนี้โจทก์มิได้บรรยายฟ้องเกี่ยวกับการกระทำของจำเลยต่อนายปลวก  และอีกทั้งโจทก์มิได้มีคำขอใดๆ  ที่ขอให้ลงโทษจำเลยเกี่ยวกับการกระทำต่อนายปลวกด้วย  กรณีเช่นนี้ถือว่าข้อเท็จจริงที่ปรากฏในทางพิจารณา  (เจตนาประสงค์ต่อผลที่จะฆ่านายปลวก)  เช่นว่านี้  ไม่ใช่เป็นเรื่องที่โจทก์ประสงค์ให้ลงโทษจำเลย  ดังนั้น  การที่ศาลปรับบทลงโทษจำเลยฐานพยายามฆ่านายปลวกตามที่พิจารณาได้ความว่าอีกบทหนึ่งด้วย  จึงเป็นคำพิพากษาที่ไม่ชอบด้วยมาตรา  192  วรรคแรกและวรรคสี่

สรุป  คำพิพากษาของศาลไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ข้อ  4  คดีอาญาเรื่องหนึ่ง  ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า  จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  341  ลงโทษปรับ  5,000  บาท ทั้งโจทก์และจำเลยต่างยื่นอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิจารณาแล้วพิพากษาว่า  จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  342  ลงโทษจำคุก  1  ปี  โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้มีกำหนด  1  ปี

ดังนี้  โจทก์  จำเลย  จะฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

หมายเหตุ  ประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา  341  ระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปี  หรือปรับไม่เกินหกพันบาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ

มาตรา  342  ระวางโทษจำคุกไม่เกินห้าปี  หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ

ธงคำตอบ

มาตรา  218  ในคดีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนตามศาลล่างหรือเพียงแต่แก้ไขเล็กน้อย  และให้ลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินห้าปี  หรือปรับหรือทั้งจำทั้งปรับแต่โทษจำคุกไม่เกินห้าปีห้ามมิให้คู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

ในคดีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนตามศาลล่างหรือเพียงแต่แก้ไขเล็กน้อยและให้ลงโทษจำคุกจำเลยเกินห้าปี  ไม่ว่าจะมีโทษอย่างอื่นด้วยหรือไม่  ห้ามมิให้โจทก์ฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

มาตรา  219   ในคดีที่ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินสองปีหรือปรับไม่เกินสี่หมื่นบาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ  ถ้าศาลอุทธรณ์ยังคงลงโทษจำเลยไม่เกินกำหนดที่ว่ามานี้ห้ามมิให้คู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง  แต่ข้อห้ามนี้มิให้ใช้แก่จำเลยในกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมากและเพิ่มเติมโทษจำเลย

วินิจฉัย

โจทก์  จำเลยจะฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้หรือไม่  เห็นว่า  การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า  จำเลยมีความผิดตาม  ป.อ.  มาตรา  341  ลงโทษปรับ  5,000  บาท  และศาลอุทธรณ์พิพากษาว่าจำเลยมีความผิด  ตาม  ป.อ.  มาตรา  342  ลงโทษจำคุก  1  ปี  โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้  1  ปี  กรณีเช่นนี้ถือว่าศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  เพราะแก้ไขทั้งบทและโทษ  ทั้งยังใช้ดุลพินิจต่างกันในเรื่องรอการลงโทษด้วย  กรณีจึงไม่ห้ามคู่ความฎีกาปัญหาข้อเท็จจริง  ตามมาตรา  218  จึงต้องพิจารณาตามมาตรา  219  ต่อไป

การที่ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ต่างพิพากษาลงโทษ  จำคุกจำเลยไม่เกิน  2  ปี  หรือปรับไม่เกิน  40,000  บาท  กรณีนี้  มาตรา  219 ห้ามโจทก์ฎีกาปัญหาข้อเท็จจริง  ส่วนจำเลยจะฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้เฉพาะกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  และเพิ่มเติมโทษจำเลยด้วยเท่านั้น

เมื่อได้ความว่า  ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  แต่การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาปรับและอุทธรณ์ลงโทษจำคุก  แต่รอการลงโทษไว้  กรณีเช่นนี้ถือว่าศาลอุทธรณ์มิได้พิพากษาเพิ่มเติมโทษจำเลย  เพราะเป็นการกำหนดโทษจำคุกโดยมีเงื่อนไขให้เป็นคุณแก่จำเลยยิ่งกว่า  อีกทั้งการที่ศาลอุทธรณ์เปลี่ยนบทลงโทษจาก  ป.อ. มาตรา  341  มาเป็นมาตรา  342  ก็ถือว่าเป็นกรณีที่ศาลอุทธรณ์ปรับบทกฎหมายให้ถูกต้องเท่านั้นหาทำให้เป็นการเพิ่มเติมโทษจำเลยแต่ประการใด  (ฎ. 4525/2533)  ดังนั้น  จำเลยจึงฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงไม่ได้เช่นกัน

สรุป  ทั้งโจทก์และจำเลยจึงฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงไม่ได้      

ต่อมาในวันที่  29  กรกฎาคม  2551  พนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องนายทรงสิทธิ์ในความผิดเรื่องเดียวกัน  และข้อหาเดียวกันต่อศาลอีก  ศาลมีคำสั่งไม่รับฟ้องทุกฐานความผิด

ดังนี้  คำพิพากษายกฟ้องและคำสั่งไม่รับฟ้องของศาลชอบหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

มาตรา  166  ถ้าโจทก์ไม่มาตามกำหนดนัด  ให้ศาลยกฟ้องเสีย  แต่ถ้าศาลเห็นว่ามีเหตุสมควรจึงมาไม่ได้  จะสั่งเลื่อนคดีไปก็ได้

คดีที่ศาลได้ยกฟ้องดังกล่าวแล้ว  ถ้าโจทก์มาร้องภายในสิบห้าวัน  นับแต่วันศาลยกฟ้องนั้น  โดยแสดงให้ศาลเห็นได้ว่ามีเหตุสมควรจึงมาไม่ได้  ก็ให้ศาลยกคดีนั้นขึ้นไต่สวนมูลฟ้องใหม่

ในคดีที่ศาลยกฟ้องดังกล่าวแล้ว  จะฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันนั้นอีกไม่ได้  แต่ถ้าศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีซึ่งราษฎรเท่านั้นเป็นโจทก์  ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีนั้นอีก  เว้นแต่จะเป็นคดีความผิดต่อส่วนตัว

วินิจฉัย

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการแรกมีว่า  คำพิพากษายกฟ้องของศาลชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  ตามบทบัญญัติมาตรา  166  วรรคแรก  ได้กำหนด

หน้าที่ของโจทก์ไว้ว่า  “ในวันไต่สวนมูลฟ้องโจทก์จะต้องมาศาลตามกำหนดนัด  มิฉะนั้นก็ให้ศาลยกฟ้องเสีย  เว้นแต่จะมีเหตุสมควร  ศาลจึงจะเลื่อนคดี

