การสอบไล่ภาค  1  ปีการศึกษา  2551

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2012 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ

การสอบไล่ภาค  2  ปีการศึกษา  2551

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2012 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ

ข้อ  1  นายกล้าเป็นข้าราชการบำนาญ  มีรถเก๋งอยู่คันหนึ่งแต่ไม่ค่อยได้ใช้  จึงให้นายเก่งลูกชายขับไปเรียนหนังสือที่มหาวิทยาลัยรามคำแหง  และในวันหยุดเสาร์ – อาทิตย์  นายกล้าจึงได้ใช้ขับไปทำบุญที่วัด  นายเก่งกลัวว่ารถที่ตนใช้อยู่เป็นประจำจะถูกขโมย  จึงได้นำรถคันดังกล่าวไปทำสัญญาประกันวินาศภัยไว้กับบริษัทบางกอกประกันภัย  จำกัด  ในวงเงิน  3  แสนบาท  สัญญากำหนด  1  ปี  ระบุให้ตนเองเป็นผู้รับประโยชน์  หลังจากทำสัญญาได้  4  เดือน  นายกล้าก็ป่วยเป็นโรคหัวใจวายตาย  นายเก่งจึงได้รับมรดกทั้งหมดรวมทั้งรถเก๋งคันที่เอาประกันนั้นด้วย  22  เดือนต่อมา  นายเก่งได้ขับรถโดยประมาทเลินเล่อชนเสาไฟฟ้าได้รับความเสียหายเป็นเงิน  2  แสนบาท นายเก่งจึงไปเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนตามสัญญาประกันวินาศภัย  จงวินิจฉัยว่า  บริษัทบางกอกประกันภัย  จะจ่ายค่าสินไหมทดแทนให้นายเก่งหรือไม่  เพราะเหตุใด 

ธงคำตอบ  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  863  อันสัญญาประกันภัยนั้น  ถ้าผู้เอาประกันภัยมิได้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยไว้นั้นไซร้  ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างหนึ่งอย่างใด

มาตรา  877  ผู้รับประกันภัยจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนดังจะกล่าวต่อไปนี้  คือ

(1) เพื่อจำนวนวินาศภัยอันแท้จริง

(2) เพื่อความบุบสลายอันเกิดแก่ทรัพย์สินซึ่งได้เอาประกันภัยไว้เพราะได้จัดการตามสมควรเพื่อป้องปัดความวินาศภัย

(3) เพื่อบรรดาค่าใช้จ่ายอันสมควรซึ่งได้เสียไปเพื่อรักษาทรัพย์สินซึ่งเอาประกันภัยไว้นั้นมิให้วินาศ

อันจำนวนวินาศจริงนั้น  ท่านให้ตีราคา  ณ  สถานที่และในเวลาซึ่งเหตุวินาศภัยนั้นได้เกิดขึ้น  อนึ่ง  จำนวนเงินซึ่งได้เอาประกันภัยไว้นั้น ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นหลักประมาณอันถูกต้องในการตีราคาเช่นว่านั้น

ท่านห้ามมิให้คิดค่าสินไหมทดแทนเกินไปกว่าจำนวนเงินซึ่งเอาประกันภัยไว้

วินิจฉัย

โดยหลักแล้ว  สัญญาประกันภัย  ไม่ว่าจะเป็นสัญญาประกันวินาศภัยหรือสัญญาประกันชีวิต  ถ้าผู้เอาประกันภัยไม่มีส่วนได้เสียในเหตุที่เอาประกันภัย  สัญญาประกันวินาศภัยหรือสัญญาประกันชีวิตนั้นย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญา  ตามมาตรา  863  กล่าวคือ  สิทธิและหน้าที่ของผู้เอาประกันภัยและผู้รับประกันภัยก็ไม่อาจเกิดขึ้นได้

สำหรับส่วนได้เสียในเหตุที่เอาประกันภัยนี้  คงพิจารณาเฉพาะในขณะเมื่อทำสัญญาประกันภัยเท่านั้น  หากปรากฏว่าในขณะทำสัญญาประกันภัย  ผู้เอาประกันภัยไม่มีส่วนได้เสียแล้ว  สัญญาประกันภัยย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญา

กรณีตามอุทาหรณ์  ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  บริษัทบางกอกประกันภัย  จะต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนให้แก่นายเก่งหรือไม่  เห็นว่า  ในขณะที่ทำสัญญาประกันวินาศภัยนั้น  นายเก่งยังไม่มีส่วนได้เสียในรถคันนั้นแต่อย่างใด  เนื่องจากรถยังเป็นของนายกล้าผู้เป็นบิดาอยู่  แม้นายกล้าจะให้นายเก่งใช้สอยได้ก็หาทำให้นายเก่งมีส่วนได้เสียในรถนั้นไม่  เมื่อนายเก่งผู้เอาประกันภัยไม่มีส่วนได้เสียในรถซึ่งเป็นวัตถุที่เอาประกันภัย  สัญญาประกันวินาศภัยนั้นย่อมไม่ผูกพันนายเก่ง  ตามมาตรา  863

และถึงแม้ว่าต่อมานายกล้าตายลง  จะทำให้นายเก่งได้เป็นเจ้าของรถคันนั้นโดยทางมรดก  แต่หาทำให้สัญญาประกันภัยซึ่งไม่ผูกพันคู่สัญญามาตั้งแต่แรก  กลับมามีผลผูกพันแต่อย่างใด  เพราะเหตุแห่งส่วนได้เสียนั้นพิจารณาในขณะทำสัญญาประกันภัยเท่านั้น  เมื่อในขณะทำสัญญาประกันภัย  นายเก่งไม่มีส่วนได้เสีย  แม้ภายหลังต่อมานายเก่งจะมีส่วนได้เสีย  สัญญาประกันภัยก็ไม่มีผลผูกพัน  ตามมาตรา 863  ดังนั้นการที่วินาศภัยเกิดขึ้นเพราะความประมาทเลินเล่อของผู้เอาประกัน  บริษัทบางกอกประกันภัย  จึงไม่ต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามมาตรา  877

สรุป    บริษัทบางกอกประกันภัย  ไม่ต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามมาตรา  877

ข้อ  2  นายแสงเป็นผู้มีกรรมสิทธิ์ในรถยนต์  ราคา  1  ล้านบาท  ได้นำรถนี้ไปทำประกันความเสียหายที่เกิดขึ้นกับรถของตนเอง  วงเงินเอาประกัน  8  แสนบาท  ในระหว่างอายุสัญญา  นายซิ่งทำละเมิดขับรถชนท้ายเป็นเหตุให้รถของนายแสงเสียหายเป็นจำนวน  2  แสนบาท ปรากฏว่าบริษัทประกันภัยจ้างนายเก่งเจ้าของอู่ดำเนินการซ่อมแซมรถจนกระทั่งส่งมอบรถคืนให้นายแสงเรียบร้อยแล้ว  บริษัทประกันภัยจึงเรียกร้องให้นายซิ่งชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่บริษัทประกัน  แต่นายซิ่งปฏิเสธการจ่ายเงิน  อยากทราบว่าบริษัทประกันภัยต้องฟ้องนายซิ่งภายในอายุความ  1  ปี  ตามกฎหมายละเมิดมาตรา  448  หรือ  2  ปี  ตามกฎหมายประกันภัยมาตรา  882  ให้ยกหลักกฎหมายประกอบการอธิบาย

