การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2548
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตัวแทน นายหน้า
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นาย ก มอบให้นาย ข ไปซื้อที่ดินโดยมีหลักฐานการตั้งตัวแทนเป็นหนังสือ นาย ข ไปซื้อที่ดินของนาย ค โดยนาย ข ทำสัญญาจะซื้อจะขายกับนาย ค ต่อมานาย ค ผิดสัญญา นาย ก จะฟ้องนาย ค ให้โอนที่ดินให้ได้หรือไม่ กรณีหนึ่ง
อีกกรณีหนึ่งจากกรณีข้างต้น หากนาย ก มอบหมายนาย ข ให้ไปซื้อที่ดินแต่สั่งด้วยปากเปล่า แล้วให้นำเงินไปวางประจำไว้ นาย ข เข้าทำสัญญาจะซื้อจะขายกับนาย ค ดังนี้ หากนาย ค ผิดสัญญาไม่โอนที่ดินให้นาย ก นาย ก จะฟ้องนาย ค ให้โอนที่ดินดังกล่าวได้หรือไม่อย่างไร ให้ท่านวินิจฉัยพร้อมทั้งยกหลักกฎหมายประกอบด้วยทั้งสองกรณี
ธงคำตอบ
มาตรา 798 กิจการอันใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย
กิจการอันใดท่านบังคับไว้ว่าต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือด้วย
วินิจฉัย
กรรีแรก นาย ก มอบหมายให้นาย ข ไปซื้อที่ดินโดยมีหลักฐานการตั้งตัวแทนเป็นหนังสือ และนาย ข ตัวแทนได้ทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินกับนาย ค นาย ก ฟ้องนาย ค ได้ เพราะการมอบหมายมีหลักฐานเป็นหนังสือตามมาตรา 798 ทำให้ผูกพันต่อกันระหว่างนาย ก กับนาย ค ถือว่ามีนิติสัมพันธ์ต่อกันตามกฎหมาย
ส่วนกรณีที่สอง หากนาย ก มอบหมายให้นาย ข ไปซื้อที่ดินด้วยปากเปล่า แต่ให้นำเงินไปวางประจำไว้ และนาย ข ก็เข้าทำสัญญาจะซื้อจะขายกับนาย ค ดังนี้ นาย ก ก็ฟ้องนาย ค ได้เช่นกัน เพราะกรณีที่ 2 นี้ เป็นเรื่องการทำสัญญาจะซื้อจะขายอสังหาริมทรัพย์จึงไม่อยู่ในบังคับของมาตรา 798 ที่จะต้องทำเป็นหนังสือ หรือมีหลักฐานการตั้งตัวแทนเป็นหนังสอแต่เพียงอย่างเดียว อาจจะใช้วิธี
(1) วางประจำ (วางมัดจำ) หรือ
(2) ชำระหนี้บางส่วนก็ได้ (ทั้งนี้ตามมาตรา 456 วรรคสอง)
ดังนั้น นาย ก จึงฟ้องนาย ค ได้ ถือว่ามีหลักฐานครบถ้วนโดยวิธีวางประจำแล้ว หากเลือกใช้วิธีวางประจำไว้ แม้การตั้งตัวแทนจะไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือก็สามารถฟ้องร้องบังคับคดีกันได้ระหว่างนาย ก กับนาย ค เพราะกรณีนี้ไม่อยู่ในบังคับของมาตรา 798
สรุป นาย ก สามารถฟ้องบังคับนาย ค ให้โอนที่ดินได้ทั้งสองกรณี
