การสอบไล่ภาค 2 ปีการศึกษา 2551
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2009
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยยืม ฝากทรัพย์ เก็บของในคลังสินค้า ประนีประนอมยอมความการพนันขันต่อคำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ
ข้อ 1 บุญมายืมรถจักรยานยนต์ของบุญมีเพื่อนบ้านเพื่อใช้ขับขี่ไปทำงานมีกำหนดหนึ่งปี เมื่อบุญมารับรถจักรยานยนต์แล้วก็นำไปใช้งานปกติ แต่ตอนเย็นบุญมานำรถจักรยานยนต์ที่ยืมมาไปรับคนโดยสารหารายได้พิเศษ ขณะที่รับผู้โดยสารอยู่นั้นถูกรถยนต์ที่โชคดีขับมาชน ทำให้รถจักรยานยนต์ที่ยืมมาเสียหายโดยมิใช่ความผิดของบุญมาแต่อย่างใด ดังนี้ถ้าบุญมามีความจำเป็นต้องใช้รถจักรยานยนต์ บุญมีจะเรียกให้บุญมาคืนรถจักรยานยนต์ก่อนครบกำหนดหนึ่งปีได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 640 อันว่ายืมใช้คงรูปนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้ให้ยืม ให้บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้ยืม ใช้สอยทรัพย์สินสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เปล่าและผู้ยืมตกลงว่าจะคืนทรัพย์สินนั้นเมื่อได้ใช้สอยเสร็จแล้ว
มาตรา 643 ทรัพย์สินที่ยืมนั้น ถ้าผู้ยืมเอาไปใช้การอย่างอื่นนอกจากการอันเป็นปกติแก่ทรัพย์สินนั้น หรือนอกดจากการอันปรากฏในสัญญาก็ดี เอาไปให้บุคคลภายนอกใช้สอยก็ดี เอาไปไว้นายกว่าที่ควรจะเอาไว้ก็ดี ท่านว่าผู้ยืมจะต้องรับผิดในเหตุทรัพย์สินนั้นสูญหาย หรือบุบสลายไปอย่างใดอย่างหนึ่ง แม้ถึงจะเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไรๆ ทรัพย์สินนั้นก็คงจะต้องสูญหาย หรือบุบสลายอยู่นั่นเอง
มาตรา 645 ในกรณีทั้งหลายดังกล่าวไว้ในมาตรา 643 นั้นก็ดี หรือถ้าผู้ยืมประพฤติฝ่าฝืนต่อความในมาตรา 644 ก็ดี ผู้ให้ยืมจะบอกเลิกสัญญาเสียก็ได้
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ สัญญายืมระหว่างบุญมาและบุญมีเป็นสัญญายืมใช้คงรูป ตามมาตรา 640 บุญมาผู้ยืมมีสิทธิครอบครองและใช้สอยรถจักรยานยนต์ตามที่ตกลงกับบุญมีไว้ กล่าวคือ เพื่อใช้ขับขี่ไปทำงานมีกำหนด 1 ปี เมื่อปรากฏข้อเท็จจริงว่าในตอนเย็นบุญมาผู้ยืมนำรถจักรยานยนต์ที่ยืมนั้นไปใช้รับคนโดยสารหารายได้พิเศษ ซึ่งมิได้มีการตกลงกับบุญมีผู้ให้ยืมแต่อย่างใด จึงเป็นการนำทรัพย์สินที่ยืมไปใช้สอยนอกจากการอันปรากฏในสัญญา และเมื่อเกิดความเสียหายขึ้น ผู้ยืมจึงต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหาย แม้ความเสียหายดังกล่าวจะมิได้เกิดขึ้นเพราะความผิดของผู้ยืมก็ตาม ทั้งนี้เพราะมาตรา 643 กำหนดให้ผู้ยืมต้องรับผิดในกรณีใดๆรวมเหตุสุดวิสัยหากได้ประพฤติผิดหน้าที่ของผู้ยืม