ธงคำตอบ  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  880  วรรคแรก  ถ้าความวินาศภัยนั้นได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของบุคคลภายนอกไซร้  ผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนไปเป็นจำนวนเพียงใด  ผู้รับประกันภัยย่อมเข้ารับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยและของผู้รับประโยชน์ซึ่งมีต่อบุคคลภายนอกเพียงนั้น

มาตรา  882  วรรคแรก  ในการเรียกให้ใช้ค่าสินไหมทดแทน  ท่านห้ามมิให้ฟ้องคดีเมื่อพ้นกำหนดเวลาสองปีนับแต่วันวินาศภัย

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  บริษัทประกันภัยจะต้องฟ้องนายซิ่งภายในอายุความ  1  ปี  ตามกฎหมายละเมิด  มาตรา 448  หรือ  2  ปี   ตามกฎหมายประกันภัย  มาตรา  882  ดังนี้  เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าการที่รถของนายแสงเกิดความเสียหายนั้น  เกิดจากการกระทำละเมิดของบุคคลภายนอก  คือ  นายซิ่ง  และบริษัทประกันภัยได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแล้ว  โดยให้นายเก่งเจ้าของอู่ทำการซ่อมแซมทำให้บริษัทประกันภัยมีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนจากนายซิ่งโดยการรับช่วงสิทธิ  ซึ่งการรับช่วงสิทธิกรณีนี้เมื่อพิจารณาบทบัญญัติมาตรา  880  วรรคแรกจะเห็นว่า  การรับช่วงสิทธิของผู้รับประกันภัยย่อมมีสิทธิเท่าที่ผู้เอาประกันภัยมีต่อบุคคลภายนอก  ผู้เอาประกันภัยมีสิทธิเพียงใด  ผู้รับประกันภัยก็รับช่วงสิทธิเพียงนั้น  จะใช้สิทธิเกินไปกว่าสิทธิของผู้เอาประกันภัยหาได้ไม่  ดังนั้นถ้าผู้เอาประกันภัยมีสิทธิฟ้องร้องบุคคลภายนอกในอายุความอย่างใด  ผู้รับประกันภัยก็ย่อมมีสิทธิฟ้องร้องบุคคลภายนอกภายในอายุความอย่างเดียวกัน  ซึ่งในกรณีนี้ผู้เอาประกันภัยมีสิทธิฟ้องผู้ทำละเมิดภายในอายุความ  1  ปี  นับแต่วันรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้พึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนแต่ไม่เกิน  10  ปี  นับแต่วันทำละเมิด  ตามมาตรา  448  วรรคแรก  บริษัทประกันภัยจึงมีสิทธิฟ้องนายซิ่งภายในอายุความ  1  ปีด้วย  ส่วนอายุความ  2  ปี  ตามมาตรา  882  เป็นอายุความสำหรับการเรียกค่าสินไหมทดแทนโดยอาศัยสัญญาประกันภัย  ซึ่งหมายถึงการเรียกร้องระหว่างคู่สัญญาคือ  ผู้เอาประกันภัยและผู้รับประกันภัยเท่านั้น  จึงไม่อาจนำมาใช้กับการรับช่วงสิทธิที่ผู้รับประกันภัยจะเรียกร้องจากบุคคลภายนอกซึ่งมิใช่คู่สัญญาได้  (ฎ.5813/2539 และ ฎ. 2425/2538)

สรุป  บริษัทประกันภัยต้องฟ้องนายซิ่งภายในอายุความ  1  ปี  ตามกฎหมายละเมิด  มาตรา  448

ข้อ  3  นายทรหดได้ทำสัญญาเอาประกันชีวิตของตนในเหตุมรณะไว้กับบริษัทประกันชีวิตแห่งหนึ่ง  เป็นจำนวน  1  ล้านบาท  โดยนายทรหดได้ปกปิดเรื่องที่ตนป่วยเป็นโรคมะเร็งในเม็ดเลือดขาวอยู่  บริษัทประกันชีวิตไม่ทราบความจริงเรื่องนี้เลย  จึงได้ทำสัญญารับประกันไว้  ต่อมานายทรหดได้ถึงแก่กรรมด้วยโรคหวัดนก  ภายหลังได้ทำสัญญาประกันชีวิตมาแล้ว  6  ปี  บริษัทประกันชีวิตจึงทราบความจริงที่นายทรหดป่วยเป็นโรคมะเร็งก่อนทำสัญญาประกันชีวิต  จึงบอกล้างสัญญาประกันชีวิตรายนี้  จงวินิจฉัยว่า  บริษัทประกันชีวิตมีสิทธิบอกล้างสัญญาได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  865  ถ้าในเวลาทำสัญญาประกันภัย  ผู้เอาประกันภัยก็ดีหรือในกรณีประกันชีวิตบุคคลอันการใช้เงินย่อมอาศัยความทรงชีพหรือมรณะของเขานั้นก็ดี  รู้อยู่แล้วละเว้นเสียไม่เปิดเผยข้อความจริงซึ่งอาจจะได้จูงใจผู้รับประกันภัยสูงขึ้นอีกหรือให้บอกปัดไม่ยอมทำสัญญา  หรือว่ารู้อยู่แล้วแถลงข้อความนั้นเป็นความเท็จไซร้  ท่านว่าสัญญานั้นเป็นโมฆะ

ถ้ามิได้ใช้สิทธิบอกล้างภายในกำหนดเดือนหนึ่งนับแต่วันที่ผู้รับประกันภัยทราบมูลอันจะบอกล้างได้ก็ดี  หรือมิได้ใช้สิทธินั้นภายในกำหนดห้าปีนับแต่วันทำสัญญาก็ดี  ท่านว่าสิทธินั้นเป็นอันระงับสิ้นไป

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  การที่นายทรหดปกปิดเรื่องที่ตนป่วยเป็นโรคมะเร็งในเม็ดเลือดขาวนั้น  เป็นการปกปิดความจริงในขณะทำสัญญาประกันชีวิต  ตามมาตรา  865  วรรคแรก  ข้อที่นายทรหดปกปิดนี้เห็นได้แน่ชัดว่าเป็นข้อสำคัญซึ่งถ้านายทรหดไม่ปกปิดและแถลงความจริงให้กับบริษัทประกันชีวิตทราบแล้ว  บริษัทประกันชีวิตจะต้องบอกปัดไม่ยอมทำสัญญาประกันชีวิตอย่างแน่นอน  เพราะโรคดังกล่าวเป็นโรคร้ายแรงอันเป็นอันตรายต่อชีวิตได้  สัญญาประกันชีวิตดังกล่าวจึงตกเป็นโมฆียะตั้งแต่ขณะทำสัญญา  ตามมาตรา  865  วรรคแรก  แม้จะปรากฏภายหลังว่า  นายทรหดได้ถึงแก่ความตายด้วยโรคหวัดนกซึ่งมิใช่โรคที่นายทรหดได้ปกปิดก็ตาม  ก็ไม่ทำให้สัญญาที่ตกเป็นโมฆียะตั้งแต่แรกนั้นเปลี่ยนแปลงมาสมบูรณ์แต่อย่างใด  บริษัทประกันชีวิตจึงมีสิทธิบอกล้างสัญญาประกันชีวิตนี้ได้

