การสอบไล่ภาค 1 ปีการศึกษา 2549
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2011
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยตัวแทน นายหน้า
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วน มี 3 ข้อ
ข้อ 1 นายแอลได้รับมอบอำนาจด้วยวาจาจากนายคิระ ให้ดูแลกิจการขายหนังสือการ์ตูนแทนนายคิระ เพราะนายคิระจะต้องเดินทางไปประเทศญี่ปุ่น ในระหว่างที่นายคิระไม่อยู่ นายไรส์ซึ่งเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ภาพยนตร์เรื่อง DEATH NOTE มาเสนอขายแผ่นภาพยนต์ DVD ให้นายแอล ซึ่งนายแอลเห็นว่าภาพยนตร์เรื่องนี้มีการทำเป็นหนังสือการ์ตูนมาก่อน ซึ่งหนังสือการ์ตูนเรื่องนี้ก็ได้รับความนิยมจากวัยรุ่น (OTOKO) เป็นอย่างมาก นายแอลจึงได้ทำสัญญาซื้อแผ่น DVD มูลค่า 60,000 บาท จากนายไรส์มาจำหน่ายที่ร้านของนายคิระ เมื่อนายคิระกลับมาจากประเทศญี่ปุ่น นายคิระเห็นแผ่น DVD ภาพยนตร์ DEATH NOTE ก็มิได้ว่ากล่าวอะไรนายแอลเพราะตนเองก็คิดว่าน่าจะขายได้ แต่ปรากฏว่าวัยรุ่นต่างไปดูภาพยนตร์ที่โรงภาพยนต์เพราะเป็นช่วงปิดเทอม ทำให้ไม่สามารถจำหน่ายแผ่น DVD ได้จนขาดทุนเป็นเงิน 30,000 บาท ให้นักศึกษาวินิจฉัยว่า
1 นายคิระจะต้องรับผิดชำระค่าแผ่น DVD ให้นายไรส์เป็นเงิน 60,000 บาทหรือไม่ เพราะเหตุใด
2 นายคิระจะเรียกร้องให้นายแอลรับผิดที่ขาดทุนเป็นเงิน 30,000 บาทได้หรือไม่ เพราะการตั้งตัวแทนกระทำด้วยวาจามิได้ทำหนังสือมอบอำนาจไว้
ธงคำตอบ
มาตรา 797 อันว่าสัญญาตัวแทนนั้น คือสัญญาซึ่งให้บุคคลคนหนึ่งเรียกว่าตัวแทน มีอำนาจทำการแทนบุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าตัวการและตกลงจะทำการนั้น
อันความเป็นตัวแทนนั้นจะเป็นโดยตั้งแต่แสดงออกชัดหรือโดยปริยายก็ย่อมได้
มาตรา 798 กิจการอันใดท่านบังคับไว้โดยกฎหมายว่าต้องทำเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องทำเป็นหนังสือด้วย
กิจการอันใดท่านบังคับไว้ว่าต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือ การตั้งตัวแทนเพื่อกิจการอันนั้นก็ต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือด้วย
มาตรา 812 ถ้ามีความเสียหายเกิดขึ้นอย่างใดๆ เพราะความประมาทเลินเล่อของตัวแทนก็ดี เพราะไม่ทำการเป็นตัวแทนก็ดี หรือเพราะทำการโดยปราศจากอำนาจหรือนอกเหนืออำนาจก็ดี ท่านว่าตัวแทนจะต้องรับผิด
มาตรา 820 ตัวการย่อมมีความผูกพันต่อบุคคลภายนอกในกิจการทั้งหลายอันตัวแทนหรือตัวแทนช่วงได้ทำไปภายในขอบอำนาจแห่งฐานตัวแทน
มาตรา 823 ถ้าตัวแทนกระทำการอันใดอันหนึ่งโดยปราศจากอำนาจก็ดี หรือทำนอกทำเหนือขอบอำนาจก็ดี ท่านว่าย่อมไม่ผูกพันตัวการเว้นแต่ตัวการจะให้สัตยาบันแก่การนั้น
ถ้าตัวการไม่ให้สัตยาบัน ท่านว่าตัวแทนย่อมต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกโดยลำพังตนเอง เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าบุคคลภายนอกนั้นได้รู้อยู่ว่าตนทำการโดยปราศจากอำนาจ หรือทำนอกเหนือขอบอำนาจ
วินิจฉัย
การที่นายคิระมอบอำนาจให้นายแอลด้วยวาจา ให้ดูแลกิจการร้านขายหนังสือการ์ตูน ถือว่านายแอลเป็นตัวแทนรับมอบอำนาจทั่วไป จึงมีอำนาจทำได้ทุกอย่างที่เกี่ยวเนื่องกับการประกอบกิจการร้านขายหนังสือการ์ตูน ตามมาตรา 801
1 ในระหว่างทำการแทน นายไรส์บุคคลภายนอกนำแผ่น DVD เรื่อง DEATH NOTE มาจำหน่ายให้ราคา 60,000 บาท ซึ่งนายแอลตัวแทนได้รับซื้อไว้ ถือว่าการซื้อแผ่น DVD ครั้งนี้เป็นเรื่องที่นายแอลตัวแทนกระทำการนอกขอบอำนาจของการเป็นตัวแทน นายแอลโดยหลักต้องรับผิดโดยลำพัง แต่เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่านายคิระตัวการได้ยอมรับเอาสิ่งที่นายแอลตัวแทนกระทำลงไป ถือว่าเป็นการให้สัตยาบัน ดังนั้น นายคิระตัวการจึงต้องผูกพันต่อนายไรส์บุคคลภายนอก ตามมาตรา 823 วรรคแรก ประกอบมาตรา 801 วรรคแรก
2 ตามกฎหมายตัวแทน มาตรา 797 มิได้บัญญัติกำหนดแบบหรือหลักฐานในการฟ้องร้องบังคับคดีเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างตัวการตัวแทนไว้ ดังนั้น แม้นายคิระตัวการจะได้ให้สัตยาบันสัญญาซื้อแผ่น DVD ไปแล้วก็ตาม แต่เมื่อปรากฏว่านายคิระตัวการต้องเสียหาย และขาดทุนเป็นเงิน 30,000 บาท นายคิระตัวการก็มีสิทธิเรียกค่าเสียหายจากนายแอลตัวแทนได้ ตามมาตรา 812
ในการนี้นายแอลจะปฏิเสธความรับผิดโดยอ้างว่าการตั้งตัวแทนมิได้มีการทำเป็นลายลักษณ์อักษร มิได้มีหนังสือตั้งตัวแทน ขึ้นมาเป็นเหตุปฏิเสธความรับผิดหาได้ไม่ เพราะไม่อยู่ในบังคับของมาตรา 798 ที่ใช้บังคับเฉพาะตัวการกับบุคคลภายนอกเท่านั้น
สรุป
1 นายคิระตัวการต้องรับผิดต่อนายไรส์ เพราะให้สัตยาบันแก่การซื้อแผ่น DVD ของนายแอลตัวแทน ตามมาตรา 823 วรรคแรก
2 นายคิระมีสิทธิเรียกร้องให้นายแอลตัวแทนรับผิดค่าเสียหาย ตามมาตรา 812