นอกจากนี้ในกรณีที่ผู้ยืมประพฤติผิดหน้าที่ของตน ตามมาตรา 643 กฎหมายให้สิทธิผู้ให้ยืมบอกเลิกสัญญา และเรียกให้ผู้ยืมคืนทรัพย์สินที่ยืมก่อนครบกำหนดได้ ตามมาตรา 645 ดังนั้นบุญมีสามารถเรียกให้บุญมาคืนรถจักรยานยนต์ก่อนครบกำหนด 1 ปีได้
สรุป บุญมีผู้ให้ยืมมีสิทธิบอกเลิกสัญญาและเรียกรถจักรยานยนต์คืนก่อนครบกำหนด 1 ปีได้
ข้อ 2 นายอ่ำขอยืมเงินของนางอินเป็นเงิน 10,000 บาท โดยทำหลักฐานเป็นหนังสือ เพื่อนำไปจ่ายค่าเหล้า ต่อมานายอ่ำได้ขอนางอินชำระหนี้เป็นทองคำมูลค่า 5,000 บาท และเงินสด 5,000 บาท ดังนี้หากนายอ่ำได้ชำระหนี้ดังกล่าวโดยไม่มีหลักฐานการคืนเงินใดๆ นายอ่ำต้องชำระหนี้ใหม่หรือไม่ อย่างไร
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 650 อันว่ายืมใช้สิ้นเปลืองนั้น คือสัญญาซึ่งผู้ให้ยืมโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินชนิดใช้ไปสิ้นไปนั้น เป็นปริมาณมีกำหนดให้ไปแก่ผู้ยืม และผู้ยืมตกลงว่าจะคืนทรัพย์สินเป็นประเภท ชนิด และปริมาณเช่นเดียวกันให้แทนทรัพย์สินซึ่งให้ยืมนั้น
สัญญานี้ย่อมบริบูรณ์ต่อเมื่อส่งมอบทรัพย์สินที่ยืม
มาตรา 653 วรรคแรก การกู้ยืมเงินกว่าสองพันบาทขึ้นไปนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานแห่งการกู้ยืม เป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ยืมเป็นสำคัญ จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่
ในการกู้ยืมเงินมีหลักฐานเป็นหนังสือนั้น ท่านว่าจะนำสืบการใช้เงินได้ก็ต่อเมื่อมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่ง ลงลายมือชื่อให้ผู้ยืมมาแสดง หรือเอกสารอันเป็นหลักฐานแห่งการกู้ยืมนั้นได้เวนคืนแล้วหรือได้แทงเพิกถอนลงในเอกสารนั้นแล้ว
มาตรา 656 วรรคสอง ถ้าทำสัญญากู้ยืมเงินกันและผู้ให้กู้ยืมยอมรับเอาสิ่งของหรือทรัพย์สินอย่างอื่นเป็นการชำระหนี้แทนเงินที่กู้ยืมไซร้ หนี้อันระงับไปเพราะการชำระเช่นนั้น ท่านให้คิดเป็นจำนวนเท่ากับราคาท้องตลาดแห่งสิ่งของหรือทรัพย์สินนั้นในเวลาและ ณ สถานที่ส่งมอบ
วินิจฉัย
การกู้ยืมเงินเป็นสัญญายืมใช้สิ้นเปลืองประเภทหนึ่ง ตามมาตรา 650
การกู้ยืมเงินรายนี้มีจำนวน 10,000 บาท เมื่อมีหลักฐานเป็นหนังสือ ย่อมเป็นการกู้ยืมเงินที่ถูกต้องตามกฎหมาย หลักฐานเป็นหนังสือนั้นใช้ฟ้องร้องบังคับคดีได้ ตามมาตรา 653 วรรคแรก
การกู้ยืมเงินแล้วนำไปจ่ายค่าเหล้าไม่ถือว่ามีวัตถุประสงค์ของสัญญากู้ยืมเงินเป็นการขัดความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน ตามมาตรา 150 เพราะเป็นการก่อหนี้เพื่อชำระหนี้ที่มีผลบังคับตามกฎหมายได้
