การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2546
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2032 ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 ประมวลกฎหมายตรา 3 ดวง คืออะไร และอะไรที่เป็นสาเหตุที่ทำให้มีการประมวลกฎหมายตรา 3 ดวง อธิบาย
ธงคำตอบ
ประมวลกฎหมายตราสามดวง คือ กฎหมายเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงให้รวบรวมและชำระสะสางให้ถูกต้องตามความยุติธรรม เมื่อปีจุลศักราช 1166 (พุทธศักราช 2347) ประกอบด้วยพระธรรมศาสตร์ หลักอินทภาษ และพระอัยการต่างๆ รวม 29 ลักษณะ เสร็จแล้วทรงให้อาลักษณ์เขียนเป็นฉบับหลวงจำนวน 3 ชุดๆละ 41 เล่ม ทรงให้ประทับตราราชสีห์ พระคชสีห์ และบัวแก้ว อันเป็นตราประจำตำแหน่งสมุหนายก สมุหพระกลาโหม และเจ้าพระยาพระคลังไวเป็นสำคัญ และใช้เป็นกฎหมาย ตลอดมาจนค่อยๆมีการทยอยยกเลิกจนหมดสิ้นเมื่อปี พ.ศ. 2481
เหตุเมื่อมีประมวลกฎหมายตราสามดวงเนื่องจากมีการร้องทุกข์ทูลเกล้าถวายฎีกาของนายบุญศรี ช่างเหล็กหลวง กล่าวโทษพระเกษมและนายราชาอรรถ เนื่องด้วยอำแดงป้อมภรรยานายบุญศรีฟ้องหย่านายบุญศรี นายบุญศรีให้การแก่พระเกษมว่าอำแดงป้อมนอกใจทำชู้ด้วยนายราชาอรรถแล้วมาฟ้องหย่านายบุญศรีนายบุญศรีไม่ยอมหย่า พระเกษมหาพิจารณาตามคำให้การนายบุญศรีไม่ พระเกษมพูดจาแทะโลมอำแดงป้อมและพิจารณาไม่เป็นสัจเป็นธรรม เข้าด้วยอำแดงป้อม แล้วคัดเอาข้อความมาให้ลูกขุน ณ ศาลหลวงปรึกษาว่าเป็นหญิงหย่าชาย ให้อำแดงป้อมกับนายบุญศรีหย่าขาดจากกันตามกฎหมาย ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงเห็นว่าเป็นเรื่องหญิงนอกใจชายแล้วมาฟ้องหย่า ลูกขุนปรึกษาให้หย่ากันนั้นหายุติธรรมไม่ จึงทรงให้จักกรชำระบทกฎหมายทั้งหมดที่มีอยู่ในขณะนั้นเสียใหม่ ซึ่งมีชื่อเรียกในภายหลังว่ากฎหมายตราสามดวง