การสอบไล่ภาคฤดูร้อน ปีการศึกษา 2546
ข้อสอบกระบวนวิชา LAW 2009
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยยืม ฝากทรัพย์ เก็บของในคลังสินค้า ประนีประนอมยอมความการพนันขันต่อ
คำแนะนำ ข้อสอบเป็นอัตนัยล้วนมี 3 ข้อ
ข้อ 1 เด่นขอยืมลูกหมูมาจากดวง 1 ตัว เพื่อทำหมูหันในงานเลี้ยงที่บ้าน ดวงตกลง ระหว่างทางที่เด่นบรรทุกลูกหมูกลับบ้าน ลูกหมูดิ้นหลุดวิ่งหนี เด่นตามจับมาไม่ได้ เด่นจึงไปขอยืมลูกหมูอีกตัวหนึ่งจากดาวมาทำหมูหัน หลังจากงานเลี้ยงผ่านไป ดวงทวงถามลูกหมูคืนจากเด่น แต่เด่นไม่ยอมคืน ดังนี้ ให้ท่านวินิจฉัยว่า สัญญายืมลูกหมูนี้เป็นสัญญายืมประเภทใด และเด่นจะต้องรับผิดต่อดวงหรือไม่อย่างไร
ธงคำตอบ
มาตรา 640 อันว่ายืมใช้คงรูปนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่งเรียกว่าผู้ให้ยืม ให้บุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้ยืม ใช้สอยทรัพย์สินสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เปล่าและผู้ยืมตกลงว่าจะคืนทรัพย์สินนั้นเมื่อได้ใช้สอยเสร็จแล้ว
มาตรา 650 อันว่ายืมใช้สิ้นเปลืองนั้น คือสัญญาซึ่งผู้ให้ยืมโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินชนิดใช้ไปสิ้นไปนั้น เป็นปริมาณมีกำหนดให้ไปแก่ผู้ยืม และผู้ยืมตกลงว่าจะคืนทรัพย์สินเป็นประเภท ชนิด และปริมาณเช่นเดียวกันให้แทนทรัพย์สินซึ่งให้ยืมนั้น
สัญญานี้ย่อมบริบูรณ์ต่อเมื่อส่งมอบทรัพย์สินที่ยืม
วินิจฉัย
ตามปัญหาข้อตกลงระหว่างเด่นกับดวงเป็นสัญญายืมใช้สิ้นเปลืองตามมาตรา 650 ไม่ใช่สัญญายืมใช้คงรูปตามมาตรา 640 เพราะเจตนาของเด่นต้องการนำลูกหมูมาใช้ทำหมูหันเป็นการใช้ในลักษณะทำให้ลูกหมูแปรสภาพเป็นอาหาร จึงเป็นการใช้ไปสิ้นไป ลูกหมูจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของเด่นตั้งแต่ดวงส่งมอบลูกหมูให้เด่นแล้ว เมื่อลูกหมูสูญหายไปผู้รับบาปเคราะห์คือเด่นซึ่งเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ เมื่อถึงกำหนดส่งคืน เด่นจึงต้องหาลูกหมูที่มีน้ำหนักเท่ากับตัวที่ยืมมาจำนวน 1 ตัว ไปใช้คืนให้กับดวง และดวงมีสิทธิฟ้องบังคับให้เด่นคืนได้ตามสัญญา
สรุป สัญญายืมลูกหมูเป็นสัญญายืมใช้สิ้นเปลือง เด่นจึงต้องหาลูกหมูที่มีน้ำหนักเท่ากับตัวที่ยืมไปใช้คืนให้กับดวง
ข้อ 2 พลอยเขียนจดหมายถึงมณีฝากไปกับทับทิมมีข้อความว่า “พักนี้เงินของฉันในธนาคารถอนออกมาใช้หมดแล้ว ไม่มีเงินซื้อของ ฉันจะยืมมณีมาทำทุนสักห้าพันบาท ถ้ามีก็มอบให้มากับผู้ถือจดหมายฉบับนี้” ลงชื่อ พลอย มณีได้มอบเงินให้ทับทิมมาห้าพันบาท ต่อมามณีทวงให้พลอยชำระหนี้คืน พลอยไม่ยอมชำระ มณีจึงฟ้องศาลโดยมีจดหมายฉบับดังกล่าวเป็นหลักฐาน พลอยต่อสู้ว่าไม่ได้กู้ ดังนี้ ถ้าท่านเป็นศาลท่านจะตัดสินอย่างไร
ธงคำตอบ
มาตรา 653 วรรคแรก การกู้ยืมเงินกว่าสองพันบาทขึ้นไปนั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานแห่งการกู้ยืม เป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ยืมเป็นสำคัญ จะฟ้องร้องให้บังคับคดีหาได้ไม่
วินิจฉัย
จดหมายที่พลอยเขียนถึงมณียังไม่อาจถือว่าเป็นหลักฐานการกู้ยืมตามมาตรา 653 วรรคแรก เพราะเป็นเพียงหลักฐานการขอยืมเงินซึ่งยังไม่บ่งให้ทราบว่าได้มีการให้ยืมแล้วหรือยัง เป็นเพียงการแสดงเจตนาฝ่ายเดียวของพลอย กล่าวคือ มีการระบุจำนวนเงิน แต่ไม่ได้ระบุว่ารับจะใช้หนี้ให้ ดังนั้น ข้อความในจดหมายฉบับนี้จึงไม่อาจถือว่าการที่พลอยขอยืมเงินมณีนั้นพลอยจะได้รับเงินที่ยืมแล้ว และในเรื่องกู้ยืมเงินเกินกว่า 2,000 บาท เมื่อมาตรา 653 วรรคแรก กำหนดให้ต้องมีพยานหลักฐานเป็นหนังสือจึงต้องห้ามมิให้นำพยานบุคคลเข้ามาสืบหักล้างพยานเอกสาร
สรุป ถ้าข้าพเจ้าเป็นศาลจะวินิจฉัยยกฟ้อง
ข้อ 3 แดงรับฝากรถยนต์ของดำไว้โดยตกลงจะให้ค่าฝากวันละ 10 บาท เมื่อดำมารับรถยนต์ปรากฏว่าเบาะรถผุ พรมในรถขึ้นรา เพราะแดงปล่อยรถตากแดดตากฝน ขอให้แดงใช้ค่าเสียหาย แต่แดงต่อสู้ว่าแม้รถยนต์ของตนก็ปล่อยจอดตากแดดตากฝนเช่นนี้เหมือนกัน ดังนี้ ข้อต่อสู้ของแดงฟังขึ้นหรือไม่ เพราะเหตุใด
ธงคำตอบ
มาตรา 659 ถ้าการรับฝากทรัพย์เป็นการทำให้เปล่าไม่มีบำเหน็จไซร้ ท่านว่าผู้รับฝากจำต้องใช้ความระมัดระวังสงวนทรัพย์สินซึ่งฝากนั้นเหมือนเช่นเคยประพฤติในกิจการของตนเอง
ถ้าการรับฝากทรัพย์นั้นมีบำเหน็จค่าฝาก ท่านว่าผู้รับฝากจำต้องใช้ความระมัดระวังและใช้ฝีมือเพื่อสงวนทรัพย์สินนั้นเหมือนเช่นวิญญูชนจะพึงประพฤติโดยพฤติการณ์ดังนั้น ทั้งนี้ย่อมรวมทั้งการใช้ฝีมืออันพิเศษเฉพาะการในที่จะพึงใช้ฝีมือเช่นนั้นด้วย
วินิจฉัย
เป็นเรื่องการฝากทรัพย์ที่มีบำเหน็จค่าฝากซึ่งมาตรา 659 วรรคสอง กำหนดให้ผู้รับฝากมีหน้าที่ต้องใช้ความระมัดระวังดูแลทรัพย์สินที่รับฝากไว้เหมือนเช่นวิญญูชนพึงประพฤติปฏิบัติแต่จากข้อเท็จจริงการที่นายแดงละเลยไม่ดูแลทรัพย์กลับปล่อยรถตากแดดตากฝนจนเบาะรถผุ พรมในรถขึ้นรา โดยอ้างการปฏิบัติที่เคยทำต่อรถของตนเองเป็นข้อต่อสู้ จึงผิดหน้าที่ของผู้รับฝากทรัพย์ที่มีบำเหน็จ ข้อต่อสู้ของแดงจึงฟังไม่ขึ้น เพราะเรื่องนี้มิใช่การฝากทรัพย์ที่ไม่มีบำเหน็จ หากจะใช้เกณฑ์ของตนเองในการปฏิบัติต่อทรัพย์ที่รับฝากนั่นย่อมหมายถึงการฝากทรัพย์ที่ไม่มีบำเหน็จตามมาตรา 659 วรรคแรก
สรุป ข้อต่อสู้ของแดงฟังไม่ขึ้น แดงต้องรับผิดต่อดำ