สำหรับการใช้เงินหรือการชำระหนี้ ตามนัยมาตรา 653 วรรคสอง การใช้เงินต้นเท่านั้น ไม่รวมถึงดอกเบี้ย กล่าวคือ เป็นการนำเงินสดที่สามารถชำระหนี้ตามกฎหมายมาชำระหนี้เงินต้นเท่านั้น หากจะนำสืบการใช้เงินดังกล่าว กฎหมายกำหนดว่าจะต้องมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่ง ลงลายมือชื่อผู้ให้ยืมมาแสดง หรือเอกสารอันเป็นหลักฐานแห่งการกู้ยืมนั้นได้เวนคืนแล้ว หรือได้แทงเพิกถอนลงในเอกสารนั้นแล้ว
ดังนั้นการที่นายอ่ำชำระหนี้เป็นทองคำมูลค่า 5,000 บาท ซึ่งเป็นราคาในเวลาและ ณ สถานที่ส่งมอง และผู้ให้กู้ยืมยอมรับเอาสิ่งของหรือทรัพย์สินอื่นเป็นการชำระหนี้แทนเงินที่กู้ยืม หนี้ย่อมเป็นอันระงับไปตามมาตรา 656 วรรคสอง แม้การชำระหนี้ด้วยทองคำจะไม่มีหลักฐานใดๆ นายอ่ำก็ไม่ต้องชำระหนี้ในส่วนนี้ใหม่แต่อย่างใด สามารถนำพยานบุคคลมาสืบถึงการใช้เงินได้ กรณีไม่ต้องตามบทบัญญัติมาตรา 653 วรรคสอง
ส่วนการชำระหนี้ด้วยเงินสด 5,000 บาท เมื่อไม่มีหลักฐานการคืนเงินใดๆ ตามมาตรา 653 วรรคสอง นายอ่ำจึงต้องชำระหนี้ในส่วนนี้ใหม่อีกครั้งเป็นเงิน 5,000 บาท
สรุป นายอ่ำจะต้องชำระหนี้ใหม่เป็นเงิน 5,000 บาท
ข้อ 3 ผู้รับฝากทรัพย์มีอำนาจนำทรัพย์ที่รับฝากออกใช้สอยได้หรือไม่ จงอธิบาย พร้อมยกตัวอย่างและหลักกฎหมายประกอบคำอธิบายตามลำดับดังนี้
ก. ถ้าทรัพย์ที่ฝากเป็นทรัพย์ทั่วๆไป เช่น รถยนต์ 1 คัน
ข. ถ้าทรัพย์ที่ฝากเป็นเงิน เช่น เงินจำนวน 10,000 บาท
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 660 ถ้าผู้ฝากมิได้อนุญาต และผู้รับฝากเอาทรัพย์สินซึ่งฝากนั้นออกมาใช้สอยเองหรือเอาไปให้บุคคลภายนอกใช้สอยหรือให้บุคคลภายนอกเก็บรักษาไซร้ ท่านว่าผู้รับฝากจะต้องรับผิดเมื่อทรัพย์สินซึ่งฝากนั้นสูญหายหรือบุบสลายอย่างหนึ่งอย่างใด แม้ถึงจะเป็นเพราะเหตุสุดวิสัย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าถึงอย่างไรๆ ทรัพย์สินนั้นก็คงจะต้องสูญหายหรือบุบสลายอยู่นั่นเอง
มาตรา 672 ถ้าฝากเงิน ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่า ผู้รับฝากไม่พึงต้องส่งคืนเป็นเงินทองตราอันเดียวกันกับที่ฝาก แต่จะต้องคืนเงินให้ครบจำนวน
อนึ่ง ผู้รับฝากจะเอาเงินซึ่งฝากนั้นออกใช้ก็ได้ แต่หากจำต้องคืนเงินให้ครบจำนวนเท่านั้น แม้ว่าเงินซึ่งฝากนั้นจะได้สูญหายไปด้วยเหตุสุดวิสัยก็ตาม ผู้รับฝากก็จำต้องคืนเงินเป็นจำนวนดังว่านั้น
อธิบาย
กรณีตามข้อ ก. ถ้าทรัพย์ที่ฝากเป็นทรัพย์ทั่วๆไป เช่น รถยนต์ 1 คัน ตามมาตรา 660 วางหลักเกณฑ์ของการใช้สอยทรัพย์ที่รับฝากว่า ถ้าผู้ฝากมิได้อนุญาต ห้ามมิให้ผู้รับฝากนำทรัพย์ออกใช้สอย ดังนั้นผู้รับฝากจะไม่มีสิทธินำรถยนต์ที่ฝากมาใช้สอย เว้นแต่จะได้รับอนุญาต
กรณีตามข้อ ข. ถ้าทรัพย์ที่ฝากเป็นเงิน เช่น เงินจำนวน 10,000 บาท ตามมาตรา 672 กำหนดหลักเกณฑ์ของการฝากเงินว่า ผู้รับฝากนำเงินที่รับฝากออกใช้สอยได้ แต่ต้องคืนให้ครอบจำนวน ดังนั้นการรับฝากเงิน ผู้รับฝากจึงมีสิทธินำเงินไปใช้สอยได้โดยไม่ต้องได้รับอนุญาต
