การสอบไล่ภาค 1   ปีการศึกษา 2554

ข้อสอบกระบวนวิชา  HIS1201 พื้นฐานวัฒนธรรมไทย

คำสั่ง      ให้นักศึกษาเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว (ข้อสอบมีทั้งหมด 120 ข้อ)

1.              คำว่า “เสียนหลอ” ที่ปรากฏในเอกสารจีนนั้นหมายถึงอาณาจักรใด

1. ละโว้                    

2. สุพรรณภูมิ                          

3.  กรุงศรีอยุธยา                     

4. ทวารวดี

ตอบ  3      หน้า 23 ในช่วง พ.ศ. 1884-1910 จดหมายเหตุราชวงศ์หมิงของจีนได้ระบุถึงการที่หลอหูหรือละโว้ ได้รวมเสียนหรือสุพรรณภูมิเข้าไว้ในอำนาจ จีนจึงเรียกแคว้นที่รวมกันนี้ว่า “เสียนหลอ” ซึ่งเป็นชื่อเรียกของอาณาจักรอยุธยาในเวลาต่อมา ทั้งนี้การสร้างกรุงศรรีอยุธยาขึ้นใน พ.ศ.1893 ก็เพื่อเป็นศูนย์กลางแห่งใหม่ของเสียนหลอที่มาจากการรวมตัวของสองแคว้นดัง กล่าวนั่นเอง

2.              กษัตริย์พระองค์แรกของกรุงสุโขทัยคือใคร

1. พ่อขุนศรีนาวนำถม           

2. พ่อขุนผาเมือง          

3.  พ่อขุนศรีอินทราทิตย์       

4. พ่อขุนรามคำแหง

ตอบ  1      หน้า 23, 25-26 ในช่วง 200 ปี ของกรุงสุโขทัย มีพระมหากษัตริย์ปกครองตามข้อสันนิษฐานของนักวิชาการดังนี้       1. พ่อขุนศรีนาวนำถม ถือเป็นกษัตริย์พระองค์แรกของกรุงสุโขทัย  2. พ่อขุนศรีอินทราทิตย์  3. พ่อขุนบานเมือง  4. พ่อขุนรามคำแหง  5. พระยาไสสงคราม 6. พญาเลอไทย  7.พระยางั่วนำถม  8. พญาลิไทย  9. พระมหาธรรมราชาที่ 2 10. พระมหาธรรมราชาที่ 3 (ไสยลือไทย)   11. พระมหาธรรมราชาที่ 4 (บรมปาล)

3.              กษัตริย์พระองค์ใดที่เชื่อว่าสืบเชื้อสายมาจากลวจังคราช

1. พญามังราย         

2. พ่อขุนผาเมือง                    

3. พ่อขุนรามคำแหง              

4. พระเจ้าอู่ทอง

ตอบ  1      หน้า 81, 90 ตำนานของลานนากล่าวถึงต้นราชวงศ์มังรายว่า พญามังรายสืบเชื้อสายมาจากลวจังคราช ผู้มีกำเนิดจากโอปาติกกะ และเสด็จลงมาจากสวรรค์ทางบันไดเงิน นอกจากนี้พญามังรายยังได้ครอบครองเครื่องราชูปโภคที่สืบทอดมาจากจังคราช เช่น ดาบไชย หอกและมีดสะหรีกัญไชย เป็นต้น

4.              ข้อใดไม่ได้หมายถึงการปกครองแบบพ่อปกครองลูก

1. เป็นแนวทางการปกครองที่มีพื้นฐานจากการปกครองครอบครัว

2. เป็นลักษณะการปกครองที่ปรากฏในชุมชนที่ยังไม่มีระบบราชการที่เป็นแบบแผน

3. กษัตริย์กับประชาชนมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกัน

4. เป็นระบบการปกครองที่รับมาจากอินเดีย

ตอบ  4      หน้า 90-91 การปกครองแบบพ่อปกครองลูก (Patriarchal Monarchy) เป็นแนวทางการปกครองที่มีพื้นฐานมาจากการปกครองครอบครัว โดยมีลักษณะสำคัญคือ กษัตริย์กับประชาชนมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกัน และประชาชนสามารถร้องทุกข์ได้โดยตรงต่อกษัตริย์ จึงเป็นลักษณะการปกครองที่ปรากฏทั่วไปในชุมชนที่ยังไม่สามารถพัฒนาระบบ ราชการที่เป็นแบบแผนและเป็นทางการขึ้นได้

5.              ข้อใดไม่ใช่ความหมายของ “จักรพรรดิราช”

1. กษัตริย์แห่งจักรวาล                                                          

2. พระราชาที่ยิ่งใหญ่กว่าพระราชาทั้งปวง

3. กษัตริย์                                                                                 

4. ถูกทุกข้อ

ตอบ  3      หน้า 93 พระไตรปิฏกในส่วนสุตตันตปิฏก จักกวัติสูตร ได้ระบุว่า ผู้นำที่มีคุณสมบัติเป็นเลิศจะได้รับการยกย่องว่าเป็นพระจักรพรรดิราชหรือ จักรวาทิน ซึ่งหมายถึง กษัตริย์แห่งจักรวาลหรือพระราชาที่ยิ่งใหญ่กว่าพระราชาทั้งปวง โดย คุณสมบัติของผู้ที่จะได้เป็นพระจักรพรรดิราชก็คือ ต้องเป็นผู้ที่ได้ปฏิบัติธรรมสั่งสมบารมีมาจนเต็มเปี่ยม

6.              ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงหลักที่ 1 ปัจจุบันอยู่ที่ใด

1. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติรามคำแหง                 

2. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร

3. หอสมุดแห่งชาติ                                        

4. เนินปราสาท ในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย

ตอบ  2      หน้า 89 ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแห่งมหาราชหลักที่ 1 จารึกด้วยอักษรไทย ภาษาไทย เมื่อพุทธศักราช 18356 มีขนาดกว้า 35 ซม. สูง 111 ซม. และหนา 35 ซม. เดิมอยู่ที่เนินปราสาทเมืองเก่า จังหวัดสุโขทัย ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร

7.              ข้อใดคืออุดมการณ์การปกครองแบบเดิมของชนชาติไทย

1. เป็นนักรบที่มีความสามารถ                             

2. ผู้นำมีอำนาจสัมพันธ์กับสิ่งศักดิ์สิทธิ์

3. การปกครองแบบพ่อปกครองลูก                    

4. ถูกทุกข้อ

ตอบ  4      หน้า 90-92 อุดมการณ์การปกครองตามแบบเดิมของชนชาติไทย มีลักษณะสำคัญที่สรุปได้ดังนี้                                                    

1. ผู้นำต้องเป็นนักรบที่มีความสามารถ                        

2. ผู้นำมีอำนาจสัมพันธ์กับสิ่งศักดิ์สิทธิ์          

3. กษัตริย์ใช้การปกครองแบบพ่อปกครองลูก

4. กษัตริย์ต้องปกครองตามระบบคุณธรรม ซึ่งเป็นที่ยอมรับของสังคมไทยสมัยพุทธศตวรรษที่ 19

5. ฐานะของผู้ปกครองยังไม่แตกต่างหรืออยู่ห่างจากราษฎรมากนัก

8.              ข้อใดคือหลักธรรมที่สำคัญสำหรับผู้ปกครอง

1. อิทธิบาท 4          

2. ทศพิธราชธรรม 

3. กาลามสูตร                 

4. สังคหวัตถุ 4

ตอบ  2      หน้า 94 คัมภีร์ธรรมศาสตร์ ซึ่งเชื่อว่าแพร่หลายขึ้นมาถึงเขตสุโขทัยด้วย ได้กล่าวถึงหลักธรรมที่สำคัญสำหรับผู้ปกครอง หรือหลักธรรมสำหรับพระมหากษัตริย์ว่าประกอบไปด้วยหลักธรรม 10 ประการ หรือเรียกว่า “ทศพิธราชธรรม” และหลักธรรม 4 ประการ หรือเรียกว่า “ราชจรรยานุวัตร”

9. ไตรภูมิพระร่วงเป็นที่เชื่อกันว่าใครเป็นผู้พระราชนิพนธ์

1. พ่อขุนรามคำแหง                                              

2. พระมหาธรรมราชาลิไทย

3. พระเจ้าอู่ทอง                                                     

4. รัชกาลที่ 4

ตอบ  2      หน้า 96, 105, 584 พระมหาธรรมราชาลิไทยทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นจอม ปราชญ์ในทางพระพุทธศาสนา พระองค์แรกของประเทศไทย เนื่องจากทรงเรียนรู้พระไตรปิฎกอย่างแตกฉานจนสามารถพระราชนิพนธ์หนังสือที่ เป็นคัมภีร์ทางพุทธศาสนาเรื่องไตรภูมิพระร่วงหรือไตรภูมิกถาซึ่งถือเป็นหลัก ฐานที่ทำให้รู้ถึงความเจริญรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในกรุงสุโขทัยได้เป็น อย่างดี

10.  ข้อใดคือลักษณะสถาบันกษัตริย์ของล้านนาที่แตกต่างจากสุโขทัย

1. ไม่เน้นความสูงส่งของจักรพรรดิราช                            

2. กษัตริย์ใช้หลักธรรมราชา

3. นำอุดมการณ์เทวราชมาใช้                                              

4. ถูกทุกข้อ

ตอบ  1      หน้า 98 ลักษณะของสถาบันกษัตริย์ล้านนาในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20 จะมีส่วนที่แตกต่างจากสถาบันกษัตริย์สุโขทัย คือ ไม่มีการเน้นความสูงส่งของพระจักรพรรดิราช หรือไม่มีการอ้างบทบาทของผู้ปกครองดุจดั่งพระโพธิสัตว์ และไม่มีการใช้ราชาศัพท์กับกษัตริย์เหมือนดังทางสุโขทัย

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2555

ข้อสอบกระบวนวิชา HIS 1201 พื้นฐานวัฒนธรรมไทย

คำสั่ง ให้นักศึกษาเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว (ข้อสอบมีทั้งหมด 120 ข้อ)

1.         กษัตริย์สุโขทัยพระองค์ใดที่ส่งพระเถระผู้ใหญ่ไปเผยแผ่พุทธศาสนาในล้านนา

(1)       พ่อขุนรามคำแหง

(2) พ่อขุนศรีอินทราทิตย์

(3) พระมหาธรรมราชาลิไทย

(4) พ่อขุนบานเมือง

ตอบ 3 หน้า 27, 105, 584 ในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทย สุโขทัยมีความรุ่งเรืองทางพุทธศาลนา และวรรณกรรมเป็นอย่างมาก เช่น ทรงเป็นกษัตริย์ไทยพระองค์แรกที่เสด็จออกผนวชเป็น พระภิกษุเมื่อ พ.ศ. 1905 และทรงเป็นนักปราชญ์แต่งคัมภีร์ทางพุทธศาสนาเรื่องไตรภูมิพระร่วง หรือไตรภูมิกถา นอกจากนี้ยังทรงส่งพระเถระผู้ใหญ่ คือ พระสุมณเถระไปเผยแผ่พุทธศาสนา ในอาณาจักรล้านนาด้วย

2.         ข้อใดไมใช่ชาติพันธุ์ที่เคยอยู่ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ของประเทศไทย

(1)       มองโกลอยด์

(2) คอเคซอยด์

(3) ออสโตรลอยด์

(4) นิกรอยด์

ตอบ 2 หน้า 8 นักวิชาการเชื่อว่ามนุษย์ที่เคยอยู่ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ของประเทศไทยประกอบด้วยชาติพันธุ์ใหญ่ ๆ 3 กลุ่ม ดังนี้  1. มองโกลอยด์ (Mongoloid)

2.         ออสโตรลอยด์ (Australoid)      3. นิโกรลอยด์ (Nigroloid) หรือนิกรอยด์ (Nigroid)

3.         ข้อใดคือเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของแคว้นศรีวิชัย         

(1) นับถือศาสนาพุทธนิกายมหายาน

(2)       ใช้ช้างเป็นพาหนะ

(3) มีนิสัยดุร้าย

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 15 แคว้นศรีวิชัย เจริญขึ้นตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12 – 18 ในบริเวณที่เป็น จังหวัดสุราษฎร์ธานีและนครศรีธรรมราชในปัจจุบัน โดยมีฐานะเป็นศูนย์กลางทางการค้า ที่สำคัญที่สุดในช่วงเวลานั้น ทำหน้าที่เป็นคนกลางติดต่อระหว่างอินเดียและจีน จึงทำให้ รับวัฒนธรรมอินเดียเอาไว้หลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพุทธศาสนานิกายมหายาน เจริญรุ่งเรืองเป็นอย่างมาก ส่วนศาสนาฮินดูก็มีผู้นับถือเช่นกัน

4.         ข้อใดไม่ใช่แว่นแคว้นที่อยู่ในเขตภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย

(1)       หริภุญไชย       (2) โยนกเชียงแสน      (3) พะเยา        (4) ศรีจนาศะ

ตอบ 4 หน้า 14 – 15, 20 แว่นแคว้นที่อยู่ในเขตภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยในสมัย พุทธศตวรรษที่ 16 – 18 มีดังนี้     1. แคว้นหริภุญไชย      2. แคว้นโยนกเชียงแสน

3.         แคว้นเงินยางเชียงแสน          4. แคว้นพะเยา (ส่วนแคว้นศรีจนาศะ เป็นแว่นแคว้นบริเวณ จ.นครราชสีมา จนถึงบริเวณบุรีรัมย์ มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 13 – 15)

5.         พ่อขุนศรีนาวนำถม มีความเกี่ยวข้องกับพ่อขุนผาเมืองในฐานะอะไร

(1)       พระบิดา          (2) พระโอรส    (3) พระเชษฐา (4) สหาย

ตอบ 1 หน้า 23, (คำบรรยาย) หลักฐานสุโขทัยเท่าที่มีปรากฏ ได้กล่าวถึงกษัตริย์พระองค์แรกของ กรุงสุโขทัย คือ พ่อขุนศรีนาวนำถม ซงเป็นพระราชบิดาของพ่อขุนผาเมือง ผู้ปกครองเมืองราด ส่วนกษัตริย์สุโขทัยพระองค์ต่อมา คือ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ หรือพ่อขุนบางกลางหาว ซึ่งเป็นพระสหายของพ่อขุนผาเมือง

6.         ข้อใดคือเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมเยว่

(1)       ใช้ม้าเป็นพาหนะ         (2) ทำไร่เลื่อนลอย

(3)       ทำกลองมโหระทึก       (4) ปลูกข้าวนาหว่าน

ตอบ 3 หน้า 5-7 ชนชาติไทเผ่าต่าง ๆ เช่น จ้วง ฯลฯ จัดอยู่ในกลุ่มชนที่พูดภาษาไทยที่จีนเรียก รวมกันว่า “เยว่” ซึ่งเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมเยว่ ได้แก่ การสักตามร่างกาย ทาฟันเป็นสีดำ ทำกลองมโหระทึก ปลูกข้าวนาดำ ใช้ช้างเป็นพาหนะ และอยู่บ้านใต้ถุนสูง

7.         ยุคทองของล้านนา ตรงกับสมัยของกษัตริย์พระองค์ใด

(1)       พระยามังราย  (2) พระยาติโลกราช

(3) พระยากือนา          (4) พระยาสามฝั่งแกน

ตอบ 2 หน้า 32 สมัยของพระยาติโลกราช (พ.ศ. 1984 – 2030) ถือได้ว่าเป็นยุคทองของล้านนา เพราะสามารถฟื้นฟูอำนาจของล้านนาขึ้นมาได้อีกครั้งหนี้ง และเนื่องจากพระยาติโลกราชเป็น ผู้มีความสามารถในการรบและขยันรบ จึงมีนโยบายขยายอำนาจออกไปอย่างกว้างขวาง เช่น ทางเหนือขึ้นไปถึงเขตไทยใหญ่ คือ เมืองเชียงรุ้ง ส่วนทางใต้ลงมาถึงเมืองแพร่และน่าน

8.         อาณาจักรสุโขทัยถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของอยุธยาในสมัยกษัตริย์อยุธยาพระองค์ใด

(1)       เจ้าสามพระยา            (2) สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

(3) พระนเรศวรมหาราช           (4) สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ

ตอบ 2 หน้า 39, 161 ในสมัยที่สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงเป็นกษัตริย์อยุธยานั้น พระองค์ได้เสด็จ มาปกครองอยู่ ณ เมืองพิษณุโลก เมื่อ พ.ศ. 2006 – 2031 เพื่อใช้เป็นฐานในการทำสงคราม กับล้านนาและคุมดินแดนหัวเมืองเหนือ ทำให้อาณาจักรสุโขทัยถูกผนวกรวมเป็นส่วนหนึ่ง ของอยุธยาได้อย่างแท้จริง

9.         พระมหากษัตริย์พระองค์ใดในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ที่มีความสามารถในงานช่างและกวีนิพนธ์

(1)       รัชกาลที่ 1       (2) รัชกาลที่ 2  (3) รัชกาลที่ 3  (4) รัชกาลที่ 4

ตอบ 2 หน้า 51 – 52, (คำบรรยาย) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ 2)ทรงเป็นพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (รัชกาลที่ 1) ที่ประสูติ จากกรมสมเด็จพระอมรินทรามาตย์ โดยพระองค์ทรงมีความสามารถในงานช่างและกวีนิพนธ์ จนอาจถวายพระสมญานามว่า “กษัตริย์ศิลปิน”

10.       ข้อใดคือผลที่ได้รับจากการปกครองแบบนครรัฐ        

(1) เจ้านายเท่านั้นที่จะเป็นเจ้าเมืองได้

(2)       เจ้าเมืองชั้นนอกมีอิสระมากจากการควบคุมของเมืองหลวง

(3)       อาณาจักรรวมตัวกันอย่างแน่นแฟ้น   (4) แก้ปัญหาการกบฏของเมืองลูกหลวงได้

ตอบ 2 หน้า 104 – 105, 273 การปกครองแบบนครรัฐ (City State) คือ การปกครองส่วนภูมิภาค ในลักษณะที่เมืองหรือนครมีอิสระดุจเป็นรัฐของตัวเอง แว่นแคว้นจึงรวมตัวกันแต่เพียงหลวม ๆ ในลักษณะสมาพันธรัฐ โดยกษัตริย์คงจะยินยอมให้ลูกเจ้าลูกขุน ดังเช่นพระราชโอรสได้เป็น เจ้าเมืองชั้นนอกหรือเมืองลูกหลวงที่สำคัญ ซึ่งเจ้าเมืองเหล่านี้จะมีอำนาจเป็นอิสระมาก จากการควบคุมของเมืองหลวง ทำให้สามารถก่อกบฏขึ้นอยู่บ่อยครั้ง

11.       ประเทศไทยได้เข้าร่วมการทำสงครามโลกครั้งที่ 1 ในสมัยกษัตริย์พระองค์ใด

(1)       รัชกาลที่ 5

(2) รัชกาลที่ 6

(3) รัชกาลที่ 7

(4) รัชกาลที่ 8

ตอบ 2 หน้า 54 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ พระองค์แรกที่ได้เสด็จไปศึกษาต่อต่างประเทศ จึงทำให้พระองค์ทรงนำลัทธิชาตินิยมแบบตะวันตกเข้ามาเผยแพร่ในประเทศไทย และทรงนำประเทศไทยเข้าร่วมการทำสงครามโลก ครั้งที่ 1 เพื่อหาทางแก้ไขสัญญาไม่เสมอภาคที่ไทยทำไว้กับนานาประเทศตะวันตก

12.       ข้อใดคือหลักฐานที่ใช้ศึกษาลักษณะการบริหารราชการแผ่นดินส่วนกลางสมัยพระบรมไตรโลกนาถ

(1)       พระไอยการตำแหน่งนาพลเรือนและพระไอยการตำแหน่งนาทหารหัวเมือง

(2)       โองการแช่งน้ำ

(3) กฎมณเฑียรบาล

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 149 การศึกษาลักษณะการบริหารราชการแผ่นดินในส่วนกลางภายหลังการปฏิรูปของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ปรากฏหลักฐานอยู่ในพระไอยการตำแหน่งนาพลเรือนและ พระไอยการตำแหนงนาทหารหัวเมือง ซึ่งเป็นกฎหมายที่เชื่อว่าได้ตราขึ้นในสมัยของพระองค์

13.       ข้อใดถูก

(1)       สุโขทัยไม่มีการปกครองแบบทหาร

(2)       การปกครองแบบทหารแก้ปัญหาประชากรมีมากเกินไปได้

(3)       อยุธยาสามารถรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลางได้ในบางช่วงเวลา

(4)       อยุธยาไม่มีปัญหาจากการกบฏของเมืองพระยามหานคร

ตอบ 3 หน้า 148, 163 – 164 ในสมัยอยุธยา เมืองหลวงสามารถรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง(Centralization) ได้ในบางช่วงเวลา เช่น ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ และสมัยสมเด็จพระนเรศวร แต่การปกครองแบบรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลางก็มิได้มีผลอย่างถาวร เพราะ ภายหลังต่อมาเมืองในเขตชั้นนอกก็ค่อย ๆ มีอิสระจากเมืองหลวงมากขึ้น และกลับไปสู่การปกครอง แบบเมืองพระยามหานครหรือนครรัฐอีก

14.       ข้อใดคือที่มาของการที่พระมหากษัตริย์เสด็จขึ้นประทับบนพระที่นั่งอัฐทิศ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แทนทิศทั้ง 8ในจักรวาล

(1)       แนวความคิดเรื่องพระจักรพรรดิราชตามคติพุทธศาสนา         (2) คติทางศาสนาพราหมณ์

(3)       อิทธิพลของระบอบพ่อปกครองลูก      (4) ถูกทั้งข้อ 2 และ 3

ตอบ 1 หน้า 120, 123 แนวความคิดเรื่องพระจักรพรรดิราชตามคติธรรมราชาทางพุทธศาสนานั้น ถือเป็นที่มาของการที่พระมหากษัตริย์เสด็จขึ้นประทับบนพระที่นังอัฐทิศ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ แทนทิศทั้ง 8 ในจักรวาล ในพระราชพิธิบรมราชาภิเษก รวมทั้งยังเป็นที่มาของพระราชพิธี เสด็จเลียบพระนครทั้งทางชลมารคและสถลมารคภายหลังพระราชพิธีราชาภิเษก ซึ่งเป็น การแสดงว่าพระมหากษัตริย์ได้ทรงครอบครองดินแดนทั่วทุกทิศแล้ว

15.       ข้อใดคือกฎหมายสำคัญที่รองรับสถานะเทวราชาของพระมหากษัตริย์อยุธยา

(1) พระราชศาสตร์      (2) กฎมณเฑียรบาล   (3) พระธรรมศาสตร์    (4) พระราชกำหนด

ตอบ 2 หน้า 124 กฎหมายสำคัญที่รองรับสถานะอันสูงส่งดุจเทวะของพระมหากษัตริย์อยุธยาก็คือ “กฎมณเฑียรบาล” ที่ตราขึ้นในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ซึ่งถือเป็นเอกสารฉบับแรก ที่บันทึกเกี่ยวกับสถานะและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์อยุธยาลงไว้เป็นลายลักษณ์อักษร โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อกำหนดหลักปฏิบัติที่บุคคลทั้งหลายต้องกระทำต่อพระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ จึงถือเป็นหลักฐานที่แสดงถึงการเป็นเทวราชาของกษัตริย์อยุธยาได้อย่างดี

16.       เหตุใดการแบ่งงานตามลักษณะหน้าที่ในสมัยพระบรมไตรโลกนาถจึงไม่สมบูรณ์

(1)       กรมใหญ่มีงานในความรับผิดชอบหลายประเภท

(2)       กรมที่มีลักษณะงานเป็นแบบทหาร ถูกจัดไว้ฝ่ายพลเรือน

(3)       เวลาเกิดศึกสงคราม ข้าราชการทุกกรมกองต้องออกไปรบได้           

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 155 – 156 สาเหตุที่ทำให้ระบบแบ่งงานตามลักษณะหน้าที่เฉพาะอย่างในสมัย

สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถไม่สมบูรณ์ มีดังนี้

1.         กรมใหญ่ เช่น กรมพระคลังมีงานในความรับผิดชอบหลายประเภทในเวลาเดียวกัน

2.         เวลาเกิดศึกสงคราม ข้าราชการทุกกรมกองต้องออกไปรบได้เหมือนกันหมดถ้าได้รับคำสั่ง

3.         กรมที่มีลักษณะงานเป็นแบบทหารถูกจัดไว้ในฝ่ายพลเรือน ส่วนกรมที่มีลักษณะงาบนเป็นพลเรือนกลับถูกจัดไว้ในฝ่ายทหาร

17.       ในสมัยอยุธยา คดีศาลรับสั่งหมายถึงคดีอะไร

(1)       คดีที่พระมหากษัตริย์จะทรงตัดสินเองโดยไม่ผ่านกรมลูกขุน

(2)       คดีนครบาล    (3) คดีที่พระมหากษัตริย์ทรงมอบให้ศาลตัดสิน

(4)       คดีพิพาทระหว่างคนไทยและคนต่างชาติ

ตอบ 1 หน้า 135 – 136 คดีที่พระมหากษัตริย์ทรงมีส่วนร่วมในการพิจารณาด้วย จะเรียกว่า “ความรับสั่ง” แต่ถ้าเป็นคดีที่ราษฎรถวายฎีกาขึ้นมา โดยพระมหากษัตริย์ทรงมอบให้ กรมพระตำรวจเป็นผู้สอบสวน และพระองค์จะทรงตัดสินเองโดยไม่ผ่านกรมลูกขุน คดีเช่นนี้จะเรียกว่า “คดีศาลรับสั่ง”

18.       การแบ่งหน้าที่บริหารราชการออกเป็นภูมิภาคเกิดขึ้นในสมัยใด

(1) ต้นอยุธยา  (2) อยุธยาตอนปลาย

(3)       ต้นรัตนโกสินทร์          (4) สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ตอบ 2 หน้า 157 – 158 ในสมัยอยุธยาตอนบ่ลาย ระบบบริหารราชการส่วนกลางจะเป็นการบริหารแบบแบ่งหน้าที่กันตามเขตแดนหรือภูมิภาค (Territorial Basis) ดังนี้

1.         กรมกลาโหมปกครองทหารและพลเรือนในหัวเมืองภาคใต้

2.         กรมมหาดไทยปกครองทหารและพลเรือนในหัวเมืองภาคเหนือ

3.         กรมพระคลังปกครองทหารและพลเรือนในหัวเมืองชายทะเลภาคตะวันออก

19.       การปฏิรูปการปกครองสมัยพระบรมไตรโลกนาถ มีหลักการสำคัญอย่างไร

(1) รวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง (2) กระจายอำนาจออกจากศูนย์กลาง

(3) เสริมสร้างอำนาจให้เมืองลูกหลวงในเขตหัวเมืองชั้นใน     (4) แบ่งหัวเมืองออกเป็นชั้นเอก โท ตรี

ตอบ 1 หน้า 148 นโยบายการปฏิรูปการปกครองและระบบบริหารราชการชองสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ มีดังนี้

1.         แบ่งแยกงานบริหารออกเป็นฝ่ายทหารและพลเรือน รวมทั้งตั้งกรมสำคัญขึ้นใหม่ 2 กรม คือ กรมกลาโหมทำหน้าที่ดูแลฝ่ายทหาร และกรมมหาดไทยทำหน้าที่ดูแลฝ่ายพลเรือน

2.         จัดการปกครองในรูปรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง และยกเลิกระบบเมืองลูกหลวงในเขต หัวเมืองชั้นใน (แต่มิได้ยกเลิกเด็ดขาด) โดยจัดให้เขตเมืองชั้นในเป็นเขตมณฑลราชธานี ซึ่งเมืองหลวงเข้าไปควบคุมโดยตรง

20.       ในสมัยพระบรมไตรโลกนาถ ข้อใดหมายถึงเขตมณฑลราชธานี

(1) เมืองลูกหลวง        (2) เขตเมืองชั้นในที่เมืองหลวงควบคุมโดยตรง

(3) เมืองประเทศราช   (4) เขตหัวเมืองชั้นนอก

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 19. ประกอบ

21.       การปรับปรุงระบบการบริหารราชการส่วนภูมิภาคสมัยสมเด็จพระนเรศวร มีผลอย่างไร

(1) มีการกระจายอำนาจสู่ส่วนภูมิภาค

(2) มีการจัดตั้งเมืองพระยามหานคร

(3)       เมืองหลวงสามารถควบคุมส่วนภูมิภาคอย่างมีประสิทธิภาพชั่วระยะเวลาหนึ่ง

(4)       ให้ขุนนางในเมืองหลวงเป็นผู้แต่งตั้งกรมการเมืองส่วนภูมิภาค

ตอบ 3 หน้า 162 – 164 การปรับปรุงระบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคในสมัยสมเด็จพระนเรศวร มีดังนี้

1.         รวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง เพื่อเพิ่มอำนาจให้เมืองหลวงควบคุมส่วนภูมิภาคได้อย่างมีประสิทธิภาพ (แต่มีผลเพียงชั่วระยะเวลาหนึ่ง มิได้มีผลถาวร)

2.         ยกเลิกระบบเมืองลูกหลวงและเมืองพระยามหานครในเขตเมืองชั้นนอก และจัดแบ่งหัวเมืองในเขตชั้นนอกเป็นเมืองชั้นเอก โท ตรี ตามลำดับ

3.         จัดส่งขุนนางออกไปเป็นเจ้าเมืองเหล่านี้ และให้แต่ละเมืองขึ้นตรงต่อเมืองหลวง ฯลฯ

22.       ข้อใดคือลักษณะสำคัญของสถาบันกษัตริย์ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์

(1)       ไม่เน้นบทบาทพระมหากษัตริย์ในฐานะพระโพธิสัตว์

(2)       ไม่ให้ความสำคัญเรื่องบารมีของผู้ปกครอง

(3)       ลดความสำคัญของเทวราชา และทำให้สถาบันกษัตริย์มีลักษณะเป็นมนุษย์มากขึ้น

(4)       เน้นอุดมการณ์พ่อปกครองลูก

ตอบ 3 หน้า 183 – 189, 197 ลักษณะสำคัญของสถาบันกษัตริย์ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ มีดังนี้

1.         การเน้นอุดมการณ์ธรรมราชา เช่น เน้นบทบาทพระมหากษัตริย์ในฐานะพระโพธิสัตว์ ผู้ทรงธรรมและปกครองโดยธรรม รวมทั้งให้ความสำคัญเรื่องบารมีของผู้ปกครอง

2.         การลดความสำคัญของเทวราชา และทำให้สถาบันกษัตริย์มีลักษณะเป็นมนุษย์มากขึ้น

3.         มีร่องรอยของคติความเชื่อดั้งเดิม คือ ระบบพ่อปกครองลูก แต่จะเห็นได้อย่างชัดเจน ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 เป็นต้นไป

23.       ข้อใดคือลักษณะสำคัญของสถาบันกษัตริย์ในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย

(1) ลักษณะเทวราชามีความสำคัญมากขึ้น

(2) ลดความเป็นสมบูรณาญาสิทธิราชย์

(3) ลดความสำคัญในเรื่องผู้นำที่มีบารมีสูง

(4) เน้นคติธรรมราชาและพ่อปกครองลูก

ตอบ 4 หน้า 197, 202 – 204 ลักษณะสำคัญของสถาบันกษัตริย์ในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย มีดังนี้

1.         การเน้นคติธรรมราชาและพ่อปกครองลูก 2. ความเชื่อในเรื่องบารมีของพระมหากษัตริย์ยังคง มีอยู่ 3. ความเสื่อมของลักษณะเทวราขา      4. ความเป็นสมบูรณาญาสิทธิราชย์อย่างสมบูรณ์

24.       ราชกิจจานุเบกษาเริ่มพิมพ์เผยแพร่ในรัชกาลใดของสมัยรัตนโกสินทร์

(1) รัชกาลที่ 4  (2) รัชกาลที่ 5  (3) รัชกาลที่ 6  (4) รัชกาลที่ 7

ตอบ 1 หน้า 199 – 200 รัชกาลที่ 4 ทรงจัดพิมพ์หนังสือทางราชการออกเผยแพร่เป็นรายสัปดาห์ ที่เรียกว่า “ราชกิจจานุเบกษา” โดยได้ความคิดและแบบอย่างมาจากตะวันตก ทั้งนี้เพื่อให้ข้อมูล แก่ประชาชนเกี่ยวกับประกาศราชการและกฎหมายต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง รวดเร็ว และปิดหนทางที่ขุนนางจะทำดวงตราปลอมเพื่ออ้างรับสั่งกับราษฎร

25.       ข้อใดคือปัญหาในระบบบริหารราชการส่วนกลางในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย ก่อนปฏิรูปการปกครอง สมัยรัชกาลที่ 5

(1)       กรมกองต่าง ๆ มีงานหลายประเภทอยู่ในความรับผิดชอบ

(2)       กรมกองต่าง ๆ ได้รับงบประมาณมากเกินไป

(3)       เสนาบดีกรมวังและนครบาลมีรายได้มากเกินไป

(4)       กองทัพประจำการมีอำนาจมากเกินไป

ตอบ 1 หน้า 222 – 225 ปัญหาในระบบบริหารราชการส่วนกลางในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย ก่อนการปฏิรูปการปกครองในสมัยรัชกาลที่ 5 มีดังนี้

1.         กรมกองต่าง ๆ มีงานหลายประเภทอยู่ในความรับผิดชอบ

2.         กรมกองตาง ๆ ไม่สามารถพัฒนาความชำนาญเฉพาะอย่างขึ้นได้

3.         การปฏิบัติราชการก้าวก่ายสับสน ไม่มีประสิทธิภาพ และข้าราชการทุจริตกันแพร่หลาย

4.         ไม่มีการจัดสรรงบประมาณให้แต่ละกรมกอง และไม่มีเงินเดือนให้ข้าราชการ

26.       ข้อใดคือปัญหาในระบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคก่อนการปฏิรูปการปกครอง

(1)       เจ้าเมืองและกรมการเมืองไม่มีอำนาจในการเก็บภาษี

(2)       หัวเมืองชั้นนอกมีความเป็นอิสระมากเกินไป

(3)       ระบบมณฑลเทศาภิบาลขาดประสิทธิภาพ

(4)       เมืองประเทศราชไม่มีอำนาจปกครองตนเอง

ตอบ 2 หน้า 225 – 226 ปัญหาในระบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคและเขตประเทศราช ก่อนการปฏิรูปการปกครองในสมัยรัชกาลที่ 5 มีดังนี้

1.         หัวเมืองชั้นนอกมีความเป็นอิสระมากเกินไป ทำให้เมืองหลวงไม่สามารถควบคุมได้อย่างใกล้ชิด

2.         เจ้าเมืองและกรมการเมืองไม่มีเงินเดือน ทำให้ต้องหารายได้จากการ “กินเมือง”

3.         ราชธานีให้เขตประเทศราชปกครองตนเอง จึงเปิดโอกาสให้มหาอำนาจเข้าแทรกแซงได้ง่าย

27.       ข้อใดคือผลงานสำคัญในการปฏิรูประบบบริหารส่วนกลางในระยะแรก

(1) การจัดตั้งกระทรวงแบบใหม่ 12 กระทรวง            (2) ระบบทาสถูกยกเลิกโดยเด็ดขาด

(3) มีการจัดตั้งสภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน 2 สภา   (4) มีการปฏิรูประบบการศาลอย่างแท้จริง

ตอบ 3 หน้า 227 – 228 รัชกาลที่ 5 ทรงปฏิรูประบบบริหารส่วนกลางในระยะแรก (พ.ศ. 2417 – 2418) โดยมีผลงานที่สำคัญ คือ การจัดตั้งสภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดินขึ้นมา 2 สภา ได้แก่ สภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน (State Council หรือ Council of State) และสภาองคมนตรี (Privy Council)

28.       ข้อใดถูกในสมัยรัตนโกสินทร์

(1)       มีการยกเลิกระบบเมืองประเทศราชโดยเด็ดขาดในสมัยรัชกาลที่ 5

(2)       ระบบมณฑลเทศาภิบาลสามารถแก้ปัญหาระบบนครรัฐได้

(3)       การจัดตั้งมณฑลเทศาภิบาลไม่ได้ทำพร้อมกันทีเดียวทั้งหมด           

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 56, 234 – 235 รัชกาลที่ 5 ทรงปฏิรูประบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคแบบรวมศูนย์ อำนาจ โดยการจัดตั้งระบบมณฑลเทศาภิบาลขึ้น แต่มิได้จัดทำพร้อมกันทีเดียวทั่วประเทศ ส่งผลให้ระบบเมืองพระยามหานครหรือนครรัฐสิ้นสุดลง และระบบเมืองประเทศราชถูกยกเลิก โดยเด็ดขาด ทำให้ประเทศไทยสามารถรวมกันเป็นปึกแผ่นเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในลักษณะ รัฐประชาชาติ (National State) ได้สำเร็จ

29.       ข้อใดคืออุปสรรคในการปฏิรูประบบบริหารราชการส่วนภูมิภาค

(1)       การต่อต้านของฝ่ายอนุรักษนิยมในหัวเมือง

(2)       ขุนนางในเมืองหลวงไม่ต้องการยกเลิกระบบกินเมือง

(3)       รัฐบาลไม่สามารถปราบการจลาจลตามหัวเมืองได้

(4)       ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 236 – 237 อุปสรรคในการปฏิรูประบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคในสมัยรัชกาลที่ 5 นอกจากจะมีปัญหาเรื่องบุคลากรและเงินที่จะใช้ในระบบราชการแบบใหม่แล้ว ยังเกิดปัญหา การต่อต้านของฝ่ายอนุรักษนิยมในหัวเมือง ซึ่งได้แก่ พวกเจ้าเมืองและเจ้าประเทศราชเดิม ทั้งในมณฑลอีสาน พายัพ และปัตตานีในช่วงปี พ.ศ. 2444 – 2445 แต่รัฐบาลก็สามารถ ปราบปรามลงได้สำเร็จ

30.       ข้อใดคือความแตกต่างในการปกครองส่วนท้องถิ่นระหวางสมัยรัตนโกสินทร์กับอยุธยา

(1)       มีการเปลี่ยนแปลงหน่วยการปกครองแบบเดิม

(2)       ประชาชนได้เลือกผู้ใหญ่บ้าน และผู้ใหญ่บ้านร่วมกันเลือกกำนัน  

(3) ผู้ใหญ่บ้านและกำนันไม่มีสิทธิเป็นกรรมการสุขาภิบาลตำบล

(4)       มีการจัดตั้งสุขาภิบาลตำบลสมัยอยุธยา และเทศบาลในสมัยรัตนโกสินทร์

ตอบ 2 หน้า 168 – 169, 236 การปกครองส่วนท้องถิ่นในสมัยรัตนโกสินทร์ จะมีหน่วยการปกครอง แบบเดิมเหมือนสมัยอยุธยา คือ เป็นหมู่บ้าน ตำบล และอำเภอ แต่มีการเปลี่ยนแปลงที่มาของผู้ปกครอง โดยให้ประชาชนได้เลือกผู้ใหญ่บ้าน และผู้ใหญ่บ้านร่วมกันเลือกกำนัน ส่วนนายอำเภอนั้นแต่งตั้งมาโดยมหาดไทย นอกจากนี้ยังมีการจัดตั้งสุขาภิบาลตำบล ซึ่งกรรมการสุขาภิบาลตำบลจะมาจากผู้ใหญ่บ้านและกำนันที่มาจากการเลือกตั้งนั่นเอง

31.       พระมหากษัตริย์สุโขทัยมิวิธีควบคุมอำนาจของลูกเจ้าลูกขุนอย่างไร

(1) ไม่ให้ลูกเจ้าลูกขุนครองเมือง

(2) ไม่ให้ลูกเจ้าลูกขุนเป็นแม่ทัพ

(3)       ให้ราษฎรฟ้องร้องลูกเจ้าลูกขุนได้

(4) ออกกฎหมายให้ลูกเจ้าลูกขุนเป็นขุนธรรม 

ตอบ 3 หน้า 276 พระมหากษัตริย์สุโขทัยทรงควบคุมอำนาจของลูกเจ้าลูกขุนด้วยวิธีการดังนี้

1.         ให้ไพร่หรือราษฎรฟ้องร้องกล่าวโทษลูกเจ้าลูกขุนได้โดยตรงต่อพระมหากษัตริย์ และ พยายามตัดสินความให้อย่างยุติธรรม

2.         ปลูกฝังให้ลูกเจ้าลูกขุนทำตัวเป็นขุนธรรม มิใช่ขุนมาร เพราะขุนธรรมเท่านั้นจึงจะอยู่ในอำนาจได้นาน (แต่ไม่ได้ออกเป็นกฎหมายบังคับ)

32.       เหตุใดลูกเจ้าลูกขุนต้องมีความรู้ดีทางศาสนา

(1) เพื่อประโยชน์ในการปกครอง

(2) ลูกเจ้าลูกขุนมีหน้าที่สนับสนุนพุทธศาสนา

(3) ลูกเจ้าลูกขุนมีหน้าที่สั่งสอน

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 272, (คำบรรยาย) ความรู้ทางศาสนาเป็นศาสตร์อีกด้านหนึ่งที่สำคัญสำหรับลูกเจ้าลูกขุน เนื่องจากศาสนามีอิทธิพลสำคัญและมีประโยชน์ต่อแนวทางการปกครองของสุโขทัยเป็นอย่างมาก เช่น หลักทศพิธราชธรรม จักรวรรดิวัตร และราชจรรยานุวัตร ทั้งนี้เพราะหน้าที่สำคัญของกษัตริย์ และลูกเจ้าลูกขุน คือ เป็นผู้สั่งสอนประชาชนให้รู้บุญรู้ศีลธรรม และเสริมสร้างบารมีด้วยการ บำรุงและสนับสนุนพุทธศาสนา

33.       ข้อใดถูกต้องตามกฎหมายล้านนา    

(1) ลูกเจ้าลูกขุนทำผิดมีโทษหนักกว่าสามัญชน

(2)       ทรัพย์สินของลูกเจ้าลูกขุนถูกตีค่าให้ต่ำกว่าสามัญชน

(3)       นายช้างต้องหลีกทางให้นายม้า

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 275, 295 กฎหมายล้านนาได้กำหนดสิทธิและวิธีคานอำนาจของลูกเจ้าลูกขุนไว้ดังนี้

1.         มีสิทธิหาผลประโยชน์จากนาขุมราขการหรือนาขุมการเมือง แต่ไม่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินนั้น อย่างแท้จริง          2. ทรัพย์สินของลูกเจ้าลูกขุนถูกตีค่าหรือตีราคาสูงกว่าของสามัญชน

3.         เมื่อทำความผิดลูกเจ้าลูกขุนจะถูกลงโทษปรับหนักกว่าสามัญชน แม้จะเป็นความผิดชนิดเดียวกัน

4.         มีกฎหมายกำหนดให้ผู้น้อยต้องหลีกทางให้แก่ผู้ใหญ่กว่าตน เช่น ให้นายม้าหลีกให้นายช้าง ผู้มียศสูงกว่าตน ฯลฯ

34.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับระบบไพร่ของสุโขทัยและล้านนา

(1)       ทำให้รัฐได้ใช้แรงงานไพร่ได้เต็มที่        (2) ทำให้ไพร่ไม่ต้องเสียภาษี

(3) ทำให้ไพร่มีเสรีภาพในการเคลื่อนไหว         (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 273, 283 ระบบไพร่ของสุโขทัยและล้านนา คือ การจัดไพร่ให้สังกัดมูลนายที่เป็น ลูกเจ้าลูกขุน โดยมูลนายจะต้องคอยดูแลให้ไพร่อยู่ในภูมิลำเนา คอยเกณฑ์ไพร่มาทำงาน ตามกำหนดเวลา ควบคุมให้ไพร่อยู่ในกฎหมาย และควบคุมเรื่องการเก็บภาษีอากรจากไพร่ ซึ่งระบบไพร่ที่มีการจัดการที่ดีถือเป็นกลไกสำคัญที่ทำให้รัฐสามารถดึงประโยชน์ทั้งด้านแรงงาน และส่วยจากไพร่มาใช้ได้อย่างเต็มที่

35.       หลักฐานใดที่แสดงว่าสุโขทัยมีทาส

(1) มีหลักฐานเกี่ยวกับการหลบหนีของข้า      (2) มีหลักฐานเกี่ยวกับข้าพระอาราม

(3) มีการเลี้ยงดูเชลยศึกไว้ใช้งาน       (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 289 – 290 หลักฐานสุโขทัยได้กล่าวถึงทาสอยู่หลายแห่ง ได้แก่

1.         จารึกสุโขทัยหลักที่ 1 กล่าวถึงการกวาดต้อนเชลยศึก “มาเลี้ยงมาขุน” โดยไม่ฆ่า และนำมาใช้งานเมื่อต้องการ

2.         จารึกหลักที่ 2 กล่าวถึงการซื้อคนปล่อยที่ตลาด

3.         จารึกหลักที่ 38 กล่าวถึงข้าหลบหนีนาย

4.         จารึกหลักที่ 15 กล่าวถึงการยกข้าและลูกสาวลูกชายให้เป็นข้าพระอาราม ฯลฯ

36.       “เข้าเดือน ออกเดือน” หมายถึงสิ่งใด

(1) จำนวนวันการเกณฑ์ไพร่หลวงในสมัยอยุธยา        (2) จำนวนวันการเกณฑ์ไพร่สมในสมัยอยุธยา

