การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2553
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 3002 กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหุ้นส่วน
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นายเอกตั้งโรงงานขนมปังอยู่แล้ว นายโทและนายตรีชวนนายเอกให้เข้าหุ้นส่วนตั้งโรงงานทำขนมปังอีกโรงหนึ่ง นายเอกก็ตกลง แล้วจดทะเบียนให้นายโทเป็นผู้จัดการโรงงานขนมปังของห้างหุ้นส่วนแต่เพียงผู้เดียว ปรากฏต่อมาว่า โรงงานขนมปังของนายเอกขายดี ส่วนโรงงานขนมปังของห้างหุ้นส่วนขายไม่ดี จึงขาดทุนไป 100,000 บาท ดังนี้ ห้างหุ้นส่วนจะเรียกร้องแก่นายเอกได้อย่างไรหรือไม่
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 1066 ห้ามมิให้ผู้เป็นหุ้นส่วนคนหนึ่งคนใดในห้างหุ้นส่วนจดทะเบียนประกอบกิจการอย่างหนึ่งอย่างใดอันมีสภาพเป็นอย่างเดียวกัน และเป็นการแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนนั้น ไม่ว่าทำเพื่อประโยชน์ตนหรือเพื่อประโยชน์ผู้อื่น หรือไปเข้าเป็นหุ้นส่วนไม่จำกัดความรับผิดในห้างหุ้นส่วนอื่น ซึ่งประกอบกิจการอันมีสภาพเป็นอย่างเดียวกัน และแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนจดทะเบียนนั้น เว้นไว้แต่จะได้รับคำยินยอมของผู้เป็นหุ้นส่วนอื่นทั้งหมด
แต่ข้อห้ามเช่นว่ามานี้ ท่านว่าจะไม่พึงใช้ได้ ถ้าหากผู้เป็นหุ้นส่วนทั้งหลายได้รู้อยู่แล้วในเวลาเมื่อลงทะเบียนห้างหุ้นส่วนนั้นว่า ผู้เป็นหุ้นส่วนคนหนึ่งได้ทำกิจการหรือเข้าเป็นหุ้นส่วนอยู่ในห้างหุ้นส่วนอื่นอันมีวัตถุประสงค์อย่างเดียวกัน และในสัญญาเข้าหุ้นส่วนที่ทำไว้ต่อกันนั้นก็ไม่ได้บังคับให้ถอนตัวออก
มาตรา 1067 วรรคแรก ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดกระทำการฝ่าฝืนบทบัญญัติในมาตราก่อนนี้ไซร้ ท่านว่าห้างหุ้นส่วนซึ่งจดทะเบียนนั้นชอบที่จะเรียกเอาผลกำไรอันผู้นั้นหาได้ทั้งหมด หรือเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายซึ่งห้างหุ้นส่วนได้รับเพราะเหตุนั้น
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า นายเอกได้ประกอบกิจการอันมีสภาพเป็นอย่างเดียวกัน และเป็นการแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนสามัญจดทะเบียนหรือไม่ เห็นว่าการที่นายเอกได้ตั้งโรงงานขนมปังอยู่ก่อนแล้ว เมื่อนายโทและนายตรีได้ชวนนายเอกให้เข้าหุ้นส่วนตั้งโรงงานขนมปังอีกโรงหนึ่ง ซึ่งนายเอกได้ตกลงและได้จดทะเบียนให้นายโทเป็นผู้จัดการนั้น จะเห็นได้ว่าแม้นายเอกจะยังคงประกอบกิจการโรงงานขนมปังต่อไปซึ่งเป็นกิจการอันมีสภาพเป็นอย่างเดียวกันกับกิจการของห้างหุ้นส่วน แต่เมื่อในสัญญาจัดตั้งห้างหุ้นส่วนนั้นก็ไม่ได้บังคับให้นายเอกเลิกกิจการ ดังนั้น จะถือว่าการกระทำของนายเอกเป็นการประกอบกิจการแข่งขันกับกิจการของห้างหุ้นส่วนไม่ได้ ตามมาตรา 1066 วรรคสอง
และเมื่อไม่ถือว่านายเอกได้กระทำการฝ่าฝืนต่อบทบัญญัติมาตรา 1066 วรรคแรก ดังนั้น ห้างหุ้นส่วนจะใช้สิทธิตามมาตรา 1067 วรรคแรก เพื่อเรียกร้องเอาผลกำไรหรือเรียกร้องเอาค่าสินไหมทดแทนใดๆ แก่นายเอกไม่ได้เลย
สรุป ห้างหุ้นส่วนจะเรียกร้องแก่นายเอกเพื่อเรียกเอาผลกำไรที่นายเอกหาได้ทั้งหมด หรือเรียกเอาค่าสินไหมทดแทนใดๆไม่ได้เลย
