การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2547
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2013
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตั๋วเงิน บัญชีเดินสะพัด
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ
ข้อ 1 ก เล็กได้เปิดบัญชีเงินฝากกระแสรายวันไว้กับธนาคารสวรรคโลก จำกัด (มหาชน) โดยในคำขอเปิดบัญชีฯนั้น มีข้อหนึ่งกำหนดว่า “ถ้าเงินในบัญชีของผู้ฝากมีไม่พอจ่ายตามเช็ค แต่ธนาคารได้จ่ายเงินตามเช็คให้ไป ผู้ฝากจะต้องจ่ายเงินส่วนหนึ่งที่ธนาคารจ่ายเงินเกินไปคืนให้กับธนาคารเสมือนหนึ่งว่าได้ขอเบิกเกินบัญชีกับธนาคาร และธนาคารจะคิดดอกเบี้ยจากเงินที่เบิกเกินบัญชีนั้นเป็นดอกเบี้ยทบต้น” ต่อมาเล็กได้สั่งจ่ายเช็คเบิกเงินจากบัญชีฯดังกล่าวเกินกว่าวงเงินที่ตนฝากไว้หลายครั้ง และมีการนำเงินฝากเข้าบัญชีฯ เพื่อลดยอดหนี้บ้าง ดังนี้การกระทำระหว่างเล็กและธนาคารสวรรคโลก จำกัด (มหาชน) ดังที่กล่าวมานั้น ถือว่าเป็นการทำสัญญาบัญชีเดินสะพัดกันหรือไม่ เพราะเหตุใด
หมายเหตุ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 655 “ท่านห้ามมิให้คิดดอกเบี้ยในดอกเบี้ยที่ค้างชำระ แต่ทว่าเมื่อดอกเบี้ยค้างชำระไม่น้อยกว่าปีหนึ่ง คู่สัญญากู้ยืมจะตกลงกันให้เอาดอกเบี้ยนั้นทบเข้ากับต้นเงินแล้วให้คิดดอกเบี้ยในจำนวนเงินที่ทบเข้ากันนั้นก็ได้ แต่การตกลงเช่นนั้นต้องทำเป็นหนังสือ
ส่วนประเพณีการค้าขายที่คำนวณดอกเบี้ยทบต้นในบัญชีเดินสะพัดก็ดี ในการค้าขายอย่างอื่นทำนองเช่นว่านั้นก็ดี หาอยู่ในบังคับแห่งบทบัญญัติซึ่งกล่าวมาในวรรคก่อนนั้นไม่”
ข นาย A สั่งจ่ายเช็คเป็นจำนวน 10,000 บาท ระบุชื่อ นาย B เป็นผู้รับเงินและขีดฆ่าคำว่า “หรือผู้ถือ” ออก แล้วส่งมอบให้แก่นาย B เพื่อชำระหนี้ค่าเช่าบ้าน ต่อมานาย B ได้สลักหลังเฉพาะโอนให้แก่นาย C เพื่อชำระหนี้ค่าซื้อขายสินค้า โดยในการสลักหลังนั้นนาย B ได้ระบุถ้อยคำว่า “โอนให้นาย C แต่ข้าพเจ้ายอมรับผิดเพียง 5,000 บาท” ดังนี้ การสลักหลังโอนเช็คฉบับดังกล่าวของนาย B ตามที่กล่าวมานั้นมีผลทางกฎหมายเป็นอย่างไร
ธงคำตอบ
มาตรา 856 อันว่าสัญญาบัญชีเดินสะพัดนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลสองคนตกลงกันว่าสืบแต่นั้นไปหรือในชั่วเวลากำหนดอันใดอันหนึ่ง ให้ตัดทอนบัญชีหนี้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วนอันเกิดขึ้นแต่กิจการในระหว่างเขาทั้งสองนั้นหักกลบลบกัน และคงชำระแต่ส่วนที่เป็นจำนวนคงเหลือโดยดุลภาค
วินิจฉัย
การที่ในคำขอเปิดบัญชีเงินฝากกระแสรายวันระหว่างเล็กกับธนาคารสวรรคโลก จำกัด (มหาชน) นั้น มีข้อตกลงว่าหากธนาคารจ่ายเงินเกินบัญชีให้ไปแล้วให้ถือเสมือนหนึ่งว่ามีข้อตกลงเบิกเงินเกินบัญชี ถือว่าเป็นการตกลงทำสัญญาเบิกเงินเกินบัญชีระหว่างกันแล้วประกอบกับเล็กก็ทำการเบิกเงินเกินบัญชีไปหลายครั้ง และมีการนำเงินเข้าฝากบัญชีเพื่อลดหนี้บ้าง จึงถือว่าเล็กและธนาคารสวรรคโลก จำกัด (มหาชน) ได้ตกลงทำสัญญาบัญชีเดินสะพัดกันแล้วเพราะเป็นไปตามองค์ประกอบของมาตรา 856 (ฎ. 1629/2537)
สรุป การกระทำระหว่างเล็กและธนาคารสวรรคโลก จำกัด (มหาชน) เป็นสัญญาบัญชีเดินสะพัด
ข อธิบาย
มาตรา 915 ผู้สั่งจ่ายตั๋วแลกเงินและผู้สลักหลังคนใดๆก็ดี จะจดข้อกำหนดซึ่งจะกล่าวต่อไปนี้ลงไว้ชัดแจ้งในตั๋วนั้นก็ได้ คือ
(1) ข้อกำหนดลบล้างหรือจำกัดความรับผิดของตนเองต่อผู้ทรงตั๋วแลกเงิน
มาตรา 989 วรรคแรก บทบัญญัติทั้งหลายในหมวด 2 อันว่าด้วยตั๋วแลกเงินดังจะกล่าวต่อไปนี้ ท่านให้ยกมาบังคับในเรื่องเพียงเท่าที่ไม่ขัดกับสภาพแห่งตราสารชนิดนี้ คือบทมาตรา 910, 914, ถึง 923, 925 , 926, 938 ถึง 940, 945, 946, 959, 967, 971
วินิจฉัย
การสลักหลังโอนเช็คของนาย B นั้น ถือเป็นกรณีที่ผู้สลักหลังจดข้อกำหนดจำกัดความรับผิดของตนต่อผู้ทรงตั๋วฯ ตามมาตรา 915(1) มิใช่การสลักหลังโอนบางส่วนแต่อย่างใด จึงถือว่าเป็นการโอนตั๋วฯตามปกติเพียงแต่นาย B ขอจำกัดความรับผิดของตนเพียง 5,000 บาทเท่านั้น ตามมาตรา 915(1) ประกอบมาตรา 989 วรรคแรก
สรุป การสลักหลังโอนเช็คของนาย B มีผลสมบูรณ์ตามกฎหมาย