ไป”  จากบทบัญญัติดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงเจตนารมณ์ของกฎหมายที่จะเร่งรัดการดำเนินกระบวนพิจารณาให้เป็นไปโดยสะดวกและรวดเร็วมิให้มีการประวิงคดี  จึงกำหนดมาตรการดังกล่าวเพื่อให้โจทก์ปฏิบัติตามโดยเคร่งครัด  มิฉะนั้นย่อมเสี่ยงต่อการที่จะถูกยกฟ้อง  อันเป็นผลเสียต่อคดีของโจทก์เอง  ซึ่งข้อเท็จจริงรับฟังได้ว่า  ศาลมีคำสั่งให้นัดไต่สวนมูลฟ้อง  ในวันที่  9  กรกฎาคม  พ.ศ. 2551  เวลา  9.00 น.  และโจทก์ก็ทราบนัดโดยชอบแล้ว  กรณีเช่นนี้  โจทก์ก็มีหน้าที่ต้องไปศาลตามกำหนดนัด  แต่กลับไม่มีผู้ใดมาศาลโดยไม่แจ้งเหตุขัดข้องหรือขอเลื่อนคดี  

ถึงแม้จะปรากกข้อเท็จจริงว่า  การส่งหมายนัดและสำเนาคำฟ้องให้จำเลยโดยวิธีปิดหมายยังไม่มีผลใช้ได้ตามกฎหมายก็หาทำให้โจทก์หมดหน้าที่ที่จะต้องไปศาลตามกำหนดนัดไม่  เมื่อโจทก์และทนายโจทก์ไม่มาศาล  การที่ศาลพิพากษายกฟ้องจึงชอบแล้ว  (ฎ. 2085/2547)

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยประการต่อมามีว่า  คำสั่งไม่รับฟ้องของศาลชอบหรือไม่  เห็นว่า  ตามมาตรา  166  วรรคสาม  บัญญัติว่า  “ในคดีที่ศาลยกฟ้องดังกล่าวแล้ว  จะฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันนั้นอีกไม่ได้  แต่ถ้าศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีซึ่งราษฎรเท่านั้นเป็นโจทก์  ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีนั้นอีก  เว้นแต่จะเป็นคดีความผิดต่อส่วนตัว”  ซึ่งตามข้อเท็จจริงดังกล่าวการที่ธนาคารสยาม  จำกัด  ซึ่งถือว่าเป็นราษฎรเป็นโจทก์ยื่นฟ้องนายทรงสิทธิ์เป็นจำเลยในความผิด  ตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  265  มาตรา  268  และมาตรา  341  และศาลยกฟ้อง  ปัญหาจึงมีว่า  เมื่อพนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องนายทรงสิทธิ์ในความผิดเรื่องเดียวกันและข้อหาเดียวกันต่อศาลอีก  ความผิดฐานใดจะฟ้องนายทรงสิทธิ์ได้อีก  ซึ่งแยกพิจารณาดังนี้

ความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  265  และมาตรา  268  ไม่ใช่ความผิดต่อส่วนตัวศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีที่ราษฎรเป็นโจทก์  ไม่ตัดอำนาจพนักงานอัยการฟ้องคดีนั้นอีก  พนักงานอัยการจึงมีอำนาจฟ้องนายทรงสิทธิ์ได้อีก  ที่ศาลมีคำสั่งไม่รับฟ้อง  2  ฐานนี้จึงไม่ชอบ

ส่วนความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  341  เป็นความผิดต่อส่วนตัว  เมื่อศาลยกฟ้องเช่นนี้ในคดีที่ราษฎรเป็นโจทก์  จึงตัดอำนาจพนักงานอัยการ  พนักงานอัยการจึงไม่มีอำนาจฟ้องนายทรงสิทธิ์อีก  ที่ศาลมีคำสั่งไม่รับฟ้องในฐานความผิดนี้จึงชอบด้วยกฎหมายแล้ว

สรุป  คำพิพากษายกฟ้องของศาลชอบด้วยกฎหมายแล้ว  ส่วนคำสั่งไม่รับฟ้องความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  265  และมาตรา  268  ไม่ชอบด้วยกฎหมาย  และคำสั่งไม่รับฟ้องในความผิด  ตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  341  ชอบด้วยกฎหมายแล้ว

ข้อ  2  คดีอาญาเรื่องหนึ่ง  พนักงานอัยการโจทก์ฟ้องว่านายเจษฎากระทำความผิดฐานลักทรัพย์หรือรับของโจร  ขอให้ลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  334  หรือมาตรา  357  วรรคแรก  โดยพนักงานอัยการโจทก์บรรยายฟ้องว่ามีคนร้ายลักรถยนต์ของผู้เสียหายไป  ต่อมาเจ้าพนักงานตำรวจจับนายเจษฎาได้พร้อมด้วยรถยนต์ของกลาง  ทั้งนี้โดยนายเจษฎาเป็นผู้ลักทรัพย์นั้นมาหรือรับทรัพย์นั้นไว้โดยรู้ว่าเป็นทรัพย์ที่ได้มาจากการกระทำผิดกฎหมาย  (ฟ้องสมบูรณ์ตามกฎหมายทุกประการ)

ในชั้นพิจารณา  นายเจษฎาจำเลยให้การรับสารภาพว่าได้กระทำความผิดตามฟ้อง  ขอให้ศาลปราณีลดโทษให้ด้วย  โจทก์แถลงว่าไม่ติดใจสืบพยาน  เช่นนี้  ศาลจะพิพากษาหรือสั่งอย่างไร  เพราะเหตุใด

หมายเหตุ  ความผิดฐานลักทรัพย์ตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  334  ระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปี  และปรับไม่กินหกพันบาท

ความผิดฐานรับของโจรตามประมวลกฎหมายอาญา  ตามมาตรา  357  วรรคแรก  ระวางโทษจำคุกไม่เกินห้าปีหรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาทหรือทั้งจำทั้งปรับ

ธงคำตอบ

มาตรา  176  ในชั้นพิจารณาถ้าจำเลยให้การรับสารภาพตามฟ้อง  ศาลจะพิพากษาโดยไม่สืบพยานหลักฐานต่อไปก็ได้  เว้นแต่คดีที่มีข้อหาในความผิดซึ่งจำเลยรับสารภาพนั้น  กฎหมายกำหนดอัตราโทษอย่างต่ำไว้ให้จำคุกตั้งแต่ห้าปีขึ้นไป  หรือโทษสถานที่หนักกว่านั้น  ศาลต้องฟังพยานโจทก์จนกว่าจะพอใจว่าจำเลยได้กระทำผิดจริง

ในคดีที่มีจำเลยหลายคน  และจำเลยบางคนรับสารภาพ  เมื่อศาลเห็นสมควรจะสั่งจำหน่ายคดี  สำหรับจำเลยที่ปฏิเสธเพื่อให้โจทก์ฟ้องจำเลยที่ปฏิเสธนั้น  เป็นคดีใหม่ภายในเวลาที่ศาลกำหนดก็ได้

