การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2552
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2009
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยยืม ฝากทรัพย์ เก็บของในคลังสินค้า ประนีประนอมยอมความการพนันขันต่อ
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ
ข้อ 1 ปาดังยืมรถยนต์ปิคอัพของปาเดเพื่อเอาไปใช้งานโดยแจ้งให้ปาเดทราบแล้วว่าจะนำไปดัดแปลงเป็นรถโดยสารรับจ้าง ปาเดเห็นว่าเป็นคนใกล้ชิดสนิทสนมกันก็ไม่ได้ถามว่าจะเอาไปใช้นานเท่าใด ปาดังนำรถยนต์ที่ยืมมาไปต่อเติมหลังคากับที่นั่งสองแถวเพื่อนำไปใช้รับคนโดยสาร หลังจากนั้นวันหนึ่งมีสาเกเพื่อนของปาดังมาหาบอกว่าตกงานไม่มีรายได้อะไร ปาดังสงสารจึงอนุญาตให้สาเกเอารถคันดังกล่าวไปขับรับคนโดยสารหารายได้ โดยไม่คิดค่าใช้จ่ายและถ้าได้งานใหม่เมื่อใดก็ให้นำรถมาคืน ดังนี้ สัญญาระหว่างปาดังกับสาเกเป็นสัญญายืมใช้คงรูปหรือสัญญายืมใช้สิ้นเปลือง
ธงคำตอบ
หลักกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 640 อันว่ายืมใช้คงรูปนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้ให้ยืม ให้บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้ยืม ใช้สอยทรัพย์สินสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เปล่าและผู้ยืมตกลงว่าจะคืนทรัพย์สินนั้นเมื่อได้ใช้สอยเสร็จแล้ว
มาตรา 650 อันว่ายืมใช้สิ้นเปลืองนั้น คือสัญญาซึ่งผู้ให้ยืมโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินชนิดใช้ไปสิ้นไปนั้น เป็นปริมาณมีกำหนดให้ไปแก่ผู้ยืม และผู้ยืมตกลงว่าจะคืนทรัพย์สินเป็นประเภท ชนิด และปริมาณเช่นเดียวกันให้แทนทรัพย์สินซึ่งให้ยืมนั้น
วินิจฉัย
จากบทบัญญัติมาตรา 640 สามารถแยกองค์ประกอบของสัญญายืมใช้คงรูปได้ดังนี้
1 เป็นสัญญาซึ่งประกอบด้วยคู่กรณี 2 ฝ่าย ฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ให้ยืม อีกฝ่ายหนึ่งเรียกว่า ผู้ยืม โดยแต่ละฝ่ายไม่จำเป็นต้องมีฝ่ายละคนเสมอไป อาจจะมากกว่าหนึ่งคนก็ได้ และจะเป็นบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคลก็ได้
2 เป็นสัญญาที่ตกลงให้ผู้ยืมใช้สอยทรัพย์สินได้เปล่า ไม่มีค่าตอบแทน ถ้าเป็นการใช้สอยทรัพย์สินแล้วต้องเสียค่าตอบแทน สัญญานั้นก็จะเป็นเช่าทรัพย์ไป มิใช่สัญญายืมใช้คงรูป
3 เป็นสัญญาที่ตกลงให้ผู้ยืมต้องส่งคืนทรัพย์สินนั้นให้กับผู้ให้ยืมเมื่อได้ใช้สอยเสร็จแล้ว กล่าวคือ ไม่มีการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินที่ให้ยืม เมื่อใช้สอยทรัพย์สินเสร็จแล้ว ผู้ยืมจะต้องส่งคืนทรัพย์สินนั้นแก่ผู้ให้ยืม จะส่งคืนทรัพย์สินอื่นแม้เป็นประเภท ชนิด และปริมาณเช่นเดียวกันกับทรัพย์สินที่ยืมไม่ได้
ส่วนสัญญายืมใช้สิ้นเปลืองตามมาตรา 650 นั้น สามารถแยกลักษณะเฉพาะได้ดังนี้ คือ
1 เป็นสัญญาที่มีค่าตอบแทนหรือไม่มีค่าตอบแทนก็ได้ มีผลทำให้สัญญายืมใช้สิ้นเปลืองแตกต่างกับยืมใช้คงรูป และทำให้ยืมใช้สิ้นเปลืองมีลักษณะใกล้เคียงกับสัญญาเช่าทรัพย์ ที่ผู้ยืม (ผู้เช่า) ต้องเสียค่าตอบแทน และต้องคืนทรัพย์สินที่ยืม เพียงแต่ยืมใช้สิ้นเปลืองต้องคืนแต่ทรัพย์ที่เป็นประเภท ชนิดและปริมาณเดียวกัน แต่เช่าทรัพย์ ผู้เช่าต้องคืนทรัพย์สินอันเดียวกันกับที่ผู้ให้เช่าส่งมอบให้
2 เป็นสัญญาโอนกรรมสิทธิ์แห่งทรัพย์สินที่ยืม
3 วัตถุแห่งสัญญายืมใช้สิ้นเปลืองคือทรัพย์สินที่ใช้ไปสิ้นไป กล่าวคือ เมื่อมีการใช้สอยตามสัญญา ทรัพย์สินนั้นจะเปลี่ยนแปลงภาวะความเป็นอยู่เสื่อมสลายหรือหมดเปลืองไป ไม่คงรูปอยู่ในสภาพเดิม
กรณีตามอุทาหรณ์ ประเด็นที่ต้องวินิจฉัยมีว่า สัญญาระหว่างปาดังกับสาเกเป็นสัญญายืมใช้คงรูปหรือสัญญายืมใช้สิ้นเปลือง เห็นว่า การที่ปาดังอนุญาตให้สาเกเอารถคันที่ปาดังยืมจากปาเดไปขับรับคนโดยสารหารายได้โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย และถ้าได้งานใหม่เมื่อใดก็ให้นำรถมาคืน แสดงให้เห็นว่าสัญญาดังกล่าวเป็นสัญญายืมใช้คงรูปตามมาตรา 640 เนื่องจากเป็นสัญญาซึ่งประกอบด้วยคู่สัญญา 2 ฝ่าย และเป็นสัญญาที่ตกลงให้ผู้ยืมใช้สอยทรัพย์สินได้เปล่า ไม่มีค่าตอบแทน และประการที่สำคัญคือ ตกลงให้ผู้ยืมต้องส่งคืนทรัพย์สินที่ยืมนั้นให้กับผู้ให้ยืมเมื่อได้ใช้สอยเสร็จแล้ว ไม่ได้ตกลงให้นำรถยนต์คันอื่นซึ่งเป็นประเภท ชนิด และปริมาณเช่นเดียวกันกับรถยนต์ที่ยืมมาคืน จึงไม่อาจเป็นสัญญายืมใช้สิ้นเปลืองตามมาตรา 650 ได้
สรุป สัญญาระหว่างปาดังกับสาเกเป็นสัญญายืมใช้คงรูปตามมาตรา 640