(3) การเกณฑ์ไพร่หลวงในสมัยรัตนโกสินทร์   (4) การเกณฑ์ไพร่สมในสมัยรัตนโกสินทร์

ตอบ 1 หน้า 340 คำว่า “เข้าเดือน ออกเดือน” หมายถึง จำนวนวันการเกณฑ์แรงงานไพร่หลวง ในสมัยอยุธยา โดยไพร่หลวงจะถูกเกณฑ์แรงงานปีละ 6 เดือน แต่อาจมาทำงาน 1 เดือน ออกไปอยู่บ้าน 1 เดือน สลับกันไปได้ และเวลามาทำงานต้องนำข้าวปลาอาหารมาเอง เพราะทางราชการจะไม่เลี้ยงดูอย่างใด แต่ถ้าไพร่หลวงไม่ต้องการมาใช้แรงงานจะส่งเงิน มาแทนก็ได้ เรียกว่า “เงินค่าราชการ”

37.       “ข้อยมาเป็นข้า” สมัยล้านนา เทียบได้กับทาสชนิดใดในสมัยอยุธยา

(1) ทาสสินไถ่  (2) ทาสขัดดอก           (3) ทาสเชลย   (4) ทาสในเรือนเบี้ย

ตอบ 3 หน้า 290, 351, (คำบรรยาย) ข้าหรือทาสของล้านนามี 5 ชนิด คือ

1.         ข้าที่ซื้อด้วยข้าวของ ซึ่งตรงกับทาสสินไถ่ของอยุธยา

2.         ลูกข้าหญิง ซึ่งตรงกับทาสในเรือนเบี้ยของอยุธยา

3.         มอบตัวเป็นข้า ซึ่งตรงกับทาสที่เลี้ยงไว้ในยามข้าวยากหมากแพงของอยุธยา

4.         ฉิบหายด้วยความผิดจึงเข้าเป็นข้า ซึ่งตรงกับทาสที่ได้มาด้วยการช่วยให้พ้นโทษปรับของอยุธยา

5.         ข้อยมาเป็นข้า ซึ่งตรงกับทาสเชลยของอยุธยา

38.       ชนชั้นใดในสมัยสุโขทัยไม่ต้องเสียภาษีให้รัฐ

(1)ไพร่ (2)ขุนนางชั้นผู้น้อย      (3) ลูกเจ้าลูกขุน          (4) ถูกเฉพาะข้อ2และ3

ตอบ 4 หน้า 274 – 275, 278, (คำบรรยาย) สิทธิพิเศษของลูกเจ้าลูกขุนในสมัยสุโขทัย คือ ไม่ถูก เกณฑ์แรงงาน มีไพร่อยู่ในสังกัดได้ และไม่ต้องเสียภาษี เพราะในหลักฐานสุโขทัยกล่าวเฉพาะ แต่การที่ลูกเจ้าลูกขุนเป็นผู้เก็บภาษีจากไพร่เท่านั้น ส่วนข้าราชการระดับล่างหรือขุนนางชั้นผู้น้อย จะมีฐานะความเป็นอยู่ไม่ต่างจากไพร่มากมัก เพียงแต่ได้รับยกเว้นไม่ต้องถูกเกณฑ์แรงงาน และ ไม่ต้องเสียภาษีให้รัฐ

39.       พบศพชายไทยนอนตายอยู่ริมแม่น้ำ พลิกศพดูพบว่าปรากฏชื่อมูลนายติดอยู่ที่ข้อมือ ถามว่าศพดังกล่าว น่าจะเป็นคนไทยสมัยใด

(1) สุโขทัย       (2) ล้านนา       (3) อยุธยา       (4) ต้นรัตนโกสินทร์

ตอบ 4 หน้า 392, 417, (คำบรรยาย) การสักข้อมือไพร่เป็นตัวอักษรเริ่มขึ้นครั้งแรกตั้งแต่สมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินแห่งกรุงธนบุรี และใช้ต่อมาจนถึงสมัยต้นรัตนโกสินทร์ โดยได้กำหนดให้ สักข้อมือไพร่ไว้ที่ด้านใน ระบุชื่อมูลนายและชื่อเมืองอันเป็นภูมิลำเนาเพื่อป้องกันไพร่หลบหนี สับเปลี่ยนมูลนาย หรือหนีไปหลบซ่อนอยู่ต่างเมืองและตามป่าเขาอีก จึงเป็นทางป้องกันมิให้ ไพร่หลวงสูญหาย หรือมิให้ไพร่หลวงหนีไปเป็นไพร่สมของมูลนายได้ง่ายเหมือนสมัยก่อน

40.       การสักข้อมือไพร่ เพื่อวัตถุประสงค์ใดเป็นสำคัญ

(1) เพื่อความงาม         (2) เพื่อป้องกันไพร่หลบหนี

(3) เพื่อรู้ชื่อมูลนาย      (4) เพื่อรู้จักภูมิลำเนาไพร่

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 39. ประกอบ

41.       ข้อใดมิใช่คุณสมบัติของคนถวายตัวเป็นขุนนาง

(1) วุฒิ 4

(2) อธิบดี 4

(3) พรหมวิหาร 4

(4) คุณานุรูป

ตอบ 3 หน้า 316 คุณสมบัติของผู้ที่จะถวายตัวเป็นขุนนางในสมัยอยุธยา มีอยู่ 9 ประการ ดังนี้

1.         วุฒิ 4 ประการ ได้แก่ ชาติวุฒิ วัยวุฒิ คุณวุฒิ และปัญญาวุฒิ

2.         อธิบดี 4 ประการ ได้แก่ ฉันทาธิบดี วิริยาธิบดี จิตาธิบดี และวิมังสาธิบดี

3.         คุณานุรูป 1 ประการ หมายถึง เป็นผู้มีบุคลิกลักษณะดี น่าไว้วางพระทัยแก่พระมหากษัตริย์ และน่าเคารพนับถือแก่ประชาชนทั่วไป

42.       การถวายตัวเป็นขุนนางในสมัยอยุธยาเมื่ออายุเท่าไร

(1)21ปี

(2)25ปี

(3) 31ปี

(4) 35ปี

ตอบ 3 หน้า 316, (ตูคำอธิบายข้อ 41. ประกอบ) คุณสมบัติของผู้ที่จะถวายตัวเป็นขุนนาง ในสมัยอยุธยาประการหนึ่ง คือ ต้องประกอบด้วยวุฒิ 4 ประการ ได้แก่

1.ชาติวุฒิ คือ เป็นผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากอัครมหาเสนาบดี

2.         วัยวุฒิ คือ มีอายุตั้งแต่ 31 ปีขึ้นไป

3.         คุณวุฒิ คือ เป็นผู้มีความรู้ฝ่ายทหารและพลเรือนชำนิชำนาญ

4.         ปัญญาวุฒิ คือ มีสติปัญญาตดี รอบรู้ในกิจการบ้านเมือง และเรื่องนานาประเทศ

43.       ลักษณะการไหว้โดยการประนมมือให้นิ้วหัวแม่มืออยู่ปลายจมูก ปลายนิ้วชี้จรดหว่างคิ้ว ผู้หญิงถอยเท้า ข้างที่ถนัดไปข้างหลัง ย่อเข่าลง ประนมมือไหว้ ถามว่าเป็นการไหว้ผู้ใด

(1) ไหว้คนทั่วไป

(2) ไหว้คนเสมอกัน

(3) ไหว้ผู้อาวุโส

(4) ไหว้พระ

ตอบ 3 (คำบรรยาย) การไหว้บิดามารดาหรือผู้ที่มีพระคุณและผู้อาวุโสอันเป็นที่เคารพยิ่ง คือลักษณะการไหว้โดยการยกมือประนมขึ้นให้นิ้วหัวแม่มือจรดปลายจมูก ปลายนิ้วชี้จรดหว่างคิ้ว ผู้ชายให้ค้อมตัวลง ประนมมือไหว้ ส่วนผู้หญิงถอยเท้าข้างที่ถนัดไปข้างหลัง ย่อเข่าลง ประนมมือไหว้

44.       การทำความเคารพศพแบบไทย ข้อใดถูก

(1) กราบ 3 ครั้งแบมือ (2) กราบ 1 ครั้งแบมือ

(3) กราบ 1 ครั้งไม่แบมือ         (4) ถวายคำนับหรือถอนสายบัว

ตอบ 3 (คำบรรยาย) การทำความเคารพศพแบบไทยที่ถูกต้อง ให้นั่งคุกเข่าราบทั้งชายและหญิงจากนั้นจุดธูป 1 ดอก (ถ้าเป็นศพพระจุด 3 ดอก) ประนมมือยกธูปขึ้นให้ปลายนิ้วชี้อยู่หว่างคิ้ว ตั้งจิตขอขมาต่อศพ แล้วปักธูปลงบนที่สำหรับปักธูป จากนั้นนั่งพับเพียบหมอบกราบแบบกระพุ่ม มือตั้ง 1 ครั้ง (ไม่แบมือ) พร้อมอธิษฐานให้ดวงวิญญาณศพไปสู่สุคติ แล้วลุกขึ้น ถ้าเป็นศพ ของผู้ที่มีอายุน้อยกว่าไม่ต้องกราบหรือไหว้ เมื่อปักธูปลงแล้วให้นิ่งสงบและอธิษฐานเท่านั้น

45.       ค่านิยมของสังคมสุโขทัยได้แก่เรื่องใด

(1) อย่านั่งชิดผู้ใหญ่    (2) ท่านสอนอย่าสอนตอบ

(3) ผู้ใหญ่ต้องควบคุมอารมณ์เมื่ออยู่ต่อหน้าผู้น้อย    (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 294 ค่านิยมของสังคมสุโขทัยได้กำหนดหลักปฏิบัติระหว่างผู้ใหญ่และผู้น้อยไว้ คือ ผู้ใหญ่ซึ่งเป็นฝ่ายมีอำนาจ ถูกกำหนดให้มีความยุติธรรม เมตตากรุณา ให้รางวัลแก่ผู้น้อยที่มี ความดีความชอบ และรู้จักควบคุมอารมณ์ตนเองเวลาอยู่ต่อหน้าผู้น้อย ส่วนผู้น้อยถูกกำหนดให้มีความจงรักภักดี กตัญญกตเวที และเคารพยำเกรงผู้ใหญ่ ดังคำสอนให้ “อย่านั่งชิดผู้ใหญ่” และ “ทำนสอนอย่าสอนตอบ” เป็นต้น

46.       พระมหากษัตริย์อยุธยามีนโยบายเกี่ยวกับเจ้านายอย่างไร

(1) ให้เจ้านายทุกองค์มีความสูงศักดิ์กว่าขุนนาง         (2) ให้เจ้านายได้ควบคุมอำนาจบริหารมากกว่าขุนนาง

(3) พยายามควบคุมจำนวนเจ้านายไว้ด้วย      (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 3 หน้า 305, 313, 322 – 323 พระมหากษัตริย์อยุธยามีนโยบายคานอำนาจเจ้านาย ดังนี้

1.         ควบคุมจำนวนเจ้านาย โดยกำหนดผู้มีสิทธิเป็นเจ้านายมีได้เพียง 3 ชั่วอายุคน คือ ในชั่วลูก หลาน และเหลนเท่านั้น

2.         ลดความสูงศักดิ์ของเจ้านายลงทุกชั่วคน จึงไม่อาจกล่าวได้ว่าเจ้านายมีความสูงศักดิ์กว่าขุนนาง

3.         ไม่ให้เจ้านายได้ควบคุมการบริหารกรมกองสำคัญในส่วนกลาง และไม่ให้เป็นเจ้าเมือง ในส่วนภูมิภาค แต่ให้ขุนนางมีอำนาจหน้าที่นี้แทน

4.         ควบคุมจำนวนไพร่สมของเจ้านาย ฯลฯ

47.       เหตุใดเจ้านายในสมัยอยุธยาจึงได้ “ทรงกรม”

(1) เพื่อให้เจ้านายได้เป็นเสนาบดี       (2) เพื่อให้เจ้านายได้ปกครองไพร่หลวง

(3) เพื่อให้เจ้านายได้ปกครองไพร่สมจำนวนหนึ่ง        (4) เพื่อให้เจ้านายเป็นเจ้าเมือง

ตอบ 3 หน้า 308 การทรงกรมของเจ้านายในสมัยอยุธยา คือ การปกครองบังคับบัญชากรม ซึ่งเริ่มเกิดขึ้น ตั้งแต่สมัยสมเด็จพระบรมไตรฯ เป็นต้นมา เพื่อเป็นสิ่งทดแทนการที่เจ้านายเคยได้ครองเมือง ในอดีต และเพื่อไม่ให้เจ้านายหมดอำนาจไปเสียทีเดียว พระมหากษัตริย์จึงทรงให้เจ้านาย ได้บังคับบัญชากรมและได้ปกครองไพร่สมจำนวนหนึ่ง แต่จะมีจำนวนมากน้อยเท่าใด ขึ้นอยู่กับศักดินาของเจ้านาย

48.       ไพร่ในสมัยอยุธยาทำสิ่งใดไม่ได้

(1) ยกมรดกให้ลูกหลาน         (2) เดินทางย้ายถิ่นอย่างเสรี

(3) เข้าหาผลประโยชน์จากที่ดินที่ได้หักร้างถางพงไว้  (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 2 หน้า 345, 350, (คำบรรยาย) สิทธิของไพร่ในสมัยอยุธยามีอยู่หลายประการ เช่น ไพร่มีสิทธิ ในที่ดินที่ได้หักร้างถางพงไว้ และมีสิทธิเข้าหาผลประโยชน์จากที่ดินนั้น รวมถึงมีสิทธิที่จะขาย หรือยกเป็นมรดกให้แก่ลูกหลานได้ ฯลฯ แต่เมื่อไพร่ต้องอยู่ในระบบไพร่ ทำให้สิทธิบางอย่าง ของไพร่ถูกลิดรอนไป เช่น ไพร่ถูกควบคุมเรื่องการเคลื่อนไหว จึงไม่สามารถเดินทางย้ายถิ่น อย่างเสรี และต้องมาให้แรงงานตามกำหนด ฯลฯ

49.       พระมหากษัตริย์อยุธยาทรงมีนโยบายเกี่ยวกับไพร่สมอย่างไร

(1) เกณฑ์แรงงานไพร่สมมาใช้ทางราชการมากกว่าไพร่หลวง (2) พยายามลดจำนวนไพร่สม

(3) พยายามเพิ่มจำนวนไพร่สม           (4) ไม่ให้ไพร่สมย้ายไปเป็นไพร่หลวง

ตอบ 2 หน้า 339 พระมหากษัตริย์อยุธยาทรงพยายามลดจำนวนไพร่สม เพื่อลิดรอนอำนาจของเจ้านาย ซึ่งเป็นมูลนายของไพร่สมส่วนใหญ่ และเพิ่มจำนวนไพร่หลวงเพื่อความมั่นคงของพระมหากษัตริย์ จึงมีการออกกฎหมายห้ามจดทะเบียนลูกหลานของไพร่หลวงเป็นไพร่สม แต่ไพร่สมสามารถ ย้ายไปเป็นไพร่หลวงได้เสมอ

50.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับระบบทาสในสมัยอยุธยา

(1) นายเงินเพิ่มค่าตัวทาสไม่ได้           (2) นายเงินมีสิทธิไม่รับค่าตัวทาสได้

(3) นายเงินใช้ทาสเข้าคุกแทนตัวเองไม่ได้       (4) ไม่มีข้าพระอาราม

ตอบ 1 หน้า 352 – 354, 356 ระบบทาสในสมัยอยุธยา นายเงินมีสิทธิเหนือทาสดังนี้

1.         ใช้งานทาสได้ทุกอย่าง 2. ใช้ทาสไปรับโทษหรือเข้าคุกแทนตนได้

3.         ใช้ทาสไปรบแทนตนได้            4. ลงโทษทาสได้แต่ต้องไม่ทำให้ทาสนั้นพิการหรือตายไป

5.         ขายทาสต่อไปได้ แต่เพิ่มค่าตัวทาสตามใจชอบไม่ได้ และถ้าทาสมีเงินมาไถ่ตัว นายเงินจะ ไม่ยอมรับค่าตัวทาสไม่ได้    6. ในกรณีที่เป็นข้าพระอารามหรือทาสวัดให้อยู่ใต้การดูแลของพระสงฆ์ ซึ่งเป็นมูลนายที่แท้จริง ฯลฯ

51.       การกำหนดศักดินามีประโยชน์อย่างไร

(1) ใช้กำหนดบทลงโทษบุคคล

(2) ใช้กำหนดยศให้กับบุคคล

(3) ใช้กำหนดที่ดินที่จะให้บุคคลถือครอง

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 309, 359 – 360 ระบบศักดินามีประโยชน์ในการกำหนดฐานะบุคคลในทางสังคมและกำหนดระเบียบในการปกครองด้านต่าง ๆ ดังนี้   1. เป็นเครื่องมือกำหนดความสูงศักดิ์ของบุคคล อำนาจหน้าที่ และความรับผิดชอบของบุคคลต่าง ๆ เพื่อจัดระเบียบของสังคม

2.         เป็นเครื่องกำหนดบทลงโทษของบุคคลที่มีความผิด 3. เป็นเครื่องวัดและกำหนดไพร่พล ในสังกัด     4. เป็นเครื่องกำหนดอภิสิทธิ์และสิทธิพิเศษบางอย่าง

52.       ข้อใดที่ศักดินาของบุคคลมีการเปลี่ยนแปลง

(1)       เมื่อบุคคลนั้นได้เลื่อนยศ

(2) เมื่อบุคคลนั้นได้ทรงกรม

(3) เมื่อบุคคลนั้นถูกลงโทษลดยศ ลดตำแหน่ง

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 309, 358, (คำบรรยาย) การกำหนดให้บุคคลมีศักดินากันคนละเท่าใดนั้นจะกำหนดจากยศ ตำแหน่ง และความรับผิดชอบในหน้าที่ราชการ ดังนั้นศักดินาของบุคคลจะมีการเปลี่ยนแปลงสูงขึ้น ก็ต่อเมื่อบุคคลนั้นได้เลื่อนยศเลื่อนตำแหน่ง หรือได้ทรงกรม และศักดินาจะมีการเปลี่ยนแปลง ลดต่ำลงเมื่อบุคคลนั้นถูกลงโทษโดยลดยศลดตำแหน่ง

53.       ในระบบศักดินาของไทย ใครคือผู้ที่มีศักดินาสูงสุดในแผ่นดิน          

(1) พระเจ้าแผ่นดิน

(2)       สมเด็จพระสังฆราช

(3) กรมพระราชวังบวรสถานมงคล

(4) สมเด็จเจ้าพระยา

ตอบ 3 หน้า 309, 357 กฎหมายอยุธยากำหนดให้ประชาชนทุกคนยกเว้นพระมหากษัตริย์ จะได้รับพระราชทานศักดินาประจำตัวเป็นจำนวนเลขลดหลั่นกันไปตามยศและตำแหน่งโดยผู้ที่มีศักดินา สูงสุดในแผ่นดิน คือ เจ้านายระดับกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) มีศักดินา 100,000 ไร่ ส่วนผู้ที่มีศักดินาต่ำสุด คือ ยาจก วณิพก ทาส และลูกทาส มีศักดินา 5 ไร่

54.       ยศสูงสุดของขุนนางคือ “สมเด็จเจ้าพระยา” ถามว่าในประวัติศาสตร์ไทยมีกี่องค์

(1) 2 องค์        (2) 3 องค์        (3) 4 องค์        (4) 5 องค์

ตอบ 3 หน้า 319, 405, (คำบรรยาย) ยศสมเด็จเจ้าพระยา ถือเป็นยศสูงสุดของขุนนาง ในประวัติศาสตร์ไทย ซึ่งเริ่มมีขึ้นครั้งแรกในสมัยกรุงธนบุรี โดยสมเด็จเจ้าพระยา ในประวัติศาสตร์ไทยจะมีอยู่ทั้งหมด 4 องค์ คือ

1.         สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกฯ (ทองด้วง) หรือรัชกาลที่ 1 ในเวลาต่อมา

2.         สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงค์ (ดิส บุนนาค)

3.         สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัด บุนนาค)

4.         สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค)

55.       ข้อใดถูกต้องในสมัยต้นรัตนโกสินทร์

(1) ขุนนางได้เลือกสรรพระมหากษัตริย์           (2) ขุนนางตระกูลบุนนาคหมดบทบาทไป

(3)       ขุนนางไม่ได้ประโยชน์จากเจ้าภาษีเลย          (4) ไพร่หลวงในสังกัดขุนนางหนีไปเป็นไพร่สมกันมาก

ตอบ 1 หน้า 400 – 404 ปัจจัยที่ทำให้ขุนนางในสมัยต้นรัตนโกสินทร์มีอำนาจเพิ่มมากขึ้น ได้แก่

1.         ขุนนางมีความสัมพันธ์ที่ดีกับพระมหากษัตริย์

2.         ไพร่หลวงในสังกัดขุนนางที่หลบหนีไปเป็นไพร่สมมีจำนวนลดลง ทำให้ขุนนางมีความมั่นคงมากขึ้น

3.         คณะเสนาบดีซึ่งสวนใหญ่เป็นขุนนางได้เลือกสรรพระมหากษัตริย์

4.         ขุนนางจำนวนหนึ่งได้ประโยชน์จากระบบเจ้าภาษีนายอากร

5.         ขุนนางตระถูลบุนนาคมีอำนาจโดดเด่นที่สุดตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์จนถึงต้นรัชกาลที่ 5 ฯลฯ

56.       ไพร่ในสมัยรัตนโกสินทร์มีสิทธิเข้ารับราชการครั้งแรกในรัชกาลใด

(1) รัชกาลที่ 1  (2) รัชกาลที่ 2  (3) รัชกาลที่ 3  (4) รัชกาลที่ 4

ตอบ 1 หน้า 408, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 1 ได้มีการเปลี่ยนแปลงกฎเกณฑ์การถวายตัว

เป็นฃุนนาง โดยไม่มีข้อขีดคั่นในเรื่องชาติวุฒิเหมือนสมัยอยุธยา ทำให้ไพร่หรือสามัญชนมีสิทธิ เข้ารับราชการเป็นครั้งแรก แต่โอกาสที่ไพร่จะเข้าสู่ระบบขุนนางก็ยังยากอยู่ เพราะลูกหลานขุนนาง มักจะได้เป็นขุนนางต่อมานั่นเอง

57.       การเปิดประเทศมีผลต่อไพร่อย่างไร

(1) ไพร่ถูกเกณฑ์แรงงานมากขึ้น         (2) ไพร่เสียเงินค่าราชการมากขึ้น

(3) ไพร่ปลูกข้าวมากขึ้น           (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 3 หน้า 416, 424 ภายหลังการเปิดประเทศ เศรษฐกิจของไทยเปลี่ยนจากระบบผลิตเพื่อเลี้ยงตัวเอง มาเป็นระบบผลิตเพื่อส่งออก ทำให้ความสำคัญของไพร่ในฐานะแรงงาน และผู้ส่งส่วยลดลงไปมาก แตไพร่จะมีบทบาทสำคัญยิ่งในด้านการเป็นผู้ผลิตสินค้าเกษตร เพื่อส่งออก โดยเฉพาะการปลูกข้าว ซึ่งได้กลายเป็นสินค้าออกที่สำคัญที่สุดของไทย

58.       ปัญหาการเมืองที่เกิดจากชาวจีนในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย ได้แก่เรื่องใด

(1) ชาวจีนมักแข็งข้อต่อขุนนางไทย     (2) ชาวจีนต่อต้านชาวตะวันตก

(3) ชาวจีนนิยมไปเป็นคนในบังคับตะวันตก    (4) ชาวจีนต่อต้านระบบเจ้าภาษีนายอากร

ตอบ 3 หน้า 439 ในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย ชาวจีนได้ก่อปัญหาทางการเมืองให้แก่รัฐบาลไทย โดยการตั้งสมาคมลับของชาวจีนหรืออั้งยี่ขึ้นมาหลายกลุ่ม และมีกิจกรรมหลายด้านที่ทำผิดกฎหมายไทย แตพวกอั้งยี่ก็สามารถลอยนวลอยู่เหนือกฎหมายไทยได้ เพราะคนจีนจำนวนมาก นิยมไปจดทะเบียนเป็นคนในบังคับตะวันตกชาติต่าง ๆ โดยเฉพาะอังกฤษและฝรั่งเศส ซึ่งเมื่อ มีคดีเกิดขึ้นก็สามารถขึ้นศาลกงสุลของชาติที่ตนได้ไปขึ้นทะเบียนไว้ และตำรวจไทยจะจับกุมตัวได้ ก็ต่อเมื่อกงสุลของชาตินั้นอนุมัติแล้วเท่านั้น

59.       การเลิกทาสในเมืองไทยไม่มีการนองเลือดเหมือนอย่างในสหรัฐอเมริกา เพราะรัชกาลที่ 5 ทรงดำเนินนโยบาย เลิกทาสอย่างค่อยเป็นค่อยไป ทั้งนี้ใช้เวลากว่า.. ปี จึงเลิกทาสได้สำเร็จ

(1)10   (2)15   (3)20   (4)30

ตอบ 4 หน้า 432 – 435, 516 รัชกาลที่ 5 ทรงดำเนินการเลิกทาสด้วยความระมัดระวังยิ่ง เพราะ เป็นการเปลี่ยนแปลงลักษณะสังคมอันสำคัญที่มีการยึดถือกันมานับตั้งแต่สมัยสุโขทัย โดยพระองค์ ได้ใช้นโยบายทางสายกลางค่อย ๆ ดำเนินการเลิกทาสไปทีละขั้น รวมเวลาที่ใช้ทั้งหมดกว่า 30 ปี จึงทรงสามารถเลิกทาสได้สำเร็จโดยไม่มีการนองเลือดเหมือนการเลิกทาสในประเทศสหรัฐอเมริกา

60.       คุณสมบัติต่อไปนี้เป็นลักษณะเด่นของคนไทย ถามว่าข้อใดเป็นลักษณะด้อยที่สุดของคนไทย

(1) จิตใจโอบอ้อมอารี  (2) เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่        (3) อ่อนน้อมถ่อมตน    (4) มีระเบียบวินัย

ตอบ 4 (คำบรรยาย) ลักษณะนิสัยเด่นที่เป็นจุดด้อยที่สุดของคนไทย คือ ความมีระเบียบวินัย ทั้งนี้ เป็นผลมาจากการที่สังคมไทยมีโครงสร้างแบบหลวม ๆ ซึ่งทำให้มีลักษณะยืดหยุ่น ไม่ยึดอะไร เป็นกฎเกณฑ์ตายตัว ดังนั้นคนไทยจึงมีระเบียบวินัยค่อนข้างน้อย และชอบทำอะไรตามใจตัวเอง ดังคำพังเพยที่ว่า “ทำอะไรตามใจคือไทยแท้”

61.       ระบบเศรษฐกิจของไทยมีวิวัฒนาการอย่างไร

(1) หมู่บ้าน, ตลาด, เงินตรา, ทุนนิยม

(2) หมู่บ้าน, ตลาด, เงินตรา, พอเพียง

(3) พอเพียง, ตลาด, การค้า, ยังชีพ

(4) พอเพียง, หมู่บ้าน, ยังชีพ, ตลาด

ตอบ 1 หน้า 469 – 471, 558 พื้นฐานระบบเศรษฐกิจไทยมีวิวัฒนาการ ดังนี้

1.         เริ่มต้นมาจากเศรษฐกิจแบบหมู่บ้านในสมัยสุโขทัย ซึ่งผลิตเพื่อการบริโภคและแลกเปลี่ยน

2.         เศรษฐกิจแบบตลาดในสมัยอยุธยา ซึ่งผูกพันกับการแสวงหาตลาดการค้าทั้งภายในและภายนอกประเทศ 3. เศรษฐกิจแบบเงินตรา ซึ่งเริ่มปรากฏชัดในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

ดังจะเห็นได้จากการที่รัฐเก็บส่วยจากไพร่ในรูปแบบเงินตรา   4. เศรษฐกิจแบบทุนนิยม

ซึ่งเป็นระบบการผลิตเพื่อการส่งออกในปัจจุบัน

62.       พื้นฐานทางเศรษฐกิจไทยเริ่มต้นจากลักษณะเศรษฐกิจแบบใด

(1) เศรษฐกิจแบบหมู่บ้าน

(2) เศรษฐกิจแบบตลาด

(3) เศรษฐกิจเงินตรา

(4) เศรษฐกิจการค้า

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 61. ประกอบ

63.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับการเกษตรกรรมในสมัยสุโขทัย

(1) เพาะปลูกได้ผลดี

(2) อุดมสมบูรณ์มากแต่ขาดแคลนเกษตรกร

(3) มีข้อจำกัดเรื่องผลผลิต

(4) ข้อ 2 และ 3 ถูก

ตอบ 3 หน้า 474 การเกษตรกรรมใบสมัยสุโขทัยจะมีข้อจำกัดในเรื่องผลผลิต โดยเฉพาะผลิตผลที่สำคัญที่สุด คือ ข้าวนั้นคงจะกระทำกันได้ในปริมาณที่พอกินพอใช้ในอาณาจักรเท่านั้น เพราะเนื้อที่การเพาะปลูกมีจำกัด กำลังคนก็มีจำกัด และงานชลประทานก็ทำในปริมาณจำกัดเช่นกัน จึงเป็นเหตุให้ในบางครั้งบางคราวเกิดขาดแคลนข้าวขึ้นในสุโขทัย จนต้องสั่งซื้อข้าวมาจากอยุธยา

64.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับสภาพการค้าของสุโขทัย

(1) มีเสรีภาพทางการค้า          (2) การค้าไม่ค่อยรุ่งเรือง

(3) เป็นรัฐผู้นำด้านการค้าในภูมิภาคแหลมทอง          (4) ข้อ 1 และ 3 ถูก

ตอบ 1 หน้า 480 – 481 นโยบายส่งเสริมด้านการค้าและเศรษฐกิจของผู้ปกครองสมัยสุโขทัย มีดังนี้

1.         ส่งเสริมให้มีการค้าอย่างเสรี    2. ไม่เก็บ “จกอบ” หมายถึง ภาษีผ่านด่านที่เก็บจากผู้นำสินค้า สัตว์ หรือสิ่งของไปขายในที่ต่าง ๆ         3. ให้ทุนรอนแก่ผู้ไม่มีทุนรอน

4.         ส่งเสริมทักษะพิเศษ โดยการนำช่างทำเครื่องปั้นดินเผาชาวจีนเข้ามาเผยแพร่ความรู้ ให้แก่ชาวไทย  5. สร้างถนนสายสำคัญขึ้น คือ ถนนพระร่วง

65.       แหล่งรายได้ที่สำคัญของอาณาจักรสุโขทัยมาจากอะไร

(1) ภาษีข้าว     (2) ส่วย           (3) ฤชา            (4) อากร

ตอบ 1 หน้า 479. 481 – 483 แหล่งที่มาของรายได้ที่สำคัญที่สุดของสุโขทัย คือ เครื่องปั้นดินเผา ที่เรียกว่า “เครื่องสังคโลก” ซึ่งเป็นสินค้าออกที่สำคัญ และเป็นกิจการที่ใหญ่โตรุ่งเรืองมาก คงจะทำรายได้ให้รัฐมากทีเดียว ส่วนแหล่งรายได้ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งจะมาจากการเก็บภาษีข้าว โดยให้เก็บภาษีข้าว 1 ส่วน จากผลผลิตข้าว 10 ส่วน ซึ่งแม้จะไม่มากนักแต่ก็เป็นรายได้ส่วนหนึ่ง

66.       สินค้าออกที่สำคัญของสุโขทัยคือข้อใด

(1) ของป่า       (2) เครื่องดินเผา          (3) ข้าว            (4) กระทง

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 65. ประกอบ

67.       ข้อใดอธิบายลักษณะของเศรษฐกิจแบบการตลาดของประเทศไทยได้ถูกต้องที่สุด

(1)       ผลิตเพื่อการแลกเปลี่ยน         (2) ผลิตเพื่อการค้าขาย

(3) ผูกพันกับการค้าทั้งภายในและภายนอก   (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 3 ดูคำอธิบายข้อ 61. ประกอบ

68.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับการเกษตรกรรมสมัยอยุธยา

(1)       มีแหล่งเพาะปลูกมากกว่าสุโขทัย        (2) พม่าเป็นแรงงานสำคัญ

(3) ข้าวเป็นสินค้าส่งออกสำคัญ          (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 488, 510 -511 พื้นฐานทางเศรษฐกิจของอยุธยาเป็นการเกษตรกรรมเช่นเดียวกับสุโขทัย แต้มีข้อแตกต่างดังนี้

1.         อยุธยามีสภาพภูมิศาสตร์และสภาพภูมิอากาศที่เอื้ออำนวยต่อการปลูกข้าว

2.         อยุธยามีแหล่งเพาะปลูกที่กว้างขวางกว่า โดยเฉพาะบริเวณตอนลางของแม่นํ้าเจ้าพระยา จะใช้พื้นที่ทำนามากที่สุด

3.         อยุธยามีปัจจัยการผลิตที่เข้มแข็งเนื่องจากระบบไพร่ ทำให้มีผลผลิตจำนวนมาก

4.         รัฐบาลสมัยอยุธยามีนโยบายสนับสนุนการทำนาปลูกข้าว ฯลฯ

69.       ปัจจัยใดส่งผลต่อการทำการเกษตรกรรมสมัยอยุธยา

(1) สภาพภูมิศาสตร์    (2) สภาพภูมิอากาศ    (3) ระบบไพร่   (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 ดูคำอธิบายข้อ 68. ประกอบ

70.       ข้อใดอธิบายลักษณะของเศรษฐกิจแบบเงินตราได้ถูกต้อง

(1) การแสวงหาตลาด (2) ผลิตเพื่อการแลกเปลี่ยน

(3) รัฐเรียกเก็บส่วยในรูปแบบเงินตรา            (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 3 ดูคำอธิบายข้อ 61. ประกอบ

71.       แหล่งรายได้ที่สำคัญของอยุธยานอกเหนือจากการเกษตรคือ

(1) การค้าภายใน

(2) การค้าภายนอก

(3) การเก็บค่านา

(4) ไม่มีข้อถูก

ตอบ 2 หน้า 500, 503, 510 แหล่งรายได้ที่สำคัญของอยุธยานอกเหนือจากการเกษตร คือ ผลกำไร จากการค้าภายนอกประเทศ โดยเฉพาะการค้าสำเภา คือ การนำสินค้าบรรทุกสำเภาแล่นไปยัง ประเทศที่ทำการค้าด้วย ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นประเทศทางตะวันออกโดยเฉพาะจีน จึงนับเป็น ผลประโยชน์แผ่นดินที่ได้รับมากที่สุด เมื่อเทียบกับแหล่งรายได้ประเภทอื่น ๆ

72.       ปัจจัยที่ทำให้การค้าของอยุธยาเจริญรุ่งเรือง

(1) อยุธยาตั้งอยู่ติดทะเล

(2) มีสินค้าที่หลากหลาย

(3) มีสินค้าจากอเมริกาจำหน่าย

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 2 หน้า 497, 510, (คำบรรยาย) ปัจจัยที่ทำให้การค้าภายในของอยุธยาเจริญรุ่งเรือง มีดังนี้

1.         ที่ตั้งของอยุธยาเป็นเกาะมีแม่นํ้าล้อมรอบ ทำให้การคมนาคมสะดวก อยุธยาจึงเป็นศูนย์กลาง การค้าภายในที่ดีมาก และเป็น “ปากนํ้าและประตูบ้านของเมืองเหนือทั้งปวง”

2.         มีสินค้าที่หลากหลาย ซึ่งนอกจากจะมีสินค้าปัจจัยสี่ครบถ้วนแล้ว ยังมีสินค้าที่ใช้ประกอบ กิจการอื่น ๆ อีกมากมาย

73.       สภาพทางเศรษฐกิจสมัยต้นรัตนโกสินทร์เป็นเช่นไร

(1) เหมือนอยุธยาทุกประการ

(2) การขยายตัวของเศรษฐกิจเงินตรา

(3) การมีเสรีทางการค้า

(4) ทุนนิยม

ตอบ 2 หน้า 557 – 558 สภาพเศรษฐกิจสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นจะคล้ายกับสมัยอยุธยา แต่ก็มีลักษณะ หลายอย่างก่อรูปขึ้นเป็นความเคลื่อนไหวที่จะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลง เช่น เกิดการขยายตัว ของเศรษฐกิจเงินตราและเศรษฐกิจแบบตลาด การค้ากับต่างประเทศทั้งกับตะวันออกและ ตะวันตกขยายตัวกว้างทั้งปริมาณและสินค้าที่หลากหลาย และการเกษตรกรรมเริ่มเปลี่ยนเป็น ผลิตเพื่อส่งออก เป็นต้น

74.       การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจที่สำคัญของสยามเป็นผลมาจากอะไร

(1) สนธิสัญญาบาวริ่ง   (2) สนธิสัญญาครอฟอร์ด

(3) สนธิสัญญาแวร์ซายส์        (4) สนธิสัญญาเบอร์นี่

ตอบ 1 หน้า 470, 547 – 548, 558 การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจที่สำคัญของไทยเกิดขึ้น ในสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อไทยทำสนธิสัญญาบาวริ่งกับอังกฤษใน พ.ศ. 2398 ซึ่งมีผลดังนี้

1.         ข้าวกลายเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญแทนนํ้าตาล

2.         สามารถยกเลิกระบบพระคลังสินค้า และการค้าแบบผูกขาดที่ดำเนินมาทั้งแต่สมัยอยุธยา (ยกเว้นการค้าฝิ่น)

3.         ไทยเปิดการค้าอย่างเสรี ไม่มีสินค้าต้องห้ามเหมือนแต่ก่อน (ยกเว้นอาวุธยุทธภัณฑ์ ปืน และกระสุนดินดำต้องขายให้รัฐบาล) ฯลฯ

75.       ผลจากการทำสนธิสัญญาบาวริ่งคือข้อใด

(1) ข้าวกลายเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญ          (2) อ้อยและนํ้าตาลกลายเป็นสินค้าออกที่สำคัญ

(3) ยกเลิกการผูกขาดการค้าฝิ่น         (4) อนุญาตให้ซื้อขายสินค้าต้องห้ามได้อย่างเสรี

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 74. ประกอบ

76.       สนธิสัญญาบาวริ่งยกเลิกการผูกขาดสินค้า ยกเว้นสินค้าประเภทใด

(1) ข้าว            (2) อาวุธ          (3) ชา  (4) ฝิ่น

ตอบ 4 ดูคำอธิบายข้อ 74. ประกอบ

77.       การทำสนธิสัญญาบาวริ่งของสยามแสดงให้เห็นภาวะอะไรที่สำคัญ

(1) ระบบเศรษฐกิจไทยผูกพันกับเศรษฐกิจโลก          (2) การพ่ายแพ้ทางเศรษฐกิจแก่มหาอำนาจ

(3) ทุนนิยมข้ามชาติ    (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 547 – 549, 558, (คำบรรยาย) การทำสนธิสัญญาบาวริ่งของไทยแสดงให้เห็นภาวะสำคัญดังนี้

1.         การพ่ายแพ้ทางเศรษฐกิจแก่มหาอำนาจ ทำให้เศรษฐกิจไทยเปลี่ยนจากการผลิต เพื่อเลี้ยงตนเอง มาเป็นการผลิตเพื่อการส่งออก

2.         การเกิดระบบทุนนิยมตะวันตก หรือทุนนิยมข้ามชาติ

3.         ระบบเศรษฐกิจไทยต้องผูกพันกับเศรษฐกิจโลกอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน

78.       ใครคือผู้ที่มีบทบาทสำคัญที่สุดในระบบการผลิตเพื่อการค้าของสยาม

(1) นายทุนขุนศึก         (2) นายทุนจีน  (3) นายทุนข้ามชาติ     (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 2 หน้า 537 – 538, 558, (คำบรรยาย) ภายหลังสนธิสัญญาบาวริ่งเมื่อ พ.ศ. 2398 ระบบการผลิต เพื่อการค้าของไทยได้ขยายตัวอย่างกว้างขวาง โดยผู้ที่มีบทบาทสำคัญที่สุดคือ นายทุนจีน ซึ่งได้เข้ามามีบทบาทในเศรษฐกิจไทยมากนับตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นเป็นต้นมา เช่น การได้เป็นเจ้าภาษีและนายอากร เป็นผู้ควบคุมการค้าภายใน และยังเป็นพ่อค้าทุกระดับ ในระบบเศรษฐกิจไทย

79.       การเปลี่ยนแปลงทางสังคมใดเป็นผลมาจากการขยายตัวของระบบการผลิตเพื่อการค้า

(1) ว่าจ้างแรงงานเพื่อนบ้าน    (2) การยกเลิกระบบไพร่

(3) การเลิกทาส           (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 419, 424, 429 การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจไทย โดยมีการขยายตัวของระบบการผลิต เพื่อการค้า ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคม ดังนี้ 1. รัฐต้องการเพิมผลผลิตทางการเกษตร โดยเฉพาะข้าวที่เป็นสินค้าออก จึงมีการยกเลิกระบบไพร่และทาส เพื่อเป็นแรงงานเสรีที่จะ ทำการผลิตได้เต็มเวลา 2. รัฐบาลว่าจ้างแรงงานกรรมกรจีน เป็นแรงงานชดเชยแทนแรงงาน จากไพร่และทาส เพื่อใช้ทำงานโครงการใหญ่ๆ

80.       ปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจสมัยรัตนโกสินทร์คือ

(1) อิทธิพลตะวันตก    (2) การริเริ่มของชนชั้นนำสยาม

(3) ระบบการปกครอง (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 (คำบรรยาย) ปัจจัยพื้นฐานที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจในสมัยรัตนโกสินทร์ ได้แก่ 1. ระบบการปกครอง          2. ภาวะสงครามหมดสิ้นไป

3.         ภัยคุกคามจากตะวันตก          4. อิทธิพลวัฒนธรรมตะวันตก

5.         การริเริ่มของชนชั้นนำสยาม เช่น การปฏิรูปของรัชกาลที่ 5 ที่เน้นขยายการศึกษาให้ทั่วถึง

81.       พระพุทธศาสนาแบบดั้งเดิมครั้งพุทธกาลเรียกว่าแบบใด

(1) เถรวาท

(2) อาจาริยวาท

(3) มหายาน

(4) วัชรยาน

ตอบ 1 หน้า 574 – 576, (คำบรรยาย) พระพุทธศาสนาแบบดั้งเดิมเมื่อครั้งพุทธกาล เรียกว่า พระพุทธศาสนาลัทธิเถรวาท แต่ต่อมาได้เกิดการแตกแยกขึ้นในสังฆมณฑลในอินเดิย ทำให้คณะสงฆ์แตกออกเป็น 2 คณะ (2 นิกาย) ได้แก่

1.         เถรวาท ซึ่งยึดถึอตามพระธรรมวินัยที่พระอริยสาวกได้ทำสังคายนาไว้แต่ดั้งเดิม โดยภิกษุคณะนี้จะถูกเรียกชื่อว่า “หินยาน”

2.         อาจาริยวาท ซึ่งยึดถือตามพระธรรมวินัยที่มีการแก้ไข โดยภิกษุคณะนี้มีชื่อว่า “มหายาน”

82.       พระพุทธศาสนาเริ่มเผยแผ่เข้าสู่ดินแดนสุวรรณภูมิในสมัยใด

(1) พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช

(2) กุบไลข่าน

(3) พระเจ้าอโศกมหาราช

(4) พระเจ้าอชาตศัตรู

ตอบ 3 หน้า 574 ในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชทรงมีพระประสงค์จะให้พระพุทธศาสนาลัทธิเถรวาท แพร่หลายไปยังดินแดนต่าง ๆ จึงโปรดให้จัดภิกษุออกเป็น 9 คณะ โดยมีคณะที่สำคัญอยู่ 2 คณะ ได้แก่ 1. คณะที่หนึ่ง มีพระมหินทรเถระโอรสของพระเจ้าอโศกมหาราช เป็นหัวหน้า นำพระพุทธศาสนาไปประดิษฐานที่ลังกา 2. คณะที่สอง มีพระโสณะเถระกับพระอุตตระเถระ เป็นหัวหน้านำพระพุทธศาสนาไปเผยแผ่ยังสุวรรณภูมิเมื่อประมาณ พ.ศ. 300

83.       หัวหน้าพระภิกษุที่มาเผยแผ่พระพุทธศาสนาในดินแดนสุวรรณภูมิ เมื่อ พ.ศ. 300 ชื่ออะไร

(1)       พระโมคคัลลีบุตร

(2) พระโสณะเถระและพระอุตตระเถระ

(3) พระมหินทรเถระ

(4) พระติสสะเถระ

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 82. ประกอบ

84.       คนไทยในดินแดนสุวรรณภูมิ ครั้งแรกได้รับพระพุทธศาสนาแบบใด

(1) เถรวาท      (2)       มหายาน          (3)       อาจาริยวาท     (4) มหานิกาย

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 82.       ประกอบ

85.       การสังคายนาพระธรรมวินัยพุทธศาสนาแบบเถรวาทครั้งที่ 7 ซึ่งทำที่ลังกา จารึกด้วยภาษาใด