วินิจฉัย

ในกรณีที่คำรับสารภาพของจำเลยไม่ชัดเจนพอที่ฟังได้ว่า  จำเลยรับสารภาพว่าได้กระทำความผิดฐานใด  กรณีเช่นนี้จะลงโทษจำเลยไม่ได้  เป็นหน้าที่โจทก์ที่ต้องนำสืบว่าจำเลยกระทำความผิดฐานใด  หากโจทก์ไม่ประสงค์จะนำสืบต่อไป  ศาลก็ต้องพิพากษายกฟ้อง  (ฎ. 6742/2548,  ฎ.  758/2534)

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  ศาลจะพิพากษาหรือสั่งอย่างไร  เห็นว่า  พนักงานอัยการโจทก์ฟ้องว่าจำเลยกระทำความผิดฐานลักทรัพย์หรือรับของโจร  นายเจษฎาจำเลยให้การรับสารภาพว่าได้กระทำความผิดตามฟ้อง  คำให้การของจำเลยดังกล่าว  นี้ยังไม่ชัดเจนพอที่ฟังได้ว่า  จำเลยรับสารภาพว่าได้กระทำความผิดฐานใดระหว่างลักทรัพย์หรือรับของโจร  ในกรณีเช่นนี้  โจทก์ยังต้องสืบพยานให้ได้ความถึงการกระทำความผิดของจำเลย  แต่เมื่อข้อเท็จจริงรับฟังได้ว่าโจทก์ไม่ประสงค์จะนำสืบพยานต่อไป  ศาลจึงพิพากษาลงโทษจำเลยในความผิดฐานใดไม่ได้  ศาลต้องพิพากษายกฟ้อง  (ฎ. 711/2528 , ฎ. 3866/2531 , ฎ. 158/2534)

สรุป  ศาลจะต้องยกฟ้อง

ข้อ  3  โจทก์บรรยายฟ้องและมีคำขอให้ลงโทษจำเลยฐานยักยอก  ข้อเท็จจริงจากการสืบพยานได้ความว่า  จำเลยกระทำผิดฐานวิ่งราวทรัพย์  และจำเลยไม่ได้หลงต่อสู้

ดังนี้  ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยในความผิดฐานใดได้หรือไม่  เพียงใด

หมายเหตุ  ความผิดฐานลักทรัพย์  ระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปี  และปรับไม่เกินหกพันบาท

ความผิดฐานยักยอก  ระวางโทษจำคุกไม่เกินสามปี  หรือปรับไม่เกินหกพันบาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ

ความผิดฐานวิ่งราวทรัพย์  ระวางโทษจำคุกไม่เกินห้าปี  และปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท

ธงคำตอบ

มาตรา  192  วรรคแรก  วรรคสองและวรรคสาม  ห้ามมิให้พิพากษา  หรือสั่งเกินคำขอ  หรือที่มิได้กล่าวในฟ้อง

ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับข้อเท็จจริงดังที่กล่าวในฟ้อง  ให้ศาลยกฟ้องคดีนั้น  เว้นแต่ข้อแตกต่างนั้นมิใช่ในข้อสาระสำคัญและทั้งจำเลยมิได้หลงต่อสู้  ศาลจะลงโทษจำเลยตามข้อเท็จจริงที่ได้ความนั้นก็ได้

ในกรณีที่ข้อแตกต่างนั้นเป็นเพียงรายละเอียด  เช่น  เกี่ยวกับเวลาหรือสถานที่กระทำความผิดหรือต่างกันระหว่างการกระทำผิดฐานลักทรัพย์  กรรโชก  รีดเอาทรัพย์  ฉ้อโกง  โกงเจ้าหนี้  ยักยอก  รับของโจร  และทำให้เสียทรัพย์  หรือต่างกันระหว่างการกระทำผิดโดยเจตนากับประมาท  มิให้ถือว่าต่างกันในข้อสาระสำคัญทั้งนี้มิให้ถือว่าข้อที่พิจารณาได้ความนั้นเป็นเรื่องเกินคำขอหรือเป็นเรื่องที่โจทก์ไม่ประสงค์ให้ลงโทษ  เว้นแต่จะปรากฏแก่ศาลว่าการที่ฟ้องผิดไปเป็นเหตุให้จำเลยหลงต่อสู้  แต่ทั้งนี้ศาลจะลงโทษจำเลยเกินอัตราโทษที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับความผิดที่โจทก์ฟ้องไม่ได้

วินิจฉัย

ตามมาตรา  192  วรรคสอง  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับข้อเท็จจริงที่กล่าวในฟ้อง  โดยหลักให้ศาลยกฟ้องคดีนั้น  เว้นแต่ข้อแตกต่างนั้นมิใช่ในข้อสาระสำคัญ  และจำเลยมิได้หลงต่อสู้  ในกรณีเช่นนี้  ศาลจะลงโทษจำเลยตามข้อเท็จจริงที่ได้ความนั้นก็ได้

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  ศาลจะลงโทษจำเลยในความผิดฐานใดได้หรือไม่เพียงใด  เห็นว่า  การที่โจทก์บรรยายฟ้อง  และมีคำขอให้ลงโทษจำเลยฐานยักยอก  ข้อเท็จจริงจากการสืบพยานได้ความว่า  จำเลยกระทำความผิดฐานวิ่งราวทรัพย์  จึงเป็นกรณีที่ข้อเท็จจริงที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างจากข้อเท็จจริงที่ปรากฏในคำฟ้อง

ความผิดฐานวิ่งราวทรัพย์ที่พิจารณาได้ความ  เป็นการลักทรัพย์โดยฉกฉวยเอาซึ่งหน้า  เมื่อความผิดฐานยักยอกกับความผิดฐานลักทรัพย์ถือว่าเป็นข้อแตกต่างที่มิใช่ข้อสาระสำคัญ  ดังนั้น  ระหว่างความผิดฐานยักยอกกับความผิดฐานวิ่งราวทรัพย์จึงถือว่าเป็นข้อแตกต่างที่ไม่ใช่สาระสำคัญเช่นเดียวกัน  เมื่อจำเลยไม่ได้หลงต่อสู้  ศาลจึงพิพากษาลงโทษจำเลยฐานวิ่งราวทรัพย์  ตามที่พิจารณาได้ความได้  ตามมาตรา  192  วรรคสอง

แต่อย่างไรก็ดี  ตามมาตรา  192  วรรคสาม  ห้ามมิให้ศาลพิพากษาลงโทษจำเลยเกินอัตราโทษของฐานความผิดที่ฟ้อง  เมื่อความผิดฐานยักยอกที่ฟ้องมีอัตราโทษจำคุกไม่เกิน  3  ปี  หรือปรับไม่เกิน  6,000  บาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ  ศาลจึงพิพากษาลงโทษจำเลยเกินกว่ากำหนดดังกล่าวไม่ได้

ดังนั้นกรณีนี้ศาลจึงต้องพิพากษาลงโทษจำเลยฐานวิ่งราวทรัพย์  แต่ลงโทษจำเลยได้เพียงจำคุกไม่เกิน  3  ปี  หรือปรับไม่เกิน  6,000 บาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ

