การสอบไล่ฤดูร้อน ปีการศึกษา 2547
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตัวแทน นายหน้า
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นาย ก ตั้งนาย ข เป็นตัวแทนโดยมีหลักฐานการตั้งตัวแทนเป็นหนังสือให้ไปซื้อที่ดิน ปรากฏว่านาย ข ไปซื้อที่ดินของนาย ค นาย ค โอนที่ดินให้แก่นาย ข แต่นาย ข ให้เงินแก่นาย ค ไม่ครบ นาย ค จึงฟ้องนาย ก โดยอ้างว่าในฐานะที่นาย ข เป็นตัวแทนนาย ก นาย ก จะต้องรับผิดในจำนวนเงินที่ค้างชำระนั้น ให้ท่านวินิจฉัยว่านาย ค จะฟ้องนาย ก ได้หรือไม่อย่างไร พร้อมทั้งยกตัวบทกฎหมายมาประกอบด้วย
อีกกรณีหนึ่ง นาย ก มอบนาย ข ให้ไปซื้อที่ดินแต่ไม่ได้ทำเป็นหนังสือมอบหมายเพียงแต่ให้เงินไปวางประจำไว้ ต่อมาผู้ขายโอนที่ดินให้แก่นาย ข นาย ข กลับไม่ให้เงินในส่วนที่เหลือที่นาย ก มอบให้นาย ข เพื่อให้นาย ข มอบให้ผู้ขายทั้งหมด แต่นาย ข กลับนำไปใช้ส่วนตัวเสีย ให้ท่านวินิจฉัยว่า ในกรณีเช่นนี้ นาย ค จะฟ้องนาย ก ให้รับผิดในจำนวนเงินส่วนที่ขาดได้หรือไม่ อย่างไร พร้อมทั้งยกตัวบทกฎหมายประกอบด้วย
ธงคำตอบ
มาตรา 798 กิจการอันใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย
กิจการอันใดท่านบังคับไว้ว่าต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือด้วย
วินิจฉัย
กฎหมายวางหลักไว้ว่า กิจการใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือการตั้งตัวแทนเพื่อกิจการนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือ
กรณีแรก การที่นาย ก ตั้งนาย ข เป็นหนังสือ เพื่อไปซื้อที่ดินก็เข้าหลักเกณฑ์กฎหมายมีผลสมบูรณ์ใช้บังคับได้ ดังนั้นการที่นาย ข ตัวแทนผิดสัญญาต่อนาย ค นาย ค จึงมีอำนาจฟ้องนาย ก ตัวการให้รับผิดได้ตามมาตรา 798 เพราะสัญญาผูกพันตัวการแล้ว
กรณีหลัง แม้การที่นาย ก มอบนาย ข ให้ไปซื้อที่ดินจะไม่ได้ทำเป็นหนังสือ แต่นาย ก ได้ใช้วิธีให้เงินนาย ข เพื่อนำไปวางประจำไว้กับผู้ขาย ก็ถือว่าเป็นสัญญาอย่างหนึ่งซึ่งไม่อยู่ในบังคับของมาตรา 798 ที่ว่าการตัวตัวแทนจะต้องทำเป็นหนังสือ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งเป็นข้อยกเว้นของมาตรา 798 จึงไม่จำเป็นต้องทำเป็นหนังสือในการตั้งตัวแทน ดังนั้น การที่นาย ข ตัวแทนผิดสัญญาต่อนาย ค นาย ค จึงสามารถฟ้องนาย ก ให้รับผิดในส่วนที่ขาดได้ เพราะไม่อยู่ในบังคับของมาตรา 798
สรุป นาย ค สามารถฟ้องนาย ก ให้รับผิดได้ทั้งสองกรณี
