ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2013
ข้อ 1 บางเตยสั่งซื้อผ้าไหมจากบริษัทคลองตัน จำกัด เพื่อใช้ในการผลิตเสื้อส่งออก โดยมีข้อตกลงว่าระยะเวลา 5 ปี ที่จะซื้อขายกันนั้นบริษัทฯ จะส่งผ้าไหมให้ตามจำนวนที่บางเตยสั่งซื้อพร้อมกับแจ้งราคาผ้าไหมที่จะต้องชำระไปพร้อมกันโดยบางเตยต้องตรวจสอบคุณภาพของผ้าไหมว่าตรงกับที่ต้องการหรือไม่ถ้าพบว่ามีความชำรุดบกพร่องไม่ได้คุณภาพก็ให้ส่งกลับคืนบริษัทฯ และบริษัทฯจะนำราคาผ้าไหมที่ส่งกลับนั้นหักลบออกจากราคาที่เคยแจ้งไปครั้งแรกแล้วแจ้งกลับไปอีกครั้งหนึ่งซึ่งบางเตยจะต้องชำระภายใน 45 วันนับแต่รับคำบอกกล่าว ถ้ายังไม่ชำระบริษัทฯจะลงรายการในบัญชีว่าบางเตยเป็นหนี้เงินอยู่จำนวนเท่าใดและจะต้องชำระในคราวต่อๆไปหรือเมื่อมีการคิดบัญชีทุกๆ 1 ปี ดังนี้ ข้อตกลงระหว่างบางเตยกับบริษัทคลองตัน จำกัด เป็นบัญชีเดินสะพัดหรือไม่เพราะเหตุใด
ข ตั๋วสัญญาใช้เงินนั้นมาตรา 983 บัญญัติไว้ว่า “ตั๋วสัญญาใช้เงินนั้นต้องมีรายการดังจะกล่าวต่อไปนี้… (5) ชื่อหรือยี่ห้อผู้รับเงิน” ดังนั้นถ้ามีผู้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินที่มีรายการตามที่มาตรา 983 บัญญัติไว้ครบถ้วนโดยมีการระบุชื่อบุคคลเป็นผู้รับเงิน แต่มีการเขียนว่า ให้ใช้เงินแก่ “หรือผู้ถือ” ด้วย ดังนี้คำว่า “หรือผู้ถือ” มีผลอย่างไรหรือไม่กับตั๋วสัญญาใช้เงิน
ธงคำตอบ
ก อธิบาย
มาตรา 856 อันว่าสัญญาบัญชีเดินสะพัดนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลสองคนตกลงกันว่าสืบแต่นั้นไปหรือในชั่วเวลากำหนดอันใดอันหนึ่ง ให้ตัดทอนบัญชีหนี้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วนอันเกิดขึ้นแต่กิจการในระหว่างเขาทั้งสองนั้นหักกลบลบกัน และคงชำระแต่ส่วนที่เป็นจำนวนคงเหลือโดยดุลภาค
วินิจฉัย
ข้อตกลงระหว่างบางเตยกับบริษัทคลองตัน จำกัด นั้นเป็นการซื้อขายผ้าไหมที่บางเตยลูกหนี้ผู้ซื้อมีหนี้ที่จะต้องชำระราคาให้กับบริษัทคลองตัน จำกัด ผู้ขายเจ้าหนี้ แม้จะมีการหักลบราคาผ้าไหมที่ไม่ได้คุณภาพออกจากราคาที่เคยแจ้งไปก็เป็นการหักลบหนี้ที่บางเตยลูกหนี้จะต้องชำระให้กับเจ้าหนี้เท่านั้น ไม่มีหนี้ในส่วนที่บริษัทคลองตัน จำกัดเป็นลูกหนี้และบางเตยเป็นเจ้าหนี้ ข้อตกลงระหว่างลางเตยกับบริษัทคลองตัน จำกัด จึงไม่ใช่กรณีที่บุคคลสองคนตกลงกันว่าสืบแต่นั้นหรือในชั่วเวลาอันกำหนดให้มีการนำหนี้ที่ต่างฝ่ายเป็นเจ้าหนี้ลูกหนี้ซึ่งกันและกันทั้งหมดหรือแต่บางส่วนมาตัดทอนบัญชีโดยการหักกลบลบกันและชำระแต่ส่วนที่เป็นจำนวนคงเหลือโดยดุลภาคอันเป็นหลักสำคัญของบัญชีเดินสะพัด
สรุป ข้อตกลงระหว่างบางเตยกับบริษัทคลองตัน จำกัด จึงมิใช่สัญญาบัญชีเดินสะพัด
ข อธิบาย
ตามมาตรา 983(5) ได้วางหลักว่าตั๋วสัญญาใช้เงินนั้นต้องมีชื่อหรือยี่ห้อผู้รับเงินไว้เสมอ ถือเป็นรายการสำคัญที่ต้องมี ถ้ามิได้ระบุไว้ในตั๋วสัญญาใช้เงิน ย่อมไม่เป็นตั๋วสัญญาใช้เงิน ตามมาตรา 984 วรรคแรก จะละไว้ในฐานที่เข้าใจไม่ได้ หรือจะระบุเป็นคำมั่นสัญญาว่าจะใช้เงินแก่ผู้ถือดังเช่นตั๋วแลกเงินและเช็คไม่ได้
ดังนั้นการที่ผู้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินที่มีรายการตามมาตรา 983 ครบถ้วนโดยมีการระบุชื่อบุคคลเป็นผู้รับเงิน แต่มีการเขียนว่าให้ใช้เงินแก่ “หรือผู้ถือ” ด้วย ดังนี้
วินิจฉัย
ตั๋วสัญญาใช้เงินดังกล่าวยังคงเป็นตั๋วสัญญาใช้เงินที่มีความสมบูรณ์ เพราะมีการระบุชื่อของบุคคลเป็นผู้รับเงิน ตามมาตรา 983(5) แล้ว แม้ผู้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินจะได้เขียนถ้อยคำเพิ่มเข้าไปว่าให้ใช้เงินแก่ “หรือผู้ถือ” ด้วยก็ตาม แต่ไม่มีผลตามกฎหมายเพราะเป็นกรณีที่ผู้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินเขียนข้อความลงในตั๋วเงินแต่เป็นข้อความที่กฎหมายตั๋วเงินมิได้มีบัญญัติไว้ ข้อความนั้นๆย่อมไม่มีผลแต่อย่างใด กล่าวคือ ไม่เป็นผลให้ตั๋วสัญญาใช้เงินนั้นกลายเป็นตั๋วผู้ถือ ตามมาตรา 899 ซึ่งมีหลักว่า ข้อความอันใดซึ่งมิได้บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายลักษณะนี้ ถ้าเขียนลงในตั๋วเงิน ท่านว่าข้อความอันนั้นหาเป็นผลอย่างหนึ่งอย่างใดแก่ตั๋วเงินนั้นไม่
