การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2553
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 ก มอบอำนาจให้ ข มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์โดยมิได้มอบอำนาจเป็นหนังสือมี ค มาขอเช่าซื้อรถยนต์ ข จึงทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์ไปกับ ค และ ค ได้วางเงินดาวน์ไว้ 200,000 บาท ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า
1 ข มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อหรือไม่ เพราะเหตุใด
2 สัญญาที่ ข ทำไปกับ ค นั้น ผลจะเป็นเช่นไร เพราะเหตุใด
3 เงินดาวน์ที่ ข รับไว้ จาก ค นั้น ข จะต้องโอนคืนให้กับ ก ตัวการหรือไม่ และถ้า ข ไม่โอน ก ฟ้อง ข ให้โอน ข จะต่อสู้ว่า ก ตั้ง ข เป็นตัวแทนมิได้ทำเป็นหนังสือได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 152 การใดมิได้ทำให้ถูกต้องตามแบบที่กฎหมายบังคับไว้ การนั้นเป็นโมฆะ
มาตรา 572 วรรคสอง สัญญาเช่าซื้อนั้นถ้าไม่ทำเป็นหนังสือ ท่านว่าเป็นโมฆะ
มาตรา 798 กิจการอันใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย
มาตรา 810 เงินและทรัพย์สินอย่างอื่นบรรดาที่ตัวแทนได้รับไว้ เกี่ยวด้วยการเป็นตัวแทนนั้น ท่านว่าตัวแทนต้องส่งให้แก่ตัวการจงสิ้น
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ วินิจฉัยได้ดังนี้
1 ตามข้อเท็จจริงดังกล่าว ข มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อหรือไม่ เห็นว่า เมื่อการทำสัญญาให้
เช่าซื้อนั้นเป็นกิจการที่กฎหมายบังคับไว้ว่าต้องทำเป็นหนังสือ ตามมาตรา 572 วรรคสอง ดังนั้น การตั้งตัวแทนเพื่อไปทำสัญญาให้เช่าซื้อจึงต้องทำเป็นหนังสือด้วย ตามมาตรา 798 วรรคแรก เมื่อการตั้งตัวแทนของ ก ที่ให้ ข เป็นตัวแทนไปทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์มิได้ทำเป็นหนังสือ จึงเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายมาตรา 798 วรรคแรก ดังนั้น ข จึงไม่มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อ
2 เมื่อ ข ไม่มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อ ดังนั้นเมื่อ ข ได้ไปทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์กับ ค สัญญาให้เช่าซื้อดังกล่าวจึงมีผลเป็นโมฆะ ตามมาตรา 152 ที่มีหลักว่าการใดมิได้ทำให้ถูกต้องตามแบบที่กฎหมายบังคับไว้ การนั้นเป็นโมฆะ
3 แม้การตั้งตัวแทนระหว่าง ก กับ ข จะมิได้ทำเป็นหนังสือ แต่เงินดาวน์ที่ ข รับไว้จาก ค 200,000 บาทนั้น ข รับไว้ในฐานะตัวแทนของ ก ซึ่งเป็นตัวการ ดังนั้น ข จึงต้องโอนคืนให้แก่ตัวการคือ ก ตามมาตรา 810 วรรคแรก
และถ้า ข ไม่โอนเงิน 200,000 บาท คืนให้แก่ ก ก ย่อมสามารถฟ้องให้ ข โอนคืนได้ และ ข จะต่อสู้ว่า ก ตั้ง ข เป็นตัวแทนมิได้ทำเป็นหนังสือจึงไม่มีอำนาจฟ้องนั้นไม่ได้ เพราะระหว่าง ก กับ ข นั้นเป็นเรื่องระหว่างตัวการกับตัวแทน ซึ่งถือเป็นข้อยกเว้นของมาตรา 798 แม้การตั้งตัวแทนจะมิได้ทำเป็นหนังสือ ตัวการก็ฟ้องบังคับคดีได้
สรุป
1 ข ไม่มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อ
2 สัญญาที่ ข ทำไปกับ ค มีผลเป็นโมฆะ
3 เงินดาวน์ที่ ข รับไว้จาก ค นั้น ข จะต้องโอนคืนให้กับ ก ตัวการ และถ้า ข ไม่โอน ก ฟ้อง ข ให้โอน ข จะต่อสู้ว่า ก ตั้ง ข เป็นตัวแทนมิได้ทำเป็นหนังสือไม่ได้