อย่างไรก็ตาม  บทบัญญัติมาตรา  865  วรรคสอง  ได้กำหนดว่า  ผู้รับประกันชีวิตจะต้องบอกล้างสัญญาประกันชีวิตที่เป็นโมฆียะนั้นภายใน  1  เดือน  นับแต่วันที่ผู้รับประกันภัยทราบมูลอันจะบอกล้างได้  หรือภายในกำหนด  5  ปี  นับแต่วันทำสัญญา  มิฉะนั้นสิทธิบอกล้างย่อมเป็นอันระงับสิ้นไป  กรณีนี้การทำสัญญาประกันชีวิตได้ล่วงเลยมาเป็นเวลา  6  ปีแล้ว  เกิดกำหนดเวลาที่จะบอกล้างได้  ดังนั้น  บริษัทประกันชีวิตจึงหมดสิทธิในการบอกล้างสัญญาประกันชีวิตรายนี้  ตามมาตรา  865  วรรคสอง

สรุป  บริษัทประกันชีวิตไม่มีสิทธิบอกล้างสัญญาประกันชีวิต

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน  ปีการศึกษา  2551

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2012 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ

การสอบไล่ภาค  1  ปีการศึกษา  2552

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2012 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ

ข้อ  1  นายเอกได้เอาประกันชีวิต  1  ล้านบาท  ในเหตุมรณะกับบริษัทประกันภัยแห่งหนึ่งในวันที่  1  มกราคม  2547  มีกำหนดสัญญา  5  ปี  ระบุให้นายโทเป็นผู้รับประโยชน์  โดยนายเอกไม่เปิดเผยเรื่องที่ตนเป็นโรคไส้เลื่อนให้บริษัทประกันภัยทราบ  ในวันที่  1  มกราคม  2550  นายเอกถึงแก่ความตายด้วยโรคมะเร็ง  ต่อมาบริษัทประกันภัยทราบเรื่องว่านายเอกไม่เปิดเผยความจริงเมื่อวันที่  31  ธันวาคม  2551  อันเป็นวันครบกำหนดสัญญาจึงรีบบอกล้างสัญญาประกันชีวิตรายนี้  ดังนี้  ถ้าท่านเป็นศาลจะวินิจฉัยคดีนี้อย่างไร

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  863  อันสัญญาประกันภัยนั้น  ถ้าผู้เอาประกันภัยมิได้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยไว้นั้นไซร้  ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างหนึ่งอย่างใด

มาตรา  865  ถ้าในเวลาทำสัญญาประกันภัย  ผู้เอาประกันภัยก็ดีหรือในกรณีประกันชีวิตบุคคลอันการใช้เงินย่อมอาศัยความทรงชีพหรือมรณะของเขานั้นก็ดี  รู้อยู่แล้วละเว้นเสียไม่เปิดเผยข้อความจริงซึ่งอาจจะได้จูงใจผู้รับประกันภัยสูงขึ้นอีกหรือให้บอกปัดไม่ยอมทำสัญญา หรือว่ารู้อยู่แล้วแถลงข้อความนั้นเป็นความเท็จไซร้  ท่านว่าสัญญานั้นเป็นโมฆะ

ถ้ามิได้ใช้สิทธิบอกล้างภายในกำหนดเดือนหนึ่งนับแต่วันที่ผู้รับประกันภัยทราบมูลอันจะบอกล้างได้ก็ดี  หรือมิได้ใช้สิทธินั้นภายในกำหนดห้าปีนับแต่วันทำสัญญาก็ดี  ท่านว่าสิทธินั้นเป็นอันระงับสิ้นไป

มาตรา  890  จำนวนเงินอันจะพึงใช้นั้น  จะชำระเป็นเงินจำนวนเดียว  หรือเป็นเงินรายปีก็ได้  สุดแล้วแต่จะตกลงกันระหว่างคู่สัญญา

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  นายเอกทำสัญญาประกันชีวิตตนเอง  ย่อมมีส่วนได้เสียในเหตุที่เอาประกัน  สัญญาประกันชีวิตย่อมมีผลผูกพันตามมาตรา  863

การที่นายเอกซึ่งเป็นผู้เอาประกันชีวิตรู้อยู่แล้วละเว้นไม่เปิดเผยข้อความจริงอันจะเป็นเหตุให้สัญญาประกันภัยตกเป็นโมฆียะตามมาตรา  865  วรรคแรกนั้น  จะต้องเป็นข้อความจริงที่มีลักษณะสำคัญถึงขนาดว่าอาจจะได้จูงใจผู้รับประกันภัยให้เรียกเบี้ยประกันภัยสูงขึ้นอีก  หรือบอกปัดไม่ทำสัญญา

แต่จากข้อเท็จจริง  แม้นายเอกไม่เปิดเผยเรื่องที่ตนเป็นโรคไส้เลื่อนให้บริษัทประกันภัยทราบก็ตาม  แต่โรคไส้เลื่อนมิใช่เป็นโรคที่มีอันตรายร้ายแรง  เมื่อผ่าตัดแล้วอาจหายได้  ยังไม่ถึงขนาดที่ว่าถ้านายเอกแจ้งความจริงนี้แล้ว  บริษัทประกันภัยจะบอกปัดไม่รับทำสัญญาหรือเรียกเบี้ยประกันให้สูงขึ้นตามมาตรา  865  วรรคแรก  ดังนั้นสัญญาประกันชีวิตฉบับนี้จึงมีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย  ไม่เป็นโมฆียะ บริษัทประกันภัยไม่สามารถบอกล้างสัญญาฉบับนี้ได้  ต้องชำระเงินประกันชีวิต  1  ล้านบาทให้แก่นายโทผู้รับประโยชน์ตามมาตรา  890  (ฎ. 715/2513)

เมื่อสัญญาประกันชีวิตไม่เป็นโมฆียะ  กรณีจึงไม่มีประเด็นที่ต้องวินิจฉัยเรื่องกำหนดเวลา  1  เดือน  นับแต่วันที่ผู้รับประกันภัยทราบมูลอันจะบอกล้างหรือกำหนด  5  ปี  นับแต่วันทำสัญญาตามมาตรา  865  วรรคสองแต่อย่างใด

