การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2550
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตัวแทน นายหน้า
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 ก ต้องการเซ็นชื่อในใบมอบอำนาจให้ตัวแทนไปจำนอที่ดิน โดยไม่กรอกข้อความลงในใบมอบอำนาจ
ข ตัวแทนกรอกข้อความเองโดยกรอกข้อความว่า นำที่ดินไปขายฝาก ซึ่งเป็นการผิดวัตถุประสงค์ของ ก ตัวการ ข นำไปขายฝากให้ ค และ ค รับซื้อฝากไว้โดยสุจริต เมื่อ ก ทราบเรื่อง ก จึงฟ้องเพิกถอนสัญญาขายฝากนั้น และฟ้อง ข ว่า ข ปลอมเอกสารและใช้เอกสารปลอม ศาลพิพากษา ว่า ข ผิดตามที่ ก ฟ้อง ดังนี้ให้ท่านวินิจฉัยว่า
1) การกระทำครั้งนี้ของ ข ผูกพัน ก ตัวการหรือไม่ ก จะปฏิเสธความรับผิดต่อ ค ผู้ซึ่งรับซื้อฝากไว้โดยสุจริตได้หรือไม่
2) เมื่อศาลพิพากษาว่า ข ผิดปลอมเอกสารและใช้เอกสารปลอม ก จะฟ้องเพิกถอนสัญญาที่ ข ทำกับ ค ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 821 บุคคลผู้ใดเชิดบุคคลอีกคนหนึ่งออกแสดงเป็นตัวแทนของตนก็ดี รู้แล้วย่อมให้บุคคลอีกคนหนึ่งเชิดตัวเขาเองออกแสดงเป็นตัวแทนของตนก็ดี ท่านว่าบุคคลผู้นั้นจะต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกผู้สุจริตเสมือนว่าบุคคลอีกคนหนึ่งนั้นเป็นตัวแทนของตน
มาตรา 822 ถ้าตัวแทนทำการอันใดเกินอำนาจตัวแทน แต่ทางปฏิบัติของตัวการทำให้บุคคลภายนอกมีมูลเหตุอันสมควรจะเชื่อว่าการอันนั้นอยู่ภายในขอบอำนาจของตัวแทน ท่านให้ใช้บทบัญญัติมาตราก่อนนี้เป็นบทบังคับแล้วแต่กรณี
วินิจฉัย
1) การที่ ก ลงลายมือชื่อในใบมอบอำนาจให้ตัวแทนไปจำนองที่ดิน โดยไม่กรอกข้อความลงในใบอำนาจ เป็นการกระทำโดยประมาทเลินเล่อยอมเสี่ยงภัยในการกระทำของตนเองอย่างร้ายแรง เมื่อ ข นำใบมอบอำนาจไปกรอกข้อความเป็นให้ขายฝาก ซึ่งเป็นผิดวัตถุประสงค์ของ ก เป็นกรณีเข้าลักษณะความรับผิดของตัวการต่อบุคคลภายนอก ตามมาตรา 822 ซึ่งเป็นเรื่องที่ตัวแทน คือ ข ทำการเกินอำนาจตัวแทน แต่ทางปฏิบัติของตัวการทำให้บุคคลภายนอกมีเหตุอันสมควรจะเชื่อว่า การนั้นอยู่ภายในขอบอำนาจของตัวแทน เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า ค รับซื้อฝากไว้โดยสุจริต และเสียค่าตอบแทน สัญญาขายฝากจึงผูกพันตัวการ ก ตัวการจึงต้องผูกพันรับผิดต่อ ค ซึ่งเป็นบุคคลภายนอกผู้สุจริต จะปฏิเสธความรับผิดโดยอ้างเอาความประมาทเลินเล่อของตนมาเป็นเหตุให้พ้นความรับผิดไม่ได้ ตามมาตรา 822 ประกอบมาตรา 821
และในกรณีนี้ ก เจ้าของที่ดิน จะฟ้องขอให้เพิกถอนสัญญาขายฝากที่ดินหรือใช้สิทธิติดตามเอาที่ดินคืนด้วยเหตุผลว่า ข กระทำการเกินขอบอำนาจตัวแทนไม่ได้ ถือเป็นการใช้สิทธิโดยไม่สุจริต ก ไม่มีอำนาจฟ้อง หากให้ฟ้องกันได้ ค ผู้ซื้อโดยสุจริตจะเสียหายเป็นอย่างมาก และความเสียหายนี้ก็เกิดจากความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงของ ก โดยตรง จะนำหลักผู้รับโอนไม่มีสิทธิดีกว่าผู้โอนมาใช้ให้เกิดความเสียหายแก่ ค ไม่ได้
2) เมื่อ ค รับซื้อฝากโดยสุจริตเสียค่าตอบแทน โดยชอบด้วยกฎหมายแล้ว แม้ว่า ข ผู้กรอกข้อความจะถูกศาลพิพากษาลงโทษในคดีอาญาฐานปลอมเอกสารและใช้เอกสารปลอม ก จะนำเหตุดังกล่าวนี้ไปฟ้องเพิกถอนสัญญาขายฝากระหว่าง ข กับ ค ผู้รับซื้อฝากโดยสุจริตไม่ได้ เพราะ ค ซึ่งเป็นบุคคลภายนอกได้กระทำไปโดยสุจริต ไม่รู้เหตุของการทำนอกของอำนาจของตัวแทนแต่อย่างใด สิทธิของ ค ย่อมไม่เสียไป หากก ต้องการได้ที่ดินคืน ก็ต้องชำระสินไถ่ตามกฎหมาย
สรุป
1) การกระทำของ ข ผูกพัน ก และ ก จะปฏิเสธความรับผิดไม่ได้
2) ก จะฟ้องเพิกถอนสัญญาขายฝากที่ ข ทำกับ ค ไม่ได้
