การสอบไล่ภาค  1  ปีการศึกษา  2547

ข้อสอบกระบวนวิชา  LAW 2032 ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย

Advertisement

คำแนะนำ  ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน  มี  3  ข้อ  ข้อละ  25  คะแนน

ข้อ  1  ตามพระอัยการลักษณะโจรและพระอัยการลักษณะวิวาทด่าตีกันในกฎหมายตราสามดวง  มีการยกเว้นโทษแก่ผู้กระทำความผิดทางอาญาในกรณีใดบ้าง  และกฎหมายให้เหตุผลของการยกเว้นโทษไว้ว่าอย่างไร  จงอธิบาย

ธงคำตอบ

 1         ในพระอัยการลักษณะโจร  มีการยกเว้นโทษแก่ผู้กระทำความผิดฐานลักทรัพย์ระหว่างเครือญาติเช่น  พ่อแม่ลักทรัพย์ลูก  ลูกลักทรัพย์พ่อแม่  หรือสามีลักทรัพย์ของภรรยา  หรือภรรยาลักทรัพย์ของสามี  กฎหมายให้เหตุผลของการยกเว้นโทษว่า  “เพราะยากไร้เขาเสียกันไม่ได้  เขาทรัพย์เรื่องเดียวกัน”  ทั้งนี้เพื่อป้องกันมิให้ครอบครัวต้องแตกความสามัคคีกันนั่นเอง

2         ในพระอัยการวิวาทด่าตีกัน

            ยกเว้นโทษแก่ญาติพี่น้องทำร้ายร่างกายซึ่งกันและกัน  มิถึงอันตรายสาหัส  เหตุผลของการยกเว้นก็เช่นเดียวกับกรณีของการลักทรัพย์ระหว่างเครือญาติ  “เพราะยากไร้เขาเสียกันมิได้”

            ยกเว้นโทษแก่เด็กอายุ  7  ขวบ  และคนชราอายุ  70  ปีขึ้นไป  ที่ไปทำร้ายร่างกายผู้อื่น  เพราะกฎหมายเห็นบุคคลทั้งสองจำพวกนี้เป็นคนหลงใหลไม่รู้จักผิดและชอบ

            ยกเว้นโทษให้แก่คนวิกลจริต  หรือที่ในกฎหมายเรียกว่า  “คนบ้า”  ถ้าคนบ้าไปตีฟันแทงคนดีตาย  จะปรับไหมคนบ้าไม่ได้  เพราะว่าบ้าหาตำแหน่งแบ่งสัจมิได้  คือคนบ้าไม่รู้ผิดชอบกฎหมายจึงไม่เอาโทษคนบ้า

   การกล่าวหมิ่นประมาทผู้อื่นว่ามึงเป็นชู้ด้วยแม่มึง  พ่อมึงทำชู้ด้วยลูกมึง  ฯลฯ  ถ้าเป็นจริงดังที่มีการกล่าวหมิ่นประมาท  ไม่มีโทษแก่ผู้ด่าแต่ประการใด  เพราะถือว่าผู้กระทำตามถูกหมิ่นประมาทเป็นผู้ทำกาลีลงมา

 

ข้อ  2  กฎหมายเรื่องนิติกรรมสัญญาสมัยบาบิโลน  มีหลักเกณฑ์อย่างไร  จงอธิบาย

ธงคำตอบ

กฎหมายเรื่องนิติกรรมสัญญา  การทำสัญญาสมัยบาบิโลน  ไม่ได้มีกฎหมายกำหนดว่าต้องทำสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษรแต่ประการใด  สัญญาที่ทำกันมากคือสัญญาซื้อขาย  เพราะการค้าขายเป็นที่นิยมในสมัยนั้น  นอกจากนี้คือสัญาเช่าซื้อ  โดยชาวบาบิโลนมีเสรีภาพในการทำสัญญา  ซึ่งการทำสัญญามีการเจรจาต่อรองกัน  หากเป็นทรัพย์สินที่มีราคาแพง  อาจทำสัญญาโดยข้าราชการ  เรียกว่า  สไครวส์  (Scrives)  หรือ  สไครเวอเนอร์  (Scrivener)  เป็นผู้เขียนสัญญาให้  ในสัญญามักจะมีข้อความว่าเมื่อมีข้อพิพาทให้กษัตริย์เป็นผู้ชี้ขาดโดยคู่สัญญาต้องปฏิบัติตามคำชี้ขาดของกษัตริย์  หากสัญญาได้ทำเป็นหนังสือคู่สัญญาจะนำสืบพยานบุคคลว่ามีข้อตกลงเป็นอย่างอื่นไม่ได้ 