(1) มคธ           (2)       สันสกฤต         (3)       บาลี     (4) ขอม

ตอบ 3 หน้า 581 – 582 พระเจ้าปรักกรมพาหุมหาราชกษัตริย์แห่งลังกา ทรงมีพระประสงค์ให้ทำสังคายนาพระธรรมวินัยฟื้นฟูพระพุทธศาสนาลัทธิเถรวาทอย่างลังกาวงศ์ จึงทรงอาราธนา พระมหากัสสปะเถระให้เป็นประธานในการทำสังคายนาครั้งนี้ ซึ่งนับเป็นครั้งที่ 7 ของการทำสังคายนาทั้งหมดที่ผ่านมา โดยให้ใช้ภาษาบาลีในการจารึกพระไตรปิฎก

86.       พระสงฆ์ไทยที่ไปศึกษาพุทธศาสนาที่ลังกานำพุทธศาสนาเถรวาทแบบลังกาวงศ์มาเผยแผ่ที่ใดก่อน

(1) ไชยา สุราษฎร์ธานี (2)       นครศรีธรรมราช (3)     สงขลา (4) อยุธยา

ตอบ 2 หน้า 582 พระสงฆ์ไทยที่ไปศึกษาพุทธศาสนาที่ลังกา ได้นำพุทธศาสนาเถรวาทแบบลังกาวงศ์ มาเผยแผ่ที่เมืองนครศรีธรรมราชก่อน จนกระทั่ง พ.ศ. 1800 เมื่อพ่อขุนรามคำแหงมหาราช เสด็จไปยังหัวเมืองฝ่ายใต้ ทรงเกิดความเลื่อมใสในพระสงฆ์เหล่านี้ จึงทรงอาราธนาให้พระสงฆ์ นำพระพุทธศาสนาลัทธิเถรวาทอย่างลังกาวงศ์มาเผยแผ่และประดิษฐานที่เมืองสุโขทัย

87.       ข้อความในข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับพระสงฆ์ในคณะเหนือสมัยสุโขทัย

(1) มักอยู่วัดในเมือง    (2) มักถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา

(3) ผู้คนเลื่อมใสในจริยวัตรมากกว่า    (4) เรียกอีกชื่อหนึ่งว่ามหานิกาย

ตอบ 1 หน้า 582 – 583 ในสมัยพ่อขุนรามคำแหง พระพุทธศาสนาในสุโขทัยแบ่งออกเป็น 2 คณะ ได้แก่

1.         คณะเหนือ คือ พุทธศาสนาลัทธิเถรวาท ซึ่งเป็นคณะเดิมที่นับถือกันอยู่ โดยจะใช้ภาษาสันสกฤต และพระสงฆ์มักอยู่วัดในเมือง

2.         คณะใต้ คือ พุทธศาสนาลัทธิเถรวาทอย่างลังกาวงศ์ ซึ่งเป็นรากฐานของมหานิกายในปัจจุบัน โดยพระสงฆ์จะใช้ภาษาบาลี และมักถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา จึงทำให้ผู้คนเลื่อมใสใน พระจริยวัตรมากกว่า

88.       ข้อความในข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเกี่ยวกับพระสงฆ์คณะใต้สมัยสุโขทัย

(1) มักอยู่วัดในเมือง    (2) มักถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา

(3) ผู้คนเลื่อมใสในจริยวัตรมากกว่า    (4) เรียกอีกชื่อหนึ่งว่ามหานิกาย

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 87. ประกอบ

89.       พระขะพุงผีที่กล่าวถึงในศิลาจารึกสมัยพ่อขุนรามคำแหง หมายถึงอะไร

(1) ผีบรรพบุรุษ            (2) พระที่ถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา

(3) วิญญาณกษัตริย์ต้นราชวงศ์          (4) เทพยดาที่เป็นใหญ่กว่าผีทุกผีในเมืองสุโขทัย

ตอบ 4 หน้า 583, 589 แม้คนสุโขทัยจะรับพุทธศาสนามาเป็นศาสนาประจำชาติ แต่ความเชื่อเรื่องการนับถือผีสางเทวดาก็ยังคงอยู่ โดยเฉพาะการนับถือ “พระขะพุงผี” ซึ่งเป็นเทพยดาประจำชาติ ที่เป็นใหญ่กว่าผีทุกผีในเมืองสุโขทัย ดังข้อความในศิลาจารึกสมัยพ่อขุนรามคำแหงที่ว่า “พระขะพุงผี เทพยดาในเขาอันนั้น เป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมืองนี้…”

90.       ไตรภูมิพระร่วงหรือไตรภูมิกถา เป็นพระราชนิพนธ์ของกษัตริย์พระองค์ใด

(1)       พระบรมไตรโลกนาถ   (2) พระมหาธรรมราชาลิไทย

(3) พ่อขุนรามคำแหง   (4) พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 1. ประกอบ

91.       ข้อความใดแสดงถึงความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาของคนไทยในสมัยอยุธยา

(1) การสร้างวัดและปฏิสังขรณ์วัด

(2) พิธีกรรมต่าง ๆ มีพิธีสงฆ์เป็นองค์ประกอบ

(3) การทำบุญในโอกาสต่าง ๆ

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 589 – 592, (คำบรรยาย) สิ่งที่แสดงถึงความเจริญและความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ของคนไทยในสมัยอยุธยา จะสังเกตได้จากการที่พระมหากษัตริย์และประชาชนทำนุบำรุง พระพุทธศาสนาด้วยการสร้างวัดและปฏิสังขรณ์วัด รวมทั้งรักษาขนบธรรมเนียมประเพณี ทางพระพุทธศาสนา เช่น การทำบุญทำทาน การตักบาตร การบำเพ็ญกุศลในโอกาสต่าง ๆ ตลอดจนพิธีกรรมต่าง ๆ ที่ต้องมีพิธีสงฆ์เป็นองค์ประกอบ เป็นต้น

92.       เจดีย์สององค์ที่หน้าโบสถ์ของวัดอนุสาวรีย์ สร้างไว้เพื่อจุดประสงค์ใด

(1)       บรรจุอัฐิธาตุของบิดาและมารดาของผู้สร้างวัด

(2)       บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ

(3) บรรจุอัฐิธาตุของคนในสกุล

(4) แทนองค์พระพุทธเจ้าซึ่งสำคัญที่สุด จึงตั้งอยู่หน้าโบสถ์

ตอบ 1 หน้า 592 ในสมัยอยุธยาที่มีวัดอยู่มากมายนั้น เป็นเพราะใครตั้งวงค์สกุลได้มั่นคง ก็มักจะสร้างวัดไว้ เป็นอนุสาวรีย์สำหรับบรรจุอัฐิธาตุของคนในวงค์สกุลนั้น ๆ โดยจะสร้างเจดีย์สององค์ไว้ที่หน้าโบสถ์ หรือพระอุโบสถ องค์หนึ่งสำหรับบรรจุอัฐิธาตุของบิดา อีกองค์หนึ่งบรรจุอัฐิธาตุของมารดา ส่วนบรรดาคนในวงศ์สกุลก็จะสร้างเป็นพระเจดีย์เรียงรายไว้รอบ ๆ พระอุโบสถ

93.       พระสงฆ์ไทยที่ไปศึกษาพระธรรมวินัยที่ลังกา กลับมาตั้งนิกายใหม่แบบลังกาในอยุธยาเรียกว่านิกายอะไร

(1) คณะอรัญญวาสี

(2) คณะคามวาสี

(3)       คณะมหานิกาย

(4) วันรัตนวงษ์ (คณะป่าแก้ว)

ตอบ 4 หน้า 592 – 593 ในสมัยสมเด็จพระนครินทราธิราช ได้มีพระสงฆ์ไทยกลุ่มหนึ่งเดินทางไปศึกษา พระธรรมวินัยที่ลังกาอยู่หลายปี จึงกลับมายังกรุงศรีอยุธยา และได้แยกย้ายกันไปตั้งนิกายใหม่ แบบลังกา คือ นิกายวันรัตนวงษ์ (คณะป่าแก้ว) ทำให้ในสมัยนี้พระสงฆ์นกรุงศรีอยุธยาจึงแบ่งออก เป็น 3 คณะ คือ 1. คณะคามวาสี 2. คณะอรัญญวาสี 3. คณะป่าแก้ว (วันรัตนวงษ์)

94.       ข้อความใดแสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างวัดในพระพุทธศาสนากับคนไทยสมัยอยุธยา

(1)       วัดเป็นที่ที่ผู้คนมีโอกาสพบปะกันในวันทำบุญและเทศกาลต่าง ๆ

(2)       เป็นธรรมเนียมที่ลูกผู้ชายต้องบวชเรียน 1 พรรษา

(3)       วัดเบรียบเสมือนโรงเรียนให้การศึกษา

(4)       ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 590, (คำบรรยาย) ความสัมพันธ์ระหว่างวัดในพระพุทธศาสนากับคนไทยสมัยอยุธยา มีดังนี้  1. วัดเป็นที่ที่ผู้คนมีโอกาสพบปะกันในวันทำบุญและเทศกาลต่าง ๆ

2.         วัดเป็นที่ระงับคดีวิวาทของชาวบ้าน    3. วัดเป็นสถานที่ประกอบพิธีทางสงฆ์ โดยเฉพาะประเพณีการบวชเรียน ซึ่งในสมัยอยุธยาถือเป็นธรรมเนียมว่าลูกผู้ชายต้องบวชเรียน 1 พรรษา

4.         วัดเปรียบเสมือนโรงเรียนให้การศึกษาด้านอักษรศาสตร์และวิชาอาชีพอื่น ๆ แก่กุลบุตร

95.       กษัตริย์องค์ใดในสมัยอยุธยาที่ออกผนวชในขณะครองราชย์

(1) พระนครินทราธิราช            (2) พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

(3) พระบรมไตรโลกนาถ         (4) พระเจ้าทรงธรรม

ตอบ 3 หน้า 593 – 594 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงมีพระราชกรณียกิจในการทำนุบำรุง พระพุทธศาสนาดังนี้

1.         ทรงอุทิศที่พระราชวังเดิมถวายสร้างเป็นวัด ซึ่งต่อมาได้ชื่อว่า “วัดพระศรีสรรเพชญ”

2.         ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยองค์ที่ 2 ที่ออกผนวชขณะที่ยังทรงครองราชย์

3.         ทรงเปลี่ยนแปลงแบบอย่างการสร้างพุทธเจดีย์ให้เป็นแบบศิลปกรรมสุโขทัย เช่น การสร้างพระสถูปเจดีย์ทรงระฆังตามแบบลังกา ซึ่งนิยมสร้างกันมากในสมัยสุโขทัย ฯลฯ

96.       พระบรมไตรโลกนาถอุทิศพระราชวังเดิม ถวายสร้างเป็นวัดชื่อวัดอะไร

(1) วัดพระศรีสรรเพชญ           (2) วัดพระศรีมหาธาตุ

(3) วัดราชบูรณะ         (4) วัดกษัตราธิราช

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 95. ประกอบ

97.       การเปลี่ยนแปลงรูปแบบศิลปกรรมทางศาสนาตามแบบศิลปะสุโขทัย เช่น เปลี่ยนแบบพุทธเจดีย์เป็นทรงระฆัง เกิดขึ้นในสมัยกษัตริย์องค์ใด

(1) พระบรมราชาธิราช            (2) พระบรมไตรโลกนาถ

(3) พระนารายณ์มหาราช        (4) พระเจ้าปราสาททอง

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 95. ประกอบ

98.       ประเพณีการบวชของคนไทยเกิดขึ้นในสมัยใด

(1) สุโขทัย       (2) อู่ทอง         (3) อยุธยา       (4) รัตนโกสินทร์

ตอบ 3 หน้า 587, 591, 594 – 596 ในสมัยอยุธยา ซึ่งตรงกับรัชกาลของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ไดัมีความเคลื่อนไหวทางพระพุทธศาสนาที่สำคัญดังนี้   1. การประดิษฐานพระพุทธศาสนาลัทธิสยามวงค์ในลังกา 2. การปฏิสังขรณ์วัด 3. การเกิดประเพณีการบวชของคนไทยทั่วไป (การบวชเรียนนี้แม้ว่าจะเคยมีขึ้นในสมัยสุโขทัยมาก่อน แต่ก็ยังไม่แพร่หลายจนกลายเป็นประเพณีที่สำคัญเหมือนกับสมัยอยุธยา)

99.       วรรณคดีทางพุทธศาสนาเรื่องใดที่แต่งในสมัยอยุธยา แต่จบในสมัยรัตนโกสินทร์

(1) พระมาลัยคำหลวง (2) มหาชาติคำหลวง   (3) เทศน์มหาชาติ        (4) สมุทรโฆษคำฉันท์

ตอบ 4 (คำบรรยาย) สมุทรโฆษคำฉันท์ เป็นวรรณคดีทางพุทธศาสนาที่เริ่มแต่งตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ แห่งกรุงศรีอยุธยา แต่แต่งไม่จบ เพิ่งมาจบในสมัยรัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ มีเนื้อเรื่องเป็นเรื่องชาดกในพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นนิยายเล่าสืบต่อกันมา ดังนั้นฉันท์เรื่องนี้ จึงนับเป็นเรื่องแรกที่นำมาบรรยายชาดก

100.    พระไตรปิฎกที่ทำการสังคายนาในสมัยรัชกาลที่ 1 เรียกว่าอะไร

(1) พระไตรปิฎกฉบับใบลาน  (2) พระไตรปิฎกฉบับทอง

(3) พระไตรปิฎกฉบับรดนํ้าแดง          (4) พระไตรปิฎกฉบับ 3 คัมภีร์

ตอบ 2 หน้า 596 – 599 พระราชกรณียกิจทางด้านศาสนาของรัชกาลที่ 1 ได้แก่

1.         จัดระเบียบคณะสงฆ์ตามแบบครั้งกรุงศรีอยุธยา แต่มีการเปลี่ยนแปลงแก้ไขบ้างเพียงเล็กน้อย

2.         ทำสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 9 พ.ศ. 2331 เรียกว่า “พระไตรปิฎกฉบับทอง”

ซึ่งถือเป็นกิจทางศาสนาที่สำคัญยิ่ง

3.         ทรงเป็นผู้ตรากฎหมายพระสงฆ์ขึ้นเป็นครั้งแรก

4.         ทรงสร้างพระอารามหลวง คือ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และวัดสุทัศน์เทพวราราม

101.    หลักฐานทางศิลปกรรมที่แสดงถึงการแพร่วัฒนธรรมทางศาสนาจากอินเดียสู่ดินแดนสุวรรณภูมิที่มีอายุเก่าที่สุดเท่าที่พบเป็นงานศิลปกรรมที่แสดงถึงอิทธิพลศิลปะสมัยใดของอินเดีย

(1) อมราวดี

(2) คุปตะ

(3) หลังคุปตะ

(4) ปาละ-เสนะ

ตอบ 1 หน้า 684,686, (คำบรรยาย) ศิลปะทวารวดี เป็นศิลปะที่เจริญขึ้นในช่วงแรกสุดของไทย โดยงานศิลปกรรมทวารวดีส่วนใหญ่จะแสดงถึงการแพร่วัฒนธรรมทางศาสนาจากอินเดีย สู่ดินแดนสุวรรณภูมิ ซึ่งที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดเท่าที่พบ ได้แก่ งานศิลปกรรมที่แสดงถึงอิทธิพล ศิลปะอินเดียสมัยอมราวดี (พุทธศตวรรษที่ 7-9) ต่อมาก็มีอิทธิพลของศิลปะคุปตะ-หลังคุปตะ (พุทธศตวรรษที่ 9 – 13) และศิลปะปาละ-เสนะ (พุทธศตวรรษที่ 14 – 17) ตามลำดับ

102.    พระพุทธรูปแบบทวารวดีตอนปลาย มีลักษณะอิทธิพลของศิลปะใดเข้ามาปน

(1) ศิลปะอินเดียแบบปัลลวะ

(2) ศิลปะลังกา

(3) ศิลปะขอมในประเทศไทย

(4) ศิลปะชวา

ตอบ 3 หน้า 686 – 687, 698 พระพุทธรูปสมัยทวารวดีส่วนใหญ่สลักจากศิลา ที่หล่อด้วยสำริด ก็มีอยู่บ้างแต่มักมีขนาดเล็ก ซึ่งแบ่งออกตามลักษณะได้ 3 แบบ ได้แก่

1.         แบบแรก แสดงอิทธิพลของศิลปะอินเดียแบบอมราวดี และแบบคุปตะ-หลังคุปตะอย่างชัดเจน

2.         แบบที่สอง มีลักษณะเป็นพื้นเมืองหรือเป็นลักษณะเฉพาะของทวารวดี

3.         แบบที่สาม เป็นพระพุทธรูปทวารวดีตอนปลาย มีอิทธิพลของศิลปะขอมสมัยบาปวน หรือศิลปะลพบุรีตอนต้น (ซึ่งเรียกว่า ศิลปะขอมในประเทศไทย) เข้ามาปะปน

103.    ศิลปะทวารวดีเป็นงานช่างที่สร้างขึ้นเนื่องในศาสนาใด

(1) พุทธศาสนาเถรวาท

(2) พุทธศาสนามหายาน

(3) พุทธศาสนาวัชรยาน

(4) ศาสนาพราหมณ์

ตอบ 1 หน้า 685 ศิลปะสมัยทวารวดีจะสะท้อนการนับถือพุทธศาสนาเถรวาท พุทธศาสนามหายาบ และศาสนาฮินดู แต่ศิลปะที่พบมักเป็นงานช่างที่แสดงพุทธศิลป์นิกายเถรวาท (หินยาน) มากที่สุด โดยหลักฐานที่แสดงถึงการนับถือพุทธศาสนาเถรวาท คือ จารึกคาถา “เย ธัมมา” และจารึกอื่น ๆ ที่เป็นภาษาบาลี ซึ่งใช้เฉพาะพุทธศาสนาเถรวาท รวมทั้งงานประติมากรรมอื่นในพุทธศาสนาเถรวาท ที่พบอยู่ทั่วไป

104.    ธรรมจักรและกวางหมอบที่พบในศิลปะทวารวดี สร้างขึ้นในความหมายใด

(1)       พระพุทธองค์ทรงประทานปฐมเทศนา ณ อิสิปตนมฤคทายวัน

(2)       พระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์

(3)       พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้โปรดเวไนยสัตว์

(4)       พระพุทธองค์ทรงแสดงสัจธรรมถึงวัฏสงสารเหมือนการหมุนของวงล้อ

ตอบ 1 หน้า 689 ศิลาสลักรูปธรรมจักรในศิลปะทวารวดี คงมีความหมายถึงพระพุทธเจ้าแสดงปฐมเทศนา เนื่องจากมักพบพร้อมกับกวางหมอบ อันหมายถึง ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ซึ่งเป็นสถานที่ที่พระพุทธองค์ทรงแสดงปฐมเทศนา ทั้งนี้การที่แสดงภาพเป็นธรรมจักรก็เนื่องด้วยพระสูตรที่ ทรงแสดงปฐมเทศนา คือ ธรรมจักรกัปปวัตนสูตร หรือพระสูตรแห่งการหมุนธรรมจักรนั่นเอง

105.    เทวรูปรุ่นเก่าส่วนใหญ่พบในภูมิภาคใดของประเทศไทย

(1) ภาคตะวันออกและภาคกลาง        (2) ภาคตะวันออกและภาคใต้

(3) ภาคใต้และภาคกลาง        (4) ภาคตะวันตกและภาคใต้

ตอบ 2 หน้า 683, 691, (คำบรรยาย) ศิลปะแบบเทวรูปรุ่นเก่า หรือวัตถุรุ่นเก่า (พุทธศตวรรษที่ 12 – 14) สร้างขึ้นในศาสนาฮินดู และมีอายุร่วมสมัยกับศิลปะทวารวดีที่สร้างขึ้นในพุทธศาสนา โดยเทวรูป รุ่นเก่าส่วนใหญ่มักพบในภาคใต้ของไทยแถบเขตจังหวัดสุราษฎร์ธานี และทางภาคตะวันออก แถบดงศรีมหาโพธ จ.ปราจีนบุรี นอกจากนี้ที่เมืองโบราณศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ ก็พบด้วยเช่นกัน

106.    เทวรูปพระนารายณ์ สร้างขึ้นตามคติความเชื่อในศาสนาใด

(1) พราหมณ์สมัยโบราณ        (2) ฮินดู ไศวนิกาย

(3) ฮินดู ไวษณพนิกาย            (4) พุทธหินยาน

ตอบ 3 หน้า 691 – 692 เทวรูปพระนารายณ์ ซึ่งเป็นศิลปะแบบเทวรูปรุ่นเก่า มักสร้างขึ้นตามคติความเชื่อในศาสนาฮินดู ไวษณพนิกาย (นับถือพระวิษณุหรือพระนารายณ์เป็นใหญ่) เช่น เทวรูปพระนารายณ์ 4 กร ศิลา (2 กรหลังหักหายไป) พบที่เขาศรีวิชัย อ.พุมพิน จ.สุราษฎร์ธานี มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 12 – 13

107.    ศิลปะศรีวิชัย ส่วนใหญ่เป็นศิลปกรรมที่สร้างขึ้นเนื่องในศาสนาใด

(1) พราหมณ์สมัยโบราณ        (2) พุทธศาสนามหายาน

(3) พุทธศาสนาหินยาน           (4) ฮินดู

ตอบ 2 หน้า 694 ศิลปะศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 – 18) เกิดขึ้นทางภาคใต้ของประเทศไทยซึ่งศิลปกรรมศรีวิชัยที่ทำขึ้นส่วนใหญ่จะเนื่องมาแต่พุทธศาสนามหายานทั้งสิ้น โดยโบราณวัตถุ ไม่ว่าจะสลักด้วยศิลาหรือหล่อด้วยสำริดจะมีลักษณะคล้ายคลึงกับของที่พบในเกาะชวาภาคกลาง เป็นอย่างมาก

108.    พระบรมธาตุเจดีย์ วัดพระมหาธาตุ จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นเจดีย์ที่มีอายุสมัยอยู่ในช่วงปลายของศิลปะศรีวิชัย มีส่วนของทรงระฆังป้อมเตี้ย ซึ่งเป็นลักษณะที่แสดงถึงการรับอิทธิพลของศิลปะใด

(1) ศิลปะจาม  (2) ศิลปะชวา

(3) ศิลปะอินเดียภาคตะวันตก            (4) ศิลปะลังกา

ตอบ 4 (คำบรรยาย) ในสมัยศิลปะศรีวิชัยตอนปลาย พุทธศาสนาเถรวาทแบบลังกาวงศ์ได้เผยแผ่เข้ามา เมื่อปลายพุทธศตวรรษที่ 18 แทนที่พุทธศาสนามหายาน ดังจะเห็นได้จากพระบรมธาตุเจดีย์ วัดพระมหาธาตุ จ.นครศรีธรรมราช ซึ่งมีส่วนบนของเจดีย์เป็นทรงระฆังป้อมเตี้ย มีบัลลังก์ สี่เหลี่ยมต่อยอดแหลม อันเป็นลักษณะที่แสดงถึงการรับอิทธิพลของศิลปะลังกา

109.    ตามคติทางศาสนา ส่วนที่เป็นเรือนธาตุของเจดีย์ สร้างขึ้นด้วยจุดประสงศ์อะไร

(1)       เป็นที่เคารพเทพเจ้าและบรรพบุรุษซึ่งเก็บเถ้ากระดูกไว้ที่นี่

(2)       เป็นสังเวชนียสถาน    (3) แทนองค์พระพุทธเจ้า

(4)       แทนเทพเจ้าสูงสุดในศาสนา

ตอบ 2 หน้า 709, (คำบรรยาย) ตามคติทางศาสนาพุทธ ส่วนกลางของเจดีย์จะเรียกว่า เรือนธาตุ ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป หรือใช้สำหรับบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของ พระพุทธเจ้า เถ้ากระดูกหรืออัฐิธาตุของพระสงฆ์สาวก ตลอดจนใช้เป็นสังเวชนียสถานหรือ เครื่องหมายแห่งสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ในพุทธศาสนาเช่น ที่ประสูติ ตรัสรู้ ประทานปฐมเทศนา และปรินิพพาน

110.    ศิลปะล้านนาในระยะแรกได้รับอิทธิพลจากศิลปะใดเป็นพื้นฐาน

(1) หริภุญไชย (2) พุกามในพม่า         (3) สุโขทัย       (4) ลังกา

ตอบ 1 หน้า 715 ศิลปะล้านนาหรือเชียงแสนในระยะแรกนั้น จะได้รับอิทธิพลจากศิลปะหริภุญไชย เป็นพื้นฐาน และมีการพัฒนาลักษณะรูปแบบโดยมีอิทธิพลของศิลปะพม่าสมัยพุกามเข้ามาเกี่ยวข้อง

111.    ประติมากรรมศิลปะลพบุรีหรือศิลปะขอมในประเทศไทย สร้างขึ้นเนื่องในศาสนาอะไร

(1) ศาสนาฮินดูไศวนิกาย และไวษณพนิกาย

(2) ศาสนาพุทธหินยาน และมหายาน

(3)       ศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธหินยาน

(4) ศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธมหายาน

ตอบ 4 หน้า 698 – 699 ศิลปะลพบุรี หรือศิลปะขอมในประเทศไทย (พุทธศตวรรษที่ 16 – 18)มักพบในท้องที่ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย โดย โบราณวัตถุในศิลปะขอมในประเทศไทยนิยมสลักจากศิลาหรือหล่อด้วยสำริด และมักสร้างขึ้น ตามคติความเชื่อทางศาสนาพุทธมหายานและศาสนาฮินดู

112.    พระพุทธรูปเชียงแสนสิงห์สองหรือเชียงใหม่ แสดงถึงอิทธิพลของศิลปะใด

(1) พุกาม

(2) หริภุญไชย

(3) สุโขทัย

(4) ลพบุรี

ตอบ 3 หน้า 712, 716 พระพุทธรูปเชียงแสนสายที่สอง จะแสดงถึงอิทธิพลของศิลปะสุโขทัย จึงนิยมเรียกว่า “แบบเชียงแสนสิงห์สองหรือเชียงใหม่” ซึ่งจะมีพุทธลักษณะที่ต่างไป จากแบบเชียงแสนสิงห์หนึ่ง แต่จะคล้ายคลึงกับพระพุทธรูปหมวดใหญ่สมัยสุโขทัย คือ ประทับนั่งขัดสมาธิราบ พระพักตร์รูปไข่ พระวรกายเพรียว พระรัศมีรูปเปลวไฟ ชายสังฆาฏิยาวจรดพระนาภี (สะดือ)

113.    พระพุทธรูปเชียงแสนสิงห์หนึ่ง มีลักษณะเด่นที่ต่างจากเชียงแสนสิงห์สองในข้อใด

(1) พระพักตร์กลม พระองค์อวบ

(2) สังฆาฏิปลายเป็นแฉกเขี้ยวตะขาบอยู่เหนือพระถัน

(3) พระพักตร์รูปไข่ มีไรพระศก

(4) สังฆาฏิปลายตัดอยู่เหนือพระถัน

ตอบ 1 หน้า 716, (ดูคำอธิบายข้อ 112. ประกอบ) พระพุทธรูปเชียงแสนสายแรก หรือเรียกว่า “ แบบเชียงแสนสิงห์หนึ่ง ” จะได้รับอิทธิพลศิลปะอินเดียในยุคปาละชัดเจน โดยผ่านมา ทางพุกาม มีพุทธลักษณะที่สำคัญ คือ พระพักตร์กลม อมยิ้ม พระวรกายอวบอ้วน พระรัศมี เป็นรูปดอกบัวตูมหรือลูกกลม ขมวดพระเกศาใหญ่ ไม่มีไรพระศก ประทับนั่งขัดสมาธิเพชร ปางมารวิชัย ชายสังฆาฏิสั้นเหนือพระถัน (เต้านม) เช่น พระพุทธสิหิงค์หรือพระสิงห์ พบที่วัดพระสิงห์ จ.เชียงใหม่

114.    ศิลปะแบบใดที่นิยมสร้างพระพุทธรูปนาคปรกแบบทรงเครื่อง

(1) ศิลปะศรีวิชัย         (2) ศิลปะลพบุรี           (3) ศิลปะอู่ทอง           (4) ศิลปะอยุธยา

ตอบ 2 หน้า 700 – 701, (คำบรรยาย) ประติมากรรมสมัยศิลปะลพบุรีที่นิยมมากเป็นพิเศษ คือ พระพุทธรูปปางนาคปรก (มีนาคประกอบ หรือมีขนดนาคสอบลงเบื้องล่าง) ประทับนั่งปางสมาธิ ขัดสมาธิราบ ซึ่งมักจะสลักด้วยศิลาทราย ต่อมาในสมัยหลังประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ 17 มักนิยมสลักเป็นพระพุทธรูปนาคปรกแบบทรงเครื่อง มีสีพระพักตร์ค่อนข้างถมึงทึง ซึ่งแสดง ให้เห็นว่าเป็นศิลปะลพบุรีอย่างแท้จริง ไม่ใช่ศิลปะขอม

115.    พระแก้วมรกตที่ประดิษฐานอยู่ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เป็นพระพุทธรูปในศิลปะแบบใด

(1) ศิลปะลังกา           (2) ศิลปะล้านนา         (3) ศิลปะสุโขทัย         (4) ศิลปะล้านช้าง

ตอบ 2 (คำบรรยาย) พระแก้วมรกตที่ประดิษฐานอยู่ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม จัดเป็นพระพุทธรูป ในศิลปะล้านนาแบบเชียงแสนสิงห์สองหรือเชียงใหม่ ซึ่งสร้างด้วยแก้วหรือหินสีเขียวมรกตเนื้อเดียว ทั้งองค์ โดยตามตำนานกล่าวว่าได้ค้นพบพระแก้วมรกตในพระเจดีย์ที่เมืองเชียงรายเมื่อราว พ.ศ. 1979 และต่อมาได้ตกไปอยู่เมืองลำปาง เชียงใหม่ และประเทศลาว จนกระทั่งรัชกาลที่ 1 เสด็จยกทัพไปตีเมืองเวียงจันทน์ได้เมื่อ พ.ศ. 2321 จึงอัญเชิญกลับมายังประเทศไทย

116.    พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก จัดเป็นพระพุทธรูปในศิลปะแบบใด

(1) ศิลปะสุโขทัย         (2) ศิลปะลพบุรี           (3) ศิลปะอู่ทอง           (4) ศิลปะอยุธยา

ตอบ 1 หน้า 712, (คำบรรยาย) พระพุทธรูปในศิลปะสุโขทัยหมวดพระพุทธชินราช เกิดขึ้นในสมัย พญาลิไทยย้ายเมืองหลวงจากสุโขทัยมายังพิษณุโลก เมื่อประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ 20 จึงจัดเป็นพระพุทธรูปสกุลช่างพิษณุโลกโดยมีลักษณะทั่วไปคล้ายแบบหมวดใหญ่ แต่ต่างกันคือ มีพระพักตร์และพระวรกายอวบอ้วนกว่า มีนิ้วพระหัตถ์ทั้งสี่ยาวเสมอกับทุกนิ้ว ซึ่งสะท้อนถึง คติลักษณะมหาบุรุษ 32 ประการ เช่น พระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก

117.    รูปแบบเจดีย์ในข้อใดที่เป็นเอกลักษณ์ของเจดีย์สุโขทัย

(1) ทรงยอดพุ่มข้าวบิณฑ์        (2) ทรงระฆัง   (3) ทรงปราสาทยอด   (4) ทรงแปดเหลี่ยม

ตอบ 1 หน้า 710, (คำบรรยาย) เจดีย์ประธานในสมัยสุโขทัยมีรูปแบบเฉพาะอยู่ 3 แบบ คือ

1.         เจดีย์ทรงปราสาทยอดระฆัง หรือทรงปราสาทห้ายอด

2.         เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม หรือทรงยอดพุ่มข้าวบิณท์ ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์ของสถาปัตยกรรมสุโขทัย

3.         เจดีย์ทรงระฆัง หรือทรงกลมแบบลังกา

118.    พระพุทธรูปอู่ทองรุ่น 1 มีลักษณะเด่นที่พระพักตร์เหลี่ยม พระรัศมีเป็นดอกบัวตูม มีไรพระศก พระขนงต่อกัน เป็นปีกกา และสังฆาฏิใหญ่ปลายตัด แสดงถึงอิทธิพลของศิลปะใด

(1) ทวารวดี      (2) สุโขทัย

(3) ลพบุรี         (4) ทวารวดีและลพบุรี

ตอบ 4 หน้า 719 – 720 พระพุทธรูปอู่ทองรุ่นที่ 1 แสดงถึงอิทธิพลของศิลปะทวารวดีที่มีศิลปะขอม (ลพบุรี) เข้ามาผสม มีลักษณะเด่นคือ มีสังฆาฏิใหญ่ปลายตัด และพระรัศมีเป็นรูปดอกบัวตูม ตามแบบทวารวดี แต่มีพระพักตร์เหลี่ยม มีไรพระศก และพระขนงต่อกันเป็นปีกกาตามแบบขอม มักพบมากในเขตเมืองสรรคบุรี จ.ขัยนาท มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 18

119.    พระพุทธรูปยืนในศิลปะสุโขทัย นิยมสร้างปางอะไร

(1) ปางมารวิชัย           (2) ปางประทานอภัย

(3) ปางลีลา     (4) ปางเปิดโลก

ตอบ 3 หน้า 712 พระพุทธรูปยืนในศิลปะสุโขทัยหมวดใหญ่ มักนิยมทำเป็นพระพุทธรูปปางลีลา ลอยตัวที่มีความงดงามไม่น้อยหน้าไปกว่ากัน และถือได้ว่าเป็นลักษณะเฉพาะของสุโขทัย ซึ่งน่าจะมีที่มาจากภาพพุทธประวัติตอนเสด็จจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

120.    พระพุทธรูปคันธารราฐในสมัยรัชกาลที่ 5 มีลักษณะเด่นชัดในข้อใด

(1) ส่วนสัดสมจริงคล้ายคนสามัญ      (2) เลียนแบบต้นแบบเดิมในศิลปะลังกา

(3) รักษาลักษณะมหาบุรุษในศิลปะอินเดีย    (4) ผสมผสานศิลปะแบบไทยกับตะวันตก

ตอบ 1 หน้า 732, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 5 พระพุทธรูปที่สร้างกลับมามีพระเกตุมาลาเหมือนเดิม นอกจากนี้ยังมีการติดต่อกับต่างประเทศอย่างกว้างขวาง ทำให้นิยมสร้างพระพุทธรูปแนวสมจริง ตามแบบตะวันตก และมีส่วนสัดที่สมจริงคล้ายคนธรรมดาสามัญมากยิ่งขึ้น ดังจะเห็นได้จาก พระพุทธรูปยืนปางคันธารราฐ (ปางขอฝน) ที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 5

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2555

ข้อสอบกระบวนวิชา HIS 1201 พื้นฐานวัฒนธรรมไทย

คำสั่ง ให้นักศึกษาเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว (ข้อสอบมีทั้งหมด 120 ข้อ)

1.         ข้อใดไม่ใช่วัฒนธรรมอินเดียที่รัฐโบราณในประเทศไทยรับเข้ามา

(1)       ตัวอักษรปัลลวะ

(2) ภาษาบาลี

(3) ศิลปกรรม

(4) ศาสนาคริสต์

ตอบ 4 หน้า 11 -13 วัฒนธรรมอินเดียที่รัฐโบราณในประเทศไทยรับเข้ามาได้แก่

1.         ด้านศาสนา เช่น ศาสนาพุทธและพราหมณ์

2.         ด้านภาษาและวรรณคดี เช่น ตัวอักษรปัลลวะ อักษรเทวนาศรี ภาษาบาลี-สันสกฤต ฯลฯ

3.         ด้านการปกครอง เช่น ระบบเทวราชา และกฎหมายธรรมศาสตร์

4.         ด้านศิลปกรรม เช่น รูปแบบทางสถาปัตยกรรม ประติมากรรม และจิตรกรรม

2.         ข้อใดคือลักษณะสำคัญซองแคว้นศรีวิชัย

(1)       นับถือศาสนาพุทธนิกายมหายาน

(2) ใช้กลองมโหระทึก

(3) ทาฟันสีดำ

(4) นับถือศาสนาพราหมณ์-ฮินดู

ตอบ 1 หน้า 15 แคว้นศรีวิชัย เจริญขึ้นตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12 – 18 ในบริเวณที่เป็น จังหวัดสุราษฎร์ธานีและนครศรีธรรมราชในปัจจุบัน โดยมีฐานะเป็นศูนย์กลางทางการค้า ที่สำคัญที่สุดในช่วงเวลานั้น ทำหน้าที่เป็นคนกลางติดต่อระหว่างอินเดียและจีน จึงทำให้ รับวัฒนธรรมอินเดียเอาไว้หลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพุทธศาสนานิกายมหายาน เจริญรุ่งเรืองเป็นอย่างมาก ส่วนศาสนาฮินดูก็มีผู้นับถือเช่นกัน

3.         “แคว้นเสียม” คือชื่อที่จีนใช้เรียกแว่นแคว้นใด

(1)       ละโว้

(2)       สุพรรณภูมิ

(3)       เชลียง

(4) ทวารวดี

ตอบ 2 หน้า 18 แคว้นสุพรรณภูมิ หรือที่จีนเรียกว่า “แคว้นเสียม” ตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันตกของแม่นํ้า เจ้าพระยาในบริเวณที่เป็นแคว้นนครชัยศรีแต่เดิม โดยมีศูนย์กลางสำคัญอยู่ที่เมืองสุพรรณบุรี เมืองแพรกศรีราชา (สรรคบุรี) เพชรบุรี และราชบุรี

4.         แคว้นเงินยางเชียงแสน สถาปนาขึ้นโดยราชวงศ์ใด

(1)       ลาวจก (2)       ศรีนาวนำถม    (3)       พระร่วง            (4) อู่ทอง

ตอบ 1 หน้า 20 แคว้นเงินยางเชียงแสน หรือหิรัญนครเงินยาง สถาปนาขึ้นโดยราชวงศ์ลาวจกในพุทธศตวรรษที่ 17 ซึ่งในสมัยของพระยาเจื๋อง ขอบข่ายของแคว้นเงินยางได้ขยายขึ้นไป ถึงสิบสองปันนา หลวงพระบาง และเวียงจันทน์ต่อมาลูกหลานของพระยาเจื๋องได้ปกครอง อีก 4 – 5 คน ก็ถึงสมัยของพระยามังราย

5.         พระนามเดิมของพ่อขุนศรีอินทราทิตย์คือข้อใด

(1)       พ่อขุนรามคำแหง         (2)       พ่อขุนบางกลางหาว    (3) พ่อขุนผาเมือง        (4) พ่อขุนศรีนาวนำถม

ตอบ 2 หน้า 23, (คำบรรยาย) หลักฐานสุโขทัยเท่าที่มีปรากฏ ได้กล่าวถึงกษัตริย์พระองศ์แรกของกรุงสุโขทัย คือ พ่อขุนศรีนาวนำถม ซึ่งเป็นพระราชบิดาของพ่อขุนผาเมือง ผู้ปกครองเมืองราด ส่วนกษัตริย์สุโขทัยพระองศ์ต่อมา คือ พ่อขุนครีอินทราทิตย์ หรือมีพ6ระนามเดิมว่า พ่อขุนบางกลางหาว ซึ่งเป็นพระสหายของพ่อขุนผาเมือง

6.         แว่นแคว้นใดต่อไปนี้มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับลังกามากที่สุด

(1)       ล้านนา (2) นครศรีธรรมราช (3) สุโขทัย           (4) อยุธยา

ตอบ 2 หน้า 25 แคว้นศรีธรรมราช หรือนครศรีธรรมราช พัฒนาไปจากแคว้นศรีวิชัย ภายหลังที่ แคว้นศรีวิชัยเสื่อมอำนาจไปแล้ว โดยแคว้นศรีธรรมราชจะมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับลังกา มากที่สุด ซึ่งจะเห็นได้จากการที่พุทธศาสนาเถรวาทจากลังกาเข้ามามีอิทธิพลแทนที่พุทธศาสนามหายานของศรีวิชัย

7.         สมัยกษัตริย์พระองค์ใดของสุโขทัยที่มีความรุ่งเรืองทั้งทางศาสนาและวรรณกรรม

(1)       พ่อขุนรามคำแหง         (2) พ่อขุนศรีนาวนำถม            (3) พระมหาธรรมราชาลิไทย (4) พระยางั่วนำถม

ตอบ 3 หน้า 27, 105, 584 ในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทย สุโขทัยมีความรุ่งเรืองทางพุทธศาสนา และวรรณกรรมเป็นอย่างมาก เนื่องจากทรงเป็นกษัตริย์ไทยที่ได้รับยกย่องว่าเป็นจอมปราชญ์ ในทางพระพุทธศาสนาพระองค์แรกของไทย นอกจากนี้ยังทรงแต่งคัมภีร์ทางพุทธศาสนาเรื่อง ไตรภูมิพระร่วงหรือไตรภูมิกถา และทรงเป็นผู้อุปถัมภ์พระสุมณเถระไปเผยแผ่พุทธศาสนา ในอาณาจักรล้านนา

8.         สมัยใดถือว่าเป็นยุคทองของอาณาจักรล้านนา

(1) พระยามังราย        (2) พระยากือนา          (3) พระยาติโลกราช    (4) พระยาสามฝั่งแกน

ตอบ 3 หน้า 32 สมัยของพระยาติโลกราช (พ.ศ. 1984 – 2030) ถือได้ว่าเป็นยุคทองของอาณาจักรล้านนา เพราะสามารถฟื้นฟูอำนาจของล้านนาขึ้นมาได้อีกครั้งหนึ่ง นอกจากนี้ พระยาติโลกราชยังเป็นผู้มีความสามารถในการรบและขยันรบ จึงมีนโยบายขยายอำนาจ ออกไปอย่างกว้างขวาง เช่น ทางเหนือขึ้นไปถึงเขตไทยใหญ่ คือ เมืองเชียงรุ้ง ส่วนทางใต้ ลงมาถึงเมืองแพร่และน่าน

9.         ข้อใดหมายถึง “มหาชนสมมุติ”       

(1) กษัตริย์เป็นองค์อวตารของเทพเจ้า

(2)       กษัตริย์ คือ บุคคลที่มีคุณธรรมที่ได้รับการเลือกสรรจากประชาชน

(3)       กษัตริย์ คือ ผู้สืบเชื้อสายจากพระพุทธเจ้า     (4) กษัตริย์เป็นผู้ที่สามารถขยายอำนาจทั้ง 8 ทิศ

ตอบ 2 หน้า 92 ผู้นำที่ดีควรเป็น “มหาชนสมมุติ” เป็นหลักการของพุทธศาสนาที่ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก ตอนอัคคัญสูตร ซึ่งได้กล่าวถึงผู้นำที่ดีว่า ผู้นำหรือกษัตริย์ควรเป็นมนุษย์เหมือน ประชาชนมิใช่เทพเจ้า โดยต้องเป็นบุคคลที่มีคุณธรรมสูงกว่าผู้อื่น รวมทั้งได้รับการยอมรับ และเลือกสรรจากประชาชน จึงจะเรียกว่าเป็นมหาชนสมมุติ

10.       ข้อใดหมายถึงการปกครองแบบนครรัฐ

(1) เมืองหลวงสามารถควบคุมส่วนภูมิภาคได้อย่างแท้จริง (2) การรวมศูนย์อำนาจมีประสิทธิภาพ

(3) เมืองลูกหลวงก่อการกบฏหลายครั้งในช่วงต้นอยุธยา       (4) เมืองส่วนภูมิภาคไม่ต้องการแยกตัวเป็นอิสระ

ตอบ 3 หน้า 104 7- 105, 160, (คำบรรยาย) การปกครองแบบนครรัฐ (City State) คือ การที่เมือง หรือนครต่าง ๆ ในส่วนภูมิภาคมีอิสระดุจเป็นรัฐของตัวเอง แว่นแคว้นจึงรวมตัวกันแต่เพียงหลวม ๆ ในลักษณะสมาพันธรัฐ ส่งผลให้การรวมศูนย์อำนาจไม่มีประสิทธิภาพ เพราะเมืองหลวง ไม่สามารถควบคุมเมืองส่วนภูมิภาคได้อย่างแท้จริง ดังนั้นเมื่อโอกาสอำนวย เจ้าเมืองชั้นนอก (เมืองลูกหลวง) อาจแยกตัวเป็นอิสระ หรือเข้ามาแย่งชิงอำนาจที่เมืองหลวง เช่น กรณีที่พญาลิไทย เจ้าเมืองศรีสัชนาลัยมาชิงราชย์ที่สุโขทัย หรือการที่เมืองลูกหลวงก่อกบฏหลายครั้งในล้านนา และอยุธยาตอนต้น 

11.       ข้อใดที่แสดงว่าสุโขทัยมีการปกครองแบบนครรัฐ

(1)       เจ้านายที่เมืองศรีสัชนาลัยมาชิงราชย์ที่เมืองสุโขทัยได้

(2)       สุโขทัยมีนโยบายกระจายอำนาจออกจากศูนย์กลาง

(3)       ไม่มีการกบฏในสมัยสุโขทัย  

(4) สุโขทัยถูกอยุธยาผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของอยุธยา

