การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นาย ก มอบหมายนาย ข ให้มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์โดยมิได้มอบหมายเป็นหนังสือ ต่อมามีนาย ค มาขอเช่าซื้อรถยนต์ โดยนาย ข ได้ทำสัญญาให้เช่าซื้อกับนาย ค ไป และนาย ค ได้วางเงินดาวน์ไว้ 300,000 บาท ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า
1.1 นาย ข มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
1.2 สัญญาให้เช่าซื้อที่นาย ข ทำไป มีผลเป็นเช่นไร
1.3 เงินดาวน์ที่นาย ค มอบให้ไว้กับนาย ข นั้น นาย ข จะต้องโอนคืนตัวการหรือไม่ เพราะเหตุใด
1.4 หากนาย ข ไม่คืน นาย ก ฟ้องนาย ข ให้คืน นาย ข อ้างว่านาย ก ไม่มีสิทธิฟ้อง เพราะนาย ก ตั้งนาย ข เป็นตัวแทนมิได้ทำเป็นหนังสือ ดังนี้ข้ออ้างของนาย ข ฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด
ให้ท่านวินิจฉัยเป็นข้อๆ พร้อมทั้งยกหลักกฎหมายประกอบด้วยทุกข้อ
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 152 การใดมิได้ทำให้ถูกต้องตามแบบที่กฎหมายบังคับไว้ การนั้นเป็นโมฆะ
มาตรา 572 วรรคสอง สัญญาเช่าซื้อนั้นถ้าไม่ทำเป็นหนังสือ ท่านว่าเป็นโมฆะ
มาตรา 798 กิจการอันใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย
มาตรา 810 เงินและทรัพย์สินอย่างอื่นบรรดาที่ตัวแทนได้รับไว้ เกี่ยวด้วยการเป็นตัวแทนนั้น ท่านว่าตัวแทนต้องส่งให้แก่ตัวการจงสิ้น
วินิจฉัย
ตามอุทาหรณ์ การที่นาย ก มอบหมายให้นาย ข มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์โดยมิได้มอบหมายเป็นหนังสือ และต่อมามีนาย ค มาขอเช่าซื้อรถยนต์โดยได้วางเงินดาวน์ไว้ 300,000 บาท และนาย ข ได้ทำสัญญาให้เช่าซื้อกับนาย ค ไป
1.1 ตามข้อเท็จจริงดังกล่าว นาย ข มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อหรือไม่ เห็นว่า เมื่อการทำสัญญาให้เช่าซื้อนั้นเป็นกิจการที่กฎหมายบังคับไว้ว่าต้องทำเป็นหนังสือ (มาตรา 572 วรรคสอง) ดังนั้น การตั้งตัวแทนเพื่อไปทำสัญญาให้เช่าซื้อจึงต้องทำเป็นหนังสือด้วย ตามมาตรา 798 วรรคแรก เมื่อการตั้งตัวแทนของนาย ก ที่ให้นาย ข เป็นตัวแทนไปทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์มิได้ทำเป็นหนังสือ จึงเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายมาตรา 798 วรรคแรก ดังนั้นนาย ข จึงไม่มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อ
1.2 เมื่อนาย ข ไม่มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อ ดังนั้นเมื่อนาย ข ได้ไปทำสัญญาให้เช่าซื้อรถยนต์กับนาย ค สัญญาให้เช่าซื้อดังกล่าวจึงมีผลเป็นโมฆะ ตามมาตรา 152 ที่มีหลักว่า การใดมิได้ทำให้ถูกต้องตามแบบที่กฎหมายบังคับไว้ การนั้นเป็นโมฆะ
1.3 แม้การตั้งตัวแทนระหว่างนาย ก กับนาย ข จะมิได้ทำเป็นหนังสือ แต่เงินดาวน์ที่นาย ข รับไว้จากนาย ค 300,000 บาทนั้น เป็นเงินที่นาย ข รับไว้ในฐานะตัวแทนของนาย ก ซึ่งเป็นตัวการ ดังนั้นนาย ข จึงต้องโอนคืนให้แก่ตัวการคือนาย ก ตามมาตรา 810 วรรคแรก
1.4 หากนาย ข ไม่โอนคืนเงิน 300,000 บาท นั้นให้แก่นาย ก นาย ก ย่อมสามารถฟ้องให้นาย ข โอนคืนได้ การที่นาย ข อ้างว่า นาย ก ตั้งนาย ข เป็นตัวแทน มิได้ทำเป็นหนังสือตามมาตรา 798 วรรคแรกนั้น ข้ออ้างของนาย ข ฟังไม่ขึ้น เพราะระหว่างนาย ก ตัวการกับนาย ข ตัวแทนนั้น แม้สัญญาตั้งตัวแทนจะมิได้ทำเป็นหนังสือก็สามารถฟ้องร้องบังคับคดีกันได้ เพราะถือว่าเป็นข้อยกเว้นของมาตรา 798
สรุป
1.1 นาย ข ไม่มีอำนาจทำสัญญาให้เช่าซื้อ
1.2 สัญญาให้เช่าซื้อที่นาย ข ทำไปมีผลเป็นโมฆะ
1.3 เงินดาวน์ที่นาย ค มอบให้ไว้กับนาย ข นั้น นาย ข จะต้องโอนคืนตัวการ
1.4 ข้ออ้างของนาย ข ที่ว่าการตั้งตัวแทนมิได้ทำเป็นหนังสือฟังไม่ขึ้น
