การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2553
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW2003
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยละเมิด จัดการงานนอกสั่ง ลาภมิควรได้
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 4 ข้อ (คะแนนเต็มข้อละ 25 คะแนน)
ข้อ 1 แดงเป็นเจ้าของสุนัขดุและเป็นบิดาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายของเด็กชายดำ วันเกิดเหตุ แดงสั่งให้เด็กชายดำอยู่บ้านและดูแลสุนัข จากนั้นได้เดินไปซื้อผักที่ตลาด ระหว่างนั้น เด็กชายดำขว้างลูกบอลเล่นอยู่ในบ้านกับสุนัข และลูกบอลกระเด็นเข้าไปในบ้านของเขียว ถูกกระถางต้นไม้แตกเสียหาย เด็กชายดำและสุนัขจึงโดดข้ามรั้วบ้านเพื่อไปเก็บลูกบอลกลับมา เขียวจึงจับสุนัขและเด็กไว้เป็นประกันค่าเสียหาย
ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า เขียวและแดงต่างฝ่ายจะเรียกร้องให้อีกฝ่ายรับผิดในเหตุละเมิดได้หรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 420 ผู้ใดจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทำต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมายให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิตก็ดี แก่ร่างกายก็ดี เสรีภาพก็ดี ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ท่านว่าผู้นั้นทำละเมิดจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการนั้น
มาตรา 430 ครูบาอาจารย์ นายจ้าง หรือบุคคลอื่นซึ่งรับดูแลบุคคลผู้ไร้ความสามารถอยู่เป็นนิตย์ก็ดี ชั่วครั้งชั่วคราวก็ดี จำต้องรับผิดร่วมกับผู้ไร้ความสามารถในการละเมิด ซึ่งเขาได้กระทำลงในระหว่างที่อยู่ในความดูแลของตน ถ้าหากพิสูจน์ได้ว่าบุคคลนั้นๆ มิได้ใช้ความระมัดระวังตามสมควร
มาตรา 433 ถ้าความเสียหายเกิดขึ้นเพราะสัตว์ ท่านว่าเจ้าของสัตว์หรือบุคคลผู้รับเลี้ยงรับรักษาไว้แทนเจ้าของจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ฝ่ายที่ต้องเสียหายเพื่อความเสียหายอย่างใดๆ อันเกิดแต่สัตว์นั้น เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าตนได้ใช้ความระมัดระวังอันสมควรแก่การเลี้ยงการรักษาตามชนิดและวิสัยของสัตว์หรือตามพฤติการณ์อย่างอื่นหรือพิสูจน์ได้ว่าความเสียหายนั้นย่อมจะต้องเกิดมีขึ้นทั้งที่ได้ใช้ความระมัดระวังถึงเพียงนั้น
มาตรา 452 วรรคแรก ผู้ครองอสังหาริมทรัพย์ชอบที่จะจับสัตว์ของผู้อื่นอันเข้ามาทำความเสียหายในอสังหาริมทรัพย์นั้น และยึดไว้เป็นประกันค่าสินไหมทดแทน อันจะพึงต้องใช้แก่ตนได้ และถ้าจำเป็นโดยพฤติการณ์ แม้จะฆ่าสัตว์นั้นเสียก็ชอบที่จะทำได้
วินิจฉัย
กรณีตามอุทาหรณ์ วินิจฉัยได้ดังนี้
ประเด็นแรก การที่เด็กชายดำ ขว้างลูกบอลเล่นอยู่กับสุนัข และลูกบอลกระเด็นเข้าไปถูกกระถางต้นไม้ในบ้านของเขียวแตกเสียหายนั้น การกระทำดังกล่าวถือเป็นการกระทำโดยประมาทเลินเล่อต่อผู้อื่น โดยผิดกฎหมายทำให้เขาเสียหายแก่ทรัพย์สิน และผลที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับการกระทำของเด็กชายดำ จึงถือว่าเด็กชายดำกระทำละเมิดต่อเขียวตามมาตรา 420 จึงต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เขียว
และเมื่อการทำละเมิดของเด็กชายดำซึ่งเป็นผู้ไร้ความสามารถ (ผู้เยาว์) ต่อเขียวนั้น ได้กระทำลงในระหว่างที่อยู่ในความดูแลของแดง แดงซึ่งเป็นผู้รับดูแลจึงต้องรับผิดร่วมกับเด็กชายดำ ในผลแห่งละเมิด คือ ความเสียหายที่เกิดขึ้นกับทรัพย์ของเขียวด้วย ตามมาตรา 430 ดังนั้น เขียวจึงมีสิทธิเรียกร้องให้แดงและเด็กชายดำร่วมกันรับผิดต่อตนได้
ประเด็นที่ 2 แดงต้องรับผิดต่อเขียวในความเสียหายที่เกิดขึ้นเพราะสุนัขของตนด้วย ในฐานะที่เป็นเจ้าของและผู้รับเลี้ยงสัตว์ในเวลาที่เกิดเหตุตามมาตรา 433 วรรคแรก และไม่อาจแก้ตัวให้พ้นผิดได้ เพราะแดงไม่ได้ใช้ความระมัดระวังตามชนิด วิสัย และพฤติการณ์ของสัตว์คือสุนัขดังกล่าว
ประเด็นที่ 3 การที่เขียวจับสุนัขของแดงไว้เพื่อเป็นประกันค่าเสียหายนั้น เขียวอ้างเหตุนิรโทษกรรมเพื่อไม่ต้องรับผิดต่อแดงได้ เพราะเขียวผู้ครองอสังหาริมทรัพย์ชอบที่จะจับสัตว์ของผู้อื่น อันเข้ามาทำความเสียหายในอสังหาริมทรัพย์ของตน และยึดไว้เป็นประกันค่าสินไหมทดแทนได้ตามมาตรา 452 วรรคแรก
แต่กรณีที่เขียวจับเด็กชายดำไว้นั้น ถือเป็นการกระทำโดยจงใจต่อเด็กชายดำโดยผิดกฎหมาย ทำให้เด็กชายดำเสียหายแก่เสรีภาพ และผลที่เกิดขึ้นสัมพันธ์กับการกระทำของเขียวดังกล่าว จึงถือว่าเขียวได้กระทำละเมิดต่อเด็กชายดำตามมาตรา 420 เขียวจึงต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่เด็กชายดำ และเขียวไม่สามารถอ้างเหตุนิรโทษกรรมตามมาตรา 452 วรรคแรกได้ เพราะกรณีตามมาตราดังกล่าวจะต้องเป็นการจับหรือยึดสัตว์ไว้เท่านั้น
สรุป เขียวและแดงต่างฝ่ายสามารถเรียกร้องให้อีกฝ่ายรับผิดในเหตุละเมิดได้ ดังที่ได้อธิบายไว้ดังกล่าวข้างต้น