สรุป  ถ้าข้าพเจ้าเป็นศาล  จะวินิจฉัยให้บริษัทประกันภัยต้องชำระเงินประกันชีวิต  1  ล้านบาท  ให้แก่นายโทผู้รับประโยชน์ตามสัญญาประกันชีวิต

ข้อ  2  นายรวยเจ้าของโรงงานทอผ้าได้เอาประกันอัคคีภัยไว้กับบริษัทประกันวินาศภัยแห่งหนึ่ง  ต่อมานายรวยไล่นายมอมลูกจ้างออกเพราะติดยาบ้า  นายมอมโกรธแค้นมากจึงลอบวางเพลิงเผาโรงงานนี้  แต่คนงานอื่นเห็น  ได้ช่วยกันดับไฟจึงไม่ไหม้  นายรวยเห็นว่านายมอมคงไม่กล้าทำอีกเพราะได้แจ้งความกับตำรวจไว้แล้ว  จึงไม่จ้างยามมาเฝ้าและไม่จัดหาเครื่องดับเพลิงมาไว้ในโรงงาน  ปรากฏว่าในระหว่างอายุสัญญา  นายมอมย้อนกลับมาเผาโรงงานนี้อีกครั้งในเวลากลางคืน  เพลิงไหม้โรงงานหมด  นายรวยเรียกให้บริษัทประกันภัยชดใช้ค่าสินไหมทดแทน  แต่บริษัทประกันปฏิเสธอ้างว่านายรวยประมาท  เนื่องจากไม่จ้างยามและไม่หาเครื่องดับเพลิงมาเตรียมไว้เพื่อป้องกันภัย

จงวินิจฉัยว่า  บริษัทประกันต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  863  อันสัญญาประกันภัยนั้น  ถ้าผู้เอาประกันภัยมิได้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยไว้นั้นไซร้  ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างหนึ่งอย่างใด

มาตรา  877  ผู้รับประกันภัยจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนดังจะกล่าวต่อไปนี้  คือ 

(1)          เพื่อจำนวนวินาศภัยอันแท้จริง

วรรคท้าย  ท่านห้ามมิให้คิดค่าสินไหมทดแทนเกินไปกว่าจำนวนเงินซึ่งเอาประกันภัยไว้

มาตรา  879  วรรคแรก  ผู้รับประกันภัยไม่ต้องรับผิดในเรื่องความวินาศภัย  หรือเหตุอื่นซึ่งได้ระบุไว้ในสัญญานั้นได้เกิดขึ้นเพราะความทุจริตหรือความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงของผู้เอาประกันภัยหรือผู้รับประโยชน์

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  นายรวยเอาโรงงานทอผ้าของตนทำประกันอัคคีภัยไว้กับบริษัทประกันวินาศภัยแห่งหนึ่ง  กรณีเช่นนี้ถือว่านายรวยเป็นผู้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยตามมาตรา  863  สัญญาประกันวินาศภัยจึงมีผลผูกพันคู่สัญญา

ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า  เมื่อมีภัยเกิดขึ้นตามที่ระบุไว้ในสัญญา  (อัคคีภัย)  บริษัทผู้รับประกันภัยจะต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามสัญญาประกันวินาศภัยให้กับนายแก้วหรือไม่  เห็นว่า  มาตรา  879  นั้น  เป็นบทบัญญัติที่ยกเว้นความรับผิดของผู้รับประกันภัย  จึงต้องตีความโดยเคร่งครัดว่า  บริษัทผู้รับประกันภัยมีสิทธิปฏิเสธไม่ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้กับผู้เอาประกันภัยได้  หากปรากฏว่าวินาศภัยที่เกิดขึ้นเกิดจากการกระทำโดยทุจริตหรือเกิดจากความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงของผู้เอาประกันภัยหรือผู้รับประโยชน์เท่านั้น (ฎ. 1720/2534)  ถ้าเป็นความทุจริตหรือความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงของบุคคลอื่นๆ  แม้จะเป็นบุคคลที่ใกล้ชิดกับผู้เอาประกันภัยหรือผู้รับประโยชน์สักเพียงใดก็ตาม  ก็ยังไม่ทำให้ผู้รับประกันภัยพ้นความรับผิดไปได้ (ฎ. 4830/2537)

เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า  การที่โรงงานทอผ้าของนายรวยผู้เอาประกันภัยถูกวางเพลิงมาแล้วครั้งหนึ่ง  แต่นายรวยไม่จ้างยามและไม่หาเครื่องดับเพลิงมาเตรียมไว้เพื่อป้องกันภัย  ทำให้นายมอมย้อนกลับมาเผาโรงงานที่เอาประกันภัยไว้จนไหม้หมดนั้นเป็นเพียงความประมาทเลินเล่ออย่างธรรมดาหรือประมาทเลินเล่อตามปกติธรรมดาของปุถุชน  ยังไม่ถึงขั้นประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง  กรณีจึงไม่เข้าข้อยกเว้นที่ผู้รับประกันภัยจะปฏิเสธการจ่ายค่าสินไหมทดแทนตามมาตรา  879  วรรคแรก  ดังนั้นบริษัทวินาศภัยยังคงมีหน้าที่ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้กับนายรวยตามจำนวนความเสียหายที่แท้จริง  แต่ไม่เกินจำนวนเงินซึ่งเอาประกันภัยไว้ตามมาตรา  87  วรรคแรก (1)  ประกอบวรรคท้าย (ฎ. 1742/2520)

สรุป  บริษัทประกันวินาศภัยต้องรับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่นายรวย

ข้อ  3  หนึ่งได้ทำสัญญาประกันชีวิตตนเองโดยอาศัยเหตุแห่งความทรงชีพ  ในวันที่  1  มกราคม  2551  ไว้กับบริษัทประกันชีวิต  จำกัด  จำนวนเงินที่เอาประกัน  1  ล้านบาท  สัญญากำหนด  5  ปี  ระบุให้สองบุตรชายเป็นผู้รับประโยชน์  หลังจากทำสัญญาได้ไม่นาน  หนึ่งทำธุรกิจขาดทุนทำให้เขาคิดมากคิดอยากฆ่าตัวตาย  จึงได้ดื่มยาพิษเข้าไปในวันที่  28  ธันวาคม  2551  สองบุตรชายได้นำตัวส่งโรงพยาบาล  แพทย์ได้ล้างท้องให้แต่ก็ยังทำให้เขาอ่อนเพลียอยู่มาก  ต่อมาอีก  2  วัน  เขาก็เสียชีวิตลง  สองบุตรชายจึงไปขอรับเงินตามสัญญาประกันชีวิตในฐานะผู้รับประโยชน์ 

จงวินิจฉัยว่า  บริษัทประกันชีวิตต้องจ่ายเงินตามสัญญาให้แก่สองอย่างไรหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  863  อันสัญญาประกันภัยนั้น  ถ้าผู้เอาประกันภัยมิได้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยไว้นั้นไซร้  ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างหนึ่งอย่างใด