สรุป  ศาลต้องพิพากษาลงโทษจำเลยฐานวิ่งราวทรัพย์  แต่ลงโทษจำเลยได้เพียงจำคุกไม่เกิน  3  ปี  หรือปรับไม่เกิน  6,000  บาท  หรืออทั้งจำทั้งปรับ

ข้อ  4  พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยฐานลักทรัพย์  ตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  334  ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาว่าจำเลยมีความผิดฐานลักทรัพย์  ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา  334  ลงโทษจำคุก  6  เดือน  โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้ให้มีกำหนด  1  ปี  โจทก์อุทธรณ์ขอให้ศาลพิพากษาลงโทษจำเลยให้หนักขึ้น  ส่วนจำเลยอุทธรณ์ขอให้ศาลพิพากษายกฟ้อง

ศาลอุทธรณ์พิจารณาแล้วพิพากษาว่า  จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  334  ลงโทษจำคุก  3  เดือน  โดยไม่รอการลงโทษ

ดังนี้  จำเลยจะฎีกาขอให้ศาลยกฟ้องได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

มาตรา  218  ในคดีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนตามศาลล่างหรือเพียงแต่แก้ไขเล็กน้อย  และให้ลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินห้าปี  หรือปรับหรือทั้งจำทั้งปรับแต่โทษจำคุกไม่เกินห้าปีห้ามมิให้คู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

ในคดีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายืนตามศาลล่างหรือเพียงแต่แก้ไขเล็กน้อยและให้ลงโทษจำคุกจำเลยเกินห้าปี  ไม่ว่าจะมีโทษอย่างอื่นด้วยหรือไม่  ห้ามมิให้โจทก์ฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

มาตรา  219   ในคดีที่ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ลงโทษจำคุกจำเลยไม่เกินสองปีหรือปรับไม่เกินสี่หมื่นบาท  หรือทั้งจำทั้งปรับ  ถ้าศาลอุทธรณ์ยังคงลงโทษจำเลยไม่เกินกำหนดที่ว่ามานี้ห้ามมิให้คู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง  แต่ข้อห้ามนี้มิให้ใช้แก่จำเลยในกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมากและเพิ่มเติมโทษจำเลย

วินิจฉัย

การที่จำเลยฎีกาขอให้ศาลยกฟ้องถือเป็นฎีกาในปัญหาที่สืบเนื่องจากการที่ศาลอุทธรณ์ใช้ดุลพินิจลงโทษจำคุกจำเลย  3  เดือน  ฎีกาของจำเลยจึงเป็นฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง

การที่ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า  จำเลยมีความผิดฐานลักทรัพย์  ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา  334  ลงโทษจำคุก  6  เดือน  โทษจำคุกให้รอการลงโทษไว้มีกำหนด  1  ปี  และศาลอุทธรณ์พิพากษาว่าจำเลยมีความผิด  ตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  334  ลงโทษจำคุก  3  เดือน  โดยไม่รอการลงโทษ  เป็นกรณีที่ศาลอุทธรณ์เปลี่ยนโทษจำคุกที่ศาลชั้นต้นรอการลงโทษมาเป็นโทษจำคุก  จึงถือว่าเป็นกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  จึงไม่ต้องห้ามฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง  ตามมาตรา  218  แต่ก็ต้องพิจารณาตามมาตรา  219  ต่อไป

เมื่อพิจารณาตามมาตรา  219  แล้วได้ความว่า  การที่ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ต่างพิพากษาลงโทษจำคุกไม่เกิน  2  ปี  หรือปรับไม่เกิน  40,000  บาท  ตามมาตรา  219  ห้ามคู่ความฎีกาในปัญหาข้อเท็จจริง  แต่มีข้อยกเว้นให้จำเลยฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้  ในกรณีที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมากและเพิ่มเติมโทษจำเลยด้วย

ตามปัญหาข้อเท็จจริงดังกล่าว  แม้ศาลชั้นต้นพิพากษาลงโทษจำคุกจำเลย  แต่ก็มีเงื่อนไขให้รอการลงโทษจำคุก  ซึ่งเป็นคุณแก่จำเลยมากกว่า  คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ที่ลงโทษจำเลย  3  เดือน  กรณีถือว่าคำพิพากษาศาลอุทธรณ์เป็นการพิพากษาเพิ่มเติมโทษจำเลย

เมื่อศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ไขมาก  และเพิ่มเติมโทษจำเลยด้วย  จำเลยจึงฎีกาปัญหาข้อเท็จจริงได้ตามมาตรา  219

สรุป  จำเลยฎีกาขอให้ศาลยกฟ้องได้

ให้วินิจฉัยตามประเด็นต่อไปนี้

 (ก)  คดีหลังที่นายมะม่วงเป็นโจทก์ยื่นฟ้องนายมังคุดเป็นจำเลยต่อศาลด้วยตนเอง  ศาลจะสั่งประทับฟ้องไว้พิจารณาโดยไม่ไต่สวนมูลฟ้องก่อนได้หรือไม่

(ข)  หากปรากฏว่าในการไต่สวนมูลฟ้องคดีหลัง  นายมังคุดจำเลยได้นำเอกสารรายงานการตรวจศพของแพทย์มาถามค้านนายมะม่วงโจทก์เกี่ยวกับเรื่องวิถีกระสุนปืน  เพื่อสนับสนุนว่าตนมิได้มีเจตนาฆ่านายมันแกว  แต่นายมะม่วงโจทก์ไม่ยอมรับรองความถูกต้องของพยานเอกสารดังกล่าว  นายมังคุดจำเลยจะขอส่งเอกสารดังกล่าวเป็นพยานต่อศาลได้หรือไม่

(ค)  หากศาลไต่สวนมูลฟ้องคดีหลังแล้วเห็นว่าคดีมีมูล  จึงให้ประทับฟ้องไว้พิจารณา  นายมังคุดจำเลยจะอุทธรณ์คำสั่งคดีมีมูลต่อศาลอุทธรณ์ได้หรือไม่

ธงคำตอบ

มาตรา  162  ถ้าฟ้องถูกต้องตามกฎหมายแล้ว  ให้ศาลจัดการสั่งต่อไปนี้

(1) ในคดีราษฎรเป็นโจทก์  ให้ไต่สวนมูลฟ้อง  แต่ถ้าคดีนั้นพนักงานอัยการได้ฟ้องจำเลยโดยข้อหาอย่างเดียวกันด้วยแล้ว  ให้จัดการตามอนุมาตรา  (2)

(2) ในคดีพนักงานอัยการเป็นโจทก์  ไม่จำเป็นต้องไต่สวนมูลฟ้อง  แต่ถ้าเห็นสมควรจะสั่งให้ไต่สวนมูลฟ้องก่อนก็ได้

