การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2555
ข้อสอบกระชวนวิชา LAW 1001 หลักกฎหมายมหาชน
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อข้อ 1 กฎหมายมหาชนเป็นกฎหมายกำหนดกฎเกณฑ์เกี่ยวกับรัฐ การใช้อำนาจรัฐในการปกครองประเทศ โดยองค์กรที่ใช้อำนาจรัฐซึ่งเป็นนิติบุคคลทางกฎหมายมหาชน ซึ่งเป็นองค์กรสำคัญในการขับเคลื่อนประเทศ หรือพัฒนาประเทศเพื่อประโยชน์สาธารณะ ประโยชน์ของประชาชนโดยส่วนรวม
จึงขอให้นักศึกษาอธิบายคำว่า “นิติบุคคลทางกฎหมายมหาชน” ของรัฐไทย มีอย่างไรบ้าง
ธงคำตอบ
กฎหมายมหาชน เป็นกฎหมายที่ใช้กับนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน และบุคคลธรรมดา ซึ่งคำว่า “นิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน” หมายความถึงหน่วยงานหรือองค์กรของรัฐนั่นเอง ส่วนคำว่า “บุคคลธรรมดา” หมายถึง บุคคลซึ่งเป็นปุถุชนทั่วไป
“นิติบุคคล” คือ บุคคลตามกฎหมายที่ถูกสมมุติขึ้นมาโดยกฎหมาย และกฎหมายได้รับรองให้มีสิทธิและหน้าที่เช่นเดียวกับบุคคลธรรมดา เช่น นิติบุคคลสามารถเป็นเจ้าของทรัพย์สินและถือกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินได้ สามารถจำหน่ายจ่ายโอนทรัพย์สินได้ เป็นลูกหนี้หรือเจ้าหนี้ได้ เป็นโจทก์เป็นจำเลยได้ ฯลฯ เว้นแต่สิทธิและหน้าที่บางอย่างที่มีได้เฉพาะบุคคลธรรมดาเท่านั้น เช่น สิทธิในครอบครัว หรือสิทธิในทางการเมือง เป็นต้น กล่าวโดยสรุป นิติบุคคลคือ บุคคลตามกฎหมายหรือบุคคลที่กฎหมายสมมุติขึ้นซึ่งไม่ใช่บุคคลธรรมดานั่นเอง
นิติบุคคลสามารถจำแนกออกได้เป็น 2 ประเภท คือ
- นิติบุคคลตามกฎหมายเอกชน ซึ่งได้แก่ นิติบุคคลตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เช่น ห้างหุ้นส่วนที่ได้จดทะเบียนแล้ว บริษัทจำกัด สมาคม มูลนิธิที่ได้จดทะเบียนแล้ว เป็นต้น
- นิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน ได้แก่ นิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน ตามกฎหมายไทย เช่น กระทรวง ทบวง กรม รัฐวิสาหกิจ และวัดวาอาราม เป็นต้น
“นิติบุคคลทางกฎหมายมหาชน” ตามระบบกฎหมายมหาชนของไทย จะมีดังต่อไปนี้ คือ
- กระทรวง ทบวง กรม
- จังหวัด
- องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ซึ่งเป็นองค์กรที่จัดตั้งตามหลักการกระจายอำนาจและเป็นการจัดระเบียบบริหารราชการส่วนท้องถิ่น ได้แก่
(1) องค์การบริหารส่วนจังหวัด
(2) เทศบาล
(3) องค์การบริหารส่วนตำบล
(4) กรุงเทพมหานคร
(5) เมืองพัทยา
- รัฐวิสาหกิจ
- วัดวาอาราม (เฉพาะวัดในพุทธศาสนาเท่านั้น ส่วนวัดในศาสนาอื่นอาจเป็นนิติบุคคลได้ในทางกฎหมายเอกชน)
- องค์การมหาชน