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 10. ประกอบ

12.       จตุโลกบาล หมายถึงอะไรในคติพราหมณ์

(1) เทวดาหรีอยักษ์ผู้รักษาทิศทั้ง 4 ของจักรวาล

(2) พระมหากษัตริย์

(3) ไศเลนทร์ หรือราชาแห่งภูเขา

(4) พระจักรพรรดิราช

ตอบ 1 หน้า 99, (คำบรรยาย) ในคติพราหมณ์มีความเชื่อว่า ในระบบจักรวาล (Universe or Macrocosmos) มีทิศหลักที่สำคัญอยู่ 4 ทิศ คือ ทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออก และ ทิศตะวันตก ซึ่งแต่ละทิศจะมีเทวดาหรือยักษ์ผู้รักษาทิศทั้ง 4 ของจักรวาลอยู่ประจำ รวมทั้งหมด 4 ตน เรียกว่า “โลกาปะละ หรือจตุโลกบาล”

13.       ข้อใดถูกในสมัยสุโขทัย

(1)       ไม่ปรากฏอิทธิพลลัทธิเทวราชาในสมัยสุโขทัย

(2)       สุโขทัยนำลัทธิเทวราชาเต็มรูปแบบมาใช้

(3)       สุโขทัยนำลัทธิเทวราชามาใช้ในยามที่อาณาจักรแตกแยก หรือมีการแย่งชิงอำนาจ

(4)       ลัทธิเทวราชามีความสำคัญที่สุดในสมัยสุโขทัย

ตอบ 3 หน้า 100 สถาบันกษัตริย์สุโขทัยในสมัยพุทธศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา คงมีการนำคติบางอย่าง ของลัทธิเทวราชามาใช้ แต่อาจใช้ไม่เต็มรูปแบบหรือตลอดเวลา เช่น อาจนำลัทธิเทวราชามาใช้ ในยามที่อาณาจักรแตกแยกและต้องรวบรวมดินแดนขึ้นใหม่ หรือใช้ในยามที่มีการทำรัฐประหาร แย่งชิงอำนาจกษัตริย์พระองค์ก่อน

14.       ในช่วงแรกของสุโขทัย ผู้ช่วยในการบริหารราชการแผ่นดินของพระมหากษัตริย์คือใคร

(1) กรมพระราชวังบวรฯ หรือวังหน้า    (2) จตุสดมภ์

(3) ลูกเจ้าลูกขุน          (4) ประชาชนชาวกรุงสุโขทัย

ตอบ 3 หน้า 101 ในช่วงแรกของสุโขทัยนั้น ผู้ช่วยในการบริหารราชการแผ่นดินของพระมหากษัตริย์ (พ่อขุน) หรือข้าราชการ ได้แก่ บรรดาเชื้อพระวงค์ที่เป็นญาติใกล้ชิดเป็นส่วนใหญ่ และอีกส่วนหนึ่ง คงเป็นบริวารที่ไม่ใช่ญาติ โดยเรียกข้าราชการเหล่านี้รวมๆ กันไปว่า “ลูกเจ้าลูกขุน” ทั้งนี้ เพราะยังไม่มีการแยกกลุ่มบุคคลอย่างชัดเจนว่าเป็นเจ้านายหรือขุนนางเหมือนในสมัยอยุธยา

15.       ระบบจตุสดมภ์ถูกยกเลิกไปในรัชกาลใด

(1) พระเพทราชา         (2) พระเจ้ากรุงธนบุรี

(3) พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก  (4) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ตอบ 4 หน้า 147, (คำบรรยาย) อยุธยามีการจัดแบ่งส่วนราชการในระยะแรกเริ่มเป็นแบบจตุสดมภ์ (หลักทั้ง 4) คือ มีกรมสำคัญอยู่ 4 กรม ได้แก่ กรมเวียงหรือกรมเมือง กรมวัง กรมคลัง และกรมนา แต่ต่อมาระบบจตุสดมภ์ซึ่งถือเป็นระบบการปกครองที่มีอายุยืนยาวที่สุดก็ได้ถูกยกเลิกอย่าง เป็นทางการในสมัยปฏิรูปการปกครองของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) โดยทรงจัดแบ่งส่วนราชการออกเป็นกระทรวงตามแบบอารยประเทศ 

16.       พระมหากษัตริย์สมัยอยุธยาทรงควบคุมอำนาจเจ้านายอย่างไร

(1)       ไม่ให้เจ้านายมีไพร่ในสังกัด     (2) ให้ขุนนางกำกับราชการแทนเจ้านาย

(3)       เมื่อเจ้านายตาย ทรัพย์สมบัติทั้งหมดต้องถูกริบราชบาตร

(4)       ลดความสูงศักดิ์ของเจ้านายทุกชั่วคน และไม่ให้เจ้านายดำรงตำแหน่งสำคัญทางราชการ

ตอบ 4 หน้า 141, 313 – 314 พระมหากษัตริย์อยุธยาทรงควบคุมอำนาจของเจ้านาย ดังนี้

1.         กำหนดความสูงศักดิ์ของเจ้านายให้มีอยู่เพียง 3 ชั่วอายุคน และลดความสูงศักดิ์ของ เจ้านายลงทุกชั่วอายุคน            2. ไม่ให้เจ้านายดำรงตำแหน่งสำคัญทางราชการ เช่น ตำแหน่งเสนาบดี และเจ้าเมือง 3. ควบคุมจำนวนไพร่สมของเจ้านายไม่ให้มีมากเกินไป 4. ออกกฎหมายควบคุมการเคลื่อนไหวของเจ้านาย ฯลฯ

17.       ข้อใดคือนโยบายการปฏิรูประบบราชการของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

(1) แบ่งงานบริหารออกเป็นฝ่ายทหารและพลเรือน (2) แบ่งการปกครองออกเป็นภูมิภาค

(3) กระจายอำนาจออกจากศูนย์กลาง            (4) จัดตั้งเมืองลูกหลวงในเขตเมืองชั้นใน

ตอบ 1 หน้า 148 นโยบายการปฏิรูประบบราชการของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ มีดังนี้

1.         แบ่งแยกงานบริหารออกเป็นฝ่ายทหารและพลเรือน รวมทั้งตั้งกรมสำคัญขึ้นใหม่ 2 กรม คือ กรมกลาโหมทำหน้าที่ดูแลฝ่ายทหาร และกรมมหาดไทยทำหน้าที่ดูแลฝ่ายพลเรือน

2.         จัดการปกครองในรูปรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง และยกเลิกระบบเมืองลูกหลวง (แต่มิได้ยกเลิก เด็ดขาด) โดยจัดให้เขตเมืองชั้นในเป็นเขตมณฑลราชธานีซึ่งเมืองหลวงเข้าไปควบคุมโดยตรง

18.       เหตุใดการแบ่งงานตามลักษณะหน้าที่ในสมัยพระบรมไตรโลกนาถจึงไม่สมบูรณ์

(1)       กรมใหญ่มีงานในความรับผิดชอบหลายประเภท

(2)       เวลาเกิดศึกสงคราม ข้าราชการทุกกรมกองต้องออกไปรบได้เหมือนกันหมด

(3)       กรมที่มีลักษณะงานเป็นแบบทหารถูกจัดไว้ฝ่ายพลเรือน      

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 155 – 156 สาเหตุที่ทำให้ระบบแบ่งงานตามลักษณะหน้าที่เฉพาะอย่างในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถไม่สมบูรณ์ มีดังนี้

1.         กรมใหญ่ เช่น กรมพระคลังมีงานในความรับผิดชอบหลายประเภทในเวลาเดียวกัน

2.         เวลาเกิดศึกสงคราม ข้าราชการทุกกรมกองต้องออกไปรบได้เหมือนกันหมดถ้าได้รับคำสั่ง

3.         กรมที่มีลักษณะงานเป็นแบบทหารถูกจัดไว้ในฝ่ายพลเรือน ส่วนกรมที่มีลักษณะงาน เป็นพลเรือนกลับถูกจัดไว้ในฝ่ายทหาร

19.       การเปลี่ยนแปลงระบบบริหารราชการส่วนกลางในสมัยอยุธยาตอนปลาย มีลักษณะแบบใด

(1) แบ่งงานตามหน้าที่โดยเคร่งครัด    (2) ยกเลิกกรมสำคัญ 6 กรม

(3) แบ่งหน้าที่บริหารราชการออกเป็นภูมิภาค (4) กระจายอำนาจออกจากศูนย์กลาง

ตอบ 3 หน้า 157 – 158 การเปลี่ยนแปลงระบบบริหารราชการส่วนกลางในสมัยอยุธยาตอนปลาย คือ ระบบแบ่งงานตามหน้าที่เฉพาะอย่าง (Functional Basis) ออกเป็นฝ่ายทหารและพลเรือนสลายไป กลายเป็นระบบแบ่งหน้าที่บริหารราชการออกเป็นส่วนภูมิภาค (Territorial Basis) แทน ดังนี้

1.         กรมกลาโหมปกครองทหารและพลเรือนในหัวเมืองภาคใต้

2.         กรมมหาดไทยปกครองทหารและพลเรือนในหัวเมืองภาคเหนือ

3.         กรมพระคลังปกครองทหารและพลเรือนในหัวเมืองชายทะเลภาคตะวันออก

20.       ข้อใดคือผลจากการเปลี่ยนแปลงลักษณะงานของกรมกองในส่วนกลาง

(1)       เกิดการทำงานซ้ำซ้อนกัน       (2) กรมที่เคยมีหน้าที่เฉพาะอย่างเสื่อมอำนาจลง

(3) กรมย่อยทำงานเป็นอิสระจากกรมใหญ่มากขึ้น     (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 158 – 159 ผลจากการเปลี่ยนแปลงลักษณะงานของกรมกองส่วนกลางในสมัยอยุธยา ตอนปลาย มีดังนี้

1. เกิดการทำงานซ้ำซ้อนกับกรมที่เคยรับผิดชอบงานเฉพาะบางกรมเป็นเหตุให้กรมที่เคยมีหน้าที่เฉพาะอย่างเสื่อมอำนาจลง

2. กรมย่อยทำงานเป็นอิสระจากกรมใหญ่มากขึ้นทุกที

3. การจัดให้กรมเล็กขึ้นสังกัดกรมใหญ่สับสนกันมากขึ้น

21 เขตมณฑลราชธานี จัดตั้งขึ้นในรัชกาลใด 

(1) สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1

(2)       สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

(3) สมเด็จพระนเรศวร

(4) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 17. ประกอบ

22.       การปรับปรุงระบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคในสมัยสมเด็จพระนเรศวร มีลักษณะอย่างไร

(1)       มีการจัดตั้งเมืองลูกหลวงและเมืองพระยามหานคร

(2)       มีการแบ่งหัวเมืองในเขตชั้นนอกเป็นเมืองชั้นเอก โท ตรี ตามลำดับ

(3)       มีการกระจายอำนาจสู่ส่วนภูมิภาค   

(4) มีการจัดตั้งเขตมณฑลราชธานี

ตอบ 2 หน้า 162 – 164 การปรับปรุงระบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคในสมัยสมเด็จพระนเรศวร มีดังนี้       1. รวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง เพื่อเพิ่มอำนาจให้เมืองหลวงควบคุมเขตภูมิภาคได้มั่นคงขึ้น (แต่มิได้มีผลถาวร)       2. ยกเลิกระบบเมืองลูกหลวงและเมืองพระยามหานครในเขตเมืองชั้นนอก และจัดแบ่งหัวเมืองในเขตชั้นนอกเป็นเมืองชั้นเอก โท ตรี ตามลำดับ

3.         จัดส่งขุนนางออกไปเป็นเจ้าเมืองเหล่านี้ และให้แต่ละเมืองขึ้นตรงต่อเมืองหลวง ฯลฯ

23.       ธรรมศาสตร์มีความสำคัญอย่างไร    

(1) เป็นกฎมณเฑียรบาลสมัยอยุธยา

(2)       เป็นแม่บทของพระราชบัญญ้ติ          

(3) เป็นหลักการของระบบเทวราชา

(4)       เป็นแนวทางปฏิรูปการปกครองในสมัยพระบรมไตรโลกนาถ

ตอบ 2 หน้า 134 – 135 กฎหมายที่ใช้ตัดสินคดีในสมัยอยุธยา ได้แก่

1.         พระธรรมศาสตร์ ถือเป็นกฎหมาย-หลักอันศักดิ์สิทธิ์ที่สำคัญที่สุด ต่อมาได้มีการดัดแปลง ตามคติของพุทธศาสนา และเรียกว่า “ธรรมสัตถัม”

2.         พระราชศาสตร์ คือ พระราชกำหนดและพระราชบัญญัติ ซึ่งเป็นกฎหมายที่พระมหากษัตริย์ ทรงเป็นผู้ตราขึ้นโดยใช้พระธรรมศาสตร์เป็นแม่บท จะใช้เมื่อมีกรณีที่มิได้มีข้อตัดสินระบุไว้ ในพระธรรมศาสตร์ จึงต้องอาศัยพระราชวินิจฉัยของพระมหากษัตริย์เป็นทางตัดสินแทน

24.       ข้อใดที่แสดงว่าพระมหากษัตริย์ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นยึดอุดมการณ์ธรรมราชา

(1) การตรากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับศีลธรรม   (2) การสังคายนาพระไตรปิฎก

(3)       การลดเวลาเกณฑ์แรงงานราษฎร      (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 183 – 186 พระมหากษัตริย์ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นทรงยึดอุดมการณ์ธรรมราชา เป็นหลักสำคัญที่สุด โดยมีแนวทางดังนี้       1. ทรงตรากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับศีลธรรม ซึ่งมิได้เกี่ยวกับราชการบ้านเมืองโดยตรงแต่อย่างใด 2. ทรงส่งเสริมพระพุทธศาสนา โดยการสังคายนา พระไตรปิฎก ปฏิสังขรณ์วัดวาอารามและพระพุทธรูปจำนวนมาก 3. ทรงปกป้องคุ้มครอง ประชาชน โดยการลดเวลาเกณฑ์แรงงานราษฎร และดูแลมิให้มูลนายข่มเหงรังแกราษฎร ฯลฯ

25.       การบริหารราชการแผ่นดินสมัยต้นรัตนโกสินทร์มีลักษณะแบบใด

(1) มีการแบ่งงานตามลักษณะงานโดยไม่เคร่งครัด (2) มีการแบ่งงานออกเป็นภูมิภาค

(3)       มีการแบ่งงานตามลักษณะงานโดยเคร่งครัด  (4) มีการแบ่งออกเป็นมณฑลต่าง ๆ

ตอบ 2 หน้า 158, 194 – 195 โครงสร้างระบบบริหารราขการแผ่นดินทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ยังเป็นเช่นเดียวกับสมัยอยุธยาตอนปลาย คือ จัดระบบบริหารราชการแผ่นดิน แบบแบ่งงานออกเป็นเขตแดนหรือภูมิภาค (Territorial Basis) เพียงแต่จะมีการเพิ่มจำนวน หรือเปลี่ยนแปลงหน้าที่ของกรมกองไปบ้าง (ดูคำอธิบายข้อ 19. ประกอบ)

26.       ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ เมืองหลวงใช้มาตรการใดในการควบคุมอำนาจเจ้าเมืองในเขตหัวเมืองชั้นนอก

(1) ให้ขุนนางในเมืองหลวงเป็นผู้แต่งตั้งกรมการเมือง (2) ให้กรมการเมืองรับเงินเดือนจากเมืองหลวง

(3) ให้เจ้านายไปกำกับราชการหัวเมืองชั้นนอก           (4) ยกเลิกระบบกินเมือง

ตอบ 1 หน้า 195 ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 เป็นต้นไป ได้มีการใช้นโยบายแบ่งแยก ความจงรักภักดีออกเป็นสองทาง (Dual Allegiance) กล่าวคือ ให้ขุนนางในเมืองหลวงเป็น ผู้แต่งตั้งกรมการเมืองตำแหน่งต่าง ๆ แทนที่จะให้เจ้าเมืองเป็นผู้แต่งตั้งดังแต่ก่อน เพื่อให้เมืองหลวง มีอำนาจควบคุมเจ้าเมืองในเขตหัวเมืองชั้นนอกได้มากขึ้น เพราะกรมการเมืองย่อมเกิดความภักดีต่อขุนนางในเมืองหลวงซึ่งเป็นผู้แต่งตั้งตนด้วย มิใช่ภักดีต่อเจ้าเมืองเพียงคนเดียว

27.       การเปิดประเทศในสมัยรัชกาลที่ 4 มีผลต่อการปกครองในแง่ใด

(1) ไทยเริ่มพัฒนาประเทศไปตามแบบตะวันตก         (2) ระบบไพร่ทวีความสำคัญขึ้น

(3) ระบบพระคลังสินค้าทวีความสำคัญขึ้น     (4) ชาวตะวันตกเดินทางมาไทยน้อยลง

ตอบ1 หน้า 53 – 55, 196 ในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย ซึ่งเริ่มตั้งแต่การทำสัญญาเปิดประเทศ ในสมัยรัชกาลที่ 4 เป็นต้นไปนั้น ได้ส่งผลให้ไทยเริ่มพัฒนาประเทศในด้านต่าง ๆ ทั้งทางด้าน การปกครอง นโยบายต่างประเทศ ลักษณะทางเศรษฐกิจและสังคมให้ทันสมัยตามแบบตะวันตก โดยใช้วิชาการความรู้และแนวความคิดทางตะวันตกเข้ามาผสมผสานกับแนวทางของสังคมไทย เพื่อป้องกันการคุกคามของมหาอำนาจทางตะวันตกที่เข้ามายึดครองดินแดนในเอเชียเป็นอาณานิคม

28.       ข้อใดคืออุปสรรคที่ทำให้การปฏิรูปราชการแผ่นดินในช่วงแรกของรัชกาลที่ 5 ต้องหยุดชะงัก

(1) การขัดขวางจากพวกอนุรักษนิยม  (2) การแทรกแซงของมหาอำนาจตะวันตก

(3) การขาดประสบการณ์ของกลุ่มสยามหนุ่ม            (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 227 – 229 อุปสรรคที่ทำให้การปฏิรูปราชการแผ่นดินในระยะแรกของรัชกาลที่ 5ต้องหยุดชะงักลง ได้แก่

1.         การขัดขวางจากฝ่ายอนุรักษนิยมทั้งในลักษณะของการดื้อแพ่งและการต่อต้านด้วยกำลังอาวุธ

2.         การแทรกแซงของมหาอำนาจตะวันตก

3.         การขาดประสบการณ์ของกลุ่มสยามหนุ่ม โดยเฉพาะบรรดาสมาชิกสภาที่ปรึกษา ราชการแผ่นดิน ซึ่งยังไม่คุ้นเคยกับการแสดงความคิดเห็น และยังเกรงกลัวต่ออิทธิพลของ ฝ่ายอนุรักษนิยมอยู่

29.       ข้อใดคือผลงานเด่นของการปฏิรูปช่วงที่ 2 ของรัชกาลที่ 5

(1) การตั้งกรมสำคัญ 6 กรม   (2) การพื้นฟูการปกครองแบบนครรัฐ

13) การจัดตั้งกระทรวงแบบใหม่ 12 กระทรวง (4) การจัดตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน์

ตอบ 3 หน้า 229 – 231 ผลงานเด่นของการปฏิรูปในระยะที่สองของรัชกาลที่ 5 คือ การออกประกาศ พระบรมราชโองการจัดตั้งกระทรวงแบบใหม่ 12 กระทรวง โดยเพิ่มจากเดิม 6 กระทรวง แต่ละกระทรวงมีหน้าที่เฉพาะอย่าง ซึ่งการจัดตั้งกระทรวงในครั้งนี้จะเห็นได้ถึงการสูญอำนาจ ของขุนนางตระกูลบุนนาค และการขึ้นมามีอำนาจของฝ่ายเจ้านายที่ได้เป็นเสนาบดีถึง 10 กระทรวง

30.       ผลสำเร็จในการปฏิรูประบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคในสมัยรัชกาลที่ 5 เกิดจากข้อใด

(1) การใช้ระบบ “กินเมือง”   (2) การเพิ่มอำนาจให้เมืองประเทศราช

(3) การจัดตั้งระบบมณฑลเทศาภิบาล           (4) การฟื้นฟูระบบเมืองลูกหลวง

ตอบ 3 หน้า 56, 234 – 235 รัชกาลที่ 5 ทรงปฏิรูประบบบริหารราชการส่วนภูมิภาคในรูปรวมอำนาจ เข้าสู่ศูนย์กลาง โดยการจัดตั้งระบบมณฑลเทศาภิบาลขึ้น เพื่อให้เมืองหลวงสามารถควบคุม อาณาจักรและประเทศราชได้อย่างทั่วถึง ทำให้ประเทศไทยสามารถผนวกดินแดนในเขตชั้นนอก และเขตประเทศราชให้เป็นปึกแผ่นอันหนึ่งอันเดียวกับส่วนกลางในลักษณะรัฐประชาชาติ (National State) ได้สำเร็จ

31.       ในสังคมไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัย ล้านนา อยุธยา ธนบุรี และต้นรัตนโกสินทร์ ประชาชนส่วนใหญ่เป็นชนชั้นใด

(1) เจ้านาย

(2) ขุนนาง

(3) ไพร่

(4) ข้าหรือทาส

ตอบ 3 หน้า 270 – 271, 283, 336 – 337, 416, (คำบรรยาย) ในสังคมไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัย ล้านนา อยุธยา ธนบุรี และต้นรัตนโกสินทร์ ประชาชนส่วนใหญ่เป็นชนชั้นไพร่หรือสามัญชน ซึ่งถือเป็นชนชั้นที่มีจำนวนมากที่สุด แต่จำนวนไพร่ที่มีก็ยังไม่เพียงพอต่อความต้องการแรงงานของรัฐ ทั้งในยามสงบและยามสงคราม ดังนั้นรัฐจึงต้องมีระบบควบคุมแรงงานที่มีประสิทธิภาพ เรียกว่า “ระบบไพร่” เพื่อให้รัฐได้ใช้แรงงานไพร่ได้อย่างเต็มที่

32.       ในสังคมไทยสมัยใดที่พระสงฆ์นั่งร่วมพิจารณาคดีกับเจ้าพนักงานของรัฐ

(1) สุโขทัย

(2)       ล้านนา

(3) อยุธยา

(4)       ธนบุรี

ตอบ 2 หน้า 280 ในสมัยล้านนา พระสงฆ์จะทำหน้าที่นั่งพิจารณาตัดสินคดีความร่วมกับเจ้าหน้าที่ ของบ้านเมืองหรือเจ้าพนักงานของรัฐโดยอาศัยอิงกับหลักเกณฑ์ในชาดกหรือวินัยสงฆ์ที่เข้ากันได้ ซึ่งบทบาทหน้าที่ดังกล่าวนี้ปรากฏตั้งแต่สมัยพญากือนา (พ.ศ. 1898 – 1928)

33.       “ผู้ใดมีคุณต่อพ่อแม่มาก ได้มรดกมาก” เป็นกฎหมายสมัยใด

(1) สุโขทัย

(2)ล้านนา

(3) อยุธยา

(4)       ต้นรัตนโกสินทร์

ตอบ 2 หน้า 295, (คำบรรยาย) สังคมสมัยล้านนามีหลักปฏิบัติเกี่ยวกับเรื่องความกตัญญูต่อผู้ใหญ่ว่า เมื่อพ่อแม่ตายไปให้จัดมรดกแก่ลูกที่แสดงความกตัญญูต่อพ่อแม่ได้มากกว่าคนอื่น ๆ ทั้งนี้ เพื่อตอบแทนความดีและให้เป็นตัวอย่างแก่ผู้อื่นด้วย ดังข้อความในกฎหมายมังรายศาสตร์ ของล้านนาที่ว่า “ผิลูกหลานมีอยู่หลายคน ผู้ใดมีคุณต่อพ่อแม่มาก ก็ให้มรดกมาก…”

34.       “เบื้องหัวนอน” ที่ปรากฏในศิลาจารึกสุโขทัย หมายถึงทิศใด

(1) ตะวันออก  (2)       ตะวันตก          (3) ทิศเหนือ     (4)       ทิศใต้

ตอบ 4 หน้า 589, (คำบรรยาย) ในศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ 1 หรือจารึกพ่อขุนรามคำแหงได้กล่าวถึงทิศทั้ง 4 ซึ่งมีชื่อเรียกแตกต่างจากปัจจุบัน กล่าวคือ เบื้องตีนนอน (ทิศเหนือ),เบื้องหัวนอน (ทิศใต้), เบื้องตะวันออก (ทิศตะวันออก) และเบื้องตะวันตก (ทิศตะวันตก)

35.       “บริเวณเมืองสุโขทัย-ศรีสัชนาลัย” ซึ่งเป็นศูนย์กลางของชุมชนสมัยสุโขทัยนั้น ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่น้ำใด

(1) เจ้าพระยา  (2) ปิง  (3) ยม (4) น่าน

ตอบ 3 หน้า 23 – 24, (คำบรรยาย) บริเวณเมืองสุโขทัย-ศรีสัชนาลัย ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่นํ้ายม ซึ่งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของตัวเมือง โดยมีศูนย์กลางของชุมชนเมื่อแรกตั้งอยู่ที่เมืองเก่า สุโขทัย บริเวณวัดพระพายหลวง หลังจากนั้นในสมัยพ่อขุนรามคำแหงจึงย้ายศูนย์กลางของ ราชธานีมาอยู่ในตัวเมืองสุโขทัยปัจจุบัน บริเวณวัดมหาธาตุ

36.       ศูนย์กลางของอาณาจักรสุโขทัยสมัยพ่อขุนรามคำแหง ได้แก่วัดใด

(1) วัดพระพายหลวง   (2) วัดศรีสวาย (3) วัตศรีชุม     (4) วัดมหาธาตุ

ตอบ 4 ดูคำอธิบายข้อ 35. ประกอบ

37.       ด้วยเหตุใดทรัพย์สินของเจ้าขุนจะได้รับการตีราคาสูงกว่าทรัพย์สินของไพร่ในสมัยล้านนา

(1) เพี่อให้เจ้าขุนมีฐานะสูงกว่าไพร่     (2) เพื่อให้เจ้าขุนมีอำนาจเหนือไพร่

(3) เพื่อให้เจ้าขุนสามารถปกครองไพร่ได้         (4) เพื่อให้เจ้าขุนเป็นที่เคารพยำเกรงไม่ถูกลบหลู่ง่าย ๆ

ตอบ 4 หน้า 275, (คำบรรยาย) สิทธิประการหนึ่งของเจ้าขุนในสมัยล้านนา คือ ทรัพย์สินของเจ้าขุน จะได้รับการตีราคาไว้สูงกว่าทรัพย์สินของไพร่หรือสามัญชน ถึงแม้ว่าจะเป็นทรัพย์สินชนิดเดียวกัน ดังนั้นใครที่ไปลักขโมยของเจ้าขุนจึงต้องจ่ายค่าปรับมากกว่าขโมยของสามัญชน ทั้งนี้ก็เพื่อให้ เจ้าขุนเป็นที่เคารพยำเกรงไม่ถูกลบหลู่ง่าย ๆ เจ้าขุนจะได้ทำงานสะดวกขึ้น

38.       พระมหากษัตริย์สุโขทัยมีวิธีควบคุมอำนาจของลูกเจ้าลูกขุนอย่างไร

(1) ไม่ให้ลูกเจ้าลูกขุนครองเมือง         (2) ไม่ให้ลูกเจ้าลูกขุนเป็นแม่ทัพ

(3) ให้ราษฎรฟ้องร้องลูกเจ้าลูกขุนได้  (4) มีกฎหมายบังคับให้ลูกเจ้าลูกขุนเป็นขุนธรรม

ตอบ 3 หน้า 276 พระมหากษัตริย์สุโขทัยมีวิธีควบคุมอำนาจของลูกเจ้าลูกขุน ดังนี้

1.         ให้ไพร่หรือราษฎรฟ้องร้องกล่าวโทษลูกเจ้าลูกขุนได้โดยตรงต่อพระมหากษัตริย์ และ พยายามตัดสินคดีความให้อย่างยุติธรรม 2. ปลูกฝังให้ลูกเจ้าลูกขุนทำตัวเป็นขุนธรรม มิใช่ขุนมาร เพราะขุนธรรมเท่านั้นจึงจะอยู่ในอำนาจได้นาน (แต่ไม่ได้ออกเป็นกฎหมายบังคับ)

39.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับระบบไพร่ของสุโขทัยและล้านนา

(1)       ทำให้รัฐได้ใช้แรงงานไพร่ได้เต็มที่       (2) ทำให้ไพร่ไม่ต้องเสียภาษี

(3) ทำให้ไพร่มีเสรีภาพในการเคลื่อนไหว         (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 31. ประกอบ

40.       มูลนายมีหน้าที่ต่อไพร่อย่างไร           

(1) เกณฑ์ไพร่ออกรบถ้ามีข้าศึก

(2)       ควบคุมไพร่ให้อยู่ในภูมิลำเนา           

(3) คุ้มครองไพร่ไม่ให้ถูกรังแก (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 273 หน้าที่สำคัญของมูลนายที่มีต่อไพร่ ได้แก่ 1. ควบคุมไพร่ให้อยู่ในภูมิลำเนา

2.         เกณฑ์ไพร่มาทำงานตามกำหนดเวลา 3. ควบคุมไพร่ให้อยู่ในกฎหมาย

4.         ควบคุมเรื่องการเก็บภาษีอากรจากไพร่           5. คุ้มครองไพร่ไม่ให้ถูกรังแก หรือไม่ให้ถูกข้าศึกกวาดต้อนเอาไป            6. เกณฑ์ไพร่ออกรบถ้ามีข้าศึก ฯลฯ

41.       ความเชื่อที่ว่ามีเทวดารักษาสถานที่หรือสิ่งของต่าง ๆ อยู่ เช่น เทวดาประจำเมือง เรียกว่า “เสื้อเมือง” เทวดาประจำนา เรียกว่า “เสื้อนา” เกิดขึ้นในสังคมใด

(1) สุโขทัย

(2) ล้านนา

(3) ธนบุรี

(4) รัตนโกสินทร์ตอนต้น

ตอบ 2 (คำบรรยาย) สังคมล้านนามีความเชื่อว่า มีเทวดารักษาสถานที่หรือสิ่งของต่าง ๆ อยู่เช่น เทวดาประจำเมือง เรียกว่า “เสื้อเมือง”เทวดาประจำบ้าน เรียกว่า “เสื้อเรือน” และ เทวดาประจำนา เรียกว่า “เสื้อนา” ฯลฯ โดยจะมีประเพณีสร้างศาลให้เป็นที่สิงสถิตของเทวดา และมีการบวงสรวงต่าง ๆ

42.       กฎหมายล้านนาที่กำหนดให้นายม้าหลีกทางให้นายช้าง แสดงถึงสิ่งใด

(1) ความสำนึกต่อส่วนรวม

(2) การปกครองแบบทหาร

(3)       ม้าตัวเล็กวิ่งเร็วกว่าช้าง

(4) ความสำนึกในฐานะสูงต่ำของบุคคล

ตอบ 4 หน้า 295, (คำบรรยาย) กฎหมายล้านนาได้กำหนดให้ผู้น้อยต้องหลีกทางให้แก่ผู้ใหญ่กว่าตน ซึ่งแสดงถึงความสำนึกในฐานะสูงต่ำของบุคคล ดังปรากฏในมังรายศาสตร์ตอนหนึ่งว่า “มาตรา 1 ในการเดิน นั่ง หรือนอนก็ดี ให้นายม้าหลีกให้นายช้างผู้มียศสูงกว่าตน…”

43.       เจ้านายในสมัยอยุธยามีหน้าที่อย่างไร

(1) เป็นเสนาบดี

(2) บังคับบัญชาไพร่สม

(3) บังคับบัญชาไพร่หลวง

(4) เป็นเจ้าเมืองในสมัยอยุธยาตอนปลาย

ตอบ 2 หน้า 308 ในสมัยแรกของอยุธยา เจ้านายมีหน้าที่ปกครองเมือง ต่อมาตั้งแต่สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงมีนโยบายไม่ให้เจ้านายออกไปปกครองเมืองอีก แต่ให้ปกครอง กรมย่อย ๆ ที่ไม่ใช่กรมใหญ่เทียบเท่ากระทรวงแทน เรียกว่า “การทรงกรม” ทำให้เจ้านาย ได้บังคับบัญชากรมและได้ปกครองไพร่สมจำนวนหนื่ง ซึ่งจะมีจำนวนมากน้อยเท่าใดนั้น ก็ขึ้นอยู่กับศักดินาของเจ้านาย

44.       ยศขุนนางสูงสุดในสมัยอยุธยาคือ “เจ้าพระยา” ถามว่ามีศักดินากี่ไร่

(1) 5,000ไร่     (2) 10,000ไร่   (3) 30,000ไร่   (4) 100,000ไร่

ตอบ 2 หน้า 319 – 320, 405, (คำบรรยาย) ในสมัยอยุธยาตอนปลาย ขุนนางจะมียศเจ้าพระยา เพิ่มเข้ามาเป็นยศสูงสุดของขุนนาง ซึ่งส่วนใหญ่จะดำรงตำแหน่งเอกอัครมหาเสนาบดี มีศักดินา 10,000 ไร่ ต่อมาในสมัยธนบุรีและรัตนโกสินทร์ขุนนางจะมียศเพิ่มขึ้นเป็นยศสูงสุด คือ สมเด็จเจ้าพระยา มีศักดินา 30,000 ไร่ ซึ่งถือเป็นยศของขุนนางที่มีศักดินาสูงสุด ในประวัติศาสตร์ไทย

45.       ข้อใดมิใช่คุณสมบัติในการถวายตัวเป็นขุนนาง

(1) วุฒิ 4         (2) พรหมวหาร 4         (3) อธิบดี 4     (4) คุณานุรูป

ตอบ 2 หน้า 316 คุณสมบัติของผู้ที่จะถวายตัวเป็นขุนนางในสมัยอยุธยา มีอยู่ 9 ประการ ดังนี้

1.         วุฒิ 4 ประการ ได้แก่ ชาติวุฒิ วัยวุฒิ คุณวุฒิ และปัญญาวุฒิ

2.         อธิบดี 4 ประการ ได้แก่ ฉันทาธิบดี วิริยาธิบดี จิตาธิบดี และวิมังสาธิบดี

3.         คุณานุรูป 1 ประการ หมายถึง เป็นผู้มีบุคลิกลักษณะดี น่าไว้วางพระทัยแก่พระมหากษัตริย์ และน่าเคารพนับถือแก่ประชาชนทั่วไป

46.       การกำหนดศักดินามีประโยชน์อย่างไร

(1) ใช้กำหนดบทลงโทษของบุคคล     (2) ใช้กำหนดความสูงศักดิ์ของบุคคล

(3) ใช้กำหนดไพร่ในสังกัดของบุคคล  (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 309, 359 – 360 ระบบศักดินามีประโยชน์ในการกำหนดฐานะบุคคลในทางสังคม และกำหนดระเบียบใบการปกครองด้านต่าง ๆ ดังนี้ 1. เป็นเครื่องมือกำหนดความสูงศักดิ์ ของบุคคล อำนาจหน้าที่ และความรับผิดชอบของบุคคลต่าง ๆ เพื่อจัดระเบียบของสังคม

2.         เป็นเครื่องกำหนดบทลงโทษของบุคคลที่มีความผิด 3. เป็นเครื่องวัดและกำหนดไพร่พล ในสังกัดของบุคคลที่เป็นมูลนาย      4. เป็นเครื่องกำหนดอภิสิทธิ์และสิทธิพิเศษบางอย่าง

47.       กรมใดมีหน้าที่ดูแลชาวจีนในสมัยอยุธยา

(1) กรมท่าซ้าย            (2) กรมท่าขวา (3) กรมพระคลัง          (4) กรมลูกขุน

ตอบ 1 หน้า 151, 364, 504 ในสมัยอยุธยา หน่วยงานที่ทำหน้าที่ดูแลชาวต่างขาติ คือ กรมท่า ซึ่งขึ้นกับ กรมพระคลัง แบ่งออกเป็น 1. กรมท่าซ้าย มีหลวงโชฎึกราชเศรษฐีเป็นเจ้ากรม ทำหน้าที่ดูแลชาวจีน ญี่ปุ่น ฮอลันดา ฝรั่งเศส และโปรตุเกส 2. กรมท่าขวา มีพระยาจุฬาราชมนตรี เป็นเจ้ากรม ทำหน้าที่ดูแลชาวมุสลิมที่นับถือศาสนาอิสลาม เช่น ชาวอินเดีย เปอร์เซีย อาหรับ เตอร์ก มลายู ฯลฯ

48.       เหตุใดเจ้านายในสมัยอยุธยาจึงได้ “ทรงกรม”

(1) เพื่อให้เจ้านายเป็นเจ้าเมือง           (2) เพื่อให้เจ้านายได้เป็นเสนาบดี

(3) เพื่อให้เจ้านายได้ปกครองไพร่หลวงจำนวนหนึ่ง (4) เพื่อให้เจ้านายได้ปกครองไพร่สมจำนวนหนึ่ง

ตอบ 4 ดูคำอธิบายข้อ 43. ประกอบ

49.       ไพร่ในสมัยอยุธยาทำสิ่งใดไม่ได้

(1) ยกมรดกให้ลูกหลาน         (2) เดินทางย้ายถิ่นเสรี

(3) เข้าหาผลประโยขน์จากที่ดินที่หักร้างถางพงไว้ (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 2 หน้า 345, 350, (คำบรรยาย) สิทธิของไพร่ในสมัยอยุธยามีอยู่หลายประการ เช่น ไพร่มีสิทธิ ในที่ดินที่ได้หักร้างถางพงไว้ และมีสิทธิเข้าหาผลประโยชน์จากที่ดินนั้น รวมถึงมีสิทธิที่จะขาย หรือยกเป็นมรดกให้แก่ลูกหลานได้ ฯลฯ แต่เมื่อไพร่ต้องอยู่ในระบบไพร่ ทำให้สิทธิบางอย่าง ของไพร่ถูกลิดรอนไป เช่น ไพร่ถูกควบคุมเรื่องการเคลื่อนไหว จึงไม่สามารถเดินทางย้ายถิ่น อย่างเสรี และต้องมาให้แรงงานตามกำหนด ฯลฯ

50.       แต่เดิมผู้ที่จะถวายตัวเป็นขุนนางต้องเป็นผู้สืบเชื้อสายมาจากอัครมหาเสนาบดี ครั้นสมัยรัตนโกสินทร์ เปลี่ยนเป็นว่ามาจากเชื้อสายไหนก็ได้ แต่ต้องมีความประพฤติดี มีความรู้ความสามารถ ก็เข้าถวายตัว เป็นขุนนางได้ ถามว่าเริ่มในสมัยใด

(1) รัชกาลที่ 1  (2) รัชกาลที่ 2  (3) รัชกาลที่ 3  (4) รัชกาลที่ 4

ตอบ 1 หน้า 316, 408, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 1 ได้มีการเปลี่ยนแปลงกฎเกณฑ์การถวายตัวเป็นขุนนางให้มาจากเชื้อสายไหนก็ได้ โดยไม่มีข้อขีดคั่นเรื่องชาติวุฒิ คือ ต้องเป็นผู้สืบเชื้อสายมาจาก อัครมหาเสนาบดี เหมือนดังเช่นในสมัยอยุธยาอีก ทำให้ไพร่หรือสามัญชนที่มีความประพฤติดี มีความรู้ความสามารถ มีโอกาสเข้าถวายตัวเป็นขุนนางได้ แต่ไพร่ก็เข้ามาสู่ระบบขุนนางได้ยาก เพราะลูกหลานของขุนนางก็มักจะได้เป็นขุนนางต่อมานั่นเอง

51.       ข้อใดถูกต้องในสมัยต้นรัตนโกสินทร์

(1) ขุนนางได้เลือกสรรพระมหากษัตริย์

(2) ขุนนางตระกูลบุนบาคหมดบทบาทไป

(3) ขุนนางไม่ได้ประโยชน์จากเจ้าภาษีเลย

(4) ไพร่หลวงในสังกัดขุนนางหนีไปเป็นไพร่สมกันมาก

ตอบ 1 หน้า 400 – 404 ปัจจัยที่ทำให้ขุนนางในสมัยต้นรัตนโกสินทร์มีอำนาจเพิ่มมากขึ้น ได้แก่

1.         ขุนนางมีความสัมพันธ์ที่ดีกับพระมหากษัตริย์

2.         ไพร่หลวงในสังกัดขุนนางที่หลบหนีไปเป็นไพร่สมมีจำนวนลดลง ทำให้ขุนนางมีความมั่นคงมากขึ้น

3.         คณะเสนานดีซึ่งส่วนใหญ่เป็นขุนนางได้เลือกสรรพระมหากษัตริย์

4.         ขุนนางจำนวนหนึ่งได้ประโยชน์จากระบบเจ้าภาษีนายอากร

5.         ขุนนางตระกูลบุนนาคมีอำนาจโดดเด่นที่สุดตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์จนถึงต้นรัชกาลที่ 5 ฯลฯ

52.       การยกเลิกตำแหน่งวังหน้า โดยแต่งตั้งตำแหน่งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชอยู่ในตำแหน่งรัชทายาท เริ่มเกิดขึ้นในรัชกาลใด

(1)       รัชกาลที่ 3

(2) รัชกาลที่ 4

(3) รัชกาลที่ 5

(4) รัชกาลที่ 6

ตอบ 3 หน้า 395, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 5ได้โปรดให้มีการยกเลิกตำแหน่งวังหน้าโดยสถาปนาตำแหน่งองค์รัชทายาทหรือตำแหน่งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชขึ้นมาแทนที่ ทำให้การสืบราชสมบัติของไทยถูกกำหนดเป็นแบบแผนตามกฎหมาย และมีกฎเกณฑ์ ที่แน่นอนในการสืบสันตติวงศ์

53.       ยศสูงสุดของขุนนางในประวัติศาสตร์ไทย คือ ยศ “สมเด็จเจ้าพระยา” ถามว่าสมเด็จเจ้าพระยาองค์ใด ในประวัติศาสตร์ที่ดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน

(1) สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกฯ

(2) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์

(3) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ

(4) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์

ตอบ 4 หน้า 405, (คำบรรยาย) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ได้รับสถาปนา เป็นสมเด็จเจ้าพระยาองศ์ที่ 4 ซึ่งเป็นองค์สุดท้ายในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยตามประวัติท่านผู้นี้ เป็นบุตรชายชองสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิส บุนนาค หรือสมเด็จองค์ใหญ่)ต่อมาได้รับราชการเป็นสมุหกลาโหมใบสมัยรัชกาลที่ 4 และเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน ในสมัยรัชกาลที่ 5

54.       ทาสในสังคมไทยถูกยกเลิกไปในรัชกาลที่ 5 ทั้งนี้ทรงใช้เวลากว่ากี่ปี จึงดำเนินการเลิกทาสได้แล้วเสร็จ โดยไม่เสียเลือดเนื้อ

(1) 10 ปี          (2) 20 ปี          (3) 30 ปี          (4) 40 ปี

ตอบ 3 หน้า 433, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้ทรงดำเนินการเลิกทาสจนสำเร็จ โดยพระองค์ ทรงใช้นโยบายทางสายกลาง คือ ดำเนินการเลิกทาสไปทีละขั้นตอน มิใช่รวบรัดเลิกทาสทั้งหมด ในคราวเดียวกัน รวมเวลาที่ใช้ทั้งหมดกว่า 30 ปี จึงทรงสามารถเลิกทาสได้อย่างเด็ดขาด โดยไม่มีการนองเลือดเหมือนการเลิกทาสในประเทศสหรัฐอเมริกา

55.       เฉกอะหมัด กุมมี (Sheikh Ahmad Gomi) ต้นตระกูล “บุนนาค” เข้ามาในไทยในปลายรัชกาลสมเด็จพระนเรศวร ถามว่าเป็นชาวอะไร

(1) อินเดีย       (2) เปอร์เซีย    (3) กรีก            (4) ชวา

ตอบ 2 หน้า 368, (คำบรรยาย) เฉกอะหมัด กุมมี (Sheikh Ahmad Gomi) เป็นชาวเปอร์เซียที่มาจากอิหร่าน และเป็นต้นตระกูล “บุนนาค” ได้เข้ามาในประเทศไทยช่วงปลายรัชกาลสมเด็จพระนเรศวร และเข้ารับราชการในสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมเป็น “พระยาเฉกอะหมัดรัตนราชเศรษฐี” เจ้ากรมท่าขวา ต่อมาได้เลือนยศเป็นถึง “เจ้าพระยาเฉกอะหมัดรัตนาธิบดี” ในตำแหน่งสมุหนายก

56.       อะไรเป็นสาเหตุสำคัญที่สุดที่ทำให้คนจีนที่เรียกว่า พวกอั้งยี่ ลอยนวลอยู่เหนือกฎหมายไทย