มาตรา  165  วรรคสอง  จำเลยไม่มีอำนาจนำพยานมาสืบในชั้นไต่สวนมูลฟ้อง  แต่ทั้งนี้ไม่เป็นการตัดสิทธิในการที่จำเลยจะมีทนายมาช่วยเหลือ

มาตรา  170  วรรคแรก  คำสั่งของศาลที่ให้คดีมีมูลย่อมเด็ดขาด  แต่คำสั่งที่ว่าคดีไม่มีมูลนั้นโจทก์มีอำนาจอุทธรณ์ฎีกาได้ตามบทบัญญัติว่าด้วยลักษณะอุทธรณ์ฎีกา

วินิจฉัย

(ก)  ตามมาตรา  162(1)  ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ว่า  ในคดีที่ราษฎรเป็นโจทก์  โดยหลักแล้วศาลต้องไต่สวนมูลฟ้องทุกคดี  เว้นแต่พนักงานอัยการได้ฟ้องจำเลยโดยข้อหาอย่างเดียวกันด้วยแล้ว  ต้องจัดการตามมาตรา  162(2)  กล่าวคือ  ไม่จำต้องไต่สวนมูลฟ้องก่อนประทับฟ้องไว้พิจารณาก็ได้

กรณีตามอุทาหรณ์  ศาลจะสั่งประทับฟ้องไว้พิจารณาโดยไม่ไต่สวนมูลฟ้องก่อนได้หรือไม่  เห็นว่า  แม้พนักงานอัยการจะได้ฟ้องนายมังคุดเป็นจำเลยในคดีแรกด้วยก็ตาม  แต่พนักงานอัยการได้ฟ้องนายมังคุดในข้อหากระทำโดยประมาท  เป็นเหตุให้นายมันแกวถึงแก่ความตาย  ตาม  ป.อ.  มาตรา  291  ซึ่งเป็นความผิดคนละข้อหากับคดีหลังที่นายมะม่วงเป็นโจทก์ฟ้องนายมังคุดเป็นจำเลย  ขอให้ลงโทษฐานฆ่านายมันแกวตายโดยเจตนา  ตาม  ป.อ.  มาตรา  288  กรณีนี้จึงไม่ต้องด้วยข้อยกเว้นของมาตรา  162(1)  ที่ศาลจะจัดการสั่งตามอนุมาตรา  (2)  คือ  ใช้ดุลพินิจสั่งประทับฟ้องไว้พิจารณาโดยไม่ไต่สวนมูลฟ้องก่อนได้  ดังนั้นศาลจึงอยู่ในบังคับที่ต้องจัดการสั่งตามหลักในอนุมาตรา  (1)  กล่าวคือ  ต้องจัดการสั่งให้ไต่สวนมูลฟ้องก่อน

(ข)  โดยหลักแล้ว  ในคดีที่ราษฎรเป็นโจทก์  จำเลยไม่มีสิทธินำพยานมาสืบในชั้นไต่สวนมูลฟ้อง  แต่ทั้งนี้ไม่ตัดสิทธิในการที่จำเลยจะมีทนายมาช่วยเหลือ  ตามมาตรา  165  วรรคสอง

กรณีตามอุทาหรณ์  ในชั้นไต่สวนมูลฟ้อง  นายมังคุดจำเลยนำเอกสารรายงานการตรวจศพของแพทย์  มาถามค้านนายมะม่วงโจทก์เกี่ยวกับเรื่องวิถีกระสุนปืน  เพื่อสนับสนุนว่าตนมิได้มีเจตนาฆ่านายมันแกว  แต่นายมะม่วงโจทก์ไม่ยอมรับรองความถูกต้องของพยานหลักฐานเอกสารดังกล่าว  และนายมังคุดจะขอส่งเอกสารดังกล่าวเป็นพยานต่อศาลนั้น  ในกรณีเช่นนี้เท่ากับว่านายมังคุดจำเลยเรียกพยานหลักฐานของตนเข้าสืบจึงเป็นการต้องห้ามตามมาตรา  165  วรรคสอง  ดังนั้นนายมังคุดจึงไม่อาจของส่งเอกสารดังกล่าวเป็นพยานต่อศาลได้  (ฎ. 6557/2539)

(ค)  การที่ศาลไต่สวนมูลฟ้องคดีหลังที่นายมะม่วงเป็นโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษนายมังคุดจำเลยฐานฆ่านายมันแกวตายโดยเจตนา  ตาม  ป.อ.  มาตรา  288  แล้วเห็นว่า  คดีมีมูลให้ประทับฟ้องไว้พิจารณานั้น  เห็นว่า  แม้นายมังคุดจะมีฐานะเป็นจำเลยในคดีหลังแล้วก็ตาม  แต่คำสั่งของศาลที่ให้คดีมีมูลเช่นว่านั้น  ย่อมเป็นอันเด็ดขาดตามมาตรา  170  วรรคแรก  ดังนั้นนายมังคุดจำเลยจะอุทธรณ์คำสั่งคดีมีมูลต่อศาลอุทธรณ์ไม่ได้

สรุป 

(ก)  ศาลจะสั่งประทับฟ้องไว้พิจารณาโดยไม่ไต่สวนมูลฟ้องก่อนไม่ได้

(ข)  นายมังคุดไม่อาจขอส่งเอกสารดังกล่าวเป็นพยานหลักฐานได้

(ค)  นายมังคุดจำเลยจะอุทธรณ์คำสั่งคดีมีมูลต่อศาลอุทธรณ์ไม่ได้

ข้อ  2  ให้วินิจฉัยว่า  การดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลชั้นต้นในกรณีดังต่อไปนี้ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่

(ก)  พนักงานอัยการโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยที่  1  และจำเลยที่  2  ในความผิดฐานร่วมกันทำร้ายร่างกายผู้เสียหายจนเป็นเหตุให้รับอันตรายสาหัสตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  297  จำเลยทั้งสองให้การปฏิเสธ  เมื่อถึงวันนัดสืบพยานโจทก์  จำเลยที่  2  หลบหนี  ศาลชั้นต้นให้ออกหมายจับจำเลยที่  2  แล้วเลื่อนไปนัดสืบพยานโจทก์ในวันนัดสืบพยานโจทก์  โจทก์จำเลยที่  1 และทนายจำเลยทั้งสองมาศาล  ศาลชั้นต้นสืบพยานโจทก์จนเสร็จ  เมื่อถึงวันนัดสืบพยานจำเลย  เจ้าพนักงานตำรวจจับจำเลยที่  2  มาส่งศาล  จำเลยที่  2  แถลงไม่ติดใจซักค้านพยานโจทก์และไม่ติดใจสืบพยานจำเลยที่  2  ศาลชั้นต้นได้สืบพยานจำเลยที่  1  จนเสร็จ  และงดสืบพยานจำเลยที่  2  แล้วนัดฟังคำพิพากษา

