การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2550
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตัวแทน นายหน้า
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 ดำตั้งแดงเป็นตัวแทนไปกู้เงิน โดยตั้งกันปากเปล่า แดงไปกู้เงินขาว 10,000 บาท โดยระบุในสัญญากู้ว่า “กู้แทนดำ” ต่อมาดำไม่ชำระหนี้ และขาวเห็นว่าการที่แดงอ้างว่ากู้แทนดำ แต่การมอบอำนาจนั้น มิได้ทำเป็นหนังสือหรือมีหลักฐานเป็นหนังสือ จึงฟ้องแดงให้รับผิด แดงจึงปฏิเสธความรับผิด โดยอ้างว่าเป็นตัวแทนของดำ ให้ท่านวินิจฉัยว่า กรณีดังกล่าวข้ออ้างของแดงฟังขึ้นหรือไม่อย่างไร
ธงคำตอบ
มาตรา 798 กิจการอันใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย
กิจการอันใดท่านบังคับไว้ว่าต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือด้วย
มาตรา 820 ตัวการย่อมมีความผูกพันต่อบุคคลภายนอกในกิจการทั้งหลายอันตัวแทนหรือตัวแทนช่วงได้ทำไปภายในขอบอำนาจแห่งฐานตัวแทน
มาตรา 823 ถ้าตัวแทนกระทำการอันใดอันหนึ่งโดยปราศจากอำนาจก็ดี หรือทำนอกทำเหนือขอบอำนาจก็ดี ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันตัวการเว้นแต่ตัวการจะให้สัตยาบันแก่การนั้น
ถ้าตัวการไม่ให้สัตยาบัน ท่านว่าตัวแทนย่อมต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกโดยลำพังตนเอง เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าบุคคลภายนอกนั้นได้รู้อยู่ว่าตนทำการโดยปราศจากอำนาจ หรือทำนอกเหนือขอบอำนาจ
วินิจฉัย
เป็นเรื่องการตั้งตัวแทนไปกู้ยืมเงิน ซึ่งการกู้ยืมเงินนั้นเป็นนิติกรรมที่กฎหมายให้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่ง หากเป็นการกู้ยืมเงินเกินกว่า 2,000 บาทขึ้นไป (มาตรา 653 วรรคแรก) เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าดำตั้งแดงไปกู้เงินขาว 10,000 บาท ด้วยปากเปล่า ถือว่าการตั้งตัวแทนมิได้ทำตามบทบัญญัติของกฎหมายและฝ่าฝืนข้อห้ามตามมาตรา 798 วรรคสอง
ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า แดงตัวแทนจะต้องรับผิดหรือไม่ เห็นว่า เมื่อการตั้งตัวแทนฝ่าฝืนข้อห้าม ตามมาตรา 798 วรรคสอง กล่าวคือ มิได้ทำเป็นหนังสือหรือมีหลักฐานเป็นหนังสือ จึงเท่ากับว่าไม่มีการตั้งตัวแทนเกิดขึ้น การที่แดงกู้เงินขาว แม้จะระบุในสัญญากู้ว่า “กู้แทนดำ” จึงต้องถือว่าแดงกระทำไปโดยปราศจากอำนาจ ผลทางกฎหมายคือ
1 ตัวการไม่ต้องผูกพันรับผิดต่อขาวบุคคลภายนอกในการกู้ยืมเงินอันแดงได้ทำไปโดยปราศจากอำนาจ ตามมาตรา 820 แม้สัญญากู้จะระบุว่า “กู้แทนดำ” ก็ตาม
2 เมื่อแดงทำไปโดยปราศจากอำนาจ และมาปรากฏว่าดำให้สัตยาบัน แดงจึงต้องรับผิดต่อขาวบุคคลภายนอกโดยลำพังตนเอง ตามมาตรา 823 วรรคสอง
สรุป ข้ออ้างของแดงฟังไม่ขึ้น