มาตรา  889  ในสัญญาประกันชีวิตนั้น  การใช้จำนวนเงินย่อมอาศัยความทรงชีพหรือมรณะของบุคคลคนหนึ่ง

มาตรา  890  จำนวนเงินอันจะพึงใช้นั้น  จะชำระเป็นเงินจำนวนเดียว  หรือเป็นเงินรายปีก็ได้  สุดแล้วแต่จะตกลงกันระหว่างคู่สัญญา

มาตรา  895   เมื่อใดจะต้องใช้จำนวนเงินในเหตุมรณะของบุคคลคนหนึ่งคนใด  ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินนั้นในเมื่อมรณภัยอันนั้นเกิดขึ้น  เว้นแต่

(1)          บุคคลผู้นั้นได้กระทำอัตตวินิบาตด้วยใจสมัครภายในปีหนึ่งนับแต่วันทำสัญญา  หรือ

(2)          บุคคลผู้นั้นถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา

ในกรณีที่  2  นี้  ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินค่าไถ่ถอนกรมธรรม์ให้แก่ผู้เอาประกันภัยหรือให้แก่ทายาทของผู้นั้น

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  หนึ่งทำสัญญาประกันชีวิตตนเอง  ย่อมมีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันสัญญาประกันชีวิตย่อมมีผลผูกพันคู่สัญญาตามมาตรา  863

การที่หนึ่งทำสัญญาประกันชีวิตตนเองโดยอาศัยเหตุแห่งการทรงชีพนั้น  บริษัทจะใช้เงินให้ตามสัญญาประกันชีวิตตามมาตรา  890  ตามจำนวนที่กำหนดไว้ในสัญญานั้น  หนึ่งผู้เอาประกันชีวิตและในขณะเดียวกันเขาก็เป็นผู้ถูกเอาประกันชีวิตด้วยนั้นจะต้องมีชีวิตอยู่จนครบตามสัญญา  คือ  ครบ  5  ปี  บริษัทประกันชีวิตจึงจะใช้เงินให้ตามมาตรา  889

เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าหนึ่งได้ดื่มยาพิษฆ่าตัวตายก่อนครบกำหนดอายุสัญญาประกันชีวิต  นายสองผู้รับประโยชน์จึงไม่มีสิทธิได้รับเงินตามสัญญาดังกล่าว  และในกรณีนี้ก็ไม่เข้าข้อยกเว้นตามมาตรา  895  เพราะการที่จะปรับเข้ากับข้อกฎหมายตามมาตรา  895  นั้น  ต้องเป็นกรณีการประกันชีวิตโดยอาศัยเหตุแห่งการมรณะเท่านั้น  ฉะนั้นบทบัญญัติมาตรา  895  จึงไม่จำต้องนำมาพิจารณาในคดีนี้  ดังนั้นบริษัทประกันชีวิตจึงไม่ต้องจ่ายเงินตามสัญญาให้แก่สองผู้รับประโยชน์  สามารถยกข้อต่อสู้ว่าหนึ่งผู้เอาประกันชีวิตมิได้มีชีวิตอยู่จนครบระยะเวลาตามที่สัญญาประกันชีวิตแบบอาศัยความทรงชีพกำหนดไว้ขึ้นปฏิเสธความรับผิดต่อสองได้

สรุป  บริษัทประกันชีวิตจึงไม่ต้องจ่ายเงินตามสัญญาให้แก่สองผู้รับประโยชน์

การสอบไล่ภาค  2  ปีการศึกษา  2552

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2012กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ

ข้อ  1  นายดำเป็นเจ้าของตึกแถวราคา  5  ล้านบาท  นายแดงเป็นพี่ชายนายดำ  นายดำอนุญาตให้นายแดงเข้ามาอาศัยอยู่และขายอาหารในตึกแถวนั้นได้  แต่นายแดงกลัวว่าถ้าไฟไหม้ตึกแถวนี้ตนจะได้รับความเดือดร้อน  เพราะต้องหาตึกแถวแห่งใหม่เพื่อทำการค้าต่อไป  นายแดงจึงนำตึกแถวนี้ไปทำสัญญาประกันอัคคีภัยไว้กับบริษัทประกันวินาศภัยแห่งหนึ่งเป็นเวลา  1  ปี  วงเงินเอาประกัน  5  แสนบาท  หลังจากทำสัญญาประกันภัยไปได้  5  เดือน  นายดำได้จดทะเบียนสิทธิอาศัยให้กับนายแดงเป็นเวลา  10  ปี  อีก  1  เดือนต่อมาไฟไหม้ตึกแถวข้างเคียงแล้วลุกลามมาไหม้ตึกแถวที่นายแดงเอาประกันภัยไว้เสียหายทั้งหมด  ดังนี้  จงวินิจฉัยว่า  สัญญาประกันภัยระหว่างนายแดงกับบริษัทประกันภัยมีผลผูกพันคู่สัญญาหรือไม่  เพราะเหตุใด  ให้อธิบายโดยใช้หลักกฎหมายประกอบ

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  863  อันสัญญาประกันภัยนั้น  ถ้าผู้เอาประกันภัยมิได้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยไว้นั้นไซร้  ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างหนึ่งอย่างใด

มาตรา  869  อันคำว่า  “วินาศภัย”  ในหมวดนี้  ท่านหมายรวมเอาความเสียหายอย่างใดๆบรรดาซึ่งจะพึงประมาณเป็นเงินได้

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  นายแดงผู้เอาประกันภัยตึกแถวไม่มีส่วนได้เสียในเหตุที่เอาประกัน  ตามมาตรา  863  เพราะนายแดงไม่มีความสัมพันธ์ใดๆที่กฎหมายรับรองสิทธิ  เนื่องจากนายแดงครอบครองตึกแถวของนายดำในฐานะผู้อาศัยเท่านั้น  อีกทั้งเมื่อมีความเสียหายเกิดขึ้นนายแดงไม่สามารถตีราคาความเสียหายออกมาเป็นตัวเลขที่แน่นอนได้ตามมาตรา  869  นายแดงจึงไม่ได้เสียหายเพราะนายแดงยังไม่มีสอทธิใดๆในตึกแถวนี้

ทั้งนี้แม้ต่อมาภายหลังนายแดงจะมีสิทธิอาศัยเกิดขึ้นเพราะมีการจดทะเบียนก็ไม่ทำให้สัญญาที่ไม่ผูกพันตั้งแต่ต้นกลายมาเป็นสัญญาที่มีผลผูกพันภายหลังได้  เพราะส่วนได้เสียนั้นผู้เอาประกันภัยต้องมีในขณะทำสัญญาเท่านั้น  สัญญาจึงจะผูกพัน

ดังนั้น  สัญญาประกันภัยระหว่างนายแดงกับบริษัทประกันภัยจึงไม่มีผลผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างใด  เมื่อวินาศภัยเกิดขึ้น  บริษัทประกันภัยจึงไม่ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่นายแดงผู้เอาประกันภัย (ฎ. 1742/2520)