(ข)  พนักงานอัยการโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยในความผิดฐานจำหน่ายยาเสพติดให้โทษในประเภท  1  ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ  พ.ศ. 2522  มาตรา  66  วรรคสาม  ซึ่งมีอัตราโทษประหารชีวิต  ในวันนัดพิจารณา  ศาลชั้นต้นสอบถามจำเลยในเรื่องทนายความ  จำเลยแถลงว่า  ไม่ต้องการทนายความ  ศาลชั้นต้นจึงได้อ่านและอธิบายฟ้องให้จำเลยฟัง  จำเลยให้การรับสารภาพ  ศาลชั้นต้นได้เลื่อนไปนัดสืบพยานโจทก์ประกอบคำรับสารภาพของจำเลย  ในวันนัดสืบพยานโจทก์  ศาลชั้นต้นสืบพยานโจทก์ไปจนเสร็จสิ้นและให้รอฟังคำพิพากษาในวันเดียวกันก่อนศาลชั้นต้นอ่านคำพิพากษา  จำเลยแต่งทนายความให้เข้ามาฟังคำพิพากษาด้วย  ศาลชั้นต้นจึงอ่านคำพิพากษาให้โจทก์  จำเลย  และทนายจำเลยฟัง  แล้วให้ลงลายชื่อไว้

ธงคำตอบ

มาตรา  172  วรรคแรก  การพิจารณาและสืบพยานในศาล  ให้ทำโดยเปิดเผยต่อหน้าจำเลยเว้นแต่บัญญัติไว้เป็นอย่างอื่น

มาตรา  173  วรรคแรกและวรรคสอง  ในคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิต  หรือในคดีที่จำเลยมีอายุไม่เกินสิบแปดปีในวันที่ถูกฟ้องต่อศาล ก่อนเริ่มพิจารณาให้ศาลถามจำเลยว่ามีทนายความหรือไม่  ถ้าไม่มีก็ให้ศาลตั้งทนายความให้

ในคดีที่มีอัตราโทษจำคุกก่อนเริ่มพิจารณาให้ศาลถามจำเลยว่ามีทนายความหรือไม่  ถ้าไม่มีและจำเลยต้องการทนายก็ให้ศาลตั้งทนายความให้

(ก)   วินิจฉัย

การสืบพยานในศาลไม่ว่าชั้นสืบพยานโจทก์  พยานร่วมหรือพยานจำเลยจะต้องกระทำโดยเปิดเผยต่อหน้าจำเลยตามมาตรา  172  วรรคแรก  เว้นแต่เมื่อศาลเห็นเป็นการสมควร  จะอนุญาตให้จำเลยไม่มาฟังการพิจารณาและการสืบพยานนั้นได้ตามมาตรา  172  วรรคแรก  ประกอบมาตรา  172  ทวิ

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  การดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  เมื่อถึงวันนัดสืบพยานโจทก์  จำเลยที่  2  หลบหนี  ศาลชั้นต้นออกหมายจับจำเลยที่  2  แล้ว  เลื่อนไปนัดสืบพยานโจทก์  เมื่อถึงวันนัดสืบพยานโจทก์  โจทก์  จำเลยที่  1  และทนายจำเลยทั้ง  2  มาศาลแต่ไม่มีจำเลยที่  2  ดังนี้  การดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย  แม้ว่าการสืบพยานจะได้กระทำต่อหน้าจำเลยที่  1  แต่ก็ไม่อาจถือว่าจำเลยที่  1  ได้กระทำแทนจำเลยที่  2  เนื่องจากคดีอาญาเป็นคดีที่ต้องนำตัวจำเลยมาลงโทษ  การพิจารณาต้องพิจารณาคดีต่อหน้าจำเลยแต่ละคน  เมื่อต่อมาจับจำเลยที่  2  ได้ในภายหลังกรณีเช่นนี้  ศาลก็ต้องสืบพยานโจทก์สำหรับจำเลยที่  2 ที่ถูกจับได้ในภายหลังใหม่  ทั้งนี้  เพราะการสืบพยานต้องกระทำต่อหน้าจำเลยตามมาตรา  172  วรรคแรก  (ฎ.1736/2550 , ฎ. 651/2549)

อนึ่ง  แม้ภายหลังเจ้าพนักงานตำรวจจะจับจำเลยที่  2  มาส่งศาล  และจำเลยที่  2  แถลงติดใจไม่ซักค้านพยานโจทก์และไม่ติดใจสืบพยานก็ไม่ทำให้การดำเนินกระบวนพิจารณาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายตั้งแต่ต้นกลับมาชอบด้วยกฎหมายได้

(ข)  วินิจฉัย

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  การดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เห็นว่า  คดีนี้พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยในความผิดฐานจำหน่ายยาเสพติดให้โทษในประเภทที่  1  ตาม  พ.ร.บ.  ยาเสพติดให้โทษ  พ.ศ. 2522  มาตรา  66  วรรคสาม  อันเป็นคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิต  ซึ่งตามมาตรา  173  วรรคแรก  วางหลักว่า  ก่อนเริ่มพิจารณาให้ศาลถามจำเลยว่า  มีทนายความหรือไม่  ถ้าไม่มีก็ให้ศาลตั้งทนายความให้  อันเป็นคนละกรณีกับวรรคสองของบทมาตราดังกล่าว  ซึ่งเป็นคดีที่มีอัตราโทษจำคุกที่ศาลต้องสอบถามด้วยว่าจำเลยต้องการทนายความหรือไม่  ดังนั้น  ตามมาตรา  173  วรรคแรก  เมื่อจำเลยไม่มีทนายความศาลก็ต้องตั้งทนายความให้โดยไม่ต้องคำนึงว่าจำเลยจะต้องการทนายความหรือไม่  ทั้งนี้เพื่อความคุ้มครองแก่จำเลยในคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิตในการต่อสู้คดีได้อย่างเต็มที่

แต่คดีนี้ปรากฏข้อเท็จจริงเพียงว่า  ศาลชั้นต้นสอบถามจำเลยในเรื่องทนายความ  จำเลยแถลงว่าไม่ต้องการทนายความ  ดังนี้  จึงเป็นการที่ศาลชั้นต้นเพียงแต่สอบถามจำเลยเรื่องทนายความโดยไม่ตั้งทนายความให้จำเลย  แล้วดำเนินการสืบพยานโจทก์ประกอบคำรับสารภาพของจำเลยไปจนเสร็จ  แม้ต่อมาจำเลยจะได้แต่งทนายความเข้ามา  แต่ก็เป็นการแต่งทนายความเข้ามาในภายหลังจากที่ศาลชั้นต้นดำเนินการสืบพยานโจทก์จนเสร็จแล้ว  ดังนั้น  จะเห็นได้ว่า  ขณะที่ศาลชั้นต้นดำเนินการสืบพยานโจทก์ในคดีนี้  ยังไม่มีทนายความคอยช่วยเหลือในการดำเนินคดี  จึงเป็นการดำเนินพิจารณาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายตามมาตรา  173  วรรคแรก  (ฎ. 3133/2551) 

