การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2555
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตัวแทน นายหน้า
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 ก มอบ ข ให้เป็นตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไป วันหนึ่งมี ค มาขอเช่าที่ดินกับ ข ข ได้ทำสัญญาเช่ามีระยะเวลา 5 ปี อยากทราบว่า
(1) สัญญาเช่าที่ ข ทำไปนั้นผูกพัน ก ตัวการกี่ปี
(2) ข มีอำนาจให้เช่าได้กี่ปี
(3) ข มีอำนาจทำสัญญาให้ ค เช่าที่ดินมีระยะเวลา 5 ปี ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
(4) ถ้า ข ทำสัญญาเกินอำนาจไป ข จะมีความรับผิดประการใด และจะทำประการใดจึงจะทำให้สัญญาเช่านั้นผูกพัน ก ตัวการ และมีความสมบูรณ์
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 800 ถ้าตัวแทนได้รับมอบอำนาจแต่เฉพาะการ ท่านว่าจะทำการแทนตัวการได้แต่เพียงในสิ่งจำเป็น เพื่อให้กิจอันเขาได้มอบหมายแก่ตนนั้นสำเร็จลุล่วงไป
มาตรา 801 ถ้าตัวแทนได้รับมอบอำนาจทั่วไป ท่านว่าจะทำกิจใดๆในทางจัดการแทนตัวการก็ย่อมทำได้ทุกอย่าง
แต่การเช่นอย่างจะกล่าวต่อไปนี้ ท่านว่าหาอาจจะทำได้ไม่ คือ
2 ให้เช่าอสังหาริมทรัพย์กว่าสามปีขึ้นไป
มาตรา 822 ถ้าตัวแทนทำการอันใดเกินอำนาจตัวแทน แต่ทางปฏิบัติของตัวการทำให้บุคคลภายนอกมีมูลเหตุอันสมควรจะเชื่อว่าการอันนั้นอยู่ภายในขอบอำนาจของตัวแทน ท่านให้ใช้บทบัญญัติมาตราก่อนนี้เป็นบทบังคับแล้วแต่กรณี
มาตรา 823 ถ้าตัวแทนกระทำการอันใดอันหนึ่งโดยปราศจากอำนาจก็ดี หรือทำนอกทำเหนือขอบอำนาจก็ดี ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันตัวการเว้นแต่ตัวการจะให้สัตยาบันแก่การนั้น
ถ้าตัวการไม่ให้สัตยาบัน ท่านว่าตัวแทนย่อมต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกโดยลำพังตนเอง เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าบุคคลภายนอกนั้นได้รู้อยู่ว่าตนทำการโดยปราศจากอำนาจ หรือทำนอกเหนือขอบอำนาจ
วินิจฉัย
(1) ตามบทบัญญัติมาตรา 801 การที่ ก มอบ ข ให้เป็นตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไป โดยหลักแล้ว ข จะทำการใดๆในฐานะตัวแทนก็ย่อมทำได้ทุกอย่าง แต่อาจมีข้อยกเว้นบางอย่างที่ ข ไม่สามารถทำได้ เช่น ให้เช่าอสังหาริมทรัพย์กว่า 3 ปีขึ้นไป ตามมาตรา 801 วรรคสอง(2) ดังนั้น สัญญาเช่าที่ ข ให้เช่าไป 5 ปี จึงผูกพัน ก ตัวการเพียง 3 ปีเท่านั้น ตามอำนาจที่ ข มี
(2) บทบัญญัติมาตรา 801 วรรคสอง(2) ได้กำหนดไว้ว่า ตัวแทนจะจัดการแทนตัวการในการให้เช่าอสังหาริมทรัพย์ได้เพียง 3 ปีเท่านั้น หากเกินกว่านั้นมิอาจทำได้ ดังนั้น ข จึงมีอำนาจให้เช่าได้เพียง 3 ปี
(3) เมื่อ ข เป็นตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไป ข จึงไม่มีอำนาจทำสัญญาให้ ค เช่าที่ดิน มีระยะเวลา 5 ปี ตามมาตรา 801 วรรคสอง(2) ซึ่งบัญญัติหลักไว้ว่า การให้เช่าอสังหาริมทรัพย์กว่า 3 ปีขึ้นไป ตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไปหาอาจจะทำได้ไม่
(4) การที่ ข ทำสัญญาเช่าเกินไป 2 ปี เท่ากับ ข ทำเกินอำนาจตามมาตรา 822 ซึ่งส่วนเกินนั้นให้ถือว่า ข ทำการโดยปราศจากอำนาจตามมาตรา 823 การนั้นจึงไม่ผูกพันตัวการ ข จะต้องรับผิดโดยลำพัง เว้นแต่ ก ตัวการจะให้สัตยาบัน
และหากจะให้สัญญาเช่า 5 ปี ที่ ข ทำไปนั้นผูกพันตัวการทั้ง 5 ปี ก จะต้องมอบอำนาจเฉพาะการตามมาตรา 800 เป็นการให้สัตยาบันว่า ข ทำสัญญาเช่า 5 ปีได้ สัญญาจึงจะใช้บังคับ 5 ปีได้ และผูกพัน ก ตัวการ
สรุป จากคำถาม (1) – (4) นั้น วินิจฉัยได้ตามเหตุผล และหลักกฎหมายดังกล่าวข้างต้น