สรุป  สัญญาประกันภัยระหว่างนายแดงกับบริษัทประกันภัยจึงไม่มีผลผูกพันคู่สัญญา

ข้อ  2  นายมีเป็นเจ้าของนุ่นที่เก็บไว้ในโกดังมีมูลค่าล้านกว่าบาท  นายมีนำเอานุ่นไปประกันอัคคีภัยไว้กับบริษัทมั่นคงประกันวินาศภัยฯ  วงเงินเอาประกันจำนวนหนึ่งล้านบาท  โดยนายมีเป็นผู้รับประโยชน์ในระหว่างที่สัญญามีผลบังคับ  นุ่นที่เอาประกันภัยได้เกิดระอุลุกไหม้ขึ้นเองเพราะอุณหภูมิในโกดังสะสมจนถึงจุดติดไฟเนื่องจากอยู่ในระหว่างฤดูร้อนที่อากาศร้อนจัดกว่าทุกปี  ดังนี้  การที่นุ่นถูกไฟไหม้หมด อยากทราบว่าบริษัทมั่นคงฯ  ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนให้แก่นายมีหรือไม่  เพราะเหตุใด  ทั้งนี้ในกรมธรรม์ประกันภัยไม่มีข้อตกลงกันเป็นอย่างอื่น

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  879  วรรคสอง  ผู้รับประกันภัยไม่ต้องรับผิดในความวินาศภัยอันเป็นผลโดยตรงมาแต่ความไม่สมประกอบในเนื้อแห่งวัตถุที่เอาประกันภัย  เว้นแต่จะได้ตกลงกันเป็นอย่างอื่น

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  การที่นุ่นซึ่งเป็นวัตถุที่เอาประกันภัยเกิดระอุลุกไหม้ขึ้นเอง  กรณีถือว่าความวินาศภัยเป็นผลโดยตรงมาแต่ความไม่สมประกอบในเนื้อแห่งวัตถุที่เอาประกันภัย  คือ  เพลิงไหม้เกิดจากตัวทรัพย์ที่เอาประกันภัยนั้นเอง  กรณีจึงต้องด้วยข้อยกเว้นมาตรา  879 วรรคสอง  ที่บริษัทมั่นคงฯ  ไม่ต้องรับผิด

ดังนั้น  การที่นุ่นวัตถุเอาประกันภัยถูกไฟไหม้หมด  บริษัทมั่นคงฯ จึงไม่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนให้แก่นายมี  อีกทั้งไม่มีการตกลงให้ผู้รับประกันภัยต้องรับผิดแม้นุ่นเกิดลุกไหม้ขึ้นเอง

สรุป  บริษัทมั่นคงฯ  ไม่ต้องจ่ายค่าสินไหมทดแทนให้แก่นายมี

ข้อ  3  นางแก้วได้เอาประกันชีวิตนายขวดผู้เป็นสามีโดยอาศัยเหตุมรณะไว้กับบริษัทประกันภัยแห่งหนึ่งในวงเงินที่เอาประกัน  1  ล้านบาท  โดยระบุให้ตนเองและนายสุดหล่อบุตรชายเป็นผู้รับประโยชน์คนละครึ่ง  อีก  5  ปีต่อมานางแก้วและนายขวดได้หย่าขาดจากกัน  ในวันที่จดทะเบียนหย่านั้น  นายสุดหล่อได้ทำปืนลั่นถูกนายขวดถึงแก่ความตาย  ศาลพิพากษาจำคุกนายนายสุดหล่อฐานทำให้ผู้อื่นตายโดยประมาทมีกำหนด  1  ปี  หลังจากนั้นนางแก้วและนายสุดหล่อได้เรียกร้องให้บริษัทประกันภัยจ่ายเงินตามสัญญาประกันชีวิต  แต่บริษัทประกันภัยปฏิเสธความรับผิดโดยอ้างว่า  นางแก้วได้หย่าขาดจากนายขวดไปแล้ว  จึงไม่มีส่วนได้เสียในชีวิตของนายขวด  และไม่มีสิทธิได้รับเงินตามสัญญา  ส่วนนายสุดหล่อก็ไม่มีสิทธิได้รับเงินตามสัญญาเช่นเดียวกัน  เพราะเป็นผู้ทำให้นายขวดตาย

จงวินิจฉัยว่า  ข้ออ้างของบริษัทประกันภัยฟังขึ้นหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  863  อันสัญญาประกันภัยนั้น  ถ้าผู้เอาประกันภัยมิได้มีส่วนได้เสียในเหตุที่ประกันภัยไว้นั้นไซร้  ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันคู่สัญญาแต่อย่างหนึ่งอย่างใด

มาตรา  895   เมื่อใดจะต้องใช้จำนวนเงินในเหตุมรณะของบุคคลคนหนึ่งคนใด  ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินนั้นในเมื่อมรณภัยอันนั้นเกิดขึ้น  เว้นแต่

(2)          บุคคลผู้นั้นถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  เมื่อได้ความว่าในขณะที่นางแก้วได้เอาประกันชีวิตนายขวดผู้เป็นสามี  โดยอาศัยเหตุมรณะไว้กับบริษัทประกันภัยแห่งหนึ่ง  ซึ่งในขณะนั้นนางแก้วและนายขวดยังมิได้หย่าขาดจากกัน  และมีความสัมพันธ์ในฐานะคู่สมรส  ดังนี้  เมื่อนางแก้วผู้เอาประกันชีวิตมีส่วนได้เสียกับนายขวดผู้ถูกเอาประกันชีวิตในขณะทำสัญญา  สัญญาจึงมีผลผูกพันสมบูรณ์ตามมาตรา  863  ทั้งนี้  แม้จะฟังได้ความว่าภายหลังทำสัญญาแล้ว  นางแก้วและนายขวดจะจดทะเบียนหย่ากันก็ตาม  ก็หาทำให้สิทธิของคู่สัญญาเปลี่ยนแปลงไปไม่

และเมื่อนางแก้วมีส่วนได้เสียและกำหนดให้ตนเป็นผู้รับประโยชน์  บริษัทประกันภัยจึงมีหน้าที่ต้องจ่ายเงินตามสัญญาประกันชีวิตให้นางแก้วตามสัญญา  ข้ออ้างของบริษัทประกันภัยที่ว่า  นางแก้วได้หย่าขาดจากนายขวดไปแล้ว จึงไม่มีส่วนได้เสียในชีวิตของนายขวด  และไม่มีสิทธิได้รับเงินตามสัญญา  จึงฟังไม่ขึ้น

ส่วนกรณีของนายสุดหล่อนั้น  ข้อยกเว้นที่ผู้รับประกันชีวิตไม่ต้องจ่ายเงินตามสัญญาประการหนึ่งตามมาตรา  895(2)  คือผู้เอาประกันชีวิตหรือผู้ถูกเอาประกันชีวิตถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา  ซึ่งหมายความว่าเป็นเจตนาประสงค์ต่อผลหรือย่อมเล็งเห็นผล  หากมีเพียงเจตนาทำร้าย  หรือเป็นเพราะประมาทเลินเล่อก็ไม่ถือว่าเป็นการกระทำโดยเจตนา