สรุป  การดำเนินกระบวนพิจารณาทั้ง  (ก)  และ  (ข)  ไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ข้อ  3  โจทก์ฟ้องว่า  จำเลยที่หนึ่ง  จำเลยที่สอง  และจำเลยที่สาม  ร่วมกันปล้นทรัพย์ผู้เสียหาย  ขอให้ลงโทษจำเลยทั้งสามตามประมวลกฎหมายอาญา  มาตรา  340 , 83  (ฟ้องถูกต้องตามกำหมายทุกประการ)  แต่ทางพิจารราฟังได้ว่า  จำเลยที่หนึ่งและจำเลยที่สองร่วมกันชิงทรัพย์ผู้เสียหายแล้วนำมาขายให้จำเลยที่สามโดยที่จำเลยที่สามรับซื้อทั้งที่รู้ว่าเป็นทรัพย์ที่ได้จากการกระทำความผิด  อันเป็นความผิดฐานรับของโจร  โดยจำเลยทั้งสามมิได้หลงต่อสู้

ดังนี้  ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยทั้งสามได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

มาตรา  192  วรรคสอง  วรรคสาม  และวรรคหก  ถ้าศาลเห็นว่าข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับข้อเท็จจริงดังที่กล่าวในฟ้อง  ให้ศาลยกฟ้องคดีนั้น  เว้นแต่ข้อแตกต่างนั้นมิใช่ในข้อสาระสำคัญและทั้งจำเลยมิได้หลงต่อสู้  ศาลจะลงโทษจำเลยตามข้อเท็จจริงที่ได้ความนั้นก็ได้

ในกรณีที่ข้อแตกต่างนั้นเป็นเพียงรายละเอียด  เช่น  เกี่ยวกับเวลาหรือสถานที่กระทำความผิดหรือต่างกันระหว่างการกระทำผิดฐานลักทรัพย์  กรรโชก  รีดเอาทรัพย์  ฉ้อโกง  โกงเจ้าหนี้  ยักยอก  รับของโจร  และทำให้เสียทรัพย์  หรือต่างกันระหว่างการกระทำผิดโดยเจตนากับประมาท  มิให้ถือว่าต่างกันในข้อสาระสำคัญทั้งนี้มิให้ถือว่าข้อที่พิจารณาได้ความนั้นเป็นเรื่องเกินคำขอหรือเป็นเรื่องที่โจทก์ไม่ประสงค์ให้ลงโทษ  เว้นแต่จะปรากฏแก่ศาลว่าการที่ฟ้องผิดไปเป็นเหตุให้จำเลยหลงต่อสู้  แต่ทั้งนี้ศาลจะลงโทษจำเลยเกินอัตราโทษที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับความผิดที่โจทก์ฟ้องไม่ได้

ถ้าความผิดตามที่ฟ้องนั้นรวมการกระทำหลายอย่าง  แต่ละอย่างอาจเป็นความผิดได้อยู่ในตัวเองศาลจะลงโทษจำเลยในการกระทำผิดอย่างหนึ่งอย่างใดตามที่พิจารณาได้ความก็ได้

วินิจฉัย

ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลยทั้งสามได้หรือไม่  เห็นว่า  ความผิดฐานปล้นทรัพย์ตามฟ้อง  ย่อมรวมการกระทำความผิดฐานชิงทรัพย์ซึ่งอาจเป็นความผิดได้อยู่ในตัวเอง  ดังนั้นแม้โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่หนึ่ง  และจำเลยที่สองร่วมกับจำเลยที่สาม  กระทำความผิดฐานร่วมกันปล้นทรัพย์  แต่ทางพิจารณาฟังได้ว่า  เฉพาะจำเลยที่หนึ่ง  และจำเลยที่สองเท่านั้นที่ร่วมกันชิงทรัพย์ผู้เสียหาย  กรณีเช่นนี้  ศาลย่อมมีอำนาจที่จะพิพากษาลงโทษจำเลยทั้งสองฐานร่วมกันชิงทรัพย์ตามที่พิจารณาได้ความได้ตามมาตรา  192  วรรคหก  (ฎ. 2161 / 2531)

ส่วนในกรณีของจำเลยที่สามได้ความว่า  โจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยที่สาม  ฐานร่วมกับจำเลยที่หนึ่งและจำเลยที่สองฐานปล้นทรัพย์ แต่ข้อเท็จจริงที่ปรากฏในการพิจารณาได้ความว่าจำเลยที่สามกระทำความผิดฐานรับของโจร  ซึ่งถือไม่ได้ว่าข้อเท็จจริงที่ปรากฏในการพิจารณาแตกต่างกับฟ้องในข้อสาระสำคัญ  เพราะการกระทำความผิดฐานปล้นทรัพย์ตามฟ้องก็เป็นการลักทรัพย์โดยร่วมกันกระทำความผิดตั้งแต่  3  คนขึ้นไป  ซึ่งความผิดฐานลักทรัพย์กับความผิดฐานรับของโจรตามมาตรา  192  วรรคสาม  ถือเป็นเพียงข้อแตกต่างในรายละเอียด  มิใช่ข้อแตกต่างสาระสำคัญ  (ฎ. 1043 / 2535)

แต่อย่างไรก็ดี  ตามบทบัญญัติมาตรา  192  วรรคสองนั้น  การที่ศาลจะมีอำนาจลงโทษจำเลยตามข้อเท็จจริงที่พิจารณาได้ความนั้น นอกจากจะได้ความว่าข้อเท็จจริงที่พิจารณาได้ความแตกต่างกับข้อเท็จจริงดังที่กล่าวในฟ้องในข้อที่มิใช่สาระสำคัญแล้วยังต้องปรากฏด้วยว่าจำเลยมิได้หลงต่อสู้ด้วย  ดังนั้น  เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าจำเลยที่สามมิได้หลงต่อสู้  ศาลย่อมมีอำนาจพิพากษาลงโทษจำเลยที่สามฐานรับของโจรได้

สรุป  ศาลพิพากษาลงโทษจำเลยที่หนึ่งและที่สองในความผิดฐานร่วมกันชิงทรัพย์ตามที่พิจารณาได้ความได้  และลงโทษจำเลยที่สามในความผิดฐานรับของโจรได้

ข้อ  4  คดีอาญาเรื่องหนึ่ง    ศาลชั้นต้นพิพากษาลงโทษจำคุกจำเลย  20  ปี  ฐานฆ่าผู้อื่น  ศาลชั้นต้นอ่านคำพิพากษาให้คู่ความฟัง  เมื่อวันจันทร์ที่  29  มกราคม  2533  และเดือนกุมภาพันธ์  2533  มี  28  วัน 

(ก)  จำเลยยื่นอุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นต้น  ในวันพฤหัสบดีที่  1  มีนาคม  2533  หรือ

