การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2548
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2010
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยค้ำประกัน จำนอง จำนำ
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นางแตงกวาเป็นหญิงเสเพล ได้ขอยืมเงินนายอินเป็นเงิน 100,000 บาท เพื่อเอาไปเลี้ยงเหล้าเพื่อนของตน โดยมีนายมะระน้องชายนำที่ดินพร้อมบ้านของตนที่อยู่บนดอยปุยซึ่งอยู่ห่างไกลจากความเจริญมาจำนำนายอินไว้ บ้านดังกล่าวมีราคาประมาณ 1,000,000 บาท ต่อมาเกิดไฟไหม้ป่าขึ้นบ้านเสียหาย มูลค่าลดลงไป 900,000 บาท นายอินเห็นว่าบ้านเสียหายมาก ตนเองจะเสียหายจึงจะบังคับจำนองในทันที ดังนี้ นายอินจะทำได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 702 อันว่าจำนองนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้จำนอง เอาทรัพย์สินตราไว้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจำนองเป็นประกันการชำระหนี้ โดยไม่ส่งมอบทรัพย์สินนั้นให้แก่ผู้รับจำนอง
ผู้รับจำนองชอบที่จะได้รับชำระหนี้จากทรัพย์สินที่จำนองก่อนเจ้าหนี้สามัญ มิพักต้องพิเคราะห์ว่ากรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินจะได้โอนไปยังบุคคลภายนอกแล้วหรือหาไม่
มาตรา 723 ถ้าทรัพย์สินซึ่งจำนองบุบสลาย หรือถ้าทรัพย์สินซึ่งจำนองแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งสูญหายหรือบุบสลาย เป็นเหตุให้ไม่เพียงพอแก่การประกันไซร้ ท่านว่าผู้รับจำนองจะบังคับจำนองเสียในทันทีก็ได้ เว้นแต่เมื่อเหตุนั้นมิได้เป็นเพราะความผิดของผู้จำนอง และผู้จำนองก็เสนอจะจำนองทรัพย์สินอื่นแทนให้มีราคาเพียงพอหรือเสนอจะรับซ่อมแซมแก้ไขความบุบสลายนั้นภายในเวลาอันสมควรแก่เหตุ
วินิจฉัย
การที่นางแตงกวายืมเงินนายอิน 100,000 บาท ซึ่งเป็นหนี้ประธานไปซื้อเหล้า ถือว่าหนี้ประธานเป็นหนี้ที่ไม่ขัดต่อความสวบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดี จึงสมบูรณ์ตามกฎหมาย เมื่อหนี้ประธานสมบูรณ์ตามกฎหมาย การที่นายมะระได้นำที่ดินพร้อมบ้านของตนมาจำนองนายอินไว้ การจำนองย่อมสมบูรณ์เช่นเดียวกันตามมาตรา 702 ส่วนเรื่องความเสียหายของทรัพย์จำนองที่มูลค่าลดลงไปถึง 900,000 บาทนั้น การเสียหายของทรัพย์จำนองดังกล่าวยังไม่เสียหายถึงขนาดที่จะบังคับจำนองได้ทันที ตามมาตรา 723 เพราะยังมีมูลค่าเหลืออยู่อีก 100,000 บาท จึงเพียงพอที่จะประกันการชำระหนี้ที่เหลืออยู่ได้
สรุป นายอินจะบังคับจำนองทันทีไม่ได้