(1) มีพวกมาก  (2) มีฐานะทางการเงินดี

(3) เป็นคนในบังคับต่างชาติ   (4) มีขุนนางหนุนหลัง

ตอบ 3 หน้า 439 ในสมัยรัชกาลที่ 5 สมาคมลับของชาวจีนหรืออั้งยี่ได้เกิดขึ้นหลายกลุ่ม และมีกิจกรรม หลายด้านที่ทำผิดกฎหมายไทย แต่พวกอั้งยี่ก็สามารถลอยนวลอยู่เหนือกฎหมายไทยได้ เพราะคนจีนจำนวนมากได้ไปจดทะเบียนเป็นคนในบังคับตะวันตกชาติต่าง ๆ โดยเฉพาะอังกฤษ และฝรั่งเศส ซึ่งเมื่อมีคดีเกิดขึ้นก็สามารถขึ้นศาลกงสุลของชาติที่ตนได้ไปขึ้นทะเบียนไว้ และตำรวจไทยจะจับกุมตัวได้ก็ต่อเมื่อกงสุลของชาตินั้นอนุมัติแล้วเท่านั้น

57.       การไหว้แบบไทยโดยให้นิ้วหัวแม่มือจรดหว่างคิ้ว ปลายนิ้วชี้จรดส่วนบนของหน้าผาก ผู้หญิงให้ย่อเข่าลงให้ต่ำ โดยถอยเท้าข้างที่ถนัดไปข้างหลัง พร้อมกับประนมมือไหว้ ถามว่าลักษณะการไหว้ดังกล่าวเป็นการไหว้ผู้ใด

(1) ไหว้พระ      (2) ไหว้ผู้อาวุโส            (3) ไหว้คนทั่วไป           (4) ไหว้เจ้านาย

ตอบ 1 (คำบรรยาย) การไหว้พระภิกษุสงฆ์ ผู้ไหว้จะยกมือประนมขึ้นให้นิ้วหัวแม่มือจรดหว่างคิ้วปลายนิ้วชี้จรดตีนผมหรือจรดส่วนบนของหน้าผาก ผู้ชายให้ค้อมตัวลงและประนมมือไหว้ ส่วนผู้หญิงให้ย่อเข่าลงให้ต่ำ โดยถอยเท้าข้างที่ถนัดไปข้างหลัง พร้อมกับประนมมือไหว้

58.       เมื่อครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ฯ ฝรั่งคนหนึ่งชื่อ นิโกลาส์ แชรแวส เขียนไว้ในหนังสือของเขาว่า“อาขีพที่อัตคัดที่สุดในราชอาณาจักรสยาม คือ อาชีพ”

(1) ช่างตัดเสื้อ (2) ช่างตัดผม  (3) ช่างทอง ,  (4)       ช่างไม้

ตอบ 1 (คำบรรยาย) นิโกลาส์ แชรแวส เป็นชาวฝรั่งเศสที่ติดตามคณะทูตเข้ามาในไทยเมื่อ พ.ศ. 2228 หรือตรงกับสมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ โดยเขาได้เขียนหนังสือมีชื่อไทยว่า “ประวัติศาสตร์ ธรรมชาติและการเมืองแห่งราชอาณาจักรสยาม” ซึ่งมีความตอนหนึ่งว่า “อาชีพที่อัตคัดที่สุด ในราชอาณาจักรสยาม คือ อาชีพช่างตัดเสื้อ เพราะพลเมืองสามัญเขาไม่สวมเสื้อกัน…”

59.       ในรัชกาลใดที่โปรดให้ขุนนางสวมเสื้อเข้าเฝ้า

(1) รัชกาลที่ 3  (2) รัชกาลที่ 4  (3) รัชกาลที่ 5  (4)รัชกาลที่6

ตอบ 2 (คำบรรยาย) ในปี พ.ศ. 2395 รัชกาลที่ 4 ทรงสั่งให้ยกเลิกการเข้าเฝ้าแบบตัวเปล่าไม่สวมเสื้อ ตามแบบราชประเพณีโบราณ โดยพระองค์มีพระราชดำรัสให้เจ้านายและขุนนางสวมเสื้อ เวลาเข้าเฝ้าเป็นครั้งแรก ตามแบบอารยธรรมตะวันตก

60.       รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) เป็นศักราชที่ตั้งขึ้นในรัชกาลที่ 5 โดยถือเอาปีตั้งกรุงเทพมหานครฯ เป็นร.ศ. 1 แต่ศักราชดังกล่าวถูกยกเลิกไปในรัชกาลที่ 6 ถามว่าถ้า ร.ศ. ยังคงใช้อยู่ในปัจจุบัน (พ.ศ. 2556)จะตรงกับ ร.ศ. ใด

(1) ร.ศ. 230    (2) ร.ศ. 231    (3) ร.ศ. 232    (4) ร.ศ. 233

ตอบ 3 (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้โปรดให้ใช้รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) เป็นศักราช โดยถือเอาปีที่ตั้งกรุงเทพมหานครฯ พ.ศ. 2325 เป็น ร.ศ. 1 ดังนั้นรัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) จึงเกิดภายหลัง พุทธศักราช (พ.ศ.) 2,324 ปี ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 ได้ยกเลิกศักราชดังกล่าว และเปลี่ยนให้ ใช้พุทธศักราช (พ.ศ.) เพียงอย่างเดียวมาจนถึงปัจจุบัน ดังนั้นหาก ร.ศ. ยังคงใช้อยู่ พ.ศ. 2556 จะตรงกับ ร.ศ. 232 (2556 – 2324 = 232) *ดูพจนาบุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน หน้า 943

61.       ระบบเศรษฐกิจไทยปัจจุบันสัมพันธ์กับข้อใดมากที่สุด

(1) การเกษตร

(2) อุตสาหกรรม

(3) การค้าส่งออก

(4) เศรษฐกิจยังชีพ

ตอบ 3 หน้า 469 – 471, 558 พื้นฐานระบบเศรษฐกิจไทยมีวิวัฒนาการ ดังนี้ 1. เริ่มต้นมาจาก เศรษฐกิจแบบหมู่บ้านในสมัยสุโขทัย ซึ่งผลิตเพื่อการบริโภคและแลกเปลี่ยน 2. เศรษฐกิจ แบบตลาดในสมัยอยุธยา ซึ่งผูกพันกับการแสวงหาตลาดการค้าทั้งภายในและภายนอกประเทศ

3.         เศรษฐกิจแบบเงินตรา ซึ่งเริ่มปรากฏชัดในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ดังจะเห็นได้จากการที่รัฐเก็บส่วยจากไพร่ในรูปแบบเงินตรา        4. เศรษฐกิจแบบทุนนิยม ซึ่งเป็นระบบการผลิตเพื่อการค้าส่งออกในปัจจุบัน

62.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับการกสิกรรมสมัยสุโขทัย

(1) พื้นที่เพาะปลูกด้านเกษตรมีจำนวนมาก

(2) พื้นที่เพาะปลูกมีจำกัด

(3) มีนํ้าพอเพียงต่อการทำเกษตรกรรม

(4) ข้าวเป็นสินค้าออกสำคัญ

ตอบ 2 หน้า 473 – 474 การกสิกรรมในสมัยสุโขทัยจะมีข้อจำกัดในเรื่องผลผลิต โดยเฉพาะผลิตผล ที่สำคัญที่สุด คือ ข้าวนั้นคงจะกระทำกันได้ในปริมาณที่พอกินพอใช้ในอาณาจักรเท่านั้น เพราะพื้นที่เพาะปลูกมีจำกัด กำลังคนก็มีจำกัด และงาบชลประทานก็ทำในปริมาณจำกัดเช่นกัน จึงเป็น เหตุให้ในบางครั้งบางคราวเกิดขาดแคลนข้าวขึ้นในสุโขทัย จนต้องสั่งซื้อข้าวมาจากอยุธยา

63.       ข้อใดไม่เกี่ยวข้องกับระบบชลประทานสมัยสุโขทัย

(1) ท่อปู่พระญาร่วง

(2) ตริภังค์

(3) สรีดภงส์

(4) ตระพัง

ตอบ 2 หน้า 474 ผู้ปกครองสุโขทัยได้ช่วยเหลือด้านระบบชลประทาน ดังนี้

1.         การสร้างสรีดภงส์ คือ เขื่อนเก็บกักนํ้า ซึ่งเป็นทำนบเก็บกักนํ้าไว้ภายในหุบเขา

2.         การขุดสระที่เรียกว่า “ตระพัง” 3. แห่ง คือ ตระพังทอง ตระพังเงิน และตระพังสอ

3.         การสร้างเหมืองฝาย ดังหลักฐานที่กล่าวถึงการพบท่อระบายนํ้าเพื่อนำนํ้าเข้านาที่มีชื่อว่า “ท่อปู่พระญาร่วง”

64.       การบริโภคข้าวในสมัยสุโขทัย ข้อใดถูกต้อง

(1) อยุธยาซื้อข้าวจากสุโขทัยมากที่สุด            (2) จีนซื้อข้าวจากสุโขทัยมากที่สุด

(3) ลังกาซื้อข้าวจากสุโขทัยมากที่สุด  (4) ไม่มีข้อถูก

ตอบ 4 ดูคำอธิบายข้อ 62. ประกอบ

65.       ข้อใดคือลักษณะเศรษฐกิจสมัยสุโขทัย

(1) การตลาด   . (2) การค้าเสรี            (3) ยังชีพ         (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 2 หน้า 287, 480 ลักษณะเศรษฐกิจสมัยสุโขทัยเป็นแบบการค้าเสรี โดยผู้ปกครองได้ส่งเสริม ให้ราษฎรสามารถค้าขายสินค้าต่าง ๆ ได้อย่างเสรีตามความต้องการ ดังข้อความในศิลาจารึก ที่ว่า “ใครจักใคร่ค้าช้างค้า ใครจักใคร่ค้าม้าค้า ใครจักใคร่ค้าเงินค้าทองค้า…”

66.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับเศรษฐกิจสมัยสุโขทัย

(1) มีธนบัตรใช้ในการแลกเปลี่ยน       (2) ใช้ระบบทองคำในการแลกเปลี่ยน

(3) ใช้เงินในการซื้อขายสินค้า (4) ยังไม่มีระบบเงินตรา

ตอบ 3 หน้า 482 ในสมัยสุโขทัย เงินตราที่ใช้เป็นเครื่องแลกเปลี่ยนในการซื้อขายสินค้า มีดังนี้

1.         เงินพดด้วง ซึ่งสันนิษฐานว่าพ่อขุนรามคำแหงเป็นผู้ประดิษฐ์ขึ้น โดยนำแร่เงินมาจาก ต่างประเทศ แล้วเอามาหล่อหลอมทำเป็นเงินตรา 2. เบี้ย (เปลือกหอย) นำมาจาก ชาวต่างประเทศที่เที่ยวเสาะหาตามชายทะเลแล้วเอามาขายในเมืองไทย

67.       ปัจจัยสำคัญในการประกอบอาชีพของคนสมัยอยุธยา คือข้อใด

(1) ที่ดิน           (2) สินทรัพย์    (3) เงินทุน        (4) ตลาด

ตอบ 1 หน้า 487 – 488 ปัจจัยพี้นฐานที่สำคัญในการประกอบอาชีพของคนสมัยอยุธยา ได้แก่

1.         กรรมสิทธิ์ที่ดิน 2. แรงงานไพร่และทาส

68.       ราษฎรที่ต้องการใช้ประโยชน์จากที่ดินต้องปฏิบัติอย่างไร

(1) ให้เข้าไปใช้ที่ดินได้ทันที     (2) แจ้งเรื่องต่อกษัตริย์

(3) แจ้งเรื่องต่อผู้ใหญ่บ้าน      (4) แจ้งเรื่องต่อกรมนาเจ้าสัด

ตอบ4 หน้า 488 – 489 การจับจองที่ดินทำนาในสมัยอยุธยานั้น ราษฎรที่ต้องการใช้ประโยชน์จาก ที่ดินต้องปฏิบัติตามระเบียบราชการ คือ ผู้ใดปรารถนาที่จะ “โก่นซ่าง เลิกรั้ง ทำนา” จะต้อง ไปแจ้งเรื่องแก่เจ้าหน้าที่บ้านเมือง ซึ่งได้แก่ กรมนาเจ้าสัด เพื่อไปตรวจสอบว่ามีนามากน้อยเพียงใด

69.       ข้อใดไม่ใช่นโยบายของผู้ปกครองที่สนับสนุนการทำนาในสมัยอยุธยา

(1) ขยายพื้นที่การทำนา          (2) การป้องกันภัยที่จะเกิดกับต้นข้าว เช่น การออกกฎหมาย

(3) มีพิธีกรรมเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจ (4) รับประกันราคาข้าว

ตอบ 4 หน้า 489 – 491, (คำบรรยาย) ผู้ปกครองอยุธยามีนโยบายสนับสนุนการทำนาปลูกข้าว ดังนี้

1.         ขยายพื้นที่ทำนาเพาะปลูก

2.         คุ้มครองป้องกันภยันตรายที่จะเกิดกับต้นข้าว โดยมีกฎหมายลงโทษผู้ทำลายต้นข้าวอย่างรุนแรง

3.         ให้กำลังใจแก่ชาวนา โดยอาศัยพิธีกรรมทางศาสนาเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจ

4.         ส่งเสริมแรงงานในการเพาะปลูก        5. ขจัดปัดเป่าการทะเลาะวิวาท

6.         การชลประทาน ซึ่งเป็นกิจกรรมที่รัฐบาลอยุธยาให้ความสำคัญน้อยที่สุด

70.       พืชไร่พืชสวนชนิดใดที่กฎหมายสมัยอยุธยาระบุให้ความคุ้มครองมากที่สุด

(1) มะม่วงมหาชนก     (2) ทุเรียน        (3) แก้วมังกร   (4) หมาก

ตอบ 2 หน้า 493, (คำบรรยาย) ทุเรียน เป็นพืชมีผลที่กฎหมายสมัยอยุธยาให้ความคุ้มครองมากที่สุด และถือว่ามีคุณค่าทางกฎหมายสูงกว่าพืชมีผลชนิดอื่น ๆ เนื่องจากกฎหมายได้กำหนดค่าปรับแก่ ผู้ที่ลักตัดต้นทุเรียนไว้ด้วยอัตราที่สูงที่สุด คือ ถ้าลักตัดต้นใหญ่มีผล ปรับต้นละ 200,000 เบี้ย และถ้าลักตัดต้นใหญ่แต่โกร๋น ปรับต้นละ 100,000 เบี้ย เป็นต้น

71.       เกี่ยวกับ “สัตว์มีคุณ” ข้อใดผิด

(1) ได้แก่ นกยูง ช้าง ม้า ควาย

(2) ตัวเมียมีค่ามากกว่าตัวผู้

(3) ซื้อขายได้

(4) กฎหมายคุ้มครองผู้ที่รับจ้างเลี้ยงสัตว์มีคุณด้วย

ตอบ 1 หน้า 493 – 494, (คำบรรยาย) ในสมัยอยุธยา สัตว์ที่มีความสำคัญจนถึงกับระบุไว้ใน กฎหมายว่าเป็น “สัตว์มีคุณ” ได้แก่ ช้าง ม้า โค และกระบือ ซึ่งมีข้อสังเกตดังนี้

1.         มีกฎหมายคุ้มครองสัตว์มีคุณหลายมาตรา และมีกฎหมายคุ้มครองผู้ที่รับจ้างเลี้ยงสัตว์มีคุณด้วย

2.         ค่าตัวของสัตว์มีคุณตัวเมียมีค่ามากกว่าตัวผู้

3.         นิยมเลี้ยงโคและกระบือตัวผู้ไว้ไถนา ส่วนแม่โคนั้นสามารถซื้อขายได้ ฯลฯ

72.       ข้อใดกล่าวถึง “การจับสัตว์นํ้า” ในสมัยอยุธยาได้ถูกต้องที่สุด

(1) สามารถจับได้ตลอดทั้งปี เพราะมีแหล่งนํ้ามาก

(2) ห้ามจับในวันเฉลิมพระชนม์ฯ

(3) ห้ามจับในวันพระ

(4) ข้อ 2 และ 3 ถูก

ตอบ 3 หน้า 494 – 495 การจับสัตว์นํ้าในสมัยอยุธยา ได้มีประกาศของทางการที่กำหนดวันและเวลาที่ห้ามจับปลา แต่ก็เป็นนโยบายของกษัตริย์บางรัชกาล หาได้ยึดเป็นหลักปฎิษัติทุกรัชกาลไม่ เช่น ในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ได้มีประกาศห้ามทำประมงในวันพระ 8ค่ำ และ 15ค่ำ ทั้งในเขตเมืองและนอกเขต

73.       “พระคลังสินค้า” ไม่ได้ทำหน้าที่ใด

(1) รวบรวมสินค้าที่หายากและมีน้อยทั้งหมด

(2) ดำเนินการค้าผูกขาด

(3) กำหนดประเภทของสินค้าต้องห้าม

(4) ไม่มีข้อใดถูก

ตอบ 4 หน้า 504 – 505 ในระยะที่อยุธยามีชาวตะวันตกเข้ามาค้าขายกับไทย ทำให้ทางราชการไทย ต้องตั้ง “กรมพระคลังสินค้า” ซึ่งขึ้นกับกรมพระคลัง เพื่อทำหน้าที่ดังนี้ 1. ดำเนินการค้า แบบผูกขาด  2. รวบรวมสินค้าพื้นเมืองที่หายากและมีน้อยทั้งหมด       3. กำหนดประเภทของสินค้าต้องห้าม ซึ่งต้องซื้อขายกับกรมพระคลังสินค้าเพียงแห่งเดียวเท่านั้น ฯลฯ

74.       การอนุญาตให้ไพร่กลับไปทำนาเกิดขึ้นในสมัยใด

(1) รัชกาลที่ 2  (2) รัชกาลที่ 3  (3) รัชกาลที่ 4  (4) รัชกาลที่ 5

ตอบ 3 หน้า 518 นโยบายการส่งเสริมการทำนาในสมัยรัชกาลที่ 4 มีดังนี้

1. ทรงส่งเสริมแรงงานในการทำนา โดยอนุญาตให้ไพร่หลวงขณะมารับราชการลากลับบ้าน ไปทำนาของตนในหน้านาได้        2. ทรงเปิดให้ขายข้าวออกนอกประเทศ เพื่อช่วยให้ชาวนาขายข้าวได้ราคาดีกว่าแต่ก่อน 3. ทรงแนะนำพันธุ์ข้าวที่จะทำรายได้ให้กับชาวนา 4.ทรงขจัดอุปสรรคเรื่องนํ้าและแก้ปัญหาคดีความต่าง ๆ ที่จะขัดขวางการทำนา

5.         ทรงยินดีรับความรู้ความก้าวหน้าทางวิชาการของชาวตะวันตก

75.       ข้อใดไม่ใช่นโยบายส่งเสริมการทำนาในสมัยรัชกาลที่ 5

(1) การอนุญาตให้ไพร่กลับไปทำนา    (2) ขุดคลองขยายพื้นที่เพาะปลูก

(3) จัดหาพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพ (4) นำเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาใข้ในการปลูกข้าว

ตอบ 1 หน้า 519 – 521 นโยบายการส่งเสริมการทำนาในสมัยรัชกาลที่ 5 มีดังนี้

1.         การขุดคลองขยายพื้นที่เพาะปลูก เพื่อเพิ่มผลผลิตข้าวให้มากขึ้น

2.         การจัดหาพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพ 3. การจัดหาเครื่องมือทำนาที่ทันสมัย ซึ่งเป็นเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาใช้ในการปลูกข้าว          (ดูคำอธิบายข้อ 74. ประกอบ)

76.       คลองใดไม่ได้ขุดในสมัยรัชกาลที่ 5

(1) คลองรังสิต            (2) คลองแสนแสบ      (3) คลองประเวศบุรีรมย์ (4) คลองทวีวัฒนา

ตอบ 2 หน้า 519 – 520, (คำบรรยาย) การขุดคลองในสมัยรัชกาลที่ 5 มีทั้งที่รัฐบาลขุดเอง เช่น คลองนครเนื่องเขตร์ (พ.ศ. 2419) คลองประเวคบุรีรมย์และคลองทวีวัฒนา (พ.ศ. 2421) ฯลฯ และคลองที่พระราชทานพระบรมราชาบุญาตให้บริษัทขุดคลองแลคูนาสยามขุด เช่น คลองรังสิตประยูรศักดิ์(พ.ศ. 2433) ฯลฯ รวมทั้งคลองที่พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เอกชนขุดเป็นราย ๆ ไป เช่น คลองหลวงแพ่ง (พ.ศ. 2431) คลองบางพลีใหญ่ (พ.ศ. 2441) ฯลฯ

77.       องค์กรหรือหน่วยงานใดมีบทบาทในการขุดคลองสมัยรัชกาลที่ 5      

(1) กรมพระคลังข้างที่

(2)       บริษัทคูโบต้า   (3) บริษัทขุดคลองแลคูนาสยาม         (4) บริษัทขุดคลองสยาม

ตอบ 3 ดูคำอธิบายข้อ 76. ประกอบ

78.       ข้อใดไม่ถูกต้องเกี่ยวกับการส่งเสริมการทำนาสมัยรัชกาลที่ 6

(1)       ขยายการถือครองที่ดินกว้างขวางขึ้น  (2) ให้ชายฉกรรจ์ไม่ต้องรับราชการทหาร

(3)       ออก พ.ร.บ. ชั่งตวงวัด  (4) ใช้ระบบชักกันโฮในการชั่งตวงวัด

ตอบ 4 หน้า 521 – 522 นโยบายการส่งเสริมการทำนาในสมัยรัชกาลที่ 6 มีดังนี้

1.         ขยายการถือครองกรรมสิทธิ์ที่ดินให้กว้างขวางยิ่งขึ้น โดยเฉพาะที่มณฑลภาคใต้

2.         แก้ปัญหาแรงงาน โดยให้ชายฉกรรจ์อายุ 25 – 30 ปี ไม่ต้องไปรับราชการทหาร

3.         แก้ปัญหาพ่อค้าคนกลางเอาเปรียบในเรื่องความไม่เที่ยงตรงของเครื่องชั่งตวงวัดโดยการออก พ.ร.บ. ชั่งตวงวัด พ.ศ. 2466 และให้ใช้มาตราเมตริกซ์แบบสากลแทน ฯลฯ

79.       พืชที่ส่งออกมากที่สุดในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น คือพืชชนิดใด

(1) ข้าว            (2) หมาก         (3) อ้อย           (4) พริกไทย

ตอบ 3 หน้า 523 ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น อ้อยเป็นพืชที่มีความสำคัญที่สุด และผู้ปกครองก็ให้ การสนับสนุนมากที่สุด เพราะนํ้าตาลที่ทำจากอ้อยได้ทำกำไรงามให้กับประเทศ จนได้ชื่อว่า เป็นพืชส่งออกมากที่สุดและเป็นสินค้าออกอันดับ 1 ของไทย ดังปรากฏในสมัยรัชกาลที่ 3 และต้นรัชกาลที่ 4 ไทยส่งนํ้าตาลออกเฉลี่ยปีละ 50,000 – 90,000 หาบ

80.       ตลาดค้าโคที่สำคัญของสยาม คือข้อใด

(1) จีน  (2) ญี่ปุ่น         (3) อินเดีย       (4) สิงคโปร์

ตอบ 4 หน้า 526 ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการส่งโคกระบือไปจำหน่ายยังต่างประเทศ ซึ่งตลาดสินค้าโค ที่สำคัญ คือ สิงคโปร์โดยมีการส่งโคกระบือเป็นสินค้าออกใน ร.ศ. 116 เป็นจำนวน 4,891 ตัว และใน ร.ศ. 117 ส่งไปขายมากกว่าคือ 14,310 ตัว

81.       วิวัฒนาการด้านความเชื่อของมนุษย์ เริ่มจากความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องใด

(1) การนับถือเทพเจ้าองค์เดียว

(2) การนับถือวิญญาณบรรพบุรุษ

(3) การนับถือธรรมชาติ

(4) การนับถือเทพเจ้าหลายองค์

ตอบ 3 หน้า 570 – 571 วิวัฒนาการด้านความเชื่อของมนุษย์มีลำดับขั้นตอน ดังนี้

1. การบูชานับถือธรรมชาติ      2. การนับถือผีสางเทวดาหรือลัทธิวิญญาณนิยม

3.         การบูชาบรรพบุรุษ       4. การนับถือเทพเจ้าหลายองค์

5.         การนับถือเทพเจ้าหลายองค์ แต่แบ่งแยกหน้าที่ของเทพเจ้าแต่ละองค์ให้ต่างกัน

6.         การนับถือพระเจ้าองค์เดียว    7. การละจากความงมงายไปสู่ความคิดที่มีเหตุมีผล ซึ่งทำให้เกิดพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาที่ยิ่งใหญ่ศาสนาหนึ่งของโลก

82.       เหตุใดลัทธิมหายานในอินเดียจึงรุ่งเรือง

(1) ลัทธิเถรวาทเสื่อมไปจากอินเดีย

(2) ได้รับความอุปถัมภ์จากพระเจ้ากนิษกะ

(3) หลักคำสอนคล้ายกับลัทธิเถรวาท

(4) ได้รับความอุปถัมภ์จากพระเจ้าอโศก

ตอบ 2 หน้า 576 พระพุทธศาสนาลัทธิมหายานเจริญรุ่งเรืองในอินเดีย และมีศาสนิกชนเพิ่มขึ้น เป็นลำดับ เนื่องจากได้รับความอุปถัมภ์จากพระเจ้ากนิษกะ กษัตริย์อินเดียแห่งราชวงศ์กุษาณะที่ทรงเลื่อมใสลัทธิมหายาน และโปรดให้ทำสังคายนาพระธรรมวินัยโดยใช้ภาษา สันสกฤตจารึกพระไตรปิฎก ส่งผลให้พระพุทธศาสนามีพระไตรปิฎก 2 ฉบับ คือ 1. ฉบับภาษามคธของฝ่ายหินยาน 2. ฉบับภาษาสันสกฤตชองฝ่ายมหายาน

83.       เหตุใดพระสงฆ์ไทยสมัยสุโขทัยไปศึกษาพุทธศาสนาที่ลังกา

(1) เพราะการเดินทางสะดวก

(2) เพราะลังกาเป็นศูนย์กลางของลัทธิมหายาน

(3) กษัตริย์ลังกาบำรุงพุทธศาลนาจนรุ่งเรือง

(4) กษัตริย์ลังกาส่งทูตมาเชิญพระสงฆ์ไทย

ตอบ 3 หน้า 581 – 582 ในพุทธศตวรรษที่ 17 พระเจ้าปรักกรมพาหุมหาราช กษัตริย์ลังกาทรงทำสังคายนาครั้งที่ 7 เพื่อบำรุงพระพุทธศาสนาให้บริสุทธิ์รุ่งเรือง ส่งผลให้พระสงฆ์ไทย สมัยสุโขทัย มอญ และเขมรต่างพากับเดินทางไปศึกษาพระธรรมวินัยตามลัทธิเถรวาทอย่าง ลังกาวงศ์ที่ลังกาอย่างแพร่หลาย

84.       วัดป่ามะม่วงเป็นวัดที่สร้างในเขตใด

(1) พาราณสี    (2) อัมพวนาราม          (3) คามวาสี     (4) อรัญญวาสี

ตอบ 4 หน้า 585 การสร้างวัดในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทยส่วนใหญ่เป็นวัดเล็ก และแบ่ง การสร้างออกเป็น 2 เขต คือ       1. เขตคามวาสี คือ วัดที่สร้างอยู่ในหมู่บ้านหรือในเมือง

2. เขตอรัญญวาสี คือ วัดที่ปลูกสร้างไว้ในป่า เช่น วัดป่ามะม่วง วัดอรัญญิก เป็นต้น

85.       ลัทธิมหายานเจริญอยู่ในสุโขทัย เห็นได้จากอะไร

(1) ลัทธิเถรวาทหมดสิ้นไปจากสุโขทัย            (2) พุทธเจดีย์ต่าง ๆ สร้างตามคติมหายาน

(3) ใช้ภาษาสันสกฤตในพระธรรม       (4) ข้อ 2 และ 3 ถูก

ตอบ 4 หน้า 576, 581, (คำบรรยาย) พระพุทธศาสนาลัทธิมหายานคงจะเป็นที่นับถืออย่างแพร่หลาย และเจริญอยู่ในช่วงเวลาหนึ่งของสมัยสุโขทัย ทั้งนี้เพราะพุทธเจดีย์ต่าง ๆ ที่สร้างขึ้นในสมัยนั้น สร้างตามคติมหายานแทบทั้งสิ้น และพระธรรมก็ใช้อรรถภาษาสันสกฤตจนแพร่หลาย

86.       สมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ พระอุบาลิกับพระอริยมุนีไปลังกาเพื่ออะไร

(1) สร้างวัดไทยในลังกา          (2) อัญเชิญพระศรีรัตนมหาธาตุจากลังกา

(3) ให้การบรรพชาอุปสมบทแก่ชาวลังกา       (4) ไปรับพระศรีมหาโพธิ์มาปลูกที่อยุธยา

ตอบ 3 หน้า 595 ในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ พระเจ้าเกียรติคิริราชสิงหะแห่งลังกาทรงเห็นว่าพระพุทธศาสนาลังกาสิ้นสมณวงษ์ จึงทรงแต่งราชทูตเชิญพระราชสาสน์เข้ามาเฝ้า สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ เพื่อทูลขอพระมหาเถระกับคณะสงฆ์ไทย คือ พระอุบาลีกับ พระอริยมุนีและพระสงฆ์อีก 12 รูป เดินทางไปยังประเทศลังกา เพื่อไปให้การบรรพชาอุปสมบท แก่ชาวสิงหล (ลังกา)

87.       การสร้างวัดอนุสาวริย์มีจุดมุ่งหมายอะไร

(1) เป็นที่บรรจุอัฐิธาตุของวงศ์ตระกูล (2) เป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า

(3) เป็นที่บรรจุทั้งพระบรมสารีริกธาตุและอัฐิธาตุ       (4) ไม่มีข้อใดถูก

ตอบ 1 หน้า 587, (คำบรรยาย) ในสมัยสุโขทัยได้มีการสร้างวัดอนุสาวรีย์ขึ้นมากมาย ทั้งแต่ขนาดเล็ก ไปจนถึงฃนาดใหญ่ตามกำลังของผู้สร้าง โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อเป็นที่บรรจุอัฐธาตุของวงศ์ตระกูล ดังจะเห็นได้จากวัดในเขตเมืองสวรรคโลกที่ปรากฏว่ามีวัดอนุสาวรีย์อยู่หลายวัด

88.       กษัตริย์ที่ทรงออกผนวชขณะครองราชย์ คือข้อใด

(1) พระมหาธรรมราชาลิไทย   (2) สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

(3) สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ        (4) ข้อ 1 และ 2 ถูก

ตอบ 4 หน้า 584. 594 พระมหาธรรมราชาลิไทยทรงเป็นกษัตริย์ไทยพระองค์แรกที่เสด็จออกผนวช เป็นพระภิกษุขณะครองราชย์เมื่อ พ.ศ. 1905 ต่อมาสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงเป็น กษัตริย์ไทยพระองค์ที่ 2 ที่ออกผนวชขณะครองราชย์ โดยทรงประกอบพระราชพิธีอุปสมบท ณ วัดจุฬามณี เมื่อ พ.ศ. 2008

89.       กษัตริย์องค์ใดทรงตรา “กฎหมายพระสงฆ์” เป็นองค์แรก

(1) รัชกาลที่ 1  (2)       รัชกาลที่ 2       (3) รัชกาลที่ 3  (4)       รัชกาลที่ 4

ตอบ 1 หน้า 185 – 186, 598 รัชกาลที่ 1 ทรงตรากฎหมายสำหรับพระสงฆ์ขึ้นเป็นครั้งแรกในปีที่เสด็จขึ้นครองราชสมบัติ เพื่อใช้บังคับลงโทษพระภิกษุสงฆ์ทั่วพระราชอาณาจักรที่ไม่ประพฤติ อยู่ในพระธรรมวินัยอันดี เนื่องจากในระยะนั้นมีพระสงฆ์จำนวนไม่น้อยที่มีความประพฤติ เสื่อมเสียต่าง ๆ จึงทรงประณามพระสงฆ์เหล่านั้นว่าเป็น “มหาโจรปล้นทำลายพระศาสนา”

90.       รัชกาลที่ 2 ทรงพื้นฟูการประกอบพิธีใดเป็นครั้งแรก

(1) พิธีฉัตรมงคล         (2)       พิธีวิสาขบูชา   (3) พิธีมาฆบูชา           (4)       พิธีอาสาฬหบูชา

ตอบ 2 หน้า 599 – 600 รัชกาลที่ 2 ทรงมีพระราชกรณียกิจเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา ดังนี้ 1. การปฏิสังขรณ์วัด       2. การปฏิรูปการสอบพระปริยัติธรรม

3.         การสร้างพระไตรปิฎกฉบับรดนํ้าแดง 4. การส่งสมณทูตไปลังกา

5.         การพื้นฟูการประกอบพิธีวิสาขบูชาเป็นครั้งแรกในสมัยรัตนโกสินทร์

6.         การเรียบเรียงหนังสือโอวาทานุศาสนี

91.       ข้อใดไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อแสดงความเป็นธรรมราชาของรัชกาลที่ 3

(1) การแจกหรือขายข้าวในราคาต่ำ

(2) การสร้างและบำรุงวัด

(3) การเก็บภาษีในท้องที่ข้าวยากหมากแพง

(4) การสร้างเก๋งโรงทานเพื่อแจกทาน

ตอบ 3 หน้า 95, 601 ในสมัยรัชกาลที่ 3 กษัตริย์ทรงยึดหลักธรรมราชา คือ การที่ผู้นำทำนุบำรุง ศาสนาและสมณชีพราหมณ์ รักษาศีล อบรมสั่งสอนศีลธรรมให้แก่ประชาชน และเอาใจใส่ ทำนุบำรุงประชาชนมิให้มีการกดขี่ข่มเหงจนได้รับความเดือดร้อน ซึ่งปรากฎหลักฐานหลายแห่ง เช่น การสร้างและบำรุงวัด การสร้างเก๋งโรงทานเพื่อแจกทาน การงดเก็บภาษีจากราษฎร ในท้องที่ข้าวยากหมากแพง และการแจกจ่ายหรือจำหน่ายข้าวในราคาตํ่า

92.       “ทรงมีคุณลักษณะเหมาะสมในการเป็นผู้นำปฏิรูปพระศาสนา” หมายถึงใคร

(1) รัชกาลที่ 1

(2) รัชกาลที่ 2

(3) รัชกาลที่ 3

(4) รัชกาลที่ 4

ตอบ 4 หน้า 602 – 603 เจ้าฟ้ามงกุฎ (รัชกาลที่ 4 ในเวลาต่อมา)ทรงมีคุณลักษณะเหมาะสม หลายประการในการเป็นผู้นำปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา กล่าวคือ ทรงเป็นเจ้านายที่มี ความฉลาดรอบรู้ ได้ทรงศึกษาภาษาลาติน ภาษาอังกฤษ และวิทยาศาสตร์ อีกทั้งยังทรงรอบรู้ เกี่ยวกับศาสนาคริสต์เป็นอย่างดี และโดยเฉพาะทรงเป็นเจ้านาย จึงทรงมั่นพระทัยว่าจะได้รับ การสนับสบุนในงานปฏิรูปยิ่งกว่าผู้ใด

93.       ตามพระราชบัญญัติ ร.ศ. 121 กำหนดให้ใครเป็นที่ปรึกษาของกษัตริย์เรื่องศาสนา

(1) สมเด็จพระสังฆราช

(2) เสนาบดีกระทรวงธรรมการ

(3) มหาเถรสมาคม

(4) เจ้าคณะใหญ่ฝ่ายธรรมยุติ

ตอบ 3 หน้า 606 พ.ร.บ. ปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ. 121 มาตรา 4 ได้รวมตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะ เจ้าคณะใหญ่ทั้ง4และพระราชาคณะเจ้าคณะรองทั้ง 4ให้เป็น “มหาเถรสมาคม” ที่กษัตริย์ ทรงปรึกษาในการพระศาสนาและการปกครองคณะสงฆ์ทั่วไป โดยพระเถระทั้ง 8 ตำแหน่งนี้ จะประชุมกันเป็นมหาเถรสมาคมพิจารณาตัดสินการพระศาสนาถือเป็นเด็ดขาด

94.       การเกิดภาวะเงินเฟ้อและเงินฝืด เป็นเพราะคนไม่รู้จักใช้หลักอะไร

(1) สมชีวิตา     (2)       อารักขสัมปทา (3)       อุฏฐานสัมปทา            (4) นิรามิสสุข

ตอบ 1 หน้า 622 – 623 หลักสมชีวิต 1 คือ การเลี้ยงชีพให้พอดีแก่กำลังทรัพย์ ไม่ให้ฝืดเคืองหรือฟุ่มเฟือย ให้ใช้จ่ายตามควรแก่กำลัง ซึ่งตรงกับหลักเศรษฐกิจเรื่องบริโภคกรรม (Consumption) ที่ว่า ถ้ามีการบริโภคน้อยเกินไปก็จะเกิดภาวะเงินฝืด สินค้าขายไม่ได้ แต่ถ้ามีการบริโภค มากเกินไปก็อาจเกิดภาวะเงินเฟ้อ สินค้าราคาแพง ประชาชนเดือดร้อน

95.       “สังฆสภา” ของคณะสงฆ์เทียบได้กับหน่วยงานใดของคณะรัฐบาล

(1) สภาผู้แทนราษฎร  (2)       คณะรัฐมนตรี  (3)       นายกรัฐมนตรี (4) ฝ่ายตุลาการ

ตอบ 1 หน้า 617 เมื่อเปรียบเทียบโครงสร้างของคณะสงฆ์และคณะรัฐบาลตาม พ.ร.บ. คณะสงฆ์ พ.ศ. 2484 จะประกอบด้วย   1. สมเด็จพระสังฆราช เทียบได้กับนายกรัฐมนตรี

2. สังฆสภา เทียบได้กับสภาผู้แทนราษฎร 3. คณะวินัยธร เทียบได้กับฝ่ายตุลาการ

4.         สังฆมนตรี เทียบได้กับคณะรัฐมนตรี

96.       ประเพณีใดสะท้อนคติความเชื่อเรื่องผีสางเทวดาของคนไทย

(1) แห่นางแมว            (2)       บุญบั้งไฟ         (3) การสร้างศาลพระภูมิ         (4)       ถกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 640, 653, (คำบรรยาย) ความเชื่อถือเดิมของคนไทยเกี่ยวกับผีสางเทวดาได้มีอิทธิพล ต่อประเพณีบางอย่าง เช่น แห่นางแมว และบุญบั้งไฟ ซึ่งเป็นพิธีอ้อนวอนขอฝนจากผีสางเทวดา ให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล พืชพันธุ์จะได้อุดมสมบูรณ์ นอกจากนี้ประเพณีการสร้างศาลพระภูมิ เมื่อปลูกเรือนใหม่ก็สะท้อนถึงอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์และผีสางเทวดาควบคู่กัน

97.       ประเพณีที่มีระเบียบแบบแผน เรียกว่าอะไร

(1) จารีตประเพณี       (2)       วิถีประชาชน    (3) ขนบประเพณี        (4)ธรรมเนียมประเพณี

ตอบ 3 หน้า 653 – 654 ประเพณีโดยทั่วไปสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ลักษณะ ดังนี้

1.         จารีตประเพณี หมายถึง ประเพณีที่เกี่ยวข้องกับศีลธรรม ซึ่งมีค่าแก่สังคมโดยส่วนรวม

2.         ขนบประเพณี หรือระเบียบประเพณี หมายถึง ประเพณีที่มีระเบียบแบบแผน ซึ่งอาจจะ

กำหนดไว้โดยตรงหรือโดยปริยายก็ได้

3. ธรรมเนียมประเพณี หมายถึง ประเพณีที่เกี่ยวกับเรื่องธรรมดาสามัญ ไม่มีผิดถูกดีชั่ว และไม่มีระเบียบแบบแผน หรือเป็นประเพณีที่มีผู้กำหนดขึ้น และเป็นที่ยอมรับในสังคม เช่น การพูดจา มารยาทในสังคม การแสดงความเคารพ ฯลฯ

98.       ข้อห้ามที่ว่า “เผาผีวันศุกร์ ตัดจุกวันอังคาร แต่งงานวันพฤหัสบดี” ตรงกับข้อใด

(1) ความเชื่อตามประเพณี      (2) ความเชื่อเพราะเคยชิน

(3) ความเชื่อที่ล้าสมัย (4) ความเชื่อที่มีเหตุผล

ตอบ 1 (คำบรรยาย) ความเชื่อบางอย่างนั้นในบางครั้งก็หาเหตุผลไม่ได้ แต่เป็นความเชื่อกันมาตาม ประเพณี เช่น คำพูดติดปากบทหนึ่งซึ่งเป็นข้อห้ามไม่ให้ทำคือ “เผาผีวันศุกร์ ตัดจุกวันอังคาร แต่งงานวันพฤหัสบดี”

99.       ประเพณีใดสะท้อนอิทธิพลตะวันตก 

(1) การทำบุญวันขึ้นปีใหม่

(2)       วันขึ้นปีใหม่ตรงกับวันที่ 1 มกราคม (3) วันสงกรานต์ (4) การทอดกฐิน

ตอบ 2 หน้า 653, 655, 662 การที่คนไทยมีการติดต่อสมาคมกับชนชาติอื่น ๆ อยู่เป็นประจำ ทำให้ประเพณีไทยมีอิทธิพลวัฒนธรรมตะวันตกเข้ามาผสมกลมกลืนอยู่ไม่น้อย เช่น ประเพณีวันขึ้นปีใหม่ตรงกับวันที่ 1 มกราคม ตามหลักสากลนิยม การเป่าเทียนและ ตัดขนมเค้กในวันเกิด การส่งการ์ดอวยพร ฯลฯ

100.    ประเพณีใดเกี่ยวข้องกับศีลธรรม

(1) จารีตประเพณี       (2) วิถีประชาชน          (3) ขนบประเพณี        (4) ธรรมเนียมประเพณี

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 97. ประกอบ

101.    ข้อใดไม่ตรงกับศิลปกรรมแบบทวารวดี

(1) ศาลนสถานทรงปราสาทยอด

(2) พระพุทธรูปมักสลักจากศิลา

(3)       พุทธศิลประยะแรกแสดงการรับอิทธิพลศิลปะคุปตะ

(4) นิยมสร้างภาพสลักเกี่ยวกับพุทธประวัติ

ตอบ 1 หน้า 686 – 689, 710, 715 สถาปัตยกรรมแบบทวารวดีมีอยู่น้อยมาก เพราะได้เสื่อมชำรุดไปตามเวลาที่ผ่านไปกว่าพันปี เหลือแต่ซากฐานที่ก่อด้วยอิฐหรือศิลาแลง โดยสถาปัตยกรรม ที่เหลืออยู่ ได้แก่ วัดถํ้า ซึ่งเป็นการดัดแปลงถ้ำธรรมชาติให้เป็นศาสนสถานในพุทธศาสนา (ส่วนศาสนสถานทรงปราสาทยอดมักพบในศิลปะสมัยสุโขทัย และสมัยล้านนาหรือเชียงแสน ในขณะที่ตัวเลือกข้ออื่นเป็นศิลปกรรมแบบทวารวดีทั้งหมด)

102.    สิ่งใดใช้ในการศึกษาลักษณะศิลปะแบบช่างคุปตะในศิลาสลักรูปธรรมจักร

(1) ขนาดของวงธรรมจักร

(2) ลวดลาย

(3) เรื่องพระพุทธประวัติ

(4) การจารึกคาถา เย ธัมมา

ตอบ 2 หน้า 689, (คำบรรยาย) ศิลาสลักรูปธรรมจักรที่พบในศิลปะสมัยทวารวดี จะมีลวดลายเครื่องประดับ คล้ายคลึงกับฝีมือของช่างคุปตะ จึงทำให้เกิดความสงสัยว่าศิลาสลักรูปธรรมจักรเหล่านี้คงจะเป็น ฝีมือของช่างทวารวดีทีทำขึ้น เพื่อเลียนแบบวัตถุที่สมณทูตครั้งพระเจ้าอโศกมหาราชนำเข้ามา

103.    บริเวณใดค้นพบเทวรูปศิลาศิลปะร่วมสมัยกับทวารวดีในราวพุทธศตวรรษที่ 12 – 14

(1) เชียงแสน

(2) ปราจีนบุรี

(3)       สิงห์บุรี

(4) สุพรรณบุรี

ตอบ 2 หน้า 683, 691, (คำบรรยาย) ศิลปะแบบเทวรูปรุ่นเก่า หรือวัตถุรุ่นเก่า (พุทธศตวรรษที่ 12 – 14) สร้างขึ้นในศาสนาฮินดู และมีอายุร่วมสมัยกับศิลปะทวารวดีที่สร้างขึ้นในพุทธศาสนา โดยเทวรูป ศิลารุ่นเก่าส่วนใหญ่มักพบในภาคใต้ของไทยแถบเขต จ.สุราษฎร์ธานี และทางภาคตะวันออก แถบดงศรีมหาโพธ จ.ปราจีนบุรี นอกจากนี้ที่เมืองโบราณศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ ก็พบด้วยเช่นกัน

104.    การพบศิวลึงค์หลายองค์ในภาคใต้ของไทย แสดงถึงการนับถือศาสนาใด

(1) พราหมณ์   (2) ฮินดู           (3)       ฮินดู ไศวนิกาย            (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 3 หน้า 636, 691 ในศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย (นับถือพระศิวะหรือพระอิศวรเป็นใหญ่)จะกราบไหว้บูชารูปพระศิวะ ซึ่งนิยมสร้างในรูปสัญลักษณ์เป็นศิวลึงค์ โดยจะพบทั้งในภาคใต้ ภาคกลาง และภาคตะวันออก เช่น เอกามุขลึงค์ พบที่ อ.ท่าชนะ จ.สุราษฎร์ธานี มีอายุราว พุทธศตวรรษที่ 11-12