(ข)  จำเลยยื่นอุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นต้นในวันอังคารที่  20  กุมภาพันธ์  2533  ศาลชั้นต้นสั่งรับอุทธรณ์ของจำเลย  ต่อมาวันศุกร์ที่  23  เดือนเดียวกัน  จำเลยยื่นคำร้องขอถอนอุทธรณ์ศาลชั้นต้นสั่งอนุญาต  หลังจากนั้นในวันอังคารที่  27  กุมภาพันธ์  2533  จำเลยนำอุทธรณ์ฉบับใหม่มายื่นต่อศาลชั้นต้น  โดยแถลงว่าขอถอนอุทธรณ์ฉบับแรกไปนั้นเพราะเข้าใจผิดว่าจะมีการอภัยโทษจำเลย  เมื่อปรากฏว่าไม่มีการอภัยโทษ  จำเลยจึงยื่นอุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นต้น  โจทก์คดีนี้ไม่อุทธรณ์

แต่ละกรณีดังกล่าว  ศาลชั้นต้นจะสั่งอุทธรณ์ของจำเลยอย่างไร 

ธงคำตอบ

มาตรา  15  วิธีพิจารณาข้อใดซึ่งประมวลกฎหมายนี้มิได้บัญญัติไว้โดยเฉพาะ  ให้นำบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาใช้บังคับเท่าที่พอจะใช้บังคับได้

มาตรา  198  วรรคแรก  การยื่นอุทธรณ์  ให้ยื่นต่อศาลชั้นต้นในกำหนดหนึ่งเดือนนับแต่วันอ่านหรือถือว่าได้อ่านคำพิพากษาหรือคำสั่งให้คู่ความฝ่ายที่อุทธรณ์ฟัง

มาตรา  202  วรรคสอง  เมื่อถอนไปแล้ว  ถ้าคู่ความอีกฝ่ายหนึ่งมิได้อุทธรณ์คำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลชั้นต้นย่อมเด็ดขาดเฉพาะผู้ถอน  ถ้าอีกฝ่ายหนึ่งอุทธรณ์  จะเด็ดขาดต่อเมื่อคดีถึงที่สุดโดยไม่มีการแก้คำพิพากษาหรือคำสั่งศาลชั้นต้น

ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง  มาตรา  23   แต่การขยายหรือย่นเวลาเช่นว่านี้ให้พึงทำได้ต่อเมื่อมีพฤติการพิเศษ  แต่ศาลได้มีคำสั่งหรือคู่ความมีคำขอขึ้นมาก่อนสิ้นระยะเวลานั้น  เว้นแต่ในกรณีที่มีเหตุสุดวิสัย

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์  มาตรา  193/5  ถ้ากำหนดระยะเวลาเป็นสัปดาห์  เดือน  หรือปี  ให้คำนวณตามปีปฏิทิน

ถ้าระยะเวลามิได้กำหนดนับแต่วันต้นแห่งสัปดาห์  วันต้นแห่งเดือนหรือปี  ระยะเวลาย่อมสิ้นสุดลงในวันก่อนหน้าจะถึงวันแห่งสัปดาห์  เดือน  หรือปีสุดท้าย  อันเป็นวันตรงกับวันเริ่มระยะเวลานั้น  ถ้าในระยะเวลานับเป็นเดือนหรือปีนั้น  ไม่มีวันตรงกันในเดือนสุดท้าย  ให้ถือเอาวันสุดท้ายแห่งเดือนนั้นเป็นวันสิ้นสุดระยะเวลา

(ก)   วินิจฉัย

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  ศาลชั้นต้นจะสั่งอุทธรณ์ของจำเลยอย่างไร  เห็นว่า  โดยหลักแล้ว  เมื่อศาลชั้นต้นอ่านคำพิพากษาแล้วหากคู่ความฝ่ายใดประสงค์จะอุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาของศาลชั้นต้น  ต้องยื่นอุทธรณ์ภายในกำหนด  1  เดือน  นับแต่วันอ่านหรือถือว่าได้อ่านคำพิพากษาหรือคำสั่งให้คู่ความฝ่ายที่อุทธรณ์ฟังตามมาตรา  198   ซึ่งกำหนดระยะเวลา  1  เดือน  ต้องคำนวณตามปีปฏิทิน  และถ้าไม่มีวันตรงกันในเดือนสุดท้ายก็ให้ถือเอาวันสุดท้ายแห่งเดือนนั้นเป็นวันสิ้นสุดระยะเวลาตาม  ป.พ.พ.  มาตรา  193/5  เมื่อได้ความว่า  ศาลชั้นต้นอ่านคำพิพากษาให้คู่ความฟังเมื่อวันจันทร์ที่  29  มกราคม  2533  และเดือนกุมภาพันธ์  2533  มี  28  วัน  ดังนั้น  จำเลยต้องยื่นอุทธรณ์ภายในวันที่  28  กุมภาพันธ์  2533  และหากจำเลยยื่นอุทธรณ์ภายในเวลากำหนดดังกล่าวไม่ทัน  จำเลยต้องยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องขอให้ขยายเวลายื่นอุทธรณ์ออกไปได้เมื่อมีพฤติการณ์พิเศษ  เว้นแต่มีเหตุสุดวิสัยตาม  ป.วิ.พ. มาตรา  23  ประกอบมาตรา  15  แต่เมื่อได้ความว่า  วันที่  28  กุมภาพันธ์ 2533  เป็นวันพุธมิใช่วันหยุดราชการ  กรณีจึงไม่ชอบที่ศาลชั้นต้นจะมีคำสั่งอนุญาตให้ขยายระยะเวลายื่นอุทธรณ์ออกไปได้  จำเลยจึงไม่มีสิทธิยื่นอุทธรณ์เกิน  1  เดือน  นับแต่วันที่อ่านคำพิพากษา  เมื่อจำเลนยื่นอุทธรณ์ในวันที่  1  มีนาคม  2533  ซึ่งถือว่าเกิน  1  เดือน  ศาลชั้นต้นจึงต้องมีคำสั่งไม่รับอุทธรณ์  (ฎ. 8721/2544)

(ข)  วินิจฉัย

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  ศาลชั้นต้นจะสั่งอุทธรณ์ของจำเลยอย่างไร  เห็นว่า  จำเลยยื่นอุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นต้นภายในกำหนด  1  เดือน  คือวันที่  20  กุมภาพันธ์  2533  ศาลชั้นต้นสั่งรับอุทธรณ์ของจำเลย  ต่อมาวันที่  23  เดือนเดียวกันจำเลยยื่นคำร้องขอถอนอุทธรณ์  ศาลชั้นต้นอนุญาต  กรณีเช่นนี้  เมื่อจำเลยถอนอุทธรณ์ไปแล้ว  และคู่ความอีกฝ่ายหนึ่ง (โจทก์)  มิได้อุทธรณ์คำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลชั้นต้น  ย่อมเด็ดขาดเฉพาะผู้ถอน  ดังนั้น  จำเลยจะนำอุทธรณ์ฉบับใหม่มายื่นต่อศาลไม่ได้  ทั้งนี้แม้จะยังไม่พ้นกำหนดระยะเวลาการยื่นอุทธรณ์ก็ตาม  ต้องห้ามตามมาตรา  202  วรรคสอง

สรุป  ศาลชั้นต้นจะสั่งไม่รับอุทธรณ์ของจำเลยทั้ง  (ก)  และ (ข)