ตามข้อเท็จจริงดังกล่าวรับฟังได้ว่า  จากการที่นายสุดหล่อทำปืนลั่นถูกนายขวดถึงแก่ความตาย  ศาลได้พิพากษาจำคุกนายสุดหล่อฐานทำให้ผู้อื่นตายโดยประมาท  จะเห็นได้ว่า  จากคำพิพากษานายสุดหล่อผู้รับประโยชน์หาได้มีเจตนาฆ่านายขวดผู้ถูกเอาประกันแต่อย่างใด  กรณีไม่ต้องด้วยมาตรา  895(2)  ดังนั้น  เมื่อไม่ต้องด้วยข้อยกเว้นที่บริษัทประกันภัยจะอ้างได้  บริษัทประกันภัยดังกล่าวจึงต้องจ่ายตามสัญญาประกันชีวิตให้นายสุดหล่อเช่นกัน  ข้ออ้างของบริษัทประกันภัยที่ว่า  นายสุดหล่อไม่มีสิทธิรับเงินตามสัญญาเพราะทำให้นายขวดถึงแก่ความตายจึงฟังไม่ขึ้นเช่นกัน

สรุป  ข้ออ้างของบริษัทประกันภัยฟังไม่ขึ้น

การสอบไล่ภาคฤดูร้อน  ปีการศึกษา  2552

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2012 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยประกันภัย 

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ

ข้อ  1  นายเด่นเช่าซื้อรถยนต์จากบริษัทกู๊ดคาร์  จำกัด  โดยทำเป็นหนังสือ  แต่บริษัทกู๊ดคาร์ฯเกรงว่ารถจะถูกโจรกรรม  จึงไปทำสัญญาประกันภัยรถ  ในกรมธรรม์ระบุว่าคุ้มครองโจรกรรมไว้กับบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ  โดยนายเด่นเป็นผู้ชำระเบี้ยประกันในนามของบริษัทกู๊ดคาร์ฯ  ต่อมานายเด่นชำระค่าเช่าซื้อครบทุกงวดและโอนทะเบียนรถเป็นของนายเด่นแล้ว  แต่นายเด่นยังคงระบุชื่อบริษัทกู๊ดคาร์ฯ  เป็นผู้เอาประกันภัย  แต่มีวงเล็บชื่อนายเด่น  และระบุที่อยู่ของนายเด่นเป็นที่อยู่ของผู้เอาประกันภัยด้วย  ในระหว่างอายุสัญญารถที่เอาประกันภัยคันดังกล่าวถูกขโมย  นายเด่นจึงรีบแจ้งบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ  โดยไม่ชักช้า  แต่บริษัทสยามฯ  ผู้รับประกันภัยปฏิเสธการจ่ายค่าสินไหมทดแทนอ้างว่านายเด่นไม่ใช่ผู้เอาประกันภัย  ผู้มีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนคือบริษัทกู๊ดคาร์ฯ  เพราะเป็นผู้เอาประกันภัย  ดังนี้ ให้วินิจฉัยว่าข้ออ้างของบริษัทสยามประกันภัยที่ว่า  นายเด่นไม่ใช่ผู้เอาประกันภัยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  862  วรรคสาม  คำว่า  “ผู้เอาประกันภัย”  ท่านหมายความว่า  คู่สัญญาฝ่ายซึ่งตกลงจะส่งเบี้ยประกันภัย

วินิจฉัย

กรณีตามอุทาหรณ์  การที่บริษัทกู๊ดคาร์  ทำสัญญาประกันภัยรถยนต์ไว้กับบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ  โดยมีนายเด่นผู้เช่าซื้อเป็นผู้ชำระเบี้ยประกันภัยในนามของบริษัทกู๊ดคาร์  กรณีนี้ถือว่านายเด่นเป็นเพียงผู้จ่ายเบี้ยประกันแทนเท่านั้น  เพราะเบี้ยประกันภัยเป็นหนี้ของคู่สัญญาฝ่ายผู้เอาประกันภัย  ซึ่งผู้เอาประกันภัยไม่จำต้องชำระหนี้ด้วยตนเอง  จึงยังฟังไม่ได้ว่านายเด่นเป็นคู่สัญญาซึ่งเอาประกันภัยรถยนต์ที่เช่าซื้อด้วย

แต่เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่า  หลังจากที่นายเด่นชำระค่าเช่าซื้อครบทุกงวดและโอนทะเบียนรถเป็นของนายเด่นแล้ว  นายเด่นยังคงระบุชื่อบริษัทกู๊ดคาร์ฯ  เป็นผู้เอาประกันภัย  และมีวงเล็บชื่อนายเด่นพร้อมทั้งระบุที่อยู่ของนายเด่นเป็นที่อยู่ของผู้เอาประกันภัย  กรณีนี้ถึงแม้ว่าในกรมธรรม์จะระบุชื่อบริษัทกู๊ดคาร์  เป็นผู้เอาประกันก็ตาม  แต่เมื่อระบุที่อยู่ของนายเด่นเป็นที่อยู่ของผู้เอาประกันภัย  จึงต้องถือว่านายเด่นเป็นคู่สัญญาซึ่งเป็นผู้เอาประกันด้วยตามมาตรา  862  วรรคสาม  เมื่อเกิดวินาศภัยดังที่ระบุไว้ในสัญญาคือรถถูกโจรกรรม  นายเด่นจึงมีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนจากบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯได้

ดังนั้น  ข้ออ้างของบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯที่ว่า  นายเด่นไม่ใช่ผู้เอาประกันภัยจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ฎ. 656/2521)

สรุป  ข้ออ้างของบริษัทสยามประกันวินาศภัยฯ  ไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ข้อ  2  นายแดงทำสัญญาเอาประกันวินาศภัยรถยนต์ของตนไว้กับบริษัทประกันภัยแห่งหนึ่ง  โดยประกันประเภทที่  1  คือ  คุ้มครองทุกอย่าง  รวมทั้งความเสียหายที่เกิดกับตัวรถที่เอาประกันด้วย 

วงเงินเอาประกัน  5  แสนบาท  ในระหว่างอายุสัญญานายดำขับรถโดยประมาทชนท้ายรถของนายแดงเสียหาย  บริษัทประกันภัยจึงนำรถยนต์ของนายแดงไปให้นายเขียวซ่อม  คิดเป็นเงิน  7  หมื่นบาท  แต่บริษัทประกันยังมิได้จ่ายค่าซ่อมรถให้แก่นายเขียวเจ้าของอู่  เมื่อซ่อมรถของนายแดงเสร็จ  นายแดงได้รับมอบรถไปแล้ว  บริษัทประกันภัยเรียกร้องให้นายดำจ่ายค่าซ่อมรถ  แต่นายดำปฏิเสธ  ดังนี้  บริษัทประกันภัยมีสิทธิเรียกค่าซ่อมรถ  7  หมื่นบาท  จากนายดำได้หรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  438  วรรคสอง  อนึ่งค่าสินไหมทดแทนนั้น  ได้แก่  การคืนทรัพย์สินอันผู้เสียหายต้องเสียไปเพราะละเมิด  หรือใช้ราคาทรัพย์สินนั้น  รวมทั้งค่าเสียหายอันจะพึงบังคับให้ใช้เพื่อความเสียหายอย่างใดๆอันได้ก่อขึ้นนั้นด้วย

มาตรา  880  วรรคแรก  ถ้าความวินาศภัยนั้นได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของบุคคลภายนอกไซร้  ผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนไปเป็นจำนวนเพียงใด  ผู้รับประกันภัยย่อมเข้ารับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยและของผู้รับประโยชน์ซึ่งมีต่อบุคคลภายนอกเพียงนั้น

วินิจฉัย

โดยหลักแล้ว  ถ้าความวินาศภัยได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของบุคคลภายนอก  เมื่อผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนไปแล้ว กฎหมายได้ให้สิทธิผู้รับประกันภัยที่จะรับช่วงสิทธิของผู้เอาประกันภัยไปเรียกร้องเอาจากบุคคลภายนอกนั้นได้ตามมาตรา  880  วรรคแรก

กรณีตามอุทาหรณ์  นายแดงทำสัญญาเอาประกันวินาศภัยรถยนต์ของตนไว้กับบริษัทประกันภัย  และในระหว่างอายุสัญญา  นายดำได้ขับรถโดยประมาทชนท้ายรถของนายแดงเสียหาย  กรณีนี้ถือว่าความวินาศภัยได้เกิดขึ้นเพราะการกระทำของนายดำซึ่งเป็นบุคคลภายนอกแล้ว  และการที่บริษัทประกันภัยได้นำรถยนต์คันดังกล่าวไปให้นายเขียวซ่อมจนใช้การได้  และส่งมอบรถยนต์ให้นายแดงแล้วนั้น  ถือว่าเป็นการคืนทรัพย์ตามมาตรา  438  วรรคสอง  ซึ่งถือได้ว่าผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้ผู้เอาประกันภัยแล้ว  (ฎ. 1006/2503)

ส่วนการที่บริษัทประกันภัยติดค้างค่าซ่อมรถ  ซึ่งยังมิได้ชำระให้แก่นายเขียวเจ้าของอู่นั้น  เป็นหนี้ตามสัญญาจ้างทำของระหว่างบริษัทประกันภัยกับนายเขียวซึ่งเป็นหนี้ต่างหากจากกัน  ไม่เกี่ยวกับการที่บริษัทประกันภัยใช้ค่าสินไหมทดแทนให้นายแดง

สรุป  บริษัทประกันภัยมีสิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทน  7  หมื่นบาท  จากนายดำได้  เพราะเป็นกรณีที่บริษัทประกันภัยเข้ารับช่วงสิทธิตามมาตรา  880

ข้อ  3  นางสมปองได้ทำสัญญาประกันชีวิตตนเองโดยอาศัยเหตุมรณะไว้กับบริษัทประกันชีวิตแห่งหนึ่ง  ในสัญญาระบุให้นางสาวสมใจบุตรสาวเป็นผู้รับประโยชน์  ต่อมาภายในอายุสัญญาประกัน  นางสมปองได้ป่วยเป็นโรคมะเร็ง  นางสาวสมใจบุตรสาวเป็นคนดูแลรักษาพยาบาล  ได้หยิบยาผิดขวดให้นางสมปองกินจนถึงแก่ความตายในเวลาต่อมา  ดังนี้  นางสาวสมใจผู้รับประโยชน์มีสิทธิเรียกร้องเอาเงินประกันจากบริษัทประกันชีวิตหรือไม่  เพราะเหตุใด

ธงคำตอบ

หลักกฎหมาย  ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

มาตรา  889  ในสัญญาประกันชีวิตนั้น  การใช้จำนวนเงินย่อมอาศัยความทรงชีพหรือมรณะของบุคคลคนหนึ่ง

มาตรา  890  จำนวนเงินอันจะพึงใช้นั้น  จะชำระเป็นเงินจำนวนเดียว  หรือเป็นเงินรายปีก็ได้  สุดแล้วแต่จะตกลงกันระหว่างคู่สัญญา

มาตรา  895   เมื่อใดจะต้องใช้จำนวนเงินในเหตุมรณะของบุคคลคนหนึ่งคนใด  ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินนั้นในเมื่อมรณภัยอันนั้นเกิดขึ้น  เว้นแต่

(1)          บุคคลผู้นั้นได้กระทำอัตตวินิบาตด้วยใจสมัครภายในปีหนึ่งนับแต่วันทำสัญญา  หรือ

(2)          บุคคลผู้นั้นถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา

ในกรณีที่  2  นี้  ท่านว่าผู้รับประกันภัยจำต้องใช้เงินค่าไถ่ถอนกรมธรรม์ให้แก่ผู้เอาประกันภัยหรือให้แก่ทายาทของผู้นั้น

วินิจฉัย

โดยหลัก  เมื่อผู้เอาประกันชีวิต  หรือผู้ถูกเอาประกันชีวิตได้ถึงแก่ความตาย  บริษัทผู้รับประกันชีวิตจะต้องใช้เงินตามสัญญาประกันชีวิตนั้นๆ  เว้นแต่บุคคลนั้นจะฆ่าตัวตายด้วยใจสมัครภายใน  1  ปี  นับแต่วันทำสัญญา  หรือบุคคลนั้นถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนาตามมาตรา  895

กรณีตามอุทาหรณ์  การที่นางสาวสมใจซึ่งเป็นผู้รับประโยชน์  ได้หยิบยาผิดขวดให้นางสมปอง  ผู้เอาประกันชีวิตกินจนถึงแก่ความตายนั้น  เป็นเพียงความประมาทเลินเล่อ  ยังถือไม่ได้ว่านางสาวสมใจเจตนาฆ่านางสมปอง  กรณีนี้จึงไม่เข้าข้อยกเว้นที่ผู้รับประกันชีวิตจะไม่ต้องจ่ายเงินตามสัญญาประกันชีวิตในกรณีที่ผู้เอาประกันชีวิตหรือผู้ถูกเอาประกันชีวิตถูกผู้รับประโยชน์ฆ่าตายโดยเจตนา  ตามมาตรา  895(2)  ดังนั้น  นางสาวสมใจผู้รับประโยชน์จึงมีสิทธิเรียกร้องเอาเงินประกันจากบริษัทประกันชีวิตได้ตามมาตรา  889  ประกอบมาตรา  890

สรุป  นางสาวสมใจมีสิทธิเรียกร้องเอาเงินประกันชีวิตจากบริษัทประกันชีวิต