นอกจากสัญญาซื้อขายและสัญญาเช่าซื้อที่พบมากยังมีสัญญาอื่นอีก  เช่น  สัญญาให้โดยเสน่ห์หา  สัญญากู้ยืม  สัญญาจำนำ  ซึ่งเกิดจากการทำนิติกรรมสัญญาทั้งสิ้น

ข้อสังเกต  การซื้อขายหากผู้ซื้อทรัพย์สินหรือรับฝากทรัพย์สินจากผู้เยาว์หรือทาสโดยปราศจากอำนาจจะถูกลงโทษฐานลักทรัพย์  และผู้ใดรับทรัพย์สินที่ถูกลักมาจะมีความผิดและถูกลงโทษถึงตาย  เว้นแต่พิสูจน์ได้ว่าได้รับทรัพย์สินนั้นมาโดยสุจริต  แต่ต้องคืนทรัพย์สินนั้นให้แก่เจ้าของโดยที่ตนเองไล่เบี้ยเอาจากผู้ขายได้ดังนั้นผู้ซื้อจึงต้องใช้ความระมัดระวัง  เรียกเป็นสุภาษิตกฎหมายว่า  “ผู้ซื้อต้องระวัง”  (Caveat  Emptor)

 

ข้อ  3  จงอธิบายผลของคำพิพากษาว่า  คำพิพากษาของศาลถือว่าเป็นกฎหมายหรือไม่  ให้ตอบทั้งระบบ  คอมมอน  ลอว์  และซีวิล  ลอว์

ธงคำตอบ

การพิจารณาคดีของศาลในระบบกฎหมายคอมมอน  ลอว์นั้น  เป็นการพิจารณาจากข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในคดี  และผู้พิพากษาได้กำหนดหลักเกณฑ์อันเป็นบรรทัดฐาน  หรือแบบอย่าง  (Precedent)  ขึ้นจากข้อเท็จจริงในคดีนั้น  เป็นการพิจารณาคดีจากข้อเท็จจริงเฉพาะเรื่องมาสู่หลักเกณฑ์ทั่วไป

เมื่อศาลได้พิพากษาและกำหนดแบบอย่างอันเป็นหลักเกณฑ์ทั่วไป  ซึ่งถือได้ว่าเป็นกฎหมายแล้วศาลต่อๆมาต้องผูกพันที่จะพิพากษาไปในแนวทางเดียวกัน

แต่ในระบบกฎหมายซีวิล  ลอว์นั้น  คำนึงถึงตัวบทกฎหมายเป็นสำคัญ  การพิจารณาคดีของศาลเป็นการนำเอาตัวบทกฎหมายที่เป็นหลักเกณฑ์ทั่วไปมาปรับกับคดีที่เกิดขึ้นเป็นเรื่องๆไป  เมื่อศาลได้มีคำพิพากษาไปแล้ว  คำพิพากษาของศาลไม่ถือว่าเป็นบรรทัดฐาน  หรือแบบอย่างที่ศาลต่อมาจำเป็นต้องพิพากษาไปในแนวทางเดียวกัน  ศาลต่อๆมาไม่จำต้องผูกพันที่จะพิพากษาตามคำพิพากษาของศาลก่อนๆ  แม้แต่ศาลล่าง  เช่น  ศาลชั้นต้นก็ไม่จำต้องยึดแนวคำพิพากษาของศาลสูง  เช่น  ศาลอุทธรณ์  ศาลฎีกา  ในการพิจารณาพิพากษาคดีในศาลของตน  แต่อย่างไรก็ตามคำพิพากษาของศาลสูงแม้จะไม่ใช่กฎหมาย  แต่ก็ได้รับความเคารพเชื่อถือในแง่ที่ว่า  ศาลสูงได้ใคร่ครวญและกลั่นกรอง  คำพิพากษาของศาลชั้นต้นมาแล้ว  อีกทั้งถ้าศาลล่างมีคำพิพากษาแตกต่างไปจากศาลสูง  คำพิพากษานั้นอาจจะถูกกลับได้  แนวคำวินิจฉัยของศาลสูงจึงมีบทบาทสำคัญในการพัฒนากฎหมายนักศึกษากฎหมายเองก็จำเป็นต้องเอาใจใส่ศึกษาไม่น้อยกว่าตัวบทกฎหมาย

Advertisement