105.    พระโพธิสัตว์ที่เป็นที่นิยมนับถือในช่วงศิลปะศรีวิชัย คือข้อใด

(1) วัชรปาณี    (2) ศรีอารยเมตไตรย   (3)       มัญชุศรี           (4) อวโลกิเตศวร

ตอบ 4 หน้า 685, 694 – 695 ศิลปะศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 – 18) จะสร้างขึ้นตามคติพุทธศาสนา มหายานทั้งสิ้นโดยเฉพาะความนิยมสร้างพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ซึ่งเป็นพระโพธิสัตว์ประจำกัลป์ปัจจุบัน และเป็นที่นิยมนับถือมาก เช่น ประติมากรรมพระอวโลกิเตศวรสัมฤทธิ์ (สำริด) พบที่หน้าวัดพระบรมธาตุไชยา จ.สุราษฎร์ธานิ มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 14 – 15

106.    พระพุทธรูปนาคปรกองค์สำคัญพบที่วัดเวียง อำเภอไชยา สุราษฎร์ธานี แสดงปางอะไร

(1) สมาธิ         (2) มารวิชัย     (3) ปฐมเทศนา            (4) ประทานพร

ตอบ 2 หน้า 695 ประติมากรรมศรีวิชัยในระยะหลังเป็นสมัยอิทธิพลศิลปะขอม ซึ่งมีการสร้างพระพุทธรูปด้วย เช่น พระพุทธรูป,นาคปรกสัมฤทธิ์ (สำริด) พบที่วัดเวียง อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี ซึ่งแสดงพระหัตถ์ทำปางมารวิชัยแปลกจากทั่วไปที่นิยมทำปางสมาธิ

107.    โบราณวัตถุสมัยลพบุรี มักสร้างขึ้นในศาสนาใดมากที่สุด

(1) มหายาน    (2) หินยาน      (3) พราหมณ์   (4) ฮินดู

ตอบ 1 หน้า 699, (คำบรรยาย) โบราณวัตถุในศิลปะขอมในประเทศไทย หรือศิลปะสมัยลพบุรีนิยมสลักจากศิลาหรือหล่อด้วยสัมฤทธิ์ (สำริด) และสร้างขึ้นตามคติความเชื่อทางศาสนาพุทธ มหายานมากที่สุด รองลงมาคือ ศาสนาฮินดู

108.    ปางใดเป็นพุทธศิลป์ที่นิยมสร้างในสมัยศิลปะลพบุรี

(1) ปางมารวิชัย           (2) ปางมารวิชัยนาคปรก (3) ปางสมาธิ          (4) ปางสมาธินาคปรก

ตอบ 4 หน้า 701, (คำบรรยาย) พระพุทธรูปที่นิยมสร้างในสมัยศิลปะลพบุรี คือ พระพุทธรูปปางสมาธิ นาคปรก (มีนาคประกอบ หรือมีขนดนาคสอบลงเบื้องล่าง) ประทับนั่งขัดสมาธิราบ และมัก จะสลักด้วยศิลาทราย ต่อมาในสมัยหลังประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ 17 มักนิยมสลักเป็น พระพุทธรูปนาคปรกแบบทรงเครื่อง ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเป็นศิลปะลพบุรีอย่างแท้จริง ไม่ใช่ศิลปะขอม

109.    สถาปัตยกรรมในศิลปะแบบลพบุรี มีลักษณะเด่นคืออะไร

(1) สร้างจากศิลาหรืออิฐ         (2) สร้างจากศิลาหรืออิฐเป็นพุทธสถาน

(3) สร้างจากศิลาหรืออิฐเป็นเทวสถาน            (4) สร้างจากศิลาหรืออิฐเป็นพุทธสถานและเทวสถาน

ตอบ 4 หน้า 699 สถาปัตยกรรมสำคัญในศิลปะแบบลพบุรี ได้แก่ ปราสาท ซึ่งสร้างขึ้นจากศิลาหรืออิฐ เพื่อเป็นประธานของพุทธสถานและเทวสถาน (เทวาลัย) โดยมีจุดประสงค์หลักเพื่อใช้เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป เทวรูป หรือถวายบรรพบุรุษ ตลอดจนเป็นศาสนสถานประจำชุมชน

110.    สถาปัตยกรรมใดที่ปรากฏในเขตวัฒนธรรมสุโขทัยก่อนการสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย

(1) วัดพระพายหลวง   (2) วัตกำแพงแลง        (3) วัดตระพังเงิน         (4) วัดตระพังทอง

ตอบ 1 หน้า 708 ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 17 – 18 ได้ปรากฏสถาปัตยกรรมแบบขอมในเขตวัฒนธรรมสุโขทัยก่อนการสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย เช่น ศาลตาผาแดงที่เมืองเก่าสุโขทัย นอกจากนี้พื้นที่นอกกำแพงเมืองเก่าสุโขทัยยังพบปราสาทแบบขอมที่วัดพระพายหลวง ซึ่งก่อด้วยศิลาแลง และวัดศรีสวายที่มีการบูรณะขึ้นใหม่ในสมัยอยุธยา

111.    ที่เวียงกาหลง และสันกำแพง พบศิลปกรรมเชียงแสนที่คล้ายคลึงสุโขทัยคืออะไร

(1) เจดีย์ทรงปราสาท

(2) เครื่องถ้วยชามสังคโลก

(3) พระพุทธรูปทรงเครื่อง

(4) เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม

ตอบ 2 หน้า 717 แหล่งผลิตเครื่องถ้วยชามสังคโลกในสมัยศิลปะล้านนาหรือเชียงแสน ได้แก่เตาสันกำแพง จ.เชียงใหม่ และเตาเวียงกาหลง อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึง กับเครื่องถ้วยของสุโขทัย แต่ต่างกันที่คุณภาพ ความแกร่งของเนื้อดิน และการเคลือบสีน้ำตาล หรือสีเขียวนวลกับนํ้าตาล ส่วนลวดลายบนเครื่องถ้วยมักวาดเป็นรูปปลาคู่ หรือลายพืชนํ้า

112.    พระพุทธรูปปูนปั้นในซุ้มมณฑปวัดตระพังทองหลางที่สวยงามยิ่งของสุโขทัย คือข้อใด

(1) พระพุทธรูปปางลีลา

(2) พระพุทธรูปปางสมาธินาคปรก

(3) พระพุทธรูปปางเสด็จลงจากดาวดึงส์

(4) ข้อ 1 และ 3 ถูก

ตอบ 4 (คำบรรยาย) พระพุทธรูปปางลีลาปูนปั้นอยู่ในซุ้มมณฑปวัดตระพังทองหลาง นอกเมืองสุโขทัยเก่าเป็นรูปพระพุทธองค์ปางเสด็จลงจากดาวดึงส์ เสด็จดำเนินด้วยทิพยลีลา ทรวดทรงของ พระพุทธรูปแบบอุดมคติองค์นี้ดูมีชีวิตจิตใจ เมื่อได้เห็นพระพุทธรูปองค์นี้แล้วย่อมจะเกิด ความสะเทือนใจอยางลึกซึ้งและคงทนอยู่ตลอดกาล

113.    การแสดงออกของพุทธศิลป์สุโขทัยคืออะไร

(1) ความหลุดพ้น

(2) ความเป็นอุดมคติ

(3) การตรัสรู้

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 (คำบรรยาย) การแสดงออกของพุทธศิลป์สุโขทัย คือ ศิลปินจะสร้างพระพุทธรูปตามอุดมคติ และความศรัทธาเชื่อมั่นในพระธรรมของพระองค์ ซึ่งเป็นลักษณะแบบไทยโดยเฉพาะ ทั้งนี้ พระพุทธรูปสมัยสุโขทัยจะแสดงถึงการตรัสรู้และความหลุดพ้นไปจากโลกนี้ สีพระพักตร์แสดง ความลึกซึ้งทางจิตใจอย่างน่าพิศวง และส่วนลสัดให้ความรู้สึกตรึงใจน่าเลื่อมใสที่สุด

114.    วัดใดเป็นตัวอย่างศิลปะก่อนอยุธยาได้

(1) วัตพนัญเชิง           (2) วัดใหญ่ชัยมงคล    (3) วัดราชบูรณะ         (4) วัดพุทไธสวรรย์

ตอบ 1 (คำบรรยาย) วัดพนัญเชิง จ.อยุธยา ถือเป็นตัวอย่างของศิลปะสมัยก่อนอยุธยา เพราะปรากฏ หลักฐานว่าสร้างก่อนกรุงศรีอยุธยาถึง 26 ปี (ก่อน พ.ศ. 1893) โดยมีพระพุทธรูปสำคัญ คือ พระเจ้าพนัญเชิง (หลวงพ่อโต) เป็นพระพุทธรูปสัมฤทธิ์ (สำริด) ขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นลักษณะ ของพระพุทธรูปอู่ทองแบบที่ 2

115.    ข้อใดคือมหาปราสาทสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

(1) พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท (2) พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์

(3) พระที่นั่งเบญจรัตนมหาปราสาท   (4) พระที่นั่งสุริยาสน์อัมรินทร์

ตอบ 4 (คำบรรยาย) ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถแห่งอยุธยา ได้โปรดให้สร้างวังขึ้นใหม่ซึ่งประกอบด้วยพระมหาปราสาท ได้แก่ พระที่นั่งสุริยาสน์อัมรินทร์ พระที่นั่งบรรยงก์รัตนาสน์ และพระที่นั่งไพชยนต์มหาปราสาท รวมทั้งตำหนักใหญ่น้อยจำนวนมาก

116.    ภาพเทพชุมนุมที่งดงามสมัยอยุธยาตอนปลาย มีตัวอย่างให้ศึกษาได้ที่ใด

(1) วัดใหญ่ชัยมงคล    (2) วัดใหญ่สุวรรณาราม

(3) วัดมหาธาตุ            (4) วัดราชบูรณะ

ตอบ 2 หน้า 727, (คำบรรยาย) จิตรกรรมสมัยอยุธยาตอนปลายที่งดงามที่สุดภาพหนึ่ง คือ ภาพเทพชุมนุมและภาพยักษ์ที่ผนังพระอุโบสถวัดใหญ่สุวรรณาราม ซึ่งหน้าตาของยักษ์และเทวดา ตลอดจนเครื่องอาภรณ์ที่ประดับวาดได้สวยงามมาก

117.    ชามเบญจรงค์สมัยอยุธยา สีพื้นข้างในเป็นสีอะไร

(1) ขาว            (2)เหลือง         (3)แดง (4)เขียว

ตอบ 4 หน้า 727, (คำบรรยาย) ในสมัยอยุธยานิยมสั่งเครื่องถ้วยชามจากจีน โดยส่งลายไทย ออกไปเป็นแบบ และเขียนบนเครื่องถ้วย เรียกว่า “เครื่องเบญจรงค์” ซึ่งเครื่องถ้วยชามเบญจรงค์ในสมัยอยุธยามักจะมีสีพื้นข้างในเป็นสีเขียว มีทั้งลายเทพนมนรสิงห์ เทพนมยักษ์ และลายหน้าสิงห์

118.    เรื่องใดไม่ปรากฏอยู่ในสมุดภาพไตรภูมิ

(1) สวรรค์        (2)       นรก     (3)       ทศชาดก          (4)       พระเจ้าห้าร้อยชาติ

ตอบ 4 หน้า 726, (คำบรรยาย) จิตรกรรมสมัยอยุธยาตอนกลางอาจศึกษาได้จากภาพเขียนในสมุดข่อยซึ่งรู้จักกันในนาม “สมุดภาพเรื่องไตรภูมิ” มีความหนาประมาณ 100 หน้า และวาดขึ้นราว พุทธศตวรรษที่ 22 – 23 ส่วนมากเป็นเรื่องในไตรภูมิมีทั้งภาพนรกและสวรรค์ นอกจากนี้ ยังมีภาพพุทธประวัติ (ชาดก) และเรื่องทศชาติ (ทศชาดก) ทั้ง 13 กัณฑ์ฯลฯ

119.    วัดนิเวศธรรมประวัติ อยุธยา เป็นศิลปะแบบใด

(1) แบบจีน      (2)       แบบโกธิก        (3)       แบบนีโอคลาสสิก        (4)       แบบญี่ปุ่น

ตอบ 2 หน้า 730 ในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงสร้างวัดไว้น้อยแห่ง แต่บางแห่งแสดงถึงศิลปกรรมตะวันตก เช่น วัดนิเวศธรรมประวัติ อ.บางปะอิน จ.อยุธยา สร้างเลียนแบบศิลปะโกธิกในยุโรป และวัดเบญจมบพิตร กรุงเทพฯ สร้างด้วยหินอ่อนจากอิตาลี ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่าง วัฒนธรรมตะวันออกกับตะวันตก

120.    รัชกาลที่ 4 ทรงแก้ไขลักษณะพระพุทธรูปขึ้นใหม่ให้มีลักษณะคล้ายสามัญชน คือข้อใด

(1) จีวรบางแนบเนื้อ    (2)       ขัดสมาธิราบ    (3)       ไม่มีพระเกตุมาลา        (4)มีขนาดใหญ่

ตอบ 3 หน้า 732, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 4 ทรงแก้ไขลักษณะพระพุทธรูปขึ้นใหม่ เพื่อให้มีลักษณะคล้ายสามัญชนยิ่งขึ้น คือ ไม่มีพระเกตุมาลาหรืออุษณีษะ จีวรเป็นริ้ว ประทับนั่งขัดสมาธิเพชร และรายละเอียดของพระวรกายเป็นไปตามสรีระของมนุษย์ ตามปกติ จึงจัดเป็นพระพุทธรูปแบบสมจริง เช่น พระพุทธนิรันตรายที่โปรดให้สร้างขึ้น แต่ไม่เป็นที่นิยมกันนัก

การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2556

ข้อสอบกระบวนวิชา HIS 1201 พื้นฐานวัฒนธรรมไทย

คำสั่ง ให้นักศึกษาเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว (ข้อสอบมีทั้งหมด 120 ข้อ)

1.         ข้อใดไม่ใช่ปัจจัยที่ทำให้ชุมชนระดับหมู่บ้านพัฒนาเป็นชุมชนเมือง

(1)       มีการเพาะปลูกข้าว

(2) การค้าขายระหว่างชุมชน

(3) มีแหล่งนํ้าที่เพียงพอต่อการอุปโภคและบริโภค

(4) การนับถือพุทธศาสนา

ตอบ 4 หน้า 8-9 ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ชุมชนระดับหมู่บ้านพัฒนาเป็นชุมชนเมืองได้ มีดังนี้

1.         มีแหล่งเพาะปลูกข้าว  2. มีแหล่งน้ำที่เพียงพอต่อการอุปโภคและบริโภค

3. มีการค้าขายระหว่างชุมชน

2.         ข้อใดกล่าวถึงแคว้นศรีวิชัยได้ถูกต้อง

(1)       ประชาชนส่วนใหญ่นับถือพุทธศาสนานิกายเถรวาท

(2)       อาณาเขตของศรีวิชัยครอบคลุมคาบสมุทรมลายูและเกาะสุมาตรา

(3)       ประชากรส่วนใหญ่เป็นพวกนิกรอยด์

(4)       เป็นศูนย์กลางพุทธศาสนานิกายเถรวาทที่สำคัญในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ตอบ 2 หน้า 15 ลักษณะสำคัญของแคว้นศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 12 – 18) มีดังนี้ 1. เจริญขึ้นที่ จ.สุราษฎร์ธานีและนครศรีธรรมราช ต่อมามีอาณาเขตครอบคลุมไปตลอดคาบสมุทรมลายู และเกาะสุมาตรา 2. ประชากรส่วนใหญ่เป็นพวกมาลาโยโพลีเนเชียน 3. นับถือพุทธศาสนา นิกายมหายานเป็นส่วนใหญ่ ส่วนศาสนาฮินดูก็มีผู้นับถือเช่นกัน 4. เป็นศูนย์กลางทางการค้า ที่สำคัญที่สุดในช่วงเวลานี้โดยเป็นคนกลางติดต่อระหว่างอินเดียและจีน

3.         ข้อใดไม่ใช่แว่นแคว้นโบราณที่อยู่ในเขตภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย   

(1) แคว้นเชลียง

(2)       แคว้นหริภุญไชย          (3) แคว้นหิรัญนครเงินยาง      (4) แคว้นโยนกเชียงแสน

ตอบ 1 หน้า 14, 18, 20, 24 แว่นแคว้นโบราณที่อยู่ในเขตภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยในสมัยพุทธศตวรรษที่ 16 – 18 มีดังนี้       1. แคว้นหริภุญไชย      2. แคว้นโยนกเชียงแสน 3. แคว้นเงินยางเชียงแสน หรือหิรัญนครเงินยาง 4. แคว้นพะเยา (ส่วนแคว้นเชลียง เจริญขึ้นมาในเขตลุ่มน้ำยมราวพุทธศตวรรษที่ 17 บริเวณ จ.สุโขทัยในเขตภาคกลางตอนบน)

4.         ราชวงศ์กษัตริย์ที่ปกครองแคว้นศรีธรรมราชคือราชวงศ์ใด

(1)       ปัทมวงศ์          (2) มังราย        (3)       ศรีนาวนำถม    (4)       สิงหนวัติ

ตอบ 1 หน้า 25 แคว้นศรีธรรมราช หรือนครศรีธรรมราช พัฒนาไปจากแคว้นศรีวิชัยภายหลังที่แคว้นศรีวิชัยเสื่อมอำนาจไปแล้ว โดยมีกษัตริย์ราชวงศ์ปัทมวงศ์หรือปทุมวงศ์ เข้ามามีอำนาจ และปกครองแคว้นศรีธรรมราชในตอนกลางพุทธศตวรรษที่ 18 ทั้งนี้แคว้นศรีธรรมราชจะมี ความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับลังกามากที่สุด ซึ่งจะเห็นได้จากการที่พุทธศาสนาเถรวาทจากลังกา เข้ามามีอิทธิพลแทนที่พุทธศาสนามหายานของศรีวิชัย

5.         ยุคทองของแคว้นล้านนาตรงกับสมัยกษัตริย์องค์ใด

(1)       พระยากือนา    (2) พระยาติโลกราช    (3)       พระยาแก้ว      (4)       พระยางำเมือง

ตอบ 2 หน้า 32 สมัยของพระยาติโลกราช (พ.ศ. 198*1 – 2030) ถือได้ว่าเป็นยุคทองของอาณาจักร ล้านนา เพราะสามารถฟื้นฟูอำนาจของล้านนาขึ้นมาได้อีกครั้งหนึ่ง นอกจากนี้พระยาติโลกราชยังเป็นผู้มีความสามารถในการรบและขยับรบ จึงมีนโยบายขยายอำนาจออกไปอย่างกว้างขวาง เช่น ทางเหนือขึ้นไปถึงเขตไทยใหญ่ คือ เมืองเชียงรุ้ง ส่วนทางใต้ลงมาถึงเมืองแพร่และน่าน

6.         ข้อใดไม่ใช่อุดมการณ์การปกครองตามแบบเดิมของชนชาติไทย

(1)       ผู้นำต้องเป็นนักรบที่มีความสามารถ   (2) ผู้นำมีความสัมพันธ์กับอำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์

(3)       ผู้นำต้องปกครองตามระบบคุณธรรม ซึ่งเป็นที่ยอมรับกันในสมัยนั้น

(4)       ผู้นำใช้แนวทางการปกครองที่มีพื้นฐานมาจากการนับถือเทพเจ้าในศาสนาฮินดู

ตอบ 4 หน้า 90 – 92 อุดมการณ์การปกครองตามแบบเดิมของชนชาติไทย มีลักษณะสำคัญที่สรุปได้ดังนี้

1.         กษัตริย์หรือผู้นำต้องเป็นนักรบที่มีความสามารถ 2. กษัตริย์หรือผู้นำมีความสัมพันธ์กับ อำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์ 3. กษัตริย์หรือผู้นำใช้การปกครองแบบพ่อปกครองลูก 4. กษัตริย์หรือ ผู้นำต้องปกครองตามระบบคุณธรรม ซึ่งเป็นที่ยอมรับของสังคมในสมัยพุทธศตวรรษที่ 19

5. ฐานะของผู้ปกครองยังไม่แตกต่างหรืออยู่ห่างจากราษฎรมากนัก

7.         ข้อใดกล่าวถึง “มหาชนสมมุติ” ได้ถูกต้องที่สุด

(1)       เป็นมนุษย์ที่ได้รับการสรรเสริญจากคนทั่วไปให้เป็นเทพเจ้า

(2)       หลักการมหาชนสมมุติปรากฏอยู่ในคัมภีร์พระเวท

(3)       เป็นมนุษย์ที่ได้รับการยอมรับและเลือกสรรจากประชาชนให้เป็นผู้นำ เพราะมีคุณธรรมสูงกว่าผู้อื่น

(4)       เป็นผู้นำที่มีอำนาจเด็ดขาดเพราะเป็นเทพเจ้าอวตารลงมา

ตอบ 3 หน้า 92 ผู้นำที่ดีควรเป็น “มหาชนสมมุติ” เป็นหลักการของพุทธศาสนาที่ปรากฏอยู่ใน

พระไตรปิฏก ตอนอัคคัญสูตร ซึ่งได้กล่าวถึงผู้นำที่ดีว่า ผู้นำหรือกษัตริย์ควรเป็นมนุษย์เหมือน ประชาชนมิใช่เทพเจ้า โดยต้องเป็นมนุษย์ที่ได้รับการยอมรับและเลือกสรรจากประชาชน ให้เป็นผู้นำ เพราะมีคุณธรรมสูงกว่าผู้อื่น จึงจะเรียกว่าเป็นมหาชนสมมุติ

8.         ข้อใดไม่ใช่ความแตกต่างของสถาบันกษัตริย์ล้านนากับสุโขทัยในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20

(1)       การเน้นความสูงส่งของพระจักรพรรดิราช       (2) การใช้คำราชาศัพท์

(3) การอ้างบทบาทของผู้ปกครองดุจดังพระโพธิสัตว์ (4) การเน้นความสำคัญของหลักทศพิธราชธรรม

ตอบ 4 หน้า 98 ลักษณะของสถาบันกษัตริย์ล้านนาในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20 จะมีส่วนที่แตกต่างจาก สถาบันกษัตริย์สุโขทัย คือ ไม่มีการเน้นความสูงส่งของพระจักรพรรดิราช หรือไม่มีการอ้างบทบาท ของผู้ปกครองดุจดังพระโพธิสัตว์ และไม่มีการใช้คำราชาศัพท์กับกษัตริย์เหมือนดังทางสุโขทัย ส่วนหลักการของธรรมราชาอื่นๆ เช่น การเน้นความสำคัญของหลักทศพิธราชธรรม การทำสงครามธรรมยุทธ ฯลฯ ทางล้านนาก็ใช้คล้ายคลึงกับสุโขทัย

9.         เทวดาหรือยักษ์ที่ทำหน้าที่รักษาทิศทั้ง 4 ในจักรวาล

(1)       จตุมหาราชิกา  (2) จตุโลกบาล            (3) จตุรงคบาท            (4) จตุคาม

ตอบ 2 หน้า 99, (คำบรรยาย) ในคติพราหมณ์มีความเชื่อว่า ในระบบจักรวาล (Universe or Macrocosmos) มีทิศหลักที่สำคัญอยู่ 4 ทิศ คือ ทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออก และ ทิศตะวันตก ซึ่งแต่ละทิศจะมีเทวดาหรือยักษ์ผู้รักษาทิศทั้ง 4 ของจักรวาลอยู่ประจำ รวมทั้งหมด 4 ตน เรียกว่า “โลกาปะละ หรือจตุโลกบาล”

10.       คติการปกครองที่กษัตริย์อ้างว่าเป็นพระโพธิสัตว์หรือพระพุทธเจ้าคือคติใด

(1)       พุทธราชา         (2) ธรรมราช    (3) เทวราช       (4) ถูกทั้งข้อ 1 และ 2

ตอบ 2 หน้า 95 – 96 สถาบันกษัตริย์สุโขทัยตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา ได้เพิ่มความสูงส่ง ของคติการปกครองแบบธรรมราชาหรือธรรมราชขึ้นไปอีก โดยใช้วิธีการหนึ่งคือ กษัตริย์แสดง บทบาทในฐานะพระโพธิสัตว์หรือพระพุทธเจ้า ดังหลักฐานในจารึกสุโขทัยหลักที่ 4 ที่กล่าวถึง การเสด็จออกผนวชของสมเด็จพระมหาธรรมราชาลิไทย และทรงตั้งปณิธานจะเป็นพระพุทธเจ้า พาสรรพสัตว์ข้ามวัฏสงสาร

11.       ข้อใดคือการปกครองแบบทหาร

(1)       การปกครองแบบเผด็จการ

(2)       การปกครองที่ข้าราชการทุกคนต้องออกไปรบเมื่อมีสงคราม

(3)       การปกครองที่ข้าราชการและประชาชนต้องออกไปรบเมื่อมีสงคราม

(4)       ทหารเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดและขึ้นมาเป็นผู้ปกครองบ้านเมือง

ตอบ 3 หน้า 102 การปกครองแบบทหาร หมายถึง ลักษณะการปกครองที่ข้าราชการและประชาชน ทุกคนต้องออกไปรบได้ยามมีศึกลงคราม ซึ่งถือเป็นประเพณีการปกครองของชุมชนไทยมาแต่ดั้งเดิม โดยมีรากฐานมาจากประชากรของชุมชนยังมีจำนวนจำกัด ไม่เพียงพอที่จะจัดแบ่งออกเป็น ทหารประจำการและพลเรือนได้

12.       ข้อใดไม่ใช่เมืองประเทศราชของสุโขทัยที่ระบุไว้ในศิลาจารึกหลักที่ 1

(1) เวียงจันทน์ (2) นครศรีธรรมราช (3) เมาะตะมะ     (4) เชียงใหม่

ตอบ 4 หน้า 106 ศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ 1 ได้ระบุเขตเมืองประเทศราชของสุโขทัยในสมัย พ่อขุนรามคำแหงไว้ดังนี้

1.         ทิศตะวันออก ได้แก่ บริเวณฝั่งซ้ายแม่นํ้าโขง คือ เขตเวียงจันทน์ และเวียงคำ

2.         ทิศใต้ ได้แก่ เขตเมืองแพรก (ชัยนาท)สุพรรณภูมิ (สุพรรณบุรี) ราชบุรี เพชรบุรีไปจนถึง นครศรีธรรมราชและฝั่งทะเลสมุทร

3.         ทิศตะวันตก ได้แก่ เขตหัวเมืองมอญ คือ หงสาวดี เมาะตะมะ และตะนาวศรี

4.         ทิศเหนือ ได้แก่ เขตเมืองแพร่ น่าน และชะวา (หลวงพระบาง)

13.       แนวความคิดเรื่องมณฑล มาจากระบบความคืดเรื่องใด

(1) ศูนย์กลางของจักรวาล      (2) พันนา         (3) พุทธราชา

(4)       อุดมการณ์การปกครองตามแบบเดิมของชนชาติไทย

ตอบ 1 หน้า 107 แนวความคิดเรื่องมณฑล มาจากความคิดเรื่องโครงสร้างของจักรวาลตามคติของ ศาสนาพราหมณ์และพุทธ ซึ่งเน้นในเรื่องศูนย์กลางของจักรวาล คือ เขาพระสุเมรุ และองค์ประกอบต่างๆ ที่อยู่ล้อมรอบตั้งแต่ใกล้จนห่างออกไปเป็นลำดับ ต่อมาแนวความคิดเรื่องมณฑลได้ถูก นำไปใช้ในการจัดระเทียบของราชธานีและศาสนสถาน รวมทั้งใช้วางรูปแบบความสัมพันธ์ ระหว่างเมืองศูนย์กลางและเมืองบริวารด้วย

14.       ศูนย์กลางอำนาจของเขมรในบริเวณลุมแม่น้ำเจ้าพระยาคือที่ใด

(1) ละโว้          (2) สุพรรณภูมิ (3) อยุธยา       (4) ราชบุรี

ตอบ 1 หน้า 15, 117 ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 16 – 18 อิทธิพลทางการเมืองและวัฒนธรรมของเขมร ได้แผ่เข้ามาในเขตลุ่มแม่นํ้าเจ้าพระยาเป็นระยะ ๆ โดยมีศูนย์กลางอำนาจของเขมรอยู่ที่เมืองละโว้ หรือลพบุรี ซึ่งได้รับการส่งเสริมให้เป็นที่มั่นสำคัญกว่าเมืองทั้งหลายในเขตภาคตะวันออกของ ลุ่มแม่นํ้าเจ้าพระยา และมีการรวมตัวกันอย่างหลวม ๆ ในทำนองสมาพันธรัฐในนามของ “กัมโพช”

15.       การที่ชื่อกษัตริย์อยุธยามีคำว่า “จักรพรรดิราช” ต่อท้ายชื่อ แสดงให้เห็นคติการปกครองแบบใด

(1)       พุทธราชา         (2) ธรรมราชา  (3) เทวราชา

(4) อุดมการณ์การปกครองตามแบบเดิมของชนชาติไทย

ตอบ 2 หน้า 120 หลักฐานที่แสดงว่าพระมหากษัตริย์อยุธยาทรงให้ความสำคัญต่อคติการปกครอง แบบธรรมราชา เช่น การประกาศว่าพระมหากษัตริย์ทรงเป็นมหาชนสมมุติและเป็นพระโพธิสัตว์ ในกฎหมายธรรมศาสตร์ นอกจากนี้พระนามของพระมหากษัตริย์อยุธยามักจะปรากฏมีคำว่า “ผู้ทรงทศพิธราชธรรม ธรรมมิกราช หรือจักรพรรดิราช” ต่อท้ายชื่อเสมอ

16.       ข้อใดหมายถึงกฎมณเฑียรบาล

(1) กฎหมายที่ใช้ลงโทษผู้กระทำความผิดทั่วไป          (2) กฎหมายที่ใช้ลงโทษพระสงฆ์ที่ทำผิด

(3)       กฎที่กำหนดหลักปฏิบัติที่บุคคลทั้งหลายต่างกระทำต่อพระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์

(4)       ถูกทุกข้อ

ตอบ 3 หน้า 124 กฎหมายสำคัญที่รองรับสถานะอันสูงส่งดุจเทวะของพระมหากษัตริย์อยุธยาก็คือ “กฎมณเฑียรบาล” ที่ตราขึ้นในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ซึ่งถึอเป็นเอกสารฉบับแรก ที่บันทึกเกี่ยวกับสถานะและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์อยุธยาลงไว้เป็นลายลักษณ์ อักษร โดยมีจุดมุงหมายเพื่อกำหนดหลักปฏิบัติที่บุคคลทั้งหลายต้องกระทำต่อพระมหากษัตริย์ แสะพระราชวงศ์ จึงถือเป็นหลักฐานที่แสดงถึงการเป็นเทวราชาของกษัตริย์อยุธยาได้อย่างดี

17.       ข้อใดไม่ใช่เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์

(1)       พระแสงขรรค์ชัยศรี (2) พระมหาพิชัยมงกุฎ (3) ฉลองพระบาทเชิงงอน (4) พระที่นั่งอัฐทิศ

ตอบ 4 หน้า 123 – 125, 127, (คำบรรยาย) เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ หมายถึง เครื่องใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ ซึ่งเป็นเครื่องแสดงพระบารมี ประกอบด้วย ของ 5 สิ่ง ได้แก่

1.         พระมหาพิชัยมงกุฎ คือ สัญลักษณ์ของการเป็นองศ์ประมุขของแผ่นดิน

2.         พระแสงขรรค์ชัยศรี คือ สัญลักษณ์แห่งความกล้าหาญ

3. ธารพระกรชัยพฤกษ์ คือ สัญลักษณ์แห่งพระปัญญาอันยิ่งใหญ่   

4. พัดวาลวิชนีและพระแส้จามรี คือ สัญลักษณ์แห่งการบันดาลความอยู่เย็นเป็นสุข ปัดเป่าผองภัยและความทุกข์ร้อนของประชาชนให้หมคสิ้นไป

5.         ฉลองพระบาทเชิงงอน คือ สัญลักษณ์แห่งการทรงไว้ซึ่งพระบรมเดชานุภาพในทุกหนทุกแห่ง (ส่วนพระที่นั่งอัฐทิศ เป็นสัญลักษณ์แทนทิศทั้ง 8 ในจักรวาล ใช้ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก)

18.       พระเชษฐบิดร เป็นสัญลักษณ์ของข้อใด       

(1) เทพเจ้า

(2)       พระรัตนตรัย   (3) พระพุทธเจ้า           (4) พระมหากษัตริย์ที่สวรรคตไปแล้ว

ตอบ 4 หน้า 126, 140 ในสมัยอยุธยา พระมหากษัตริย์ทรงถือว่าอยู่ในสถานะที่สูงกว่าพระรัตนตรัย ดังหลักฐานจากพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยาที่กำหนดให้ข้าราชการต้องถวายสักการะ พระเชษฐบิดรก่อนพระรัตนตรัย (พระเชษฐบิดร คือ เทวรูบของสมเด็จพระเจ้าอู่ทอง และถือว่า เป็นสัญลักษณ์แทนพระมหากษัตริย์ที่สวรรคตไปแล้วทุกพระองศ์) โดยจะต้องกระทำปีละ 2 ครั้ง

19.       กรมธรรมการและกรมสังฆการี ทำหน้าที่อะไร

(1) จัดเก็บภาษีประชาชน        (2) ดูแลความเรียบร้อยของคณะสงฆ์

(3)       พิจารณาคดีความ        (4) ประกอบพิธีกรรมในราชสำนัก

ตอบ 2 หน้า 137, 151 – 152 ในสมัยอยุธยา พระมหากษัตริย์ทรงจัดตั้งองค์กรทางราชการในสังกัด กรมวัง ได้แก่ กรมธรรมการและกรมสังฆการี เป็นผู้ทำหน้าที่รับผิดชอบดูแลความเรียบร้อยของ คณะสงฆ์ทั่วราชอาณาจักร เป็นผู้เสนอชื่อพระเถระผู้ใหญ่เพื่อให้พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งเป็น สมเด็จพระสังฆราชและพระราชาคณะ นอกจากนี้ยังมีหน้าที่พิจารณาคดีที่พระสงฆ์เป็นคู่ความ อยู่ด้วย

20.       ข้อใดไม่ใช่วิธีการเสริมสร้างอำนาจและความมั่นคงของสถาบันกษัตริย์สมัยอยุธยา

(1)       การใช้พิธีกรรมทางศาสนา เพื่อเพิ่มความศักดิ์สิทธิ์ให้แก่สถาบันกษัตริย์

(2)       การกำหนดกฎเกณฑ์ต่าง ๆ เพื่อป้องกันความปลอดภัยของพระมหากษัตริย์

(3)       การสร้างความใกล้ชิดกับประชาชน

(4)       การหาวิธีต่าง ๆ เพื่อลิดรอนอำนาจของเจ้านายและขุนนาง

ตอบ 3 หน้า 140 วิธีการเสริมสร้างอำนาจและความมั่นคงให้กับสถาบันกษัตริย์ในสมัยอยุธยา มีดังนี้

1.         การใช้พิธีกรรมทางศาสนา เพื่อเพิ่มความศักดิ์สิทธิ์ให้แก่สถาบันกษัตริย์

2.         การกำหนดกฎเกณฑ์ต่าง ๆ เป็นอันมาก เพื่อป้องกันความปลอดภัยของพระมหากษัตริย์

3.         การกำหนดวิธีการต่าง ๆ เพื่อลิดรอนและคานอำนาจของเจ้านายและขุนนาง

21.       ข้อไดไม่ใช่ปัจจัยสำคัญที่ทำให้การค้าสำเภาหลวงของกษัตริย์อยุธยาประสบความสำเร็จ

(1) ผลเก็บเกี่ยวที่ได้จากนาหลวง

(2) ระบบส่วย

(3) การค้าผูกขาด

(4) การค้าในระบบบรรณาการกับจีน

ตอบ 1 หน้า 144 – 145 ปัจจัยสำคัญที่ทำให้การค้าสำเภาหลวงของพระมหากษัตริย์อยุธยา ประสบความสำเร็จและได้กำไรงดงาม มีดังนี้

1.         ระบบส่วย หรือสินค้าต่าง ๆ ที่รัฐเก็บจากราษฎรแทนแรงงานโดยไม่ต้องจ่ายราคา

2.         การค้าผูกขาด โดยทรงกระทำผ่านองค์กรของรัฐ คือ พระคลังสินค้า

3.         การค้าในระบบบรรณาการกับจีน

22.       ส่วนใหญ่อยุธยาใช้นโยบายใดในการปกครองประเทศราช

(1) การปกครองทางตรง          (2) การแบ่งแยกและปกครอง

(3) การปกครองทางอ้อม         (4) ผนวกประเทศราชเป็นดินแดนของอยุธยาโดยตรง

ตอบ 3 หน้า 169 – 170 นโยบายของอยุธยาในการปกครองประเทศราชส่วนใหญ่จะใช้การปกครอง ทางอ้อม (Indirect Rule) คือ การให้เจ้านายดั้งเดิมของประเทศราชได้ปกครองตนเองต่อไป แตต้องส่งบรรณาการมาให้ตามกำหนดเวลา และเกณฑ์ทัพมาช่วยอยุธยาถ้าได้รับคำสั่ง ซึ่งนับเป็นนโยนายที่ผ่อนคลายความตึงเครียดของประเทศราชได้ดีกว่า และทำให้อยุธยา มีอำนาจได้ยาวนานกว่าการปกครองทางตรง

23.       ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์คติการปกครองแบบใดที่เด่นชัดที่สุด

(1) ธรรมราชา  (2) เทวราชา     (3) คติความเชื่อดั้งเดิมของชนชาติไทย           (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 183, 187 ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ ลักษณะธรรมราชาเป็นอุดมการณ์หรือคติการปกครอง ที่มีความสำคัญเด่นชัดที่สุด ในขณะที่แนวทางการปกครองแบบเทวราชาจะถูกลดความสำคัญลงไป โดยมีความพยายามเพิ่มความเป็นมนุษย์ให้กับสถาบันกษัตริย์มากขึ้น และเริ่มลดสถานะ อันสูงส่งและศักดิ์สิทธิ์ดุจเทพเจ้าของพระมหากษัตริย์ลงจากแต่ก่อน

24.       ในสมัยรัตนโกสินทร์ การนำกลองวินิจฉัยเภรีตั้งไว้หน้าพระราชรัง เพื่อให้ราษฎรมาตีกลองยื่นฎีกามีขึ้นในรัชกาลใด

(1)       รัชกาลที่ 1       (2) รัชกาลที่ 3  (3) รัชกาลที่ 4  (4) รัชกาลที่ 5

ตอบ 2 หน้า 186 – 187 ในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้มีการรื้อฟื้นประเพณีการร้องทุกข์ของราษฎรไทยโดยจัดตั้งกลองชื่อ “วินิจฉัยเภรี” ตั้งไว้หน้าพระราชรัง เพื่อให้ราษฎรที่มีเรื่องทุกข์ร้อนสามารถ มาตีกลองร้องทุกข์และยื่นฎีกาได้ ซึ่งจะมีนายตำรวจเวรเป็นผู้ออกมารับเรื่องราว เพื่อนำขึ้น กราบบังคมทูลต่อพระมหากษัตริย์

25.       หนังสือราชกิจจานุเบกษาคืออะไร     

(1) พจนานุกรม

(2)       หนังสือพิมพ์รายวัน     (3) หนังสือประมวลกฎหมาย

(4)       หนังสือราชการที่ออกเป็นรายสัปดาห์เพื่อให้ข้อมูลราชการแก่ประชาชน

ตอบ 4 หน้า 199 – 200 รัชกาลที่ 4 ทรงจัดพิมพ์หนังสือทางราชการออกเผยแพร่เป็นรายสัปดาห์ ที่เรียกว่า “ราชกิจจานุเบกษา” โดยได้ความคิดและแบบอย่างมาจากตะวันตก ทั้งนี้เพื่อให้ ข้อมูลแก่ประชาชนเกี่ยวกับประกาศราชการและกฎหมายต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง รวดเร็ว และ ปิดหนทางที่ขุนนางจะทำดวงตราปลอมเพื่ออ้างรับสั่งกับราษฎร

26.       จิตสำนึกเกี่ยวกับ ‘‘รัฐชาติ” ได้ก่อตัวขึ้นมาในรัชกาลใด

(1) รัชกาลที่ 4  (2) รัชกาลที่ 5  (3) รัชกาลที่ 6  (4) รัชกาลที่ 7

ตอบ 2 หน้า 207 ในสมัยพัฒนาประเทศให้ทันสมัย พระมหากษัตริย์ยังทรงทำหน้าที่เป็นผู้นำในการ ปลูกฝังจิตสำนึกเกี่ยวกับหน้าที่ของประชาชนที่ต้องมีต่อชาติ ซึ่งเริ่มขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อรัฐชาติ (National State) ได้ก่อตัวขึ้น แต่ยังเป็นการปลูกฝังจิตสำนึกในหมู่ข้าราชการ เช่น พวกข้าหลวงมณฑลเทศาภิบาล

27.       ข้อใดไม่ใช่สาเหตุของการปฏิรูประบบบริหารราชการแผ่นดินในสมัยรัชกาลที่ 5

(1)       เพื่อรักษาเอกราชของประเทศ

(2)       เพื่อสร้างความเจริญและส่งเสริมความเป็นอยู่ของราษฎรให้ดีขึ้น

(3)       เพื่อลร้างเสริมบารมีตามแนวทางของคติธรรมราชา

(4)       เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์

ตอบ 3 หน้า 226 – 227 สาเหตุของการปฏิรูประบบบริหารราชการแผ่นดินในสมัยรัชกาลที่ 5 มีดังนี้

1.         เพื่อรักษาเอกราชของประเทศ 2. เพื่อสร้างความเจริญและส่งเสริมสภาพความเป็นอยู่ที่ดี ของประชาชน 3. เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์

28.       ข้อใดไม่ถูกต้องเกี่ยวกับระบบมณฑลเทศาภิบาล

(1)       ไทยได้แนวทางมาจากการปกครองของอังกฤษในพม่าและมลายู

(2)       เป็นการบริหารระบบรวมศูนย์อำนาจที่เมืองหลวง

(3)       ข้าหลวงเทศาภิบาลเป็นคนในท้องถิ่นที่ได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้ปกครอง

(4)       มีการจัดตั้งระบบมณฑลเทศาภิบาลตามความพร้อมในแต่ละภูมิภาค

ตอบ 3 หน้า 234-236 ลักษณะสำคัญของระบบมณฑลเทศาภิบาล มีดังนี้ 1. เป็นการบริหารแบบรวมศูนย์อำนาจ เพื่อให้เมืองหลวงควบคุมอาณาบริเวณทั้งหมดของอาณาจักรและเขต ประเทศราชได้อย่างทั่วถึง 2. ไทยได้แนวทางมาจากการปกครองของอังกฤษในพม่าและมลายู

3.         ข้าหลวงเทคาภิบาลเป็นคนในสังกัดกระทรวงมหาดไทยในกรุงเทพฯ ที่ได้รับแต่งตั้งโดยตรง ออกไปจากเมืองหลวง 4. มีการจัดทั้งระบบมณฑลเทศาภิบาลตามความพร้อมในแต่ละภูมิภาค มิได้จัดทีเดียวทั่วประเทศฯลฯ

29.       “คณะราษภร” ที่ยึดอำนาจการปกครองจากพระมหากษัตริย์ส่วนใหญ่เป็นคนกลุ่มใด (1) ข้าราชการทหาร (2) ข้าราชการพลเรือน

(3)       ประชาชน        (4) ข้าราชการทหารและพลเรือน

ตอบ 4 หน้า 238, 241 การปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในประเทศไทยได้สิ้นสุดลงในวันทื่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 เมื่อคณะบุคคลที่เรียกตนเองว่า “คณะราษฎร” อันประกอบด้วย ข้าราชการทหารและพลเรือนเป็นส่วนใหญ่ ได้เข้ายึดอำนาจการปกครองจากพระมหากษัตริย์ และทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นแบบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข

30.       คณะราษฎร ได้ทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองในวันใด

(1) 10 ธันวาคม 2475

(2) 24 มิถุนายน 2475

(3)       10 มิถุนายน    2475  

(4)       20 มิถุนายน    2475

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 29. ประกอบ

31.       บริเวณที่ตั้งของอาณาจักรสุโขทัย ได้แก่ ภูมิภาคใดของประเทศไทยในปัจจุบัน

(1)       ภาคใต้ตอนบน

(2) ภาคกลางตอนบน

(3)ภาคเหนือตอนบน

(4)ภาคอีสานตอนบน

ตอบ 2 หน้า 23 – 24, (คำบรรยาย) บริเวณที่ตั้งของอาณาจักรสุโขทัยอยู่ในเขตภาคกลางตอนบน ของประเทศไทยในปัจจุบัน โดยเมืองสุโขทัย-ศรีสัชนาลัย ตั้งอยู่บบที่ราบลุ่มแม่นํ้ายม ซึ่งอยู่ ทางด้านทิศตะวันออกของตัวเมือง และมีศูนย์กลางของชุมชนเมื่อแรกตั้งอยู่ที่เมืองเก่าสุโขทัย บริเวณวัดพระพายหลวง หลังจากนั้นในสมัยพ่อขุนรามคำแหงจึงย้ายศูนย์กลางของราชธานี มาอยู่ในตัวเมืองสุโขทัยปัจจุบัน บริเวณวัดมหาธาตุ

32.       เมืองสุโขทัย-ศรีสัชนาลัย ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่นํ้าใด

(1) ปิง  (2) ยม (3)       น่าน     (4)       เจ้าพระยา

ตอบ 2 ดูคำอธิบายข้อ 31. ประกอบ

33.       เจ้านายพระองค์ใดที่กระทำยุทธหัตถีชนะขุนสามชน เจ้าเมืองฉอด เมื่อครั้งมีพระชนมายุ 19 พรรษา

(1) พ่อขุนศรีอินทราทิตย์          (2) พ่อขุนผาเมือง        (3) พ่อขุนรามคำแหง   (4) พระองค์ดำ

ตอบ 3 หน้า 90,(คำบรรยาย) ในศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ 1 หรือจารึกพ่อขุนรามคำแหง ได้มีการยกย่อง พ่อขุนรามคำแหงที่ทรงกระทำยุทธหัตถีชนะขุนสามชน เจ้าเมืองฉอด เมื่อครั้งมีพระชนมายุ 19 พรรษา และหลังจากชัยชนะครั้งนั้นพระองค์ก็ได้รับบำเหน็จรางวัล โดยได้รับพระราชทาน อิสริยยศเป็นพระรามคำแหง

34.       หนังสือไตรภูมิพระร่วงปลูกฝังความเชื่อเรื่อง “ทำดีได้ขึ้นสวรรค์ ทำชั่วตกนรก” หนังสือนี้เป็นพระราชนิพนธ์ ของกษัตริย์พระองค์ใด

(1) พ่อขุนรามคำแหง   (2) พระมหาธรรมราชาลิไทย   (3) พญามังราย (4) พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

ตอบ 2 หน้า 96, 105, 584 พระมหาธรรมราชาลิไทยทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นจอมปราชญ์ในทาง พระพุทธศาสนาพระองค์แรกของประเทศไทย เนื่องจากพระองค์ทรงเรียนรู้พระไตรปิฎกอย่างแตกฉาน จนสามารถพระราชนิพนธ์หนังสือที่เป็นคัมภีร์ทางพุทธศาสนาเรื่องไตรภูมิพระร่วงหรือ ไตรภูมิกถา ซึ่งถือเป็นหลักฐานที่ทำให้รู้ถึงความเจริญรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในกรุงสุโขทัย ได้เป็นอย่างดี

35.       สังคมไทยสมัยใดที่มีความคล้ายคลึงกันมากที่สุด    

(1) สุโขทัย-ล้านนา

(2)       สุโขทัย-อยุธยา (3) ล้านนา-อยุธยา     (4) สุโขทัย-ต้นรัตนโกสินทร์

ตอบ 1 หน้า 270, (คำบรรยาย) สังคมไทยสมัยสุโขทัยและล้านนาในพุทธศตวรรษที่ 19 – 21 จะมี ลักษณะคล้ายคลึงกัน คือ มีลักษณะผสมของสังคมหมู่บ้านที่ยังมีหลักความสัมพันธ์ฉันท์เครือญาติ กับสังคมเมืองที่พยายามวางแบบแผนกฎเกณฑ์ของความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกอย่างเป็น ทางการมากขึ้น ดังนั้นเมืองสำคัญในแคว้นสุโขทัยและล้านนาจึงล้วนมีวิวัฒนาการไปจาก หมู่บ้านที่ขยายตัว หรือจากการรวมกลุ่มของหมู่บ้านทั้งสิ้น

36.       “…เบื้องหัวนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีกุฎีพิหาร ปู่ครูอยู่ มีสรีดภงส…” ถามว่าเบื้องหัวนอนคือทิศใด

(1)       ทิศตะวันออก   (2)       ทิศตะวันตก     (3) ทิศเหนือ     (4)       ทิศใต้

ตอบ 4 หน้า 589, (คำบรรยาย) ในศิลาจาริกสุโขทัยหลักที่ 1 หรือจารึกพ่อขุนรามคำแหงได้กลาวถึงทิศทั้ง 4 ซึ่งมีชื่อเรียกแตกต่างจากปัจจุบัน กล่าวคือ เบื้องตีนนอน (ทิศเหนือ),เบื้องหัวนอน (ทิศใต้), เบื้องตะวันออก (ทิศตะวันออก) และเบื้องตะวันตก (ทิศตะวันตก)

37.       ในศิลาจาริกหลักที่ 1 มีข้อความว่า “…เมื่อก่อนลายสือไทยนี้บ่มี 1205 ศกปีมะแม พ่อขุนรามคำแหงหาใคร่ใจในใจ แลใส่ลายสือไทยนี้ ลายสือไทยนี้จึ่งมีเพื่อขุนผู้นั้นใส่ไว้…” ถามว่ามหาศักราช 1205 ตรงกับ พ.ศ. ใด

(1) 1626         (2)       1726   (3) 1826         (4)       1926

ตอบ 3 หน้า 105, 272, (คำบรรยาย) ในศิลาจาริกสุโขทัยหลักที่ 1 หรือจารึกพ่อขุนรามคำแหงมีหลักฐานที่แสดงถึงความรู้ทางศาสนาและอักษรศาสตร์ของพ่อขุนรามคำแหงว่า พระองค์ทรงเป็น ผู้ประดิษฐ์อักษรไทยขึ้นใช้ได้สำเร็จ ดังข้อความที่ว่า “…เมื่อก่อนลายสือไทยนี้บ่มี 1205 ศกปีมะแม พ่อขุนรามคำแหงหาใคร่ใจในใจ แลใส่ลายสือไทยนี้ ลายสือไทยนี้จึ่งมีเพื่อขุนผู้นั้นใส่ไว้…” (มหาศักราชเกิดหลังพุทธศักราช 621 ปี ดังนั้นถ้าเทียบมหาศักราช 1205 เป็นพุทธศักราช จะเท่ากับพุทธศักราช หรือ พ.ศ. 1826)

38.       ไพร่ในข้อใดที่มีสถานะต่ำที่สุดในสังคม

(1) ไพร่ฟ้าหน้าใส        (2) ไพร่ฟ้าหน้าปก       (3) ไพร่ฟ้าข้าไท           (4) ไพร่ไท

ตอบ 3 หน้า 271, 289 – 290, (คำบรรยาย) ในสมัยสุโขทัย คำว่า “ไพร่” มีความหมายถึง สามัญชน โดยทั่วๆ ไป ซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่ ส่วนสร้อยที่ต่อท้ายคำว่าไพร่จะมีความหมายเฉพาะตัว ที่บ่งบอกถึงลักษณะของไพร่ที่แตกต่างกันไป เช่น ไพร่ฟ้าหน้าใส/ไพร่ไท (ประชาชนทั่วไป), ไพรฟ้าหน้าปก (ประชาชนที่มีทุกข์ร้อน), ไพรฟ้าข้าไท (ทาส ซึ่งมีสถานะตํ่าสฺดในสังคม) เป็นต้น

39.       ไพร่ชั้นดีในสมัยล้านนามีหลายอาชีพที่ได้รับสิทธิพิเศษไม่ถูกเกณฑ์แรงงาน ไพร่ในข้อใดที่ถูกเกณฑ์แรงงาน

(1) ช่างทอง     (2) ช่างเงิน      (3) พ่อค้า         (4) ชาวสวน

ตอบ 4 หน้า 283 เอกสารทั้งของสุโขทัยและล้านนาได้จัดแบ่งไพร่ออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่

1.         ไพรชั้นดี คือ ไพร่ที่มีความรู้ความสามารถหรือมีฐานะดี เช่น ช่างฝีมือ (ช่างทอง ช่างเงิน ฯลฯ) พ่อค้า และเศรษฐี ซึ่งจะได้รับสิทธิพิเศษไม่ถูกเกณฑ์แรงงานเหมือนไพร่สามัญ แต่อาจต้อง เสียเงินหรือส่วยเป็นการชดเชย

2.         ไพร่สามัญ คือ สามัญชนส่วนใหญ่ที่ทำมาหากินด้วยการทำไร่ไถนา ไม่มีความรู้ความสามารถ พิเศษอันใด จึงต้องมาให้แรงงานตามกำหนด เช่น ชาวนา ชาวไร่ ชาวสวน ฯลฯ

40.       “ผู้ใดมีคุณต่อพ่อแม่มาก ได้มรดกมาก” เป็นข้อความในกฎหมายไทยไนสมัยใด

(1)       ล้านนา (2) สุโขทัย       (3) อยุธยา       (4) ธนบุรี

ตอบ 1 หน้า 295, (คำบรรยาย) สังคมสมัยล้านนามีหลักปฏิบัติเกี่ยวกับเรื่องความกตัญญต่อผู้ใหญ่ว่า เมื่อพ่อแม่ตายไปให้จัดมรดกแก่ลูกที่แสดงความกตัญญูต่อพ่อแม่ได้มากกว่าคนอื่น ๆ ทั้งนี้ เพื่อตอบแทนความดีและให้เป็นตัวอย่างแก่ผู้อื่นด้วย ดังข้อความในกฎหมายมังรายศาสตร์ ของล้านนาที่ว่า “ผิลูกหลานมีอยู่หลายคน ผู้ใดมีคุณต่อพ่อแม่มาก ก็ให้มรดกมาก…”

41.       กษัตริย์สมัยสุโขทัยมีวิธีควบคุมอำนาจของลูกเจ้าลูกขุนอย่างไร

(1) ออกกฎหมายให้ลูกเจ้าลูกขุนเป็นขุนธรรม

(2) ให้ราษฎรฟ้องร้องลูกเจ้าลูกขุนได้

(3)       ไม่ให้ลูกเจ้าลูกขุนเป็นแม่ทัพ

(4) ไม่ให้ลูกเจ้าลูกขุนครองเมือง

ตอบ 2 หน้า 276 พระมหากษัตริย์สุโขทัยมีวิธีควบคุมอำนาจของลูกเจ้าลูกขุน ดังนี้

1.         ให้ไพร่หรือราษฎรฟ้องร้องกล่าวโทษลูกเจ้าลูกขุนได้โดยตรงต่อพระมหากษัตริย์ และ พยายามตัดสินคดีความให้อย่างยุติธรรม          2. ปลูกฝังให้ลูกเจ้าลูกขุนทำตัวเป็นขุนธรรมมิใช่ขุนมาร เพราะขุนธรรมเท่านั้นจึงจะอยู่ในอำนาจได้นาน (แต่ไม่ได้ออกเป็นกฎหมายบังคับ)

42.       “ข้อยมาเป็นข้า” ในสมัยล้านนา เทียบได้กับทาสชนิดใดในสมัยอยุธยา

(1) ทาสเชลย   (2) ทาสในเรือนเบี้ย     (3) ทาสสินไถ่  (4) ทาสขัดดอก

ตอบ 1 หน้า 290, 351, (คำบรรยาย) ข้าหรือทาสของล้านนามี 5 ชนิด คือ

1.         ข้าที่ซื้อด้วยข้าวของ ซึ่งตรงกับทาสสินไถ่ของอยุธยา

2.         ลูกข้าหญิง ซึ่งตรงกับทาสในเรือนเบี้ยของอยุธยา

3.         มอบตัวเป็นข้า ซึ่งตรงกับทาสที่เลี้ยงไว้ในยามข้าวยากหมากแพงของอยุธยา

4.         ฉิบหายด้วยความผิดจึงเข้าเป็นข้า ซึ่งตรงกับทาสที่ได้มาด้วยการช่วยให้พ้นโทษปรับของอยุธยา

5.         ข้อยมาเป็นข้า ซึ่งตรงกับทาสเชลยของอยุธยา

43.       ข้อใดมิใช่มรดกด้านอารยธรรมของไทยในสมัยสุโขทัย

(1) ไตรภูมิพระร่วง       (2) มังรายศาสตร์        (3) เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ (4) พระพุทธรูปปางลีลา

ตอบ 2 หน้า 710, 712, (คำบรรยาย), (ดูคำอธิบายข้อ 34. และ 40. ประกอบ) หนังสือมังรายศาสตร์ หรือวินิจฉัยมังราย คือ กฎหมายต่าง ๆ ของพระยามังรายในสมัยล้านนาที่มีผู้คัดลอกรวบรวมไว้ สืบเนื่องมาเป็นเวลานาน ซึ่งเท่าที่ทราบในปัจจุบันมีสำนวนต่าง ๆ คัดลอกไว้อยู่ประมาณ 4 ฉบับด้วยกัน (ส่วนตัวเลือกข้ออื่นเป็นมรดกด้านอารยธรรมของไทยในสมัยสุโขทัย)

44.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับไพร่สุโขทัย

(1) ไมต้องเสียจกอบ    (2) ไม่ต้องเสียอากรค่านา

(3) ฟ้องร้องมูลนายไม่ได้         (4) ยกมรดกให้ลูกหลานไม่ได้

ตอบ 1 หน้า 285, 287 – 288 ไพร่สุโขทัยมีสิทธิเสรีภาพและความเสมอภาคในการดำเนินชีวิตหลายด้าน ดังนี้ 1. สิทธิในการร้องทุกข์หรือฟ้องร้องมูลนายต่อพระมหากษัตริย์ได้ด้วยตนเองโดยตรง

2.         สิทธิในการศาล           3. สิทธิในที่ดินที่ได้หักร้างถางพงไว้     4. สิทธิในการยกมรดกให้แก่ลูกหลาน 5. สิทธิในการค้าขายสินค้าได้ทุกชนิดอย่างเสรี   6. สิทธิในการได้รับยกเว้นภาษีผ่านด่าน หรือไม่ต้องเสียจกอบ แต่ก็ต้องเสียภาษีชนิดอื่น เช่น ภาษีข้าว หรืออากรค่านา 7. สิทธิเสรีภาพในการประกอบอาชีพ ฯลฯ

45.       ผู้ใดมีศักดินาสูงสุดในสมัยอยุธยา

(1)       วังหน้า            (2) พระเจ้าแผ่นดิน      (3) เจ้าพระยาโกษาธิบดี (4) เจ้าพระยากลาโหม

ตอบ 1 หน้า 309, 357 กฎหมายอยุธยากำหนดให้ประชาชนทุกคนยกเว้นพระมหากษัตริย์ จะได้รับพระราชทานศักดินาประจำตัวเป็นจำนวนเลขลดหลั่นกันไปตามยศและตำแหน่ง โดยผู้ที่มีศักดินา สูงสุดในแผ่นดิน คือ เจ้านายระดับกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) มีศักดินา 100,000 ไร่ ส่วนผู้ที่มีศักดินาต่ำสุด คือ ยาจก วณิพก ทาส และลูกทาส มีศักดินา 5 ไร่

46.       ขุนนางอยุธยาไม่มีสิทธิทำสิ่งใด        

(1) เป็นเสนาบดี

(2)       เป็นเจ้าเมือง   (3) ไปมาหาสู่กันอย่างเสรี       (4) เข้าเฝ้าพระเจ้าแผ่นดิน

ตอบ 3 หน้า 329 – 332 พระมหากษัตริย์อยุธยาทรงคานอำนาจขุนนาง ดังนี้

1.         กำหนดให้ความเป็นขุนนางอยู่ในพระราชอำนาจของกษัตริย์

2.         กำหนดโครงสร้างของระบบราชการให้มีลักษณะลิดรอนอำนาจขุนนางมิให้รวมตัวกันได้

3.         ตรากฎหมายควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของขุนนางไว้อย่างเข้มงวด 4. ควบคุมการเคลื่อนไหว ของขุนนาง มิให้ขุนนางไปมาหาสู่กันเอง หรือไปติดต่อกับเจ้านายอย่างเสรี ฯลฯ

47.       เจ้าพระยาโกษาธิบดี เป็นยศและราชทินนามของขุนนางกรมใด

(1) มหาดไทย  (2) กลาโหม     (3) คลัง           (4) นา

ตอบ 3 หน้า 150 – 152, 319 – 320, (คำบรรยาย) หน้าที่ในตำแหน่งของกรมกองต่างๆ จะมียศ และราชทินนามกำกับไว้โดยเฉพาะ ดังนี้       1. เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์ฯ เป็นยศและราชทินนามของขุนนางกรมมหาดไทย      2. เจ้าพระยามหาเสนาบดีวิริยภักดีฯ เป็นยศและราชทินนามของขุนนางกรมกลาโหม   3. เจ้าพระยาพระคลัง หรือเจ้าพระยาโกษาธิบดีเป็นยศและราชทินนามของขุนนางกรมพระคลังหรือโกษาธิบดี

4.         พระยาพลเทพราชเสนาบดีฯ เป็นยศและราชทินนามของขุนนางกรมนาหรือเกษตราธิการ ฯลฯ

48.       “เข้า 10 วัน ออก 10 วัน’’ เป็นการเกณฑ์แรงงานไพร่ในสมัยใด

(1) สุโขทัย       (2) ล้านนา       (3) อยุธยา       (4) ธนบุรี

ตอบ 2 หน้า 284 เอกสารของล้านนาได้ระบุถึงการเกณฑ์แรงงานไพร่ในสมัยล้านนาว่า รัฐบาลจะเกณฑ์ แรงงานไพร่ 10 วัน และปล่อยไปทำไร่นาของตนได้ 10 วัน สลับกันไป เรียกว่า “เข้า 10 วัน ออก 10วัน” รวมแล้วจะเท่ากับถูกเกณฑ์แรงงาน6 เดือนใน 1 ปีซึ่งเท่ากับเวลาที่ไพร่ของ อาณาจักรอยุธยาถูกเกณฑ์เช่นกัน

49.       กษัตริย์อยุธยามีนโยบายเกี่ยวกับเจ้านายอย่างไร

(1) ให้เจ้านายทุกพระองค์มีความสูงศักดิ์กว่าขุนนาง (2) ให้เจ้านายได้ควบคุมอำนาจบริหารมากกว่าขุนนาง

(3)       ให้เจ้านายได้เป็นเสนาบดี      (4) พยายามควบคุมจำนวนของเจ้านายไว้ด้วย

ตอบ 4 หน้า 305, 313, 322 – 323 พระมหากษัตริย์อยุธยามีนโยบายคานอำนาจเจ้านาย ดังนี้

1.         ควบคุมจำนวนเจ้านาย โดยกำหนดผู้มีสิทธิเป็นเจ้านายมีได้เพียง 3 ชั่วอายุคน คือ ในชั่วลูกหลาน และเหลนเท่านั้น 2. ลดความสูงศักดิ์ของเจ้านายลงทุกชั่วคน จึงไม่อาจกล่าวได้ว่าเจ้านายมีความสูงศักดิ์กว่าขุนนาง  3. ไม่ให้เจ้านายได้เป็นเสนาบดีควบคุมการบริหารกรมกองสำคัญในส่วนกลาง และไม่ให้เป็นเจ้าเมืองในส่วนภูมิภาค แต่ให้ขุนนางมีอำนาจหน้าที่นี้แทน  4.ควบคุมจำนวนไพร่สมของเจ้านาย ฯลฯ

50.       การกำหนดศักดินามีประโยชน์อย่างไร

(1)       ใช้กำหนดความสูงศักดิ์ของบุคคล      (2) ใช้กำหนดบทลงโทษบุคคลที่มีความผิด

(3) ใช้กำหนดอภิสิทธิ์และสิทธิพิเศษบางอย่าง           (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 309, 359 – 360 ระบบศักดินามีประโยชน์ในการกำหนดฐานะบุคคลในทางสังคมและกำหนดระเบียบในการปกครองด้านต่าง ๆ ดังนี้ 1. เป็นเครื่องมือกำหนดความสูงศักดิ์ ของบุคคล อำนาจหน้าที่ และความรับผิดชอบของบุคคลต่าง ๆ เพื่อจัดระเบียบของสังคม

2.         เป็นเครื่องกำหนดบทลงโทษของบุคคลที่มีความผิด 3. เป็นเครื่องวัดและกำหนดไพร่พล ในสังกัดของบุคคลที่เป็นมูลนาย 4. เป็นเครื่องกำหนดอภิสิทธิ์และสิทธิพิเศษบางอย่าง

51.       คุณสมบัติประการหนึ่งของการถวายตัวเป็นขุนนางสมัยอยุธยา ผู้ถวายตัวต้องมีอายุตั้งแต่กี่ปีขึ้นไป

(1)       20 ปี

(2) 24 ปี

(3) 30 ปี

(4) 31 ปี

ตอบ 4 หน้า 316 คุณสมบัติของผู้ที่จะถวายตัวเป็นขุนนางในสมัยอยุธยาประการหนึ่ง คือ ต้องประกอบ ด้วยวุฒิ 4 ประการ ได้แก่ 1. ชาติวุฒิ คือ เป็นผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากอัครมหาเสนาบดี

2.         วัยวุฒิ คือ มีอายุตั้งแต่ 31 ปีขึ้นไป 3. คุณวุฒิ คือ เป็นผู้มีความรู้ฝ่ายทหารและพลเรือน ชำนิชำนาญ 4. ปัญญาวุฒิ คือ มีสติบีญญาดี รอบรู้ในกิจการบ้านเมือง และเรื่องนานาประเทศ

52.       การสักข้อมือไพร่เกิดผลอย่างไร        

(1) เกิดกบฏไพร่

(2)       ไพร่สมเพิ่มมากขึ้น      (3) ไพร่หนีไปอยู่ป่าได้มากขึ้น  (4) ไพร่หลวงไม่สูญหายอย่างแต่ก่อน

ตอบ 4 หน้า 392, 417, (คำบรรยาย) การสักข้อมือไพร่เป็นตัวอักษรเริ่มขึ้นครั้งแรกตั้งแต่สมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินแห่งกรุงธนบุรี และใช้ต่อมาจนถึงสมัยต้นรัตนโกสินทร์ โดยได้กำหนดให้ สักข้อมือไพร่ไว้ที่ด้านใน ระบุชื่อมูลนายและชื่อเมืองอันเป็นภูมิลำเนาเพื่อป้องกันไพร่หลบหนี สับเปลี่ยนมูลนาย หรือหนีไปหลบซ่อนอยู่ต่างเมืองและตามป่าเขาอีก จึงเป็นทางป้องกันไม่ให้ ไพร่หลวงสูญหาย หรือไม่ให้ไพรหลวงหนีไปเป็นไพร่สมของมูลนายได้ง่ายอย่างแต่ก่อน

53.       ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับทาสในสมัยอยุธยา

(1) นายเงินขึ้นค่าตัวทาสไม่ได้ (2) นายเงินมีสิทธิไม่รับค่าตัวทาส

(3)นายเงินไม่มีสิทธิลงโทษทาส           (4) นายเงินไม่มีสิทธิส่งทาสไปรบแทนตน

ตอบ 1 หน้า 352 – 354, 356 ระบบทาสในสมัยอยุธยา นายเงินมีสิทธิเหนือทาสดังนี้

1.         ใช้งานทาสได้ทุกอย่าง 2. ใช้ทาสไปรับโทษหรือเข้าคุกแทนตนได้

3.         ใช้ทาสไปรบแทนตนได้           4. ลงโทษทาสได้แต่ต้องไม่ทำให้ทาสนั้นพิการหรือตายไป

5.         ขายทาสต่อไปได้ แต่ขึ้นค่าตัวทาสตามใจชอบไม่ได้ และถ้าทาสมีเงินมาไถ่ตัว นายเงินจะไม่ยอมรับคำตัวทาสไม่ได้    6. ในกรณีที่เป็นข้าพระอารามหรือทาสวัดให้อยู่ภายใต้

การดูแลของพระสงฆ๎ ซึ่งเป็นมูลนายที่แท้จริง ฯลฯ

54.       สกุลยศ “หม่อมราชวงศ์” และ “หม่อมหลวง” เพิ่งมีขึ้นในรัชกาลใด

(1)       สมเด็จพระนเรศวร       (2) สมเด็จพระนารายณ์ (3) สมเด็จพระเจ้าตากสิน (4) สมเด็จพระจอมเกล้าฯ

ตอบ 4 หน้า 306 – 307, (คำบรรยาย) สกุลยศ หมายถึง ยศที่ได้จากการถือกำเนิด ซึ่งการกำหนด สกุลยศของเจ้านายในสมัยอยุธยาตอนปลายจะแบ่งเป็นยศเจ้าฟ้า พระองศ์เจ้า และหม่อมเจ้า ตามลำดับ ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ได้เพิ่มสกุลยศ ของเจ้านายขึ้นอีก 2 ชั้น คือ หม่อมราชวงศ์ (ม.ร.ว.) และหม่อมหลวง (ม.ล.) แต่ผู้ที่มียศทั้งสองนี้ ไม่ถือเป็นชนชั้นเจ้านาย เป็นแต่เพียงผู้สืบเชื้อสายเจ้านายเท่านั้น

55.       ตำแหน่งวังหน้าที่มีสถานะเสมือนหนึ่งพระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 2 ในสมัยรัตนโกสินทร์เกิดขึ้นในรัชกาลใด

(1) รัชกาลที่ 2  (2) รัชกาลที่ 3  (3) รัชกาลที่ 4  (4) รัชกาลที่ 5

ตอบ 3 หน้า 212, 395 ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงแต่งตั้ง พระอนุชา คือ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนอิศเรศรังสรรค์ขึ้นเป็นสมเด็จกรมพระราชวังบวรฯ (วังหน้า) และขณะเดียวกันทรงยกฐานะของกรมพระราชวังบวรฯ ให้มีสถานะและพระยศเสมือนหนึ่งเป็น พระมหากษัตริย์องค์ที่ 2 โดยพระราชทานยศและพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

56.       ขุนนางตระกูลใดมีอิทธิพลสูงสุดในต้นรัตนโกสินทร์

(1) อมาตยกุล  (2) บุนนาค      (3) บุญยรัตนพันธ์       (4) ติณสูลานนท์

ตอบ 2 หน้า 404 – 407 ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์จนถึงต้นรัชกาลที่ 5 ขุนนางตระกูลบุนนาค มีอิทธิพลสูงสุด และมีอำนาจโดดเด่นเหนือขุนนางตระกูลอื่น เนื่องมาจากสาเหตุดังนี้

1.         ความเป็นญาติและความสัมพันธ์อันใกล้ชิดกับพระราชวงศ์จักรี

2.         การได้ควบคุมกรมสำคัญที่ได้รับผลประโยชน์สูงในยุคที่การค้าขายขยายตัว

3.         การได้รับผลประโยชน์อย่างมากจากระบบเจ้าภาษีนายอากร

4.         ความสามารถเฉพาะตัวของขุนนางตระกูลบุนนาค

57.       เหตุใดไพร่จึงถูกเกณฑ์แรงงานน้อยลงในสมัยรัตนโกสินทร์

(1)       มีกรรมกรชาวจีนเข้ามาเป็นแรงงานไทยมากขึ้น

(2)       การคุกคามและการเผยแพร่แนวคิดของมหาอำนาจตะวันตก

(3)       กษัตริย์เน้นอุดมการณ์ปกครองแบบธรรมราชา         

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 416 – 424, (คำบรรยาย) ปัจจัยที่ทำให้ไพร่ถูกเกณฑ์แรงงานน้อยลงในสมัยรัตนโกสินทร์ จนกระทั่งมีการยกเลิกระบบไพร่อย่างสิ้นเชิงในสมัยรัชกาลที่ 5 มีดังนี้

1.         กษัตริย์เน้นอุดมการณ์ปกครองแบบธรรมราชา

2.         การคุกคามและการเผยแพร่แนวคิดของมหาอำนาจตะวันตก

3.         การเปลี่ยนแปลงลักษณะเศรษฐกิจของประเทศ ทำให้รัฐต้องการให้ไพร่ใช้เวลาปลูกข้าวมากขึ้น

4.         มีกรรมกรชาวจีนเข้ามาเป็นแรงงานในไทยมากขึ้น

5.         ภาวะการทำสงครามและการถูกรุกรานโดยอาณาจักรใกล้เคียงกับไทยหมดไป

58.       พระราชบัญญัติเกณฑ์ทหาร ร.ศ. 124 มีผลให้ระบบไพร่ถูกยกเลิกเด็ดขาด ทั้งนี้ชายฉกรรจ์ทุกคนเมื่ออายุ ครบ …ปี จะต้องมาเกณฑ์ทหารรับราชการในกองประจำการ มีกำหนด …ปี จากนั้นแล้วจะปลดปล่อย ให้อยู่ในกองหนุน

(1) 18, 2         (2) 20, 2         (3) 21, 2         (4) 25, 2

ตอบ 1 หน้า 427 ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีการออก พ.ร.บ. เกณฑ์ทหาร ร.ศ. 124 ขึ้นในปี พ.ศ. 2448 ซึ่งได้กำหนดให้ชายฉกรรจ์ทุกคนที่มีอายุครบ 18 ปี ยกเว้นคนจีนและคนป่าคนดอย ต้องเข้ามา เกณฑ์ทหารรับราชการในกองทัพมีกำหนด 2 ปี จากนั้นจึงจะได้รับการปลดปล่อยให้อยู่ในกองหนุน ขั้นที่ 1 อีก 5 ปี และกองหนุนขั้นที่ 2 อีก 10 ปี จึงจะปลดประจำการและไม่ต้องเสียค่าราชการ ไปอีกตลอดชีวิต ดังนั้น พ.ร.บ. ฉบับนี้จึงนับเป็นก้าวสุดท้ายที่จะยกเลิกระบบไพร่โดยสิ้นเชิง

59.       เหตุเกิดในเมืองไทยภายหลังการทำสนธิสัญญาบาวริ่ง 10 ปี ชาวอาหรับจดทะเบียนเป็นคนในบังคับสเปนและทำผิดกฎหมายไทย ถามว่าศาลใดเป็นผู้พิจารณาคดี

(1) ศาลไทย     (2) ศาลอิรัก     (3) ศาลสเปน  (4) ได้ทั้ง 3 ศาล

ตอบ 3 หน้า 439, 547 – 548, (คำบรรยาย) ภายหลังที่ไทยทำสนธิสัญญาบาวริ่งกับอังกฤษในปีพ.ศ. 2398 ประเทศไทยได้เสียสิทธิสภาพนอกอาณาเขต (เสียเอกราชด้านการศาล) คือ คนต่างชาติ และคนในบังคับของต่างชาติเมื่อมีเรื่องกับคนไทยก็ดี หรือมีเรื่องในหมู่พวกตัวเองก็ดี จะต้อง ขึ้นศาลกงสุลของชาติตนหรือชาติที่ตนได้ไปขึ้นทะเบียนไว้ ทำให้ศาลไทยไม่สามารถเอาผิดกับ คนต่างชาติที่อยู่ในเมืองไทยและทำผิดกฎหมายไทยได้ ซึ่งต่อมาตั้งแต่ พ.ศ. 2399 – 2442 ก็มีประเทศต่าง ๆ เช่น สหรัฐอเมริกา ฝรั่งเศส โปรตุเกส สเปน ญี่ปุ่น ฯลฯ เข้ามาทำสัญญา ในลักษณะเดียวกันนี้อีกหลายประเทศ

60.       การเลิกทาสโดยไม่เสียเลือดเนื้อเหมือนในประเทศสหรัฐอเมริกา ถามว่ารัชกาลที่ 5 ทรงใช้เวลากว่ากี่ปีจึงแล้วเสร็จ

(1)10ปี            (2)       15ปี     (3)20ปี            (4) 30ปี

ตอบ 4 หน้า 433, 516, (คำบรรยาย) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้ทรงดำเนินการเลิกทาสจนสำเร็จ โดยพระองค์ ทรงใช้นโยบายทางสายกลาง คือ ดำเนินการเลิกทาสไปทีละขั้นตอน มิใช่รวบรัดเลิกทาสทั้งหมด ในคราวเดียวกัน รวมเวลาที่ใช้ทั้งหมดกว่า 30 ปี จึงทรงสามารถเลิกทาสได้อย่างเด็ดขาด โดยไม่มีการนองเลือดเหมือนการเลิกทาสในประเทศสหรัฐอเมริกา

61.       การทำการเกษตรกรรมของสุโขทัยอาศัยแหล่งนํ้าจากแม่นํ้าใด

(1) แม่น้ำปิง

(2)       แม่น้ำเจ้าพระยา

(3)       แม่น้ำวัง

(4) แม่น้ำยม

ตอบ 4 หน้า 24, 474, (คำบรรยาย) อาณาจักรสุโขทัยจะมีแม่นํ้ายมไหลผ่าน ดังนั้นการทำการเกษตรกรรมของสุโขทัยจึงอาศัยแหล่งนํ้าจากแม่น้ำยมเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งสันนิษฐานกันว่า เขตที่ทำการเพาะปลูกได้ของสุโขทัย ได้แก่ ริมลำน้ำซึ่งเป็นสาขาไหลลงสู่แม่นํ้ายม คือ แถบพรานกระต่าย อีกแห่งหนึ่งคงจะเป็นรอบ ๆ เมืองสุโขทัย เฉพาะบริเวณสองข้างของลำน้ำสายเล็กๆ ที่ไหลมาจากภูเขาทางทิศตะวันตกลงไปสู่แม่นํ้ายม

62.       เกี่ยวกับการใช้ประโยชน์จากที่ดินสมัยสุโขทัยข้อใดถูกต้อง

(1)       ผู้ปกครองให้กรรมสิทธิ์ในที่ดินแก่ผู้ที่ขยันหมั่นเพียร

(2)       ผู้จะเข้าไปใช้ประโยชน์จากที่ดินนั้น ๆ มีสถานะเป็นผู้เช่าที่ดินเท่านั้น

(3)       ราษฎรสามารถจับจองที่ดินเป็นของตนเองได้ตามอัธยาศัย  

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 1 หน้า 475 ผู้ปกครองสุโขทัยได้ให้กรรมสิทธิ์ในที่ดินแก่ผู้ที่ขยันหมั่นเพียร มีความวิริยะอุตสาหะ หักร้างถางพง เพื่อสร้างเป็นไร่เป็นนาเป็นสวน แม้บิดาตายไปบุตรก็ยังมีสิทธิได้รับต่อ หรือแม้พี่ชายตายน้องก็ได้รับต่อมา เท่ากับว่าราษฎรชาวสุโขทัยมีสิทธิในทรัพย์สินที่ปลูกสร้างนั้น อย่างสมบูรณ์ ใครปลูกสร้างสิ่งใดไว้ก็ได้สิทธิครอบครองเป็นเจ้าของสิ่งนั้น

63.       การจับสัตว์นํ้าของสุโขทัยอาศัยแหล่งในการจับสัตว์น้ำบริเวณใดมากที่สุด

(1)       อ่าวไทย           (2) แม่นํ้ายม    (3) แม่นํ้าเจ้าพระยา    (4) ตระพัง

ตอบ 2 หน้า 475, (คำบรรยาย) แหล่งจับปลานํ้าจืดของสุโขทัยที่มีปลาอุดมสมบูรณ์ที่สุด ได้แก่ในแม่นํ้ายมตอนใกล้แก่งหลวง เพราะปรากฏว่ามีราษฎรจากเมืองต่าง ๆ พากับมาจับปลากัน มากมายจนถึงปัจจุบัน ส่วนการจับปลาทะเลนั้นคงจะจับกันแต่เพียงริมฝั่งทะเลในอ่าวไทยเท่านั้น เพราะในสมัยสุโขทัยไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีเรือใหญ่ที่ใช้เป็นพาหนะในการออกไปจับปลา ในทะเลลึก นอกจากนี้เครื่องมือจับปลาน้ำลึกในสมัยนั้นก็คงยังไม่มีใช้

64.       แร่ดีบุกที่นำมาใช้ในสมัยสุโขทัยมาจากที่ใด

(1) พังงา          (2) ภูเก็ต         (3) ระนอง        (4) เชียงใหม่

ตอบ 4 หน้า 476, (คำบรรยาย) แหล่งแร่ดีบุกที่นำมาใช้ในสมัยสุโขทัย คงจะได้มาจากอำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ และแถวแคว้นอัสสัมทางตอนเหนือของพม่า หรือแถบเมืองท่าแขก ตรงกันข้ามกับจังหวัดนครพนมในปัจจุบัน

65.       ข้อใดถูกเกี่ยวกับระบบเศรษฐกิจทางด้านตลาดสมัยสุโขทัย

(1) รายได้หลักมาจากการค้าข้าว        (2) รายได้หลักมาจากการค้าภายใน

(3) รายได้หลักมาจากการค้าภายนอก            (4) ไม่มีข้อใดถูก

ตอบ 4 หน้า 479, 481 – 483 แหล่งที่มาของรายได้หลักที่สำคัญที่สุดของสุโขทัย คือ เครื่องปั้นดินเผา ที่เรียกว่า “เครื่องสังคโลก” ซึ่งเป็นสินค้าออกที่สำคัญ และเป็นกิจการที่ใหญ่โตรุ่งเรืองมาก คงจะทำรายได้ให้รัฐมากทีเดียว ส่วนแหล่งรายได้ที่สำคัญอีกอยางหนึ่งจะมาจากการเก็บภาษีข้าว โดยให้เก็บภาษีข้าว 1 ส่วน จากผลผลิตข้าว 10 ส่วน ซึ่งแม้จะไม่มากนักแต่ก็เป็นรายได้ส่วนหนึ่ง

66.       ชาติใดไม่ใช่ลูกค้าของอาณาจักรสุโขทัย

(1) แอฟริกาตะวันออก (2) โปรตุเกส   (3) หมู่เกาะอินโดนีเซีย (4) ฟิลิปปินส์

ตอบ 2 หน้า 479 ลูกค้าเครื่องปั้นดินเผาที่เรียกว่า “สังคโลก” ของอาณาจักรสุโขทัยมีอยู่ 2 พวก คือ อินโดนีเซียกับฟิลิปปินส์พวกหนึ่ง และชาวอินเดียกับตะวันออกใกล้อีกพวกหนึ่ง นอกจากนี้ ยังมีลูกค้ารายเล็ก ๆ เช่น ญี่ปุ่น และแอฟริกาตะวันออก เป็นต้น

67.       ข้อใดไม่ใช่องค์ประกอบพื้นฐานสำคัญทางด้านเศรษฐกิจสมัยอยุธยาที่มีความแตกต่างจากสมัยสุโขทัย

(1) กรรมสิทธิ์ที่ดิน       (2) แรงงานไพร่ ทาส    (3) การค้าผูกขาด        (4) ประเภทของสินค้า

ตอบ 4 หน้า 487 – 488 องค์ประกอบพื้นฐานสำคัญทางด้านเศรษฐกิจสมัยอยุธยาที่มีความแตกต่างจากสมัยสุโขทัย คือ ระบบการปกครองได้เข้าไปมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตทางเศรษฐกิจของราษฎรไทย ในเรื่องต่าง ๆ ได้แก่ 1. กรรมสิทธิ์ที่ดิน 2. การค้าแบบผูกขาด 3. แรงงานไพร่ ทาส

68.       รัฐสมัยอยุธยาช่วยเหลือไพร่ในการปลูกข้าวอย่างไร

(1) การรับจำนำราคาข้าว        (2) การรับประกันราคาข้าว

(3) การจัดหาตลาด     (4) ออกกฎหมายคุ้มครองแก่ต้นข้าว

ตอบ 4 หน้า 489 – 491, (คำบรรยาย) ผู้ปกครองอยุธยามีนโยบายสนับสนุนการทำนาปลูกข้าว ดังนี้

1.         ขยายพื้นที่ทำนาเพาะปลูก

2.         คุ้มครองป้องกันภยันตรายที่จะเกิดกับต้นข้าว โดยการออกกฎหมายคุ้มครองแก่ต้นข้าว และลงโทษผู้ทำลายต้นข้าวอย่างรุนแรง

3.         ให้กำลังใจแก่ชาวนา โดยอาศัยพิธีกรรมทางศาสนาเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจ

4.         ส่งเสริมแรงงานในการเพาะปลูก        5. ขจัดปัดเป่าการทะเลาะวิวาท

6.         การชลประทาน ซึ่งเป็นกิจกรรมที่รัฐบาลอยุธยาให้ความสำคัญน้อยที่สุด

69.       ข้อใดไม่ไชพิธีที่สร้างขึ้นสำหรับการทำการเกษตรกรรม

(1)       พิธีโล้ชิงช้า       (2) พิธีไล่นํ้า     (3) พิธีพืชมงคล           (4) พิธีลอยพระประทีป

ตอบ 1 หน้า 491 – 492, 660 – 661 พิธีกรรมที่สร้างขึ้นสำหรับการทำการเกษตรกรรม มีดังนี้

1.         พิธีเผาข้าวหรือพิธีธานยเทาะห์ เป็นพระราชพิธีเสี่ยงทายในเดือนสาม

2.         พิธีพืชมงคลและพิธีจรดพระนังคัล เป็นพิธีที่นิยมกระทำด้วยกันในเดือนห้าและหก

3.         พิธีพรุณศาสตร์ หรือพิธีขอฝน เป็นพิธีจรในเดือนเก้า

4.         พิธีไล่น้ำหรือไล่เรือ เป็นพิธีจรในเดือนอ้ายเพื่อให้นํ้าลดลงเร็ว ๆ

5.         พิธีลอยกระทง หรือลอยพระประทีป เป็นพิธีในเดือนสิบเอ็ดและสิบสองเพื่อขอบคุณ พระแม่คงคาที่ประทานนํ้ามาให้เพาะปลูกอย่างอุดมสมบูรณ์ ฯลฯ

(ส่วนพิธีโล้ชิงช้า ทำขึ้นเพื่อรับเสด็จพระอิศวรตามคติทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดู)

70.       พืชไร่พืชสวนชนิดใดที่ไม่ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายสมัยอยุธยา

(1)       ลองกอง           (2) ทุเรียน        (3) อ้อย           (4) ลางสาด

ตอบ 1 หน้า 493 พืชที่กฎหมายสมัยอยุธยาให้ความคุ้มครอง หมายถึง พืชที่มีบทลงโทษไว้แก่ผู้ทำลาย ลักตัด ถอน ไม่ว่าจะเป็นต้นเล็ก ต้นใหญ่ หรือโกร๋น ในอัตราค่าปรับที่แตกต่างกันไป ซึ่งพืชที่มีกฎหมายคุ้มครองที่พบในสมัยอยุธยา ได้แก่ ทุเรียน มังคุด ลางสาด มะพร้าว กล้วย อ้อย พริกไทย หมากและพลู

71.       ข้อใดไม่ใช่แร่ที่ขุดพบในสมัยอยุธยา

(1)       ทองคำ

(2) ยูเรเนียม

(3) ดีบุก

(4) เหล็ก

ตอบ 2 หน้า 496 อาณาจักรอยุธยามีแร่ธาตุนานาชนิด ซึ่งแร่ธาตุที่ขุดพบและปรากฏหลักฐานว่า ชาวไทยรู้จักนำมาทำประโยชน์ ได้แก่ ดีบุก เหล็ก ทองคำ ทองแดง อำพัน ไข่มุก และพลอย

72.       ข้อใดไม่ใช่หน้าที่ของกำนันตลาดในสมัยอยุธยา       

(1) ห้ามการขายสินค้าเกินราคา

(2)       เก็บหัวเบี้ย      (3) ตรวจการใช้เงินปลอมในตลาด      (4) เป็นเจ้าของตลาด

ตอบ 4 หน้า 498 – 499 กำนันตลาดและนายตลาดหรือเจ้าตลาดในสมัยอยุธยามีหน้าที่ความรับผิดชอบ เกี่ยวกับการค้าขายดังนี้ 1. ควบคุมไม่ให้ลูกตลาดขายสินค้าเกินราคาควบคุมที่เรียกว่า “ถนนตระหลาด”   2. สอดส่องดูแลไม่ให้ลูกตลาดเอาสินค้าต้องห้ามไปซื้อขายต่างเมือง   3.เก็บหัวเบี้ยในตลาดตามพิกัดที่ระบุไว้ในกฎหมาย 4. ในกรณีที่ชาวตลาดทะเลาะวิวาท และมีการฟ้องร้องกัน กฎหมายระบุว่าต้องไปสืบพยานจากกำนันตลาด 5. นายตลาดหรือ เจ้าตลาดจะทำหน้าที่ฝนตราเงิน เพื่อตรวจการใช้เงินทองแดงซึ่งเป็นเงินปลอมที่เอามาซื้อขาย

73.       สินค้าที่อยุธยาไม่ได้นำไปจำหน่ายที่จีนคือ

(1) นกแก้วห้าสี            (2) นอแรด       (3) ผ้าไหม       (4) พริกไทย

ตอบ 3 หน้า 500 สินค้าที่ไทยนำไปจำหน่ายยังเมืองจีนในสมัยอยุธยา ได้แก่ 1. พวกของป่า เช่น ไม้ฝาง ไม้หอมต่าง ๆ 2. เครื่องเทศ เช่น กระวาน กานพลู พริกไทย 3. สัตว์ที่หายาก เช่น นกยูง นกแก้วห้าสี            4. ผลิตผลจากสัตว์ป่า เช่น งาช้าง นอระมาด (นฤมาตหรือนอแรด) หนังสัตว์ ฯลฯ

74.       ข้อใดถูก

(1)       การส่งเสริมการปลูกข้าว รัฐไทยสมัยรัชกาลที่ 5 มีนโยบายให้ใช้แต่ข้าวพันธุ์ไทยเท่านั้น

(2)       ข้าวพันธุ์คาโรไลนา คือ ข้าวพันธุ์ดีที่รัฐส่งเสริมให้ชาวนาเอาไปปลูก

(3)       รัฐสยามสมัยรัตนโกสินทร์ไม่ส่งเสริมการส่งออกข้าว

(4)       ภายหลังการทำสนธิสัญญาบาวริ่งทำให้ข้าวถูกผูกขาดโดยผู้ปกครองสยาม

ตอบ 2 หน้า.519, 521 รัชกาลที่ 5 ทรงตระหนักถึงความสำคัญของข้าวที่กลายเป็นสินค้าส่งออกสำคัญของประเทศ จึงทรงส่งเสริมการทำนาปลูกข้าวประการหนึ่ง คือ คัดหาพันธุ์ข้าวที่ดีมีคุณภาพ และคัดให้มีการประกวดพันธุ์ข้าว นอกจากนี้รัฐบาลยังได้คัดซื้อพันธุ์ข้าวคาโรไลนาเข้ามาแจกจ่าย ให้ราษฎรไปเพาะปลูก เพราะข้าวพันธุ์นี้ปลูกที่อเมริกา มีจำหน่ายอยู่ในยุโรป จัดเป็นข้าวลำดับที่ 1 ที่เกรดดีที่สุด.

75.       การแก้ไขปัญหาการทำนาในสมัยรัชกาลที่ 6 ข้อใดผิด

(1)       การแก้ไขปัญหาเรื่องกรรมสิทธิ์ที่ดิน (2) การผ่อนผันให้เว้นการเกณฑ์ทหารที่มีอายุระหว่าง 25 – 30 ปี

(3)       การแก้ไขปัญหาพ่อค้าคนกลาง           (4) การกีดกันคนจีนออกจากระบบเศรษฐกิจของสยาม

ตอบ 4 หน้า 521 – 522 นโยบายการส่งเสริมการทำนาในสมัยรัชกาลที่ 6 มีดังนี้

1.         แก้ปัญหาการถือครองกรรมสิทธิ์ที่ดินให้กว้างขวางยิ่งขึ้น โดยเฉพาะที่มณฑลทางใต้

2.         แก้ปัญหาแรงงาน โดยการผ่อนผันหรือยกเว้นภารเกณฑ์ชายฉกรรจ์ ซึ่งมีอายุระหว่าง 25 – 30 ปี ไม่ต้องไปรับราชการทหาร แตให้ไปทำนาแทน

3.         แก้ปัญหาการถูกเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลาง ในเรื่องความไม่เที่ยงตรงของเครื่องชั่งตวงวัด

76.       การเดินสวนทุกปีเกิดขึ้นเมื่อใด

(1) รัชกาลที่ 1  (2) รัชกาลที่ 2  (3) รัชกาลที่ 3  (4) รัชกาลที่ 4

ตอบ 4 หน้า 522 ในสมัยรัชกาลที่ 4 โปรดฯ ให้มีการเดินสวนทุกปีทุกคราวที่เก็บอากรสวน ซึ่งเป็นการเปลี่ยนไปจากธรรมเนียมเดิมที่เมื่อเปลี่ยนแผ่นดินใหม่ 3 ปี จึงให้เดินสวน (รวมทั้งเดินนาด้วย) ทั้งนี้เพราะรัชกาลที่ 4 ทรงต้องการทราบข้อมูลให้ใกล้เคียงกับความเป็นจริง หากทิ้งไว้นาน จะทำให้เกิดความเสียหายแก่ชาวสวนได้

77.       ตลาดค้าโคที่สำคัญของสยามสมัยรัตนโกสินทร์คือที่ใด

(1) อินเดีย       (2) อังกฤษ      (3) สิงคโปร์     (4) ญี่ปุ่น

ตอบ 3 หน้า 526 ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการส่งโคกระบือไปจำหน่ายยังต่างประเทศ ซึ่งตลาดสินค้าโค ที่สำคัญของสยามในสมัยรัตนโกสินทร์ คือ สิงคโปร์ โดยมีการส่งโคกระบือเป็นสินค้าออกใน ร.ศ. 116 เป็นจำนวน 4,891 ตัว และใน ร.ศ. 117 ส่งไปขายมากกว่าคือ 14,310 ตัว

78.       สมัยรัชกาลที่ 5 ได้ว่าจ้างที่ปรึกษาด้านการเลี้ยงไหม ถามว่าเป็นคนชาติใด

(1) ญี่ปุ่น         (2) จีน  (3) อินเดีย       (4) เขมร

ตอบ 1 หน้า 526 ในสมัยรัชกาลที่ 5 รัฐบาลได้ว่าจ้างที่ปรึกษาหรือผู้เชี่ยวชาญชาวญี่ปุ่น ได้แก่ นายโตยามะ (Mr. Toyama) ซึ่งเข้ามาเมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2444 เพื่อให้มาช่วยดูแล การเลี้ยงไหมให้มีคุณภาพดีทัดเทียมกับต่างประเทศ เนื่องจากขณะนั้นประเทศญี่ปุ่น กำลังประสบความสำเร็จในการผลิตไหมออกขายตลาดโลก

79.       กองบำรุงรักษาสัตว์นํ้าสังกัดหน่วยงานใด

(1)       กรมประมง      (2) กระทรวงเกษตราธิการ

(3) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์         (4) กรมปศฺสัตว์

ตอบ 2 หน้า 527 – 528 ในสมัยรัชกาลที่ 6 กระทรวงเกษตราธิการได้ตั้งกองบำรุงรักษาสัตว์น้ำขึ้น และได้จ้างผู้ชำนาญพิเศษเรื่องสัตว์นํ้า คือ ดร.ฮิว แมคคอร์มิค สมิธ (Dr.Hugh McCormic Smith) ชาวอเมริกันมาช่วยงาน หลังจากนั้นจึงได้จัดตั้งกรมรักษาสัตว์นํ้าขึ้นในกระทรวงเกษตราธิการ มีหน้าที่บำรุงรักษาและเพาะพันธุ์สัตว์นํ้า โดยมี ดร.ฮิว เป็นเจ้ากรมตั้งแต่วันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2469

80.       มิสเตอร์ เอช. สเลด เข้ามาทำหน้าที่อะไรในสยาม

(1) ประมง       (2) ป่าไม้          (3) วิศวกรรมชลประทาน (4) การเลี้ยงไหม

ตอบ 2 หน้า 531 ในสมัยรัชกาลที่ 5 โปรดฯ ให้จัดตั้งกรมป่าไม้ขึ้นโดยให้อยู่ในสังกัดกระทรวงมหาดไทย และโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งมิสเตอร์ เอช. สเลด (Mr. H. Slade) เป็นเจ้ากรมป่าไม้คนแรก ตั้งแต่ วันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2439 จนกระทั่งถึง พ.ศ. 2447 ท่านผู้นี้จึงกราบบังคมทูลลาออก

81.       ก่อนที่มนุษย์นับถือผีสางเทวดานั้น มีพื้นฐานความเชื่อในเรื่องใดมาก่อน

(1) นับถือวิญญาณ

(2) นับถือเทพเจ้า

(3) นับถือธรรมชาติ

(4) นับถือศาสนา

ตอบ 3 หน้า 570 – 571 วิวัฒนาการด้านความเชื่อของมนุษย์มีลำดับขั้นตอนดังนี้ 1.การบูชานับถือธรรมชาติ            2. การนับถือผีสางเทวดาหรือลัทธิวิญญาณนิยม 3. การบูชาบรรพบุรุษ4.          การนับถือเทพเจ้าหลายองค์ 5. การนับถือเทพเจ้าหลายองค์ แต่แบ่งแยกหน้าที่ของเทพเจ้า แต่ละองค์ให้ต่างกัน           6. การนับถือพระเจ้าองค์เดียว 7. การละจากความงมงายไปสู่ความคิดที่มีเหตุมีผล ซึ่งทำให้เกิดพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาที่ยิ่งใหญ่ศาสนาหนึ่งของโลก

82.       ในสุโขทัยมีการจารึกถึงการนับถือ “พระขะพุงผี” หมายถึงความเชื่อในเรื่องใด

(1) นับถือบรรพบุรุษ    (2) นับถือไสยศาสตร์   (3) นับถือผี      (4) นับถือศาสนา

ตอบ 3 หน้า 583 – 584 ในศิลาจารึกหลักที่ 1 มีการจารึกถึงพระขะพุงผิ ซึ่งถือว่ามีความสำคัญที่สุด ในเมืองสุโขทัย เพราะเป็นผู้ที่สามารถทำให้บ้านเมืองล่มจมและเจริญได้ แสดงให้เห็นชัดถึง อิทธิพลความเชื่อถือเดิมในคติการนับถือผีสางเทวดาว่าฝังรากอย่างลึกซึ้ง แม้ว่าจะนับถือ พระพุทธศาสนาแล้วก็ตาม

83.       ในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทยมีศาสนาใดที่เข้ามาผสมผสานกับพระพุทธศาสนา จนก่อให้เกิดพิธีกรรม ในศาสนา

(1) ศาสนาฮินดู            (2) ศาสนาคริสต์          (3) ศาสนาเชน (4) ศาสนาอิสลาม

ตอบ 1 หน้า 584, (คำบรรยาย) ในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทย แม้ว่าพระพุทธศาสนาจะเจริญรุ่งเรือง มาก แต่กษัตริย์ก็มิได้ทรงกีดกันศาสนาอื่น ตรงกันข้ามกลับทรงอุปถัมภ์ศาสนาต่าง ๆ ที่ประชาชน นับถือร่วมกับศาสนาพุทธ เช่น ศาสนาฮินดู ซึ่งจะเห็นได้จากพิธีกรรมต่าง ๆ มักจะเอาศาสนาฮินดู เข้ามาผสมผสานกับพระพุทธศาสนาได้เป็นอย่างดี

84.       หลักฐานในข้อใดที่ทำให้รู้ถึงความเจริญรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในสุโขทัย

(1) ไตรภูมิพระร่วง       (2) พงศาวดาร (3) พระไตรปิฎก          (4) ศิลาจารึก

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 34. ประกอบ

85.       ข้อความในข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเกี่ยวกับพระสงฆ์คณะใต้สมัยสุโขทัย

(1) มักอยู่วัดในเมือง    (2) มักถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา

(3) ผู้คนเลื่อมใสในจริยวัตรมากกว่า    (4) เรียกอีกชื่อหนึ่งว่ามหานิกาย

ตอบ 1 หน้า 582 – 583 ในสมัยพ่อขุนรามคำแหง พระพุทธศาสนาในสุโขทัยแบ่งออกเป็น 2 คณะ ได้แก่

1.         คณะเหนือ คือ พุทธศาสนาลัทธิเถรวาท ซึ่งเป็นคณะเดิมที่นับถือกันอยู่ โดยจะใช้ภาษาสันสกฤต และพระสงฆ์มักอยู่วัดในเมือง

2.         คณะใต้ คือ พุทธศาสนาลัทธิเถรวาทอย่างลังกาวงศ์ ซึ่งเป็นรากฐานของมหานิกายในปัจจุบัน โดยพระสงฆ์จะใช้ภาษาบาลี และมักถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา จึงทำให้ผู้คนเลื่อมใสใน พระจริยวัตรมากกว่า

86.       ข้อความในข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับพระสงฆ์ในคณะเหนือสมัยสุโขทัย

(1) มักอยู่วัดในเมือง    (2) มักถือสันโดษอยู่ตามป่าเขา

(3) ผู้คนเลื่อมใสในจริยวัตรมากกว่า    (4) เรียกอีกชื่อหนึ่งว่ามหานิกาย

ตอบ 1 ดูคำอธิบายข้อ 85. ประกอบ

87.       การแบ่งพระสงฆ์เป็นสามคณะ คือ คณะคามวาสี คณะอรัญวาสี และคณะป่าแก้ว เกิดขึ้นในสมัยใด

(1) สมัยสุโขทัย            (2) สมัยอยุธยา           (3) สมัยธนบุรี  (4) สมัยรัตนโกสินทร์

ตอบ 2 หน้า 592 – 593, (คำบรรยาย) ในสมัยสมเด็จพระนครินทราธิราช (สมเด็จพระอินทรราชา)ได้มีพระสงฆ์ไทยกลุ่มหนึ่งเดินทางไปป่ระเทศลังกาเพื่ออุปสมบทบวชแปลงเป็นนิกายวันรัตนวงศ์ ในสำนักพระวันรัตน์มหาเถระ และเมื่อกลับมายังกรุงศรีอยุธยาก็ได้จัดตั้งนิกายลังกาวงศ์ขึ้นอีก นิกายหนึ่ง เรียกว่า วันรัตนวงศ์ (คณะป่าแก้ว) ทำให้พระสงฆ์ในสมัยอยุธยาแบ่งออกเป็น 3 คณะ ได้แก่      1. คณะคามวาสี          2. คณะอรัญวาสี 3. คณะป่าแก้ว (วันรัตนวงศ์)

88.       วรรณกรรมเรื่องใดแสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองของพุทธศาสนาในสมัยอยุธยา

(1) ไตรภูมิพระร่วง       (2) มหาชาติคำหลวง   (3) ไตรภูมิโลกวินิจฉัย (4) ปฐมสมโพธิ์

ตอบ 2 หน้า 594, (คำบรรยาย) สิ่งที่แสดงให้เห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองของพุทธศาสนาในสมัยอยุธยา ประการหนึ่ง คือ เกิดวรรณคดีทางพุทธศาสนาขึ้นหลายเรือง เช่น เรื่องมหาชาติคำหลวง กาพย์มหาชาติ สมุทรโฆษคำฉันท์ นันโทปนันทสูตรคำหลวง พระมาลัยคำหลวง และปุณโณวาทคำฉันท์ เป็นต้น

89.       ข้อความใดแสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างวัดในพระพุทธศาสนากับคนไทยสมัยอยุธยา

(1)       วัดเป็นที่ที่ผู้คนมีโอกาสพบปะกันในวันทำบุญและเทศกาลต่าง ๆ

(2)       เป็นธรรมเนียมที่ลูกผู้ชายต้องบวชเรียน 1 พรรษา

(3)       วัดเปรียบเสมือนโรงเรียนให้การศึกษา          

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 590, (คำบรรยาย) ความสัมพันธ์ระหว่างวัดในพระพุทธศาสนากับคนไทยสมัยอยุธยา มีดังนี้

1.         วัดเป็นที่ที่ผู้คนมีโอกาสพบปะกันในวันทำบุญและเทศกาลต่าง ๆ

2.         วัดเป็นที่ระงับคดีวิวาทของชาวบ้าน

3.         วัดเป็นสถานที่ประกอบพิธีทางสงฆ์ โดยเฉพาะประเพณีการบวชเรียน ซึ่งในสมัยอยุธยา ถือเป็นธรรมเนียมว่าลูกผู้ชายต้องบวชเรียน 1 พรรษา

4.         วัดเปรียบเสมือนโรงเรียนให้การศึกษาด้านอักษรศาสตร์และวิชาอาชีพอื่น ๆ แก่กุลบุตร

90.       ข้อความใดแสดงถึงความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาของคนไทยในสมัยอยุธยา

(1) การสร้างวัดและปฏิสังขรณ์วัด      (2) พิธีกรรมต่างๆ มีพิธีสงฆ์เป็นองค์ประกอบ

(3) การทำบุญในโอกาสต่าง ๆ            (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 589 – 592, (คำบรรยาย) สิ่งที่แสดงถึงความเจริญและความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาของคนไทยในสมัยอยุธยา จะสังเกตได้จากการที่พระมหากษัตริย์และประชาชนทำนุบำรุง พระพุทธศาสนาด้วยการสร้างวัดและปฏิสังขรณ์วัด รวมทั้งรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีทางพระพุทธศาสนา เช่น การทำบุญทำทาน การตักบาตร การบำเพ็ญกุศลในโอกาสต่าง ๆ ตลอดจนพิธีกรรมต่าง ๆ ที่ต้องมีพิธีสงฆ์เป็นองค์ประกอบ เป็นต้น

91.       การทำสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 9 พ.ศ. 2331 สะท้อนสิ่งใด

(1)       ความเสื่อมโทรมของพระพุทธศาสนาสมัยอยุธยาตอนปลาย

(2)       ความสนใจบำรุงพระพุทธศาสนาของรัชกาลที่ 2

(3)       ความคิดริเริ่มของคณะสงฆ์ไทยในการชำระพระไตรปิฎก

(4)       ประชาชนเห็นความสำคัญของพระไตรปิฎก

ตอบ 1 หน้า 597 – 598 สาเหตุที่รัชกาลที่ 1โปรดฯให้สังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 9 ในพ.ศ. 2331 เป็นเพราะนับตั้งแต่อยุธยาเสียกรุงให้แก่พม่าครั้งสุดท้ายใน พ.ศ. 2310 บ้านเมืองกระส่ำระสาย และพระพุทธศาสนาในสมัยอยุธยาตอนปลายเสื่อมโทรมมาก จึงทรงมีพระราชประสงค์ที่จะทำการ สังคายนารวบรวมพระไตรปิฎกขึ้นไว้ให้สมบูรณ์อีกครั้งหนึ่ง เรียกว่า “พระไตรปิฎกฉบับทอง”

92.       บุคคลในข้อใดเป็นผู้ก่อตั้งคณะสงฆ์นิกายใหมที่เรียกว่า “ธรรมยุตินิกาย”

(1) เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (2) กรมพระยานริศรานุวัติวงศ์

(3) เจ้าฟ้ามงกุฎ          (4) กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ตอบ 3 หน้า 602 ในสมัยรัชกาลที่ 3 เจ้าฟ้ามงกุฎ (รัชกาลที่ 4 ในเวลาต่อมา) ทรงเป็นผู้นำในการ ปฏิรูปการพระพุทธศาสนา ซึ่งการปฏิรูปที่สำคัญ คือ การจัดตั้งคณะสงฆ์นิกายใหม่ที่เรียกว่า “ธรรมยุตินิกาย” ซึ่งเป็นคณะที่ปฏิบัติตามพระวินัยเคร่งครัดมาก ดังนั้นจึงนับเป็นการเปลี่ยนแปลง ที่สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์การพระพุทธศาสนาในประเทศไทย

93.       เหตุใดจึงมีการปรับปรุงและสร้างความมั่นคงให้กับสถาบันสงฆ์ในรัชกาลที่ 5

(1)       เป็นระยะเวลาที่บ้านเมืองกำลังถูกคุกคามจากประเทศตะวันตก

(2)       เป็นระยะที่เกิดความเชื่อใหม่ ๆ ที่ท้าทายความมั่นคงของพระพุทธศาสนา

(3)       เพื่อต่อต้านอิทธิพลตะวันตก เพราะสถาบันสงฆ์กับสถาบันการเมืองเกือบเป็นสถาบันเดียวกัน

(4)       ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 616-618 รัชกาลที่ 5 ทรงปรับปรุงและสร้างความมั่นคงให้กับสถาบันสงฆ์ โดยโปรดฯ ให้ตรา พ.ร.บ. ปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ. 121 ขึ้น เนื่องมาจากสาเหตุดังนี้

1.         เป็นระยะเวลาที่บ้านเมืองกำลังถูกคุกคามจากประเทศตะวันตก (โดยเฉพาะฝรั่งเศส)

2.         เป็นระยะที่เกิดความเชื่อใหม่ ๆ ที่ท้าทายความมั่นคงของพระพุทธศาสนา

3.         เพื่อต่อต้านอิทธิพลตะวันตก เพราะสถาบันสงฆ์กับสถาบันการเมืองเกือบเป็นสถาบันเดียวกัน

94.       ข้อใดไม่ถูก

(1)       ความเชื่อเรื่องกรรมช่วยลดปัญหาสังคมได้

(2)       เมตตา คือ ควานหวังดีต่อผู้อื่น

(3)       หลักพรหมวิหารสี่เป็นบ่อเกิดของความช่วยเหลือกัน

(4)       หลักสำคัญของพระพุทธศาสนา คือ ให้คนไปนิพพาน

ตอบ 4 หน้า 628 พระพุทธศาสนาไม่ได้มีหลักการอย่างเดียว คือ จะให้คนไปนิพพาน ปล่อยให้สังคมมนุษย์รกร้าง แต่พระพุทธศาสนาได้วางหลักช่วยสังคมอย่างสมบูรณ์ เช่น ถ้าอยู่ในโลก ก็จะช่วยให้อยู่ในโลกอย่างสงบสุข แต่ถ้าจะบรรลุโลกุตตระก็ทรงช่วยแบบโลกุตตระ

95.       จุดมุ่งหมายในการแก้ปัญหาสังคมของพระพุทธศาสนาคืออะไร

(1) การแก้ใจของแต่ละคนให้เกิดความสงบ    (2) การให้ทุกคนบรรลุถึงโลกุตตระ

(3) การให้ทุกคนปลีกตัวออกจากสังคม          (4) การตัดจากกิเลสทั้งปวงซึ่งนำไปสู่นิพพาน

ตอบ 1 หน้า 629 จุดมุ่งหมายสำคัญในการแก้ป้ญหาสังคมของพระพุทธศาสนา คือ การแก้ใจ ของแต่ละคนให้เกิดความสงบ โดยมีหลักวิธีง่าย ๆ ในการแก้ใจตนเองอยู่ 2 วิธี ได้แก่

1.         การสอนให้เชื่อเรื่องกรรมช่วยแก้ปัญหาสังคมได้

2.         การสอนให้พึ่งตนเอง เป็นการวางรากฐานจิตใจไม่ให้อ่อนแอคอยคิดแต่จะพึ่งผู้อื่น

96.       ข้อใดชี้ให้เห็นว่าหลักธรรมของพระพุทธศาสนาเกี่ยวข้องกับความสุขของฆราวาส

(1)       พระพุทธศาสนาแบ่งความสุขเป็นโลกียสุขและโลกุตตระสุข

(2)       พระพุทธศาสนาสอนเรื่องสามิสสุขและอามิสสุข

(3)       พระพุทธศาสนาเน้นเรื่องนิพพานเท่านั้น         (4) ถูกเฉพาะข้อ 1 และ 2

ตอบ 1 หน้า 619 พระพุทธศาสนาแบ่งความสุขออกเป็น 2 ประเภท คือ 1. โลกียสุข เป็นความสุข ของปุถุชนหรือฆราวาสผู้ครองเรือน ซึ่งเป็นสุขที่พัวพันกับทรัพย์สมบัติและวัตถุต่าง ๆ ตลอดจน อารมณ์ 2. โลกุตตระสุข เป็นความสุขของผู้สิ้นกิเลสและสำเร็จอรหัตผลแล้ว จึงเป็นสุข ที่เที่ยงแท้ยั่งยืน ไม่พัวพันกับวัตถุหรืออารมณ์ใด ๆ

97.       พิธีจรดพระนังคัลเป็นพิธีพราหมณ์ ต่อมารัชกาลที่ 4 ได้ทรงเพิ่มพิธีสงฆ์ขึ้นต่างหากเรียกว่าอะไร

(1) แรกนาขวัญ           (2) พิรุณศาสตร์           (3) พืชมงคล    (4) ทำขวัญเมล็ดพืช

ตอบ 3 หน้า 640, 668 พิธีพืชมงคลและจรดพระนังคัล แต่เดิมมีเพียงพิธีพราหมณ์อย่างเดียว เรียกว่า “พิธีจรดพระนังคัล” เป็นพิธีเวลาเช้า คือ ลงมือไถ แต่ก่อนทำที่ทุ่งส้มป่อยนอกพระนคร ต่อมารัชกาลที่ 4 โปรดฯ ให้เพิ่มพิธีสงฆ์ตามคติพระพุทธศาสนาขึ้นอีก เรียกว่า “พิธีพืชมงคล” คือ การทำขวัญพืช ซึ่งทำที่ท้องสนามหลวงในพระนคร โดยพิธีทั้งสองนี้จะทำพร้อมกัน ในคืนเดียววันเดียวกัน จึงได้เรียกชื่อติดกันว่า พิธีพืชมงคลและจรดพระนังคัล

98.       ข้อใดจัดเป็นประเพณีส่วนรวม

(1) โกนจุก       (2) วันมาฆบูชา           (3) การเผาศพ (4) ทำบุญเลี้ยงพระขึ้นบ้านใหม่

ตอบ 2 หน้า 655, 658 ประเพณีส่วนรวม คือ ประเพณีที่ประชาชนทั่วไปนิยมปฏิบัติร่วมกัน ซึ่งมักจะ มีงานรื่นเริงเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย ได้แก่ ประเพณีทำบุญวันขึ้นปีใหม่, ประเพณีเกี่ยวกับเทศกาล ต่าง ๆ เช่น เทศกาลเข้าพรรษา เทศกาลสารท, ประเพณีในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เช่น วันวิสาฃบูซา วันมาฆบูชา วับอาสาฬหบูซา เป็นต้น (ส่วนตัวเลือกข้ออื่นเป็นประเพณีส่วนบุคคล หรือประเพณีเกี่ยวกับชีวิต)

99.       ประเพณีใดที่มีความสำคัญต่อสวัสดิภาพของสังคม

(1) จารีตประเพณี       (2) ขนบประเพณี        (3) ธรรมเนียมประเพณี (4) วิถีประชาชน

ตอบ 1 หน้า 653 – 654, (คำบรรยาย) จารีตประเพณีหรือกฎศีลธรรม (Mores) คือ ประเพณีที่เกี่ยวข้อง กับศีลธรรม จึงเป็นกฎที่มีความสำคัญต่อสวัสดิภาพของสังคม มีการบังคับให้ปฏิบัติตามและ มีความรู้สึกรุนแรงถ้าใครฝ่าฝืน ดังนั้นจึงเป็นเรื่องของความผิดถูก หรือความนิยมที่ยึดถือและ ถ่ายทอดสืบต่อกันมาโดยการเลียนแบบหรือสั่งสอน เช่น การสมรสแบบผัวเดียวเมียเดียว หรือ เมื่อพ่อแม่แก่เฒ่าลงไปลูกหลานต้องเลี้ยงดู พี่น้องต้องรักกัน เป็นต้น

100.    ข้อใดไม่ใช่ความหมายของธรรมเนียมประเพณี

(1) เป็นประเพณีที่ไม่ถือผิดทางศีลธรรม         (2) เป็นประเพณีที่มีระเบียบแบบแผนวางไว้

(3) เป็นประเพณีเกี่ยวกับเรื่องธรรมดา ๆ ทั่วไป           (4) เป็นแนวทางของการปฏิบัติที่ทุกคนเคยชิน

ตอบ 2 หน้า 654, (คำบรรยาย) ธรรมเนียมประเพณี (Convention) คือ ประเพณีที่ไม่ถือผิดทาง ศีลธรรมแต่ประพฤติกันมาตามธรรมเนียมอย่างนั้น ดังนั้นจึงเป็นประเพณีเกี่ยวกับเรื่องธรรมดาๆ ทั่วไปที่ไม่มีระเบียบแบบแผนวางไว้เหมือนกับขนบประเพณี และไม่มีความผิดถูกเหมือนกับ จารีตบระเพณีหรือกฎศีลธรรม แต่เป็นเพียงแนวทางในการปฏิบัติที่ทุกคนเคยชินและไม่รู้สึกว่าเป็นภาระหน้าที่

101.    ศิลปะในประเทศไทยส่วนใหญ่สร้างขึ้นด้วยแรงบันดาลใจจากข้อใด

(1) ธรรมชาติ

(2) วิถีชีวิต

(3) ความเชื่อและศรัทธาในศาสนา

(4) คัมภีร์

ตอบ 3 หน้า 683 ศิลปกรรมในประเทศไทยในยุคประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่เป็นงานช่างในศาสนา ซึ่งมักจะสร้างขึ้นด้วยแรงบันดาลใจจากความเชื่อและความศรัทธาที่มนุษย์มีต่อศาสนาและ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ดังนั้นงานช่างในศาสนาจึงเป็นการแสดงออกของงานศิลปะที่มีคุณค่า มีความหมาย ต่อวิถีชีวิต และแนวความคิดของคนในอดีตมาสู่คนรุ่นปัจจุบัน

102.    ศิลปกรรมกลุ่มใดสร้างขึ้นจากความเชื่อและความศรัทธาที่มนุษย์มีต่อศาสนาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์

(1) เทวรูป        (2) พระพุทธรูป

(3) จิตรกรรมฝาผนัง    (4) ศาสนสถานและประติมากรรมรูปเคารพ

ตอบ 4 (คำบรรยาย) งาบศิลปกรรมที่สร้างขึ้นจากความเชื่อและความศรัทธาที่มนุษย์มีต่อศาสนาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1.         ศาสนสถาน คือ งานสถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นเนื่องในศาสนา เช่น พุทธสถาน (สร้างขึ้น เนื่องในศาสนาพุทธ), เทวสถาน (สร้างขึ้นเนื่องในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู) ฯลฯ

2.         ประติมากรรมรูปเคารพ คือ งานประติมากรรมที่สร้างขึ้นจากความศรัทธาในศาสนา และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ เช่น พระพุทธรูป พระโพธสัตว์ เทวรูป ฯลฯ

103.    ข้อความใดถูกต้องที่สุดเกี่ยวกับงานศิลปะที่พบในประเทศไทย

(1)       กษัตริย์มีอิทธิพลต่องานศิลปะ

(2)       ศาสนาทำให้เกิดศิลปะอันเนื่องด้วยศาสนา

(3)       ลักษณะรูปแบบศิลปะอินเดียเป็นพื้นฐานให้แก่ศิลปะในประเทศไทย

(4)       ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 585, 683, 685, (คำบรรยาย) ลักษณะของงานศิลปะที่พบในประเทศไทย มีดังนี้

1.         กษัตริย์มีอิทธิพลต่องานศิลปะ เนื่องจากทรงเป็นผู้นำในการก่อสร้างและบำรุงศาสนสถาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการสร้างวัด

2.         ศาสนาพุทธทำให้เกิดศิลปกรรมที่เป็นงานช่างอันเนื่องด้วยศาสนา เช่น เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ภาพเขียนที่ผนังโบสถ์ พระพุทธรูปสลักจากศิลา ฯลฯ

3.         ลักษณะรูปแบบศิลปะอินเดียเป็นพื้นฐานสำคัญให้แก่ศิลปะในประเทศไทย เช่น ศิลปะทวารวดี ส่วนใหญ่รับอิทธิพลจากศิลปะอินเดียแบบคุปตะ หลังคุปตะ และปาละ เป็นต้น

104.    ศิลปกรรมในข้อใดเป็นงานช่างอันเนื่องด้วยศาสนา

(1) เจดีย์          (2) ภาพเขียนที่ผนังโบสถ์

(3) พระพุทธรูปสลักจากศิลา  (4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 ดูคำอธิบายข้อ 103. ประกอบ

105.    พระประธานที่ประดิษฐานอยู่ในพระอุโบสถ จัดเป็นประติมากรรมประเภทใด

(1) นูนตํ่า         (2) นูนสูง         (3) ลอยตัว       (4) ไม่มีข้อใดถูก

ตอบ 3 หน้า 682 งานประติมากรรมแบบลอยตัว (Round Relief) เป็นการปั้น สลัก หรือหล่อ ที่สามารถมองเห็นและสัมผัส ชื่นชมความงามได้ทุกด้านหรือรอบด้าน เช่น พระพุทธรูป และ พระประธานที่ประดิษฐานอยู่ในพระอุโบสถ เป็นต้น

106.    ศิลปะทวารวดีมีอายุสมัยอยู่ในช่วงใด

(1) พุทธศตวรรษที่ 8-10          (2) พุทธศตวรรษที่ 12 – 16

(3) พุทธศตวรรษที่ 16 – 18      (4) พุทธศตวรรษที่ 17 – 19

ตอบ 2 หน้า 683 ศิลปะในประเทศไทยยุคก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 มีดังนี้

1.         ศิลปะทวารวดี (พุทธศตวรรษที่ 12 – 16)

2.         ศิลปะแบบเทวรูปรุนเก่า (พุทธศตวรรษที่ 12 – 14)

3.         ศิลปะศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 – 18)

4.         ศิลปะขอมในประเทศไทย หรือศิลปะลพบุรี (พุทธศตวรรษที่ 16 – 18)

5.         ศิลปะหริภุญไชย (พุทธศตวรรษที่ 17 – 19)

107.    ข้อใดเป็นศิลปวัตถุสมัยทวารวดีที่หมายถึง การแสดงปฐมเทศนาที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน

(1) ธรรมจักร และกวางหมอบ (2) พระพุทธรูปปางแสดงธรรม

(3) พระพุทธรูปที่มีพระสาวกกำลังพนมมือ     (4) พระพุทธรูปประทับนั่งใต้ต้นโพธิ์

ตอบ 1 หน้า 689 ศิลาสลักรูปธรรมจักรในศิลปะทวารวดีคงมีความหมายถึง พระพุทธเจ้าแสดงปฐมเทศนา เนื่องจากมักพบพร้อมกับกวางหมอบ อันหมายถึง ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ซึ่งเป็นสถานที่ที่พระพุทธองค์ทรงแสดงปฐมเทศนา ทั้งนี้การที่แสดงภาพเป็นธรรมจักรก็เนื่องด้วยพระสูตรที่ทรงแสดงปฐมเทศนา คือ ธรรมจักรกัปปวัตนสูตร หรือพระสูตรแห่งการหมุนธรรมจักรนั่นเอง

108.    เทพผู้เป็นใหญ่ในศาสนาฮินดูที่เรียกว่า “ตรีมูรติ” ได้แก่เทพในข้อใด

(1) พระศิวะ พระอุมา พระนารายณ์    (2) พระศิวะ พระพรหม พระวิษณุ

(3) พระอินทร์ พระพรหม พระอิศวร     (4) พระอิศวร พระวิษณุ พระพิฆเณศวร์

ตอบ 2 หน้า 691 ศาสนาฮินดูจะนับถือตรีมูรติ ซึ่งเป็นเทพเจ้าสูงสุดหรือเทพผู้เป็นใหญ่ 3 องค์ได้แก่ 1. พระศิวะหรือพระอิศวร เป็นผู้ทำลายโลก 2. พระวิษณุหรือพระนารายณ์ เป็นผู้รักษาโลก    3.พระพรหม เป็นผู้สร้างโลก

109.    ศิลปะแบบศรีวิชัย เป็นศิลปกรรมที่สืบเนื่องมาจากความเชื่อในศาสนาใด

(1) พุทธมหายาน         (2) พุทธเถรวาท           (3) ฮินดู           (4) พราหมณ์

ตอบ 1 หน้า 694 ศิลปะศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 13 – 18) เกิดขึ้นทางภาคใต้ของประเทศไทยซึ่งศิลปกรรมศรีวิชัยที่ทำขึ้นส่วนใหญ่จะเนื่องมาแต่พุทธศาสนามหายานทั้งสิ้น โดยโบราณวัตถุ ไม่ว่าจะสลักด้วยศิลาหรือหล่อด้วยสำริดจะมีลักษณะคล้ายคลึงกับของที่พบในเกาะชวาภาคกลาง เป็นอย่างมาก

110.    ศิลปะขอมในประเทศไทย สร้างขึ้นตามคติความเชื่อในข้อใด

(1) ศาสนาพุทธมหายาน         (2) ศาสนาพุทธเถรวาท

(3) ศาสนาพุทธมหายาน + ศาสนาฮินดู          (4) ศาสนาพุทธเถรวาท + ศาลนาฮินดู

ตอบ 3 หน้า 698 – 699 ศิลปะลพบุรี หรือศิลปะขอมในประเทศไทย (พุทธศตวรรษที่ 16 – 18)มักพบในท้องที่ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย โดยโบราณวัตถุในศิลปะขอมในประเทศไทยนิยมสลักจากศิลาหรือหล่อด้วยสำริด และมักสร้างขึ้นตามคติความเชื่อทางศาสนาพุทธมหายานมากที่สุด รองลงมาคือ ศาสนาฮินดู

111.    สถาปัตยกรรมในข้อใดเป็นศิลปะขอมในประเทศไทย

(1) พระปรางค์สามยอด ลพบุรี

(2) ปราสาทหินพิมาย นครราชสีมา

(3) ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ ที่ปราสาทพนมรุ้ง

(4) ถูกทุกข้อ

ตอบ 4 หน้า 699 – 700, (คำบรรยาย) สถาปัตยกรรมสมัยศิลปะลพบุรี หรือศิลปะขอมในประเทศไทย ไม่ได้พบแต่ในเขตเมืองละโว้ (ลพบุรี) เท่านั้น แต่กลับพบใบบริเวณเมืองต่าง ๆ ในลุ่มแม่นํ้า เจ้าพระยาด้วย เช่น ปราสาทเมืองต่ำ จ.บุรีรัมย์, ปราสาทหินพมาย จ.นครราชสีมา,ปราสาทหินพนมรุ้ง และทับหลังสลักรูปนารายณ์บรรทมสินธุ์ จ.บุรีรัมย์, ปราสาทเมืองสิงห์ จ.กาญจนบุรี, พระปรางค์สามยอดและพระปรางค์แขก จ.ลพบุรี, ปราสาทบ้านระแงงที่ศีขรภูมิ จ.สุรินทร์ ฯลฯ

112.    ศิลปกรรมหริภุญไชยแท้จริง ได้รับอิทธิพลจากศิลปะใดเป็นพื้นฐาน

(1) ศิลปะทวารวดี        (2) ศิลปะขอมในประเทศไทย

(3) ศิลปะพุกาม           (4) ศิลปะในข้อ 1, 2 และ 3

ตอบ 4 หน้า 703 ศิลปกรรมหริภุญไชยแท้จริงจะมีความเกี่ยวข้องและได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะทวารวดีทางภาคกลาง ศิลปะขอมในประเทศไทยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และ ศิลปะของพุกามเป็นพื้นฐาน

113.    ศิลปะล้านนาในช่วงแรก มีพื้นฐานจากศิลปะในข้อใด

(1) ศิลปะหริภุญไฃย   (2) ศิลปะเชียงแสน     (3) ศิลปะพุกาม           (4) ศิลปะลพบุรี

ตอบ 1 หน้า 715 ศิลปะล้านนาหรือเชียงแสนในช่วงแรกนั้น ได้รับอิทธิพลหรือมีพื้นฐานมาจาก ศิลปะหริภุญไชย และมีการพัฒนาลักษณะรูปแบบโดยมีอิทธิพลของศิลปะพม่าสมัยพุกาม เข้ามาเกี่ยวข้อง

114.    อาคารห้องสี่เหลี่ยมที่ภายในประดิษฐานพระพุทธรูป มีหลังคาทรงกรวยสี่เหลี่ยมซ้อนชั้น มีพื้นที่ภายใน เข้าไปสักการะพระพุทธรูปได้ เรียกอาคารที่มีลักษณะเช่นนี้ว่าอะไร

(1) ทรงปราสาทยอด   (2) ปราสาทขอม          (3) พุ่มข้าวบิณฑ์         (4) มณฑป

ตอบ 4 หน้า 711 มณฑป หมายถึง อาคารที่มีพื้นที่สี่เหลี่ยมจัตุรัสก่อเป็นห้องเพื่อประดิษฐานพระพุทธรูป ส่วนหลังคาเป็นทรงกรวยสี่เหลี่ยมซ้อนชั้นลดหลั่นขึ้นไป ส่วนความหมายดั้งเดิมของมณฑป คือ การแสดงความเป็นปราสาท พื้นที่ภายในมีเพียงเล็กน้อยเพื่อให้เข้าไปสักการบูชาพระพุทธรูป หรือสำหรับให้พระภิกษุสงฆ์ประกอบพิธีกรรมได้

115.    ข้อใดไม่ใช่กลุ่มพระพุทธรูปสมัยสุโขทัย

(1) พระพุทธรูปสกุลช่างเชลียง           (2) พระพุทธรูปหมวดเบ็ดเตล็ดหรือวัดตะกวน

(3) พระพุทธรูปสกุลช่างพิษณุโลก      (4) พระพุทธรูปสกุลช่างกำแพงเพชร

ตอบ 1 หน้า 711 – 713 นักวิชาการได้แบ่งลักษณะของพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยเป็น 4 หมวด ดังนี้ 1. พระพุทธรูปหมวดเบ็ดเตล็ดหรือหมวดวัดตะกวน 2. พระพุทธรูปหมวดใหญ่

3.         พระพุทธรูปหมวดพระพุทธชินราช หรือพระพุทธรูปสกุลช่างพิษณุโลก

4.         พระพุทธรูปหมวดกำแพงเพชร หรือพระพุทธรูปสกุลช่างกำแพงเพชร

116.    วัดไชยวัฒนาราม เป็นวัดที่พระเจ้าปราสาททองถ่ายแบบอย่างสถาปัตยกรรมในข้อใดมาสร้างในกรุงศรีอยุธยา

(1) สถาปัตยกรรมแบบสุโขทัย            (2) สถาปัตยกรรมแบบล้านนา

(3) สถาปัตยกรรมแบบศรีวิชัย            (4) สถาปัตยกรรมแบบขอม

ตอบ 4 หน้า 724, (คำบรรยาย) ในสมัยอยุธยาตอนปลาย สมเด็จพระเจ้าปราสาททองทรงปราบปราม กัมพูขาที่แข็งเมืองได้ จึงมีการถ่ายแบบอย่างปรางค์และสถาปัตยกรรมแบบขอมมาสร้างใน กรุงศรีอยุธยาเป็นการเฉลิมพระเกียรติ คือ วัดไชยวัฒนาราม ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันตก นอกเกาะเมืองอยุธยา และสร้างขึ้นตามคติจักรวาลตามแบบปราสาทหินที่นครวัด แต่มีการ ดัดแปลงบางส่วนทางด้านทรวดทรงให้เป็นลักษณะนิยมแบบไทย

117.    ในสมัยรัชกาลใดที่มีการแก้ไขพุทธลักษณะของพระพุทธรูปให้สมจริงคล้ายคนสามัญ ไม่มีพระเกตุมาลา และมีจีบริ้วของจีวรเป็นไปตามธรรมชาติของผ้า

(1) รัชกาลที่ 2  (2) รัชกาลที่ 3  (3) รัชกาลที่ 4  (4) รัชกาลที่ 5

ตอบ 3 หน้า 732 ในสมัยรัชกาลที่ 4 ทรงคิดแก้ไขพุทธลักษณะของพระพุทธรูปให้สมจริงคล้ายมนุษย์- สามัญ คือ ไม่มีอุษณีษะหรือเกตุมาลา พระวรกายเป็นไปตามสรีระของมนุษย์ปกติ จีบริ้วของจีวร เป็นไปตามธรรมชาติของผ้า และประทับนั่งขัดสมาธิเพชร ซึ่งจัดว่าเป็นพระพุทธรูปแบบสมจริง เช่น พระพุทธนิรันตราย ซึ่งรัชกาลที่ 4 โปรดฯ ให้สร้างขึ้นแต่ไม่เป็นที่นิยมกันมากนัก เป็นต้น

118.    เจดีย์ภูเขาทอง วัดสระเกศ เป็นตัวอย่างเจดีย์ในสมัยรัชกาลที่ 4 เจดีย์นี้เป็นรูปแบบใด (1) เจดีย์ทรงระฆังแบบลังกา   (2) เจดีย์แบบเพิ่มมุม

(3) เจดีย์ทรงปราสาทยอด       (4) เจดีย์ทรงเครื่อง

ตอบ 1 หน้า 605, 724, 730 – 731 เจดีย์พระราชนิยมในสมัยรัชกาลที่ 4 เป็นเจดีย์ทรงระฆังแบบลังกา ที่มักเรียกกันวา “ทรงกลมแบบลังกา” ดังจะเห็นได้จากพระรัตนเจดีย์ในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม, พระปฐมเจดีย์ จ.นครปฐม และเจดีย์ภูเขาทองที่วัดสระเกศเป็นตัวอย่างเจดีย์ทรงระฆังฐานสี่เหลี่ยม เพิ่มมุม ซึ่งทรงบูรณะปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ เป็นต้น

119.    โบสถ์และวิหารที่ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา และหางหงส์ เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลใด

(1) รัชกาลที่ 2  (2) รัชกาลที่ 3  (3) รัชกาลที่ 4  (4) รัชกาลที่ 5

ตอบ 2 หน้า 601, 729, (คำบรรยาย) รัชกาลที่ 3 (หรือกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์เมื่อยังไม่ได้ขึ้นครองราชย์) ทรงนิยมศิลปะจีน ทำให้วัดที่พระองค์ทรงสร้างและปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของ ศิลปะจีน คือ โบสถ์และวิหารไม่มีช่อฟ้า ใบระกา และหางหงส์ ส่วนหน้าบันหรือหน้าจั่วไม่ใช้ไม้ แต่ก่อด้วยอิฐถือปูน และใช้ลวดลายดินเผาเคลือบประดับ เช่น พระอุโบสถที่วัดราชโอรส วัดเทพธิดาราม และวัดราชนัดดาราม ฯลฯ

120.    พระอุโบสถวัดราชโอรสที่กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ทรงปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ เป็นตัวอย่างของงานสถาปัตยกรรม ที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะในข้อใด

(1) ศิลปะตะวันตก      (2) ศิลปะอยุธยาตอนปลาย

(3) ศิลปะจีน    (4) ศิลปะสุโขทัย

ตอบ 3 ดูคำอธิบายข้อ 119